Energooszczędny dom przyszłości
advertisement
Energooszczędny dom przyszłości Dom pasywny W przedstawionej pracy zostały zawarte informacje dotyczące domu pasywnego, termomodernizacji, dyrektyw i audytów energetycznych, a także ciekawostki mówiące o efektywnym wykorzystaniu energii. Michał Szymiec 2008-12-10 Spis treści Nr Tytuł rozdziału Strona 1. Narodziny pomysłu. Str.2 2. Kilka podstawowych, ważnych informacji. Str.2 3. Dom pasywny. Str.2 4. Zasada działania budynku pasywnego. Str.4 5. Kształtowanie architektury budynków pasywnych. Str.4 6. Przegrody zewnętrzne – okna. Str.5 7. Przegrody zewnętrzne – ściany, dach, fundamenty. Str.7 8. Szczelność przegród zewnętrznych. Str.10 9. Wentylacja i ogrzewanie Str.10 10. Gruntowny wymiennik ciepła. Str.13 11. Przygotowanie ciepłej wody użytkowej. Str.14 12. Kompaktowe urządzenia grzewcze dla budynków pasywnych. Str.15 13. Kominki w domach pasywnych. Str.16 14. Urządzenia elektryczne. Str.17 15. Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady Europy. Str.18 16. Audyt energetyczny – podstawowe informacje. Str.27 17. Certyfikaty jakości energetycznej dla budynków. Str.28 18. Odnawialne źródła energii. Str.28 19. Klasy Energetyczne (efektywności energetycznej, energochłonności). Str.31 20. Dyrektywy dotyczące efektywności energetycznej. Str.32 21. Termomodernizacja. Str.34 22. Porady oszczędzania energii. Str.35 1|Strona 1. Narodziny pomysłu. Jestem osobą uczącą się, nie posiadającą jeszcze własnych zarobków i mieszkania, ale mającą kilka planów na przyszłość i jednym z nich jest zbudowanie domu, który będzie jednocześnie energooszczędny i przyjazny dla środowiska. Można powiedzieć, że to nic takiego bardzo niezwykłego ale przyglądając się naszemu otoczeniu doszedłem do wniosku, że trzeba pokazać innym jak żyć w zgodzie z przyrodą. Jako jednostka może nie będę mieć dużego wpływu na to co się dzieje, ale większość ludzi wie ile kosztuje energia elektryczna i cieplna. W obecnych czasach za mało osób się zastanawia nad tym jak pomóc środowisku i swojemu portfelowi. Mój pomysł przede wszystkim narodził się z myślą o oszczędności pieniędzy i optymalnym wykorzystaniu energii. Oczywiście nie jest to takie proste we wszystkich przypadkach ale przedstawię kilka pomysłów i informacji, które pomogą w przyszłości każdemu z nas zaoszczędzić kilka groszy, i które jednocześnie zachęcą do wybudowania własnego energooszczędnego gospodarstwa domowego. 2. Kilka podstawowych, ważnych informacji. Energia jest jednym z czynników decydujących o naszym dobrobycie i wzroście gospodarczym. Istnieje wiele podstaw oszczędnego gospodarowania tym ważnym dobrem, jakim jest energia. Po pierwsze takie jak węgiel, ropa naftowa czy gaz ziemny występują w ograniczonych ilościach. Zużywając mniej tych zasobów wystarczy ich na dłużej. Po drugie nasz klimat ulega ciągłym zmianom i jeżeli tego nie powstrzymamy to możemy być świadkami bardzo różnych i nieprawdopodobnych wydarzeń. Codziennie korzystamy z urządzeń zasilanych prądem. Nie zawsze jesteśmy świadomi tego, że energia elektryczna wpływa na zmiany klimatu. Nadmierna koncentracja CO2 w atmosferze jest jedną z przyczyn efektu cieplarnianego. Z globalnym ociepleniem związane są anomalie pogodowe, jak gwałtowne wiatry, długotrwałe susze czy silne opady. Szacuje się, że w roku 2050 koncentracja CO 2 w atmosferze może być nawet dwa razy wyższa niż przed okresem rewolucji przemysłowej. Przyczyny tego zjawiska to przede wszystkim transport oraz produkcja energii z paliw kopalnianych. Sama zmiana przyzwyczajeń pozwala z reguły ograniczyć koszty za energię od 5% do 15%, a inwestowanie w oszczędne technologie może zwrócić się już po kilu latach. W miarę możliwości warto zainwestować w urządzenia wykorzystujące energię odnawialną. Wymagają one oczywiście wyższych nakładów inwestycyjnych, ale koszty eksploatacyjne są za to bardzo niskie. Ale oczywiście najkorzystniejsze jest uwzględnienie rozwiązań energooszczędnych już podczas budowania domu. W znacznym stopniu uproszcza to i obniża koszty ich potencjalnego wdrożenia. 3. Dom pasywny. Dom pasywny - jest budynkiem o bardzo niskim zapotrzebowaniu na energię do ogrzewania wnętrza 15 kWh/(m2*rok), w którym komfort termiczny zapewniony jest przez pasywne źródła ciepła (mieszkańcy, urządzenia elektryczne, ciepło słoneczne, ciepło odzyskane z wentylacji), tak że budynek nie potrzebuje autonomicznego, aktywnego systemu ogrzewania. Potrzeby cieplne realizowane są przez odzysk ciepła i dogrzewanie powietrza wentylującego budynek. Nazwa „budynek pasywny” odnosi się do faktu, że do ogrzewania budynku wykorzystywana jest energia cieplna powstająca w sposób „pasywny” - pochodząca z zysków z promieniowania słonecznego oraz ciepła od osób i urządzeń - bez wykorzystania „aktywnych” systemów ogrzewania. Współczynnik przenikania ciepła U [W/(m2*K)] - określa właściwości ciepłochronne przegrody budowlanej (np. ściany, okna). Wyraża on ilość ciepła jaka przenika przez płaski element 2|Strona budowlany o powierzchni 1m2 przy różnicy temperatur 1 K. Im współczynnik ten ma mniejszą wartość tym lepsze właściwości termoizolacyjne ma przegroda. Budownictwo pasywne najprościej można określić jako standard obiektów, który zapewnienia bardzo dobre parametry izolacyjne i zastosowanie szeregu rozwiązań, mających na celu zminimalizowanie zużycia energii w trakcie eksploatacji. Praktyka pokazuje, że zapotrzebowanie na energię w takich obiektach jest ośmiokrotnie mniejsze niż w tradycyjnych budynkach wznoszonych według obowiązujących norm. Koncepcja omawiana w niniejszej publikacji jest rozwinięciem i uzupełnieniem idei budynku energooszczędnego, ale w domach pasywnych redukcja zapotrzebowania na ciepło jest tak duża, że nie stosuje się w nich tradycyjnego, hydraulicznego systemu grzewczego, a jedynie dogrzewanie powietrza wentylacyjnego. Do zbilansowania zapotrzebowania na ciepło wykorzystuje się również promieniowanie słoneczne, odzysk ciepła z wentylacji, a także zyski cieplne pochodzące od wewnętrznych źródeł, takich jak urządzenia elektryczne i mieszkańcy. Idea budynków pasywnych nie jest opatentowana, zastrzeżona ani nie podlega innym formom ochrony prawnej. Jest ona dostępna bez żadnych ograniczeń dla wszystkich. Możliwe jest wznoszenie budynków pasywnych w różnych technologiach budowlanych takich jak: tradycyjna murowana, szkielet drewniany (tzw. technologia kanadyjska) czy szkielet stalowy. Rozwiązania i materiały używane w budynkach pasywnych są ogólnodostępne. Istnieje wiele firm dostarczających niezbędne komponenty. Ponadto standard ten pozwala na wznoszenie obiektów o różnorodnych funkcjach. Cechy budynku pasywnego: zwarta, nie rozczłonkowana bryła; orientacja większości okien od strony południowej; bierne zyski słoneczne pokrywają 40% zapotrzebowania na ciepło; wentylacja mechaniczna, z odzyskiem ciepła (rekuperator); brak konwencjonalnego oddzielnego systemu ogrzewania, ogrzewanie realizowane przez nadmuch ciepłego powietrza połączony z wentylacją mechaniczną; przegrody zewnętrzne szczelne i o dobrych parametrach ciepłochronnych; opcjonalnie pozyskiwanie ciepła z gruntu, powietrze zewnętrzne nawiewane do budynku ogrzewane jest wstępnie w gruntowym wymienniku ciepła; opcjonalnie pozyskiwanie i magazynowanie ciepła z promieniowania słonecznego (kolektory słoneczne); opcjonalnie pozyskiwanie ciepła utajonego z powietrza wentylacyjnego (pompa ciepła powietrze-powietrze). Kryteria jakie musi spełniać dom pasywny: zapotrzebowanie na energię, niezbędną do ogrzania jednego metra kwadratowego powierzchni, podczas jednego sezonu grzewczego poniżej 15 kWh/(m2*rok), współczynnik przenikania ciepła U dla przegród zewnętrznych (dach, ściany, podłoga na gruncie) mniejszy niż 0,15 W/(m2*K), szczelność powłoki zewnętrznej budynku, sprawdzona przy pomocy testu ciśnieniowego, podczas badania przy różnicy ciśnienia zewnętrznego i wewnętrznego wynoszącej 50 Pa, krotność wymiany powierza nie powinna przekraczać 0.6 h-1, przegrody zewnętrzne wykonane w taki sposób, aby maksymalnie zredukować mostki termiczne, okna o współczynniku przenikania ciepła U poniżej 0,8 W/(m2*K) dla ramy i przeszklenia, całkowitej przepuszczalności energii promieniowania słonecznego dla przeszklenia g≥50%, wydajność rekuperatora, stosowanego do odzysku ciepła z wentylacji, powyżej 75%, ograniczenie strat ciepła w procesie przygotowania i zaopatrzenia w ciepłą wodę użytkową, 3|Strona efektywne wykorzystanie energii elektrycznej. 4. Zasada działania budynku pasywnego. Istotą budownictwa pasywnego jest maksymalizacja zysków energetycznych i ograniczenie strat ciepła. Aby to osiągnąć wszystkie przegrody zewnętrzne posiadają niski współczynnik przenikania ciepła. Ponadto zewnętrzna powłoka budynku jest nieprzepuszczalna dla powietrza i zapewnia dobrą ochronę przed utratą ciepła. Podobnie stolarka okienna wykazuje mniejsze straty cieplne niż rozwiązania stosowane standardowo. Z kolei system nawiewno-wywiewnej instalacji wentylacyjnej zmniejsza o 7590% straty ciepła związane z wentylacją budynku. Rozwiązaniem często stosowanym w budynkach pasywnych jest gruntowy wymiennik ciepła. W okresie zimowym świeże powietrze po przefiltrowaniu przechodzi przez to urządzenie, gdzie jest wstępnie ogrzewane. Następnie powietrze dostaje się do rekuperatora, w którym zostaje podgrzane ciepłem pochodzącym z powietrza wywiewanego z budynku. Charakterystyczny dla standardu budownictwa pasywnego jest fakt, że w przeważającej części zapotrzebowanie na ciepło zostaje zaspokojone dzięki zyskom cieplnym z promieniowania słonecznego, ciepłu oddawanemu przez urządzenia i przebywających w budynku ludzi. Jedynie w okresach szczególnie niskich temperatur stosuje się dogrzewanie powietrza nawiewanego do pomieszczeń. 5. Kształtowanie architektury budynków pasywnych. Dobrze zaprojektowany budynek musi spełniać wiele bardzo istotnych warunków, często wykluczających się wzajemnie. Na początku trzeba uwzględnić szereg zagadnień, na które składają się wymagania funkcjonalne, techniczne, ekonomiczne, prawne, dopasowanie do kontekstu miejsca itd. Niezaprzeczalnie należy do nich ukształtowanie bryły budynku. Obiekt o możliwie zwartej i prostej formie ma korzystną proporcję przegród zewnętrznych do kubatury, a co za tym idzie mniejsze straty cieplne spowodowane przenikaniem ciepła przez te przegrody. Niezmiernie istotne jest zorientowanie budynku względem stron świata. Duże powierzchnie przeszkleń winny być grupowane na elewacjach południowych, co gwarantuje, że straty wynikające z przenikania ciepła przez okna bilansowane będą zyskami pochodzącymi od promieniowania słonecznego wpadającego przez okna. Na elewacjach inaczej zorientowanych względem stron świata winno się w miarę możliwości unikać umieszczania okien. 4|Strona Istotne jest, aby duże przeszklenia zaopatrzone były w różnego rodzaju żaluzje, markizy lub rolety, które w sezonie letnim będą chronić przed przegrzaniem. Funkcję tę z powodzeniem mogą także pełnić wysunięte okapy czy odpowiednio ukształtowane balkony. W trakcie planowania funkcji budynku powinno się brać pod uwagę charakterystykę cieplną pomieszczeń, grupując je w miarę możliwości w taki sposób, aby funkcje higieniczno-sanitarne wymagające największej temperatury zlokalizowane były z dala od przegród zewnętrznych. Ma to na celu unikanie sytuacji, w których doprowadza się do najwyższych różnic temperatur po dwóch stronach przegrody zewnętrznej, co generowałoby stosunkowo najwyższe straty cieplne. Analogicznie najkorzystniejszą lokalizacją dla pomieszczeń gospodarczych, klatek schodowych itp. będzie część północna budynku przy ścianie zewnętrznej. Wymienione pomieszczenia nie potrzebują doświetlenia, co jest zbieżne z założeniem ograniczania przeszkleń w tej części budynku. Ponadto pomieszczenia te, ze względu na wymaganą najniższą temperaturę wśród wszystkich pomieszczeń w budynku, tworzą swego rodzaju strefę bufora cieplnego. Od strony elewacji południowej korzystne jest zlokalizowanie bufora termalnego w postaci ogrodu zimowego. Nie wymaga on ogrzewania jak pomieszczenia mieszkalne, natomiast ze względu na duży procent przeszklenia może być istotnym przekaźnikiem darmowej energii pochodzącej z promieniowania słonecznego. Bardzo pomocne dla zapewnienia odpowiednich temperatur w budynku pasywnym w ciągu całego roku może okazać się właściwe zaprojektowanie zieleni na działce. Zasadzenie drzew liściastych przed elewacją południową gwarantuje zacienianie w sezonie letnim, kiedy istotna jest ochrona przed wysokimi temperaturami. W okresie zimowym, kiedy rośliny gubią liście, przez niezacieniane okna wpada promieniowanie słoneczne, które stanowi istotne źródło ciepła w bilansie energetycznym budynku. Z kolei od strony północnej budynku korzystniejsza jest zieleń iglasta, która stanowi strefę buforową przed elewacją chroniąc ją w ten sposób przez zimnymi wiatrami mogącymi wychładzać budynek. Ważne jest, aby na etapie projektowania wziąć pod uwagę wszystkie przytoczone zalecenia. Nic nie stoi jednak na przeszkodzie, aby stosując się do nich nie stworzyć obiektu bardzo nowoczesnego lub mocno osadzonego w tradycji, w zależności od kontekstu architektonicznego i urbanistycznego, funkcji oraz pomysłu architekta i oczekiwań inwestora. Za uniwersalnością idei budownictwa pasywnego może przemawiać fakt, że do chwili obecnej powstało w tej konwencji wiele budynków o mocno zróżnicowanej funkcji takich jak szkoły, przedszkola, obiekty sportowe, administracyjne i biurowe oraz domy mieszkalne jedno i wielorodzinne. 6. Przegrody zewnętrzne – okna. 5|Strona Dla budynków pasywnych najkorzystniejsze jest zlokalizowanie większości okien na ścianach południowych oraz ograniczanie ich liczby na innych elewacjach. Rozwiązanie takie gwarantuje największe zyski pochodzące od promieniowania słonecznego. W budownictwie pasywnym, okna muszą charakteryzować się wyjątkowo niskim współczynnikiem przenikania ciepła, co z kolei powoduje konieczność stosowania zaawansowanych technicznie rozwiązań. W budynkach pasywnych stosuje się zarówno stolarkę drewnianą jak i PCV. Rama ze względu na współczynnik przewodzenia ciepła jest obecnie najsłabszym elementem okna. Fakt ten spowodował konieczność opracowania ramy specjalnego typu, zaopatrzonej we wkładkę termiczną ograniczającą straty cieplne. Standardem w oknach dla budynków pasywnych jest stosowanie szyb zespolonych z potrójnym szkleniem. Dzięki temu pomiędzy szybami powstają dwie hermetyczne komory, które wypełniane są gazem szlachetnym, np. argonem. Zastosowanie gazu szlachetnego gwarantuje dużo większą energooszczędność niż w przypadku komór wypełnionych powietrzem atmosferycznym. W celu uzyskania maksymalnych zysków cieplnych pochodzących z promieniowania słonecznego padającego na okna oraz ograniczenia strat cieplnych na dwóch z trzech szyb stosuje się powłoki niskoemisyjne. Istotną rolę odgrywa też z pozoru nieistotny szczegół, jakim jest ramka łącząca poszczególne szyby w zestawie szyby zespolonej. W standardowych rozwiązaniach stosuje się ramkę z aluminium, które jest dobrym przewodnikiem ciepła, co powoduje powstawanie na obrzeżach zestawu szybowego strefy o pogorszonych parametrach izolacyjnych. Aby zminimalizować to zjawisko stosuje się ramki z materiałów będących dobrymi izolatorami termicznymi. Taka budowa okna pozwala uzyskać rewelacyjny współczynnik przenikania ciepła wysokości 0,8 W/(m2*K), który dla porównania w oknach stosowanych w budownictwie tradycyjnym wynosi 1,4 – 1,5 W/(m2*K). Powłoka niskoemisyjna to cienka przeźroczysta warstwa pokrywająca szkło, która w sposób selektywny przepuszcza promieniowanie cieplne. Pozwala to na uzyskanie maksymalnych zysków z promieniowania słonecznego przy jednoczesnym ograniczaniu strat cieplnych. Powłoka ta przepuszcza wpadające do pomieszczenia wysokotemperaturowe promieniowanie słoneczne o krótkiej długości fali, stanowiąc jednocześnie barierę dla niskotemperaturowego promieniowania z wnętrza pomieszczenia o długim okresie fali. Dużą zaletą szkła z warstwą niskoemisyjną jest wysoka przepuszczalność światła. Przeszklenia w oknach stosowanych w domach pasywnych mają także za zadanie maksymalizować zysk energetyczny z promieniowania słonecznego. W tym celu szkło, które jest w nich stosowane musi charakteryzować się współczynnikiem całkowitej przepuszczalności energii promieniowania słonecznego większym niż 50%. Pożądaną cechą domów pasywnych jest konieczność zapewnienia maksymalnej szczelności przegrody zewnętrznej. Z tego względu okna muszą być zaopatrzone w dobrej jakości uszczelki. Nie stosuje się rozszczelnień, które instalowane są w oknach przeznaczonych dla tradycyjnych budynków, gdzie wspomagają wentylację grawitacyjną. Złe obsadzenie okien jest częstą przyczyną powstawania mostków termicznych, które fatalnie wpływają na bilans energetyczny budynku oraz prawidłowe funkcjonowanie przegrody (zawilgocenie, zagrzybienie). Ma to tak samo ważne znaczenie w przypadku budownictwa tradycyjnego jak i 6|Strona pasywnego. Jednak w przypadku domów pasywnych nieprawidłowy montaż okien skutkuje niedostateczną szczelnością przegrody zewnętrznej, czyli naruszaniem jednego z podstawowych warunków prawidłowego funkcjonowania budynku pasywnego. Okna wykonywane w standardzie dla domu pasywnego pozytywnie wpływają na komfort cieplny wnętrza. Doskonałe parametry termiczne sprawiają, że temperatura powierzchni szyby wewnętrznej nawet w najzimniejszych okresach nie spada poniżej 17°C. Dzięki temu przebywając w pobliżu okien nie odczuwa się dyskomfortu wywołanego przez warstwę zimnego powietrza, co ma miejsce w przypadku okien o gorszych parametrach. Powłoka niskoemisyjna to cienka przeźroczysta warstwa pokrywająca szkło, która w sposób selektywny przepuszcza promieniowanie cieplne. Pozwala to na uzyskanie maksymalnych zysków z promieniowania słonecznego przy jednoczesnym ograniczaniu strat cieplnych. Powłoka ta przepuszcza wpadające do pomieszczenia wysokotemperaturowe promieniowanie słoneczne o krótkiej długości fali, stanowiąc jednocześnie barierę dla niskotemperaturowego promieniowania z wnętrza pomieszczenia o długim okresie fali. Dużą zaletą szkła z warstwą niskoemisyjną jest wysoka przepuszczalność światła. Współczynnik całkowitej przepuszczalności energii promieniowania słonecznego „g” określa w jakim stopniu energia pochodząca od promieniowania słonecznego przenika przez szybę do wnętrza, w wyniku bezpośredniej transmisji energii promieniowania słonecznego oraz oddawania wtórnej energii słonecznej zaabsorbowanej przez szkło. Jest on podawany w procentach [%]. Większa wartość współczynnika oznacza, że wyższe są zyski energetyczne. 7. Przegrody zewnętrzne – ściany, dach, fundamenty. Ze względu na założone rygory energetyczne w budownictwie pasywnym przegrody zewnętrzne muszą spełniać wysokie standardy dotyczące współczynnika przenikania ciepła i szczelności na konwekcję powietrza. Bardzo istotne jest to, aby poszczególne elementy tworzące powłokę zewnętrzną budynku, czyli dach, ściany, fundamenty, podłoga na gruncie, obok właściwych parametrów były również tak dobrane i wykonane, żeby w miejscach ich połączeń nie powstawały nieszczelności umożliwiające konwekcję powietrza, bądź powstawanie mostków termicznych. Inaczej mówiąc w przegrodach zewnętrznych budynków pasywnych należy zadbać o ciągłość izolacji cieplnej i powłoki zapewniającej szczelność. Mostek termiczny jest to element przegrody budowlanej o znacznie wyższym niż sąsiadujące z nim elementy współczynniku przewodzenia ciepła. Na skutek tej cechy, przy różnicy temperatur wewnątrz i na zewnątrz budynku dochodzi do punktowego wychładzania przegrody. Zjawisko to ma bardzo negatywny wpływ na bilans cieplny budynku, ponieważ może powodować bardzo duże straty energetyczne. Ponadto wychładzanie przegrody może doprowadzić do jej zawilgocenia na skutek wykraplania się pary wodnej, co z kolei może skutkować powstawaniem grzyba lub pleśni, a nawet zniszczeniem przegrody. Najbardziej zagrożone występowaniem mostków termicznych są węzły konstrukcyjne, gdzie łączą się różne elementy przegród zewnętrznych budynku. Do miejsc takich należy połączenie dachu i ściany zewnętrznej, miejsce obsadzenia okien czy połączenie balkonu ze ścianą zewnętrzną. Pożądanym współczynnikiem przenikania ciepła dla przegród zewnętrznych w budynku pasywnym jest wartość 0,15 W/(m2*K) lub mniejsza. Współczynnik taki można osiągnąć stosując izolację wykonaną ze styropianu lub wełny mineralnej o grubości 25 – 28cm. Dla porównania w budownictwie tradycyjnym standardowo stosuje się jako izolację termiczną te same materiały o grubości 12 – 14cm. Rozwiązaniem najnowszej generacji są materiały próżniowe. Zastosowanie elementów w tej technologii pozwala zredukować grubość izolacji do warstwy kilku centymetrów. Z 7|Strona uwagi na wysokie koszty produkcji oraz szereg problemów technicznych nie jest to rozwiązanie szeroko rozpowszechnione. Izolacja próżniowa w zestawieniu z powszechnie stosowanymi materiałami takimi jak styropian czy wełna mineralna, izolację próżniową wyróżniają kilkukrotnie lepsze parametry izolacyjne. Takie parametry uzyskuje się dzięki wykorzystaniu próżni, która jest złym przewodnikiem energii cieplnej. W procesie produkcji płytę z porowatego materiału na bazie krzemionki lub włókien szklanych z mikro porami o rozmiarach 0,0001mm umieszcza się w szczelnym „opakowaniu” z nieprzepuszczalnej dla powietrza i pary wodnej wielowarstwowej folii. Materiał ten ze względu na wysoką cenę stosowany jest jedynie w szczególnych przypadkach np: kiedy trzeba uzyskać ścianę skutecznie chroniącą przed utratą ciepła o niewielkiej grubości. Jak już wspomniano zastosowanie izolacji termicznej o tak niskim współczynniku przenikania ciepła ma za zadanie wyeliminować konieczność stosowania centralnego ogrzewania. Dodatkową zaletą jest ochrona przed przegrzewaniem budynku w okresie letnim. Na potrzeby budownictwa pasywnego zaadoptować można praktycznie wszystkie typy konstrukcji wykorzystywane w budownictwie tradycyjnym. Możliwe jest więc wzniesienie obiektów w technologii szkieletu drewnianego, stalowego, w konstrukcji murowanej, jak również żelbetowej monolitycznej lub wykonanej z prefabrykatów. Poniżej przedstawiono zestawienie materiałów izolacyjnych uwzględniające grubość danego materiału niezbędną do uzyskania przegrody budowlanej o współczynniku przenikania ciepła na poziomie 0,15 W/(m2*K). Wartość taka wymagana jest dla budownictwa pasywnego w przypadku przegród zewnętrznych takich jak ściany, dachy czy podłogi na gruncie. Nazwa materiału: Sprasowana słoma Nazwa materiału: Szkło piankowe Nazwa materiału: Płyty korkowe Nazwa materiału: Wełna mineralna Nazwa materiału: Styropian Nazwa materiału: Polistyren ekstrudowany Nazwa materiału: Izolacja próżniowa Grubość: 55 cm Grubość: 52 cm Grubość: 30 cm Grubość: 26-28 cm Grubość: 25-28 cm Grubość: 23 cm Grubość: 4-5 cm Unikanie mostków termicznych w budynkach ma zasadnicze znaczenie dla prawidłowej charakterystyki termalnej budynku. W budynkach pasywnych, gdzie priorytetem winien być jak najściślej przestrzegany rygor energooszczędności, unika się stosowania wszelkich rozwiązań, które mogą przyczynić się do powstawania mostków cieplnych. Elementami, które bardzo często przyczyniają się do niekontrolowanych strat cieplnych spowodowanych nieciągłością izolacji termicznej są płyty żelbetowe balkonów, tarasów, galerii czy zewnętrznych klatek schodowych na trwałe powiązane z konstrukcją budynku. „Przebijając” się przez przegrody zewnętrzne, przerywają tym samym ciągłość izolacji termicznej często na odcinku kilku lub kilkunastu metrów i tworzą mostek cieplny. Z tego powodu w obiektach pasywnych unika się stosowania elementów w takiej konstrukcji. W miejsce wspornikowych płyt żelbetowych projektuje się takie elementy jak balkony czy zewnętrzne klatki 8|Strona schodowe jako wolnostojące ustroje konstrukcyjne lub podwieszone elementy stalowe powiązane z budynkiem jedynie przy pomocy punktowego mocowania. Bardzo charakterystycznymi miejscami potencjalnie zagrożonymi występowaniem mostków termicznych są połączenia pomiędzy poszczególnymi elementami przegród zewnętrznych budynku. Jednym z takich „trudnych” miejsc jest połączenie pomiędzy ścianą zewnętrzną a więźbą dachową. W tym miejscu, gdzie konstrukcja murowa lub żelbetowa ściany zewnętrznej łączy się z konstrukcją dachu bardzo łatwo jest doprowadzić do powstania mostka na skutek nieodpowiedniego zaizolowania elementów konstrukcyjnych. Poniższy rysunek przedstawia prawidłowe rozwiązanie takiego detalu. Kolejnym newralgicznym miejscem jest posadowienie budynku. Przy klasycznym fundowaniu, gdzie występują ściany i ławy fundamentowe pod podłogą na gruncie stosuje się izolację termiczną. Aby zachować ciągłość izolacji, w ścianach fundamentowych na poziomie izolacji oddzielającej posadzkę od gruntu stosuje się warstwę szkła piankowego lub gazobetonu, które będąc bardzo dobrymi izolatorami jednocześnie są w stanie przenieść obciążenia od ścian budynku. Innym rozwiązaniem często spotykanym w budynkach pasywnych jest zastosowanie płyty fundamentowej obejmującej rzut całego budynku, po uprzednim odizolowaniu go od gruntu warstwą termoizolacji. Płyta wylana na materiale izolacyjnym jest w stanie przenieść obciążenia niewysokiego budynku. Jednocześnie zapewniona jest ciągłość izolacji termicznej, poprzez połączenie warstw izolacji pod płytą z izolacją na ścianie. Ważną rolę w zapewnieniu właściwej izolacji termicznej i szczelności budynku odgrywa właściwe osadzenie stolarki okiennej. Poniższa ilustracja przedstawia sposób montażu okna w murowanej ścianie dwuwarstwowej. Okno wysunięte jest poza obręb muru, tak aby znalazło się na jednej linii z izolacją termiczną 9|Strona ściany. Na etapie robót budowlanych istotne jest dopilnowanie prawidłowego wykonania połączenia pomiędzy ramą okienną a termoizolacją. 8. Szczelność przegród zewnętrznych. Jednym z podstawowych warunków, które musi spełniać dom pasywny, jest zapewnienie tzw. szczelności. Szczelność budynku polega na bardzo dokładnym zabezpieczeniu przegród zewnętrznych przed niekontrolowanym przepływem przez nie powietrza (zjawisko konwekcji). Należy jednak zaznaczyć, że zapewnienie odpowiedniej izolacji termicznej nie jest równoznaczne z tym, że budynek będzie szczelny. Przykładowo izolacja z wełny mineralnej jest dobrym materiałem izolacyjnym, ale jest przepuszczalna dla powietrza. Nieszczelna powłoka zewnętrzna budynku to szczelina o długości 50 cm i szerokości 1 mm przy temperaturze wewnętrznej 20°C i wilgotności względnej 50% oraz temperaturze zewnętrznej 0°C i wilgotności względnej 80% w ciągu jednego tygodnia może spowodować wykroplenie aż 1,2 l wody we wnętrzu przegrody budowlanej. Jest to skutkiem ochładzania się powietrza w miarę przenikania przez przegrodę. W budownictwie tradycyjnym pewien poziom nieszczelności jest pożądany, ponieważ przechodzące przez przegrody powietrze w połączeniu z wentylacją grawitacyjną ma zapewnić odpowiedni dopływ świeżego powietrza do wnętrza. Należy jednak zaznaczyć, że taka wentylacja jest w wielkim stopniu zależna od warunków atmosferycznych i przez to bardzo często zawodna. Trzeba podkreślić, że obiekt, który ma zapewnioną szczelność na poziomie wymaganym w budownictwie pasywnym nie zachowuje się jak „termos”, który uniemożliwia wymianę powietrza z otoczeniem i zatrzymuje całą wilgoć wewnątrz. Bariera chroniąca przed przepływem powietrza ma za zadanie zredukować wielkość konwekcji w taki sposób, żeby nie dopuścić do strat cieplnych i zawilgocenia przegród. W przegrodach - podobnie jak ma to miejsce w budynkach tradycyjnych - w dalszym ciągu zachodzi zjawisko dyfuzji pary wodnej, co pomaga usuwać nadmiar wilgoci z wnętrza. Wykonując powłokę mającą zapewnić szczelność budynku szczególną uwagę należy zwracać na miejsca wszelkich połączeń jak np. styk ściany i więźby dachowej, naroża, obsadzenie stolarki i inne „trudne” punkty budynku. Wszędzie tam mogą potencjalnie występować punktowe nieszczelności powłoki. Praktyka wskazuje, iż takie właśnie szczeliny mogą być przyczyną wykraplania się bardzo dużych ilości wody z powietrza na skutek jego stopniowego ochładzania się w trakcie konwekcji przez przegrodę. Zjawisko to może być fatalne w skutkach, ponieważ zawilgocenie przegrody doprowadza do spadku jej właściwości izolacyjnych, a co za tym idzie dużych strat energetycznych. Ponadto zawilgocona przegroda może ulec zniszczeniu, jest także podatna na powstawanie grzybów i pleśni. 9. Wentylacja i ogrzewanie. W budynkach pasywnych dzięki ograniczeniu strat cieplnych, pozyskiwaniu ciepła z otoczenia, a także akumulowaniu go wewnątrz budynku zmniejsza się wydatki energetyczne potrzebne dla zapewnienia komfortowych warunków bytowych wewnątrz. Taka filozofia budowania domów sprawiła, że w bilansie rocznym do budynku – po uwzględnieniu wszystkich zysków i strat – należy doprowadzić maksymalnie 15 kWh/(m2*rok) energii z zewnątrz. Przypomnijmy, ze w tradycyjnym budownictwie wykonywanym i projektowanym w zgodzie z obecnie obowiązującymi normami zapotrzebowanie na energię przekracza nierzadko 120 kWh/(m2*rok). Niewielkie zapotrzebowanie na energię budynków pasywnych sprawia, że staje się zbędne – poza nielicznymi wyjątkami – wykonywanie tradycyjnej instalacji centralnego ogrzewania, wszechobecnej w budownictwie tradycyjnym. Natomiast możliwe staje się ogrzewanie pomieszczeń tylko przy pomocy systemu wentylacji. Nawiewany do pomieszczeń strumień podgrzanego powietrza jest w stanie przenieść 10 | S t r o n a odpowiednią ilość ciepła. Brak nakładów na instalację grzewczą w fazie wykonania budynku pasywnego sprawia, że w znaczącej mierze zwracają się zwiększone nakłady związane z koniecznością zapewnienia np. dużo lepszych parametrów izolacyjnych przegród zewnętrznych. Dodatkowe oszczędności to oczywisty brak wydatków eksploatacyjnych ponoszonych na instalację hydrauliczną w trakcie użytkowania tradycyjnego budynku. Generalną zasadą w przypadku budynków pasywnych jest rezygnacja z instalacji centralnego ogrzewania Jednakże istnieją pewne wyjątki od tej zasady. Niemożliwe jest ogrzanie pomieszczeń takich jak WC czy łazienka tylko przy pomocy powietrza wentylacyjnego. Pomieszczenia te wentylowane są w ostatniej kolejności. Powietrze najpierw przepływa przez salon, sypialnię, następnie przez korytarze, halle itp., przez co ulega ochłodzeniu. Z tego powodu nie może już posłużyć do ogrzania łazienki czy WC, tym bardziej że dla pomieszczeń tych wskazane jest zapewnienie wyższej temperatury niż dla pozostałych. Wyjątkowo stosuje się wtedy grzejniki, które rekompensują niedobory ciepła. W budownictwie pasywnym zrezygnowano z wentylacji grawitacyjnej, ponieważ generuje ona duże straty cieplne. Aby wentylacja taka działała poprawnie musi wystąpić różnica temperatur – wówczas powietrze zużyte z wnętrza budynku ma tendencję do wznoszenia się i jest odprowadzane przez kominy wentylacyjne na zewnątrz, bez możliwości skutecznego odzysku ciepła. Jak już pisano w budynkach pasywnych dąży się do uzyskania maksymalnej szczelności przegród zewnętrznych celem wyeliminowania zjawiska konwekcji powietrza pomiędzy wnętrzem obiektu a otoczeniem. Jest to kolejny powód, dla którego zrezygnowano z wentylacji grawitacyjnej. W tradycyjnym budownictwie powietrze wpadające do budynku przez nieszczelności w przegrodach zewnętrznych „wspomaga” wentylację. W przypadku budynków pasywnych wszelkie nieszczelności powodowałyby niekontrolowaną wymianę powietrza, a co za tym idzie straty ciepła. Wentylacja w budynkach pasywnych powinna, być tak wykonana, aby: minimalizować straty cieplne przez odzysk maksymalnej ilości ciepła z powietrza zużytego, wyrzucanego na zewnątrz budynku, zapewnić odpowiedni poziom wentylacji pomieszczeń zgodny z warunkami technicznymi jakim winny odpowiadać, zapewniać rozprowadzenie ciepła w całym budynku, w ilości odpowiedniej do zapewnienia komfortu termicznego użytkowników. Dla prawidłowego działania wentylacji niezbędne jest zapewnienie ukierunkowanego przepływu powietrza przez wszystkie strefy. Ze względu na komfort użytkowników należy przy tym zachować odpowiednią kolejność wentylowania pomieszczeń, która uwzględnia potrzeby mieszkańców, procesy i czynności jakie dokonywane są w poszczególnych typach pomieszczeń. W budynku pasywnym świeże powietrze od centrali wentylacyjnej doprowadzane jest kanałami do strefy, gdzie zlokalizowane są pomieszczenia mieszkalne (sypialnie, pokój dzienny, gabinet ewentualnie inne pomieszczenia) oraz do jadalni. Następnie powietrze z tych pomieszczeń przepływa do strefy pośredniej, która obejmuje takie pomieszczenia jak halle, korytarze, kuchnia. Ostatnią strefą, w których zlokalizowane są przewody wyciągowe jest zespół pomieszczeń sanitarnych (łazienki, natryski, WC), w których zawsze panuje relatywnie wysoka wilgotność. Duża ilość powietrza 11 | S t r o n a przepływającego przez te pomieszczenia sprzyja m.in. sprawnemu suszeniu prania czy mokrych ręczników. W systemie wentylacji mechanicznej zasadniczą rolę pełni centrala lub zespół sprzężonych central wentylacyjnych, które są głównym elementem wymuszającym obieg powietrza w budynku. W przypadku budownictwa pasywnego stosuje się różne centrale wentylacyjne, mniej lub bardziej rozbudowane, zawsze zaopatrzone w rekuperator odzyskujący ciepło ze zużytego powietrza, które mogą funkcjonować niezależnie od systemu przygotowania ciepłej wody użytkowej lub być z nimi zintegrowane. W celu lepszego pozyskiwania ciepła w domach pasywnych centrala wentylacyjna jest zazwyczaj sprzęgana z gruntowym wymiennikiem ciepła. Obok znajduje się schemat prostej centrali wentylacyjnej. Poza rekuperatorem składa się ona z wentylatorów, filtrów i nagrzewnicy elektrycznej służącej do dogrzewania powietrza nawiewanego. Urządzenie takie jest stosunkowo proste w produkcji i tanie. Natomiast wadą jest duże zużycie energii elektrycznej przez nagrzewnicę. Ulepszeniem przedstawionego wcześniej schematu jest zastosowanie w centrali wentylacyjnej niewielkiej pompy ciepła powietrze/powietrze, która odbiera ciepło utajone z powietrza usuwanego z budynku i przekazuje je do strumienia powietrza nawiewanego. Pompa ciepła podnosi koszt urządzenia. Jednakże dzięki niej możliwe jest kilkukrotne zmniejszenie zużycia energii w stosunku do nagrzewnicy elektrycznej. Nagrzewnica elektryczna i pompa ciepła nie są jedynymi źródłami ciepła stosowanymi w budynkach pasywnych. Do ogrzewania powietrza wentylacyjnego stosuje się także ciepło pochodzące ze spalania biomasy, gazu, czy oleju opałowego. Ponadto instalacja wentylacyjna często integrowana jest z instalacją przygotowania ciepłej wody użytkowej. Część z możliwych rozwiązań zostanie przedstawiona w dalszych rozdziałach, jednakże niniejsza broszura nie wyczerpuje wszystkich stosowanych w budynkach pasywnych rozwiązań. Pompa ciepła jest to rodzaj urządzenia energetycznego, znajdującego zastosowanie przy pozyskiwaniu odpadowej i odnawialnej energii. Energia cieplna pobierana jest ze źródła o niskiej temperaturze (tzw. dolne źródło), a następnie przekazywana do źródła o temperaturze wyższej (tzw. górne źródło). Jako dolne źródło może służyć grunt, woda gruntowa, powietrze, zużyte powietrze wentylacyjne i inne. 12 | S t r o n a Centrala wentylacyjna powinna znaleźć się w miejscu optymalizującym pod względem długości kanały rozprowadzenia instalacji w budynku. Należy pamiętać także o tym, że centralę ze względu na hałas lepiej zlokalizować jak najdalej od sypialni, czy pomieszczeń przeznaczonych do pracy. Należy też zadbać o dobrą termoizolację przewodów wentylacyjnych, tak aby w kanale nie dochodziło do ochładzania, czy podgrzewania powietrza. Nie bez znaczenia jest dobór materiałów na przewody wentylacyjne. Wykorzystuje się wiele różnorodnych materiałów poczynając od tworzyw sztucznych, poprzez elementy stalowe, aż po produkty drewnopochodne. Wybierając materiał należy brać pod uwagę między innymi takie czynnik jak przenoszenie hałasu wewnątrz przewodów, opory powietrza, możliwość rozwoju drobnoustrojów, czy łatwość montażu. Rekuperator jest to element systemu wentylacji, służy do odzysku ciepła. W urządzeniu tym powietrze nawiewane z zewnątrz budynku ogrzewane jest przy pomocy energii odzyskanej ze zużytego powietrza wywiewanego z wnętrza. W czasie tego procesu nie następuje mieszanie powietrza świeżego ze zużytym. Energia przekazywana jest poprzez metalowe, (niekiedy szklane) ścianki odgradzające oba strumienie powietrza. Rekuperator nie potrzebuje sam w sobie energii do działania. Potrzebna jest jedynie energia do zapewnienia przez niego przepływu powietrza. Rekuperator ma na celu zminimalizować straty cieplne związane z wentylacją budynku. W okresie zimy w warunkach klimatycznych jakie panują w Polsce różnica temperatur pomiędzy otoczeniem a wnętrzem budynku może wynosić nawet 40 stopni. Pobierając powietrze z otoczenia bez odzysku ciepła cały czas trzeba ponosić wydatek energetyczny, który konieczny jest do podgrzania tego powietrza o 40 stopni, do wartości, jaka winna panować wewnątrz. Zastosowanie rekuperatora zmniejsza ten wydatek przez odzyskanie ciepła z powietrza zużytego i przekazanie go powietrzu świeżemu. Zasada działania urządzenia polega na równoległym przepuszczaniu strumieni powietrza świeżego i zużytego w przeciwnych kierunkach, w taki sposób, aby zachodziła wymiana ciepła między nimi, bez mieszania się samych strumieni. Wymienniki ciepła stosowane w budownictwie pasywnym mają sprawność równą lub większą od 75%, co oznacza, że taka ilość ciepła zostaje przekazywana pomiędzy strumieniami, a zatem wydatek energetyczny, jaki musimy ponieść w okresie zimowym na podgrzanie powietrza świeżego do temperatury 20°C jest nieporównanie mniejszy niż w przypadku budownictwa tradycyjnego. 10. Gruntowy wymiennik ciepła. Gruntowy wymiennik ciepła (GWC) jest bardzo prostym urządzeniem, które ma na celu wstępne ogrzewanie powietrza zasilającego wentylację poprzez pozyskanie ciepła zawartego w gruncie. Jego działanie opiera się na wykorzystaniu faktu, że w okresie zimowym temperatura gruntu na głębokości poniżej 1,5 m w naszych warunkach klimatycznych zawsze utrzymuje się na stałym poziomie ok. 3 - 6°C i 13 | S t r o n a zazwyczaj jest dużo wyższa od temperatury powietrza atmosferycznego. Powietrze z czerpni zanim wprowadzone zostanie do wentylatora jest przepuszczane przez GWC, gdzie zostaje ogrzane do temperatury powyżej 0°C. Pozwala to na darmowe wykorzystanie energii zawartej w gruncie. Do pracy urządzenia niezbędny jest jedynie wentylator wymuszający przepływ powietrza. GWC znajduje również zastosowanie w okresie letnim, kiedy temperatura gruntu jest dużo niższa od temperatury powietrza atmosferycznego, co pozwala na zasilanie schłodzonym powietrzem budynku bez konieczności wyposażania go w dodatkową instalację chłodzenia. GWC w najbardziej rozpowszechnionej postaci zazwyczaj zbudowany jest z rury polietylenowej lub PCV o średnicy 16 – 20 cm, zakopanej na głębokości 1,5 m pod powierzchnią gruntu, ze spadkiem dla odprowadzenia skroplin powstających w efekcie schładzania ciepłego powietrza w okresie letnim. Urządzenie jest najbardziej wydajne, kiedy rura układana jest w linii prostej, bez zakrętów, które powodują dodatkowe opory powietrza. Jeśli usytuowanie obiektu nie pozwala na takie rozwiązanie, rury można układać w innym kształcie, unikając zakrętów pod kątem 90°. Istnieją również żwirowe gruntowe wymienniki ciepła. W tego rodzaju rozwiązaniach powietrze z czerpni zlokalizowanej na zewnątrz budynku przepuszczane jest przez złoże żwirowe. Żwirowy GWC ma jednak sporo wad: wymaga dobrej ochrony przed gryzoniami i zanieczyszczeniami oraz zabezpieczenia na wypadek wysokiego poziomu wód gruntowych. 11. Przygotowanie ciepłej wody użytkowej. Kolektor słoneczny jest to urządzenie służące do pozyskiwania energii cieplnej z promieniowania słonecznego. Następuje w nim przemiana promieniowania słonecznego w ciepło. Promienie słoneczne pochłaniane są przez absorber. Pozyskana energia cieplna odbierana jest i przenoszona poza kolektor przez ciecz będącą nośnikiem energii. Na rynku spotyka się zasadniczo dwa typy kolektorów cieczowych: próżniowo-rurowe i płaskie. Te pierwsze cechuje wysoka cena i duża wydajność, także w niskich temperaturach. Kolektory płaskie są tańsze, ale mniej wydajne. W budynkach pasywnych stosowane są różne systemy przygotowania ciepłej wody użytkowej (c.w.u.). Można podzielić je na połączone z systemem wentylacji lub funkcjonujące oddzielnie. Ta druga opcja jest często spotykana w starszych budynkach pasywnych. Obecnie dąży się jednak do integracji obu układów, ponieważ pozwala to na lepsze wykorzystanie energii. Przy połączeniu systemu wentylacji i c.w.u. w celu przygotowania ciepłej wody możliwe jest między innymi wykorzystanie energii pochodzącej ze zużytego powietrza wywiewanego z budynku. Natomiast ciepło z kolektorów słonecznych może być wykorzystane do ogrzewania powietrza nawiewanego, co nie byłoby możliwe w niezintegrowanej instalacji. Jako źródło ciepła w układach zintegrowanych zazwyczaj wykorzystywana jest mała pompa ciepła. W zależności od typu zastosowanego urządzenia może ono czerpać energię z powietrza zewnętrznego lub z powietrza wywiewanego z budynków. Do wytworzenia energii, zamiast pompy ciepła, wykorzystuje się także inne urządzenia zasilane olejem opałowym, gazem ziemnym, biomasą itp. Często do wspomagania głównego źródła energii stosuje się dodatkowe źródło w postaci kolektorów słonecznych. 14 | S t r o n a We współczesnym świecie na dużą skalę stosuje się trzy sposoby wykorzystania energii słonecznej: Pierwszy sposób oparty jest na doborze odpowiednich kształtów budynku oraz materiałów, z których się go buduje. Umożliwia to pasywne wykorzystanie ciepła słonecznego. Drugi sposób jest również związany z wykorzystaniem ciepła słonecznego, ale jest ono pozyskiwane w sposób aktywny – przy użyciu kolektorów słonecznych. Trzeci sposób wykorzystuje technologię umożliwiającą przetwarzanie światła słonecznego bezpośrednio w prąd elektryczny. Technologia ta zwana jest fotowoltaiką. Przy użyciu ogniw fotowoltaicznych – PV możemy bezpośrednio otrzymać prąd stały, który może być również zamieniony na zmienny. Daje to niemal nieograniczone możliwości zasilania dowolnych urządzeń a nawet całych budynków. Podstawowymi funkcjami pasywnych systemów ogrzewania słonecznego są: przechwytywanie promieniowania słonecznego, przemiana energii słonecznej na cieplną w konstrukcyjnych elementach budynków (działających analogicznie jak kolektory słoneczne w systemach aktywnych), magazynowanie ciepła, samoczynne rozprowadzanie ciepła w celach grzewczych. Ogrzane elementy konstrukcyjne, pełniące rolę pochłaniaczy, uzyskują temperaturę wyższą od otoczenia i wówczas przekazują magazynowane ciepło przez przewodzenie, konwekcję czy promieniowanie. W trudniejszych warunkach klimatycznych, przy słabym nasłonecznieniu wykorzystanie energii promieniowania słonecznego może być wspomagane działaniem urządzeń mechanicznych (np.: wentylatory, pompy ciepła). 12. Kompaktowe urządzenia grzewcze dla budynków pasywnych. Kompaktowe urządzenie grzewcze to urządzenie zaprojektowane na użytek jednorodzinnych budynków pasywnych. Rozwiązania takie wprowadziło do swoich ofert w ostatnich latach kilku producentów urządzeń grzewczych. Kompaktowa centrala grzewcza w celu zapewnienia jak największej wydajności i oszczędności miejsca sprzęga do pracy wentylatory, rekuperator, filtry powietrza, zbiornik ciepłej wody użytkowej, pompy cyrkulacyjne oraz nagrzewnicę, zamykając wszystkie te elementy i integrując je dla zapewnienia najlepszej wydajności w jednym urządzeniu. Jak wygląda schemat działania kompaktowej centrali grzewczej? Świeże powietrze pobierane z zewnątrz przeprowadzane jest przez rekuperator, gdzie ogrzewane jest ciepłem odzyskanym z powietrza zużytego wyrzucanego na zewnątrz budynku. Przed wejściem do rekuperatora powietrze jest wstępnie ogrzewane przez gruntowy wymiennik ciepła. Ma to szczególnie istotne znaczenie w czasie niskich temperatur, kiedy bardzo zimne powietrze zewnętrzne mogłoby doprowadzić do oszronienia, a co za tym idzie do złej pracy lub uszkodzenia rekuperatora. Alternatywnie do GWC można zastosować dodatkową nagrzewnicę. Po przejściu przez rekuperator ogrzane powietrze – jeśli zachodzi taka konieczność – jest dodatkowo dogrzewane do zadanej wartości przy pomocy wodnej nagrzewnicy powietrza zasilanej wodą ze zbiornika ciepłej wody użytkowej. Tak przygotowane powietrze doprowadzane jest kanałami wentylacyjnymi i nawiewane do pomieszczeń mieszkalnych, a następnie rozprowadzane po całym budynku. Kanały wyciągowe zlokalizowane w pomieszczeniach higienicznosanitarnych odprowadzają powietrze przez centralę wentylacyjną do rekuperatora, gdzie następuje odzysk ciepła na rzecz świeżego powietrza czerpanego do budynku. Następnie z powietrza za rekuperatorem odbierane jest tzw. ukryte ciepło przy pomocy małej pompy ciepła powietrze/woda, 15 | S t r o n a które przekazywane jest do zasobnika ciepłej wody użytkowej. Opcjonalnie do centrali mogą zostać podłączone zewnętrzne kolektory słoneczne. Za zastosowaniem kompaktowej centrali grzewczej przemawia fakt, że przy pomocy jednego urządzenia, o gabarytach niewiele większych od lodówki, kompleksowo rozwiązuje się kilka niezwykle istotnych dla budynku pasywnego zagadnień, tj.: kwestię odzysku ciepła, wentylacji oraz zaopatrzenia w ciepłą wodę użytkową. Zastosowanie dobrej jakości kompaktowej centrali gwarantuje minimalne straty cieplne oraz dobry poziom ochrony przed hałasem. Alternatywą może być wykonanie instalacji z oddzielnych komponentów. W takim wypadku jednak tylko od solidności i umiejętności projektanta oraz wykonawcy zależy, czy elementy, o których mowa, zostaną dobrane i sprzężone w sposób gwarantujący odpowiednią jakość i wydajność. Decydując się na kompaktową centralę grzewczą otrzymujemy gotowe do montażu urządzenie, wykonane w specjalistycznym zakładzie, posiadające certyfikaty jakości i gwarancje producenta. 13. Kominki w budynkach pasywnych Kominki są bardzo częstym elementem wyposażenia domów. Chociaż w większości przypadków utraciły swój walor użytkowy – a z całą pewnością mogą zostać zastąpione przez urządzenia bardziej wydajne i prostsze w utrzymaniu – to bardzo trudno jest nam się z nimi rozstać. W budynkach pasywnych istnieje także możliwość instalacji kominka, jednak ze względu na rygory wynikające z założonej energooszczędności i specyficznej wentylacji musi to być rozwiązanie inne niż stosowane w tradycyjnym budynku. W kominkach stosowanych w obiektach z wentylacją grawitacyjną powietrze potrzebne do procesu spalania czerpane jest bezpośrednio z wnętrza pomieszczenia. Następnie podczas procesu spalania przechodzi przez kominek skąd odprowadzane jest razem ze spalinami przez komin. Zastosowanie takiego rozwiązania w domu pasywnym prowadziłby do przerwania szczelnej powłoki budynku, a co za tym idzie do niekontrolowanych strat spowodowanych przez wymianę ciepła z otoczeniem przez przewód spalinowy. Ponadto proces spalania wymaga dostarczenia dużej ilości tlenu. W budynku pasywnym, gdzie poziom wentylacji jest ściśle określony, nie ma możliwości dostarczenia odpowiedniej ilości powietrza, w skutek czego w trakcie spalania zacząłby się wydzielać śmiertelnie niebezpieczny tlenek węgla. 16 | S t r o n a Rozwiązaniem, które pozwala w domu pasywnym uniknąć tych problemów jest urządzenie z zamkniętą komorą spalania. W takim wariancie powietrze biorące udział w procesie spalania tworzy obieg całkowicie niezależny od powietrza w budynku. Powietrze potrzebne do zasilania kominka pobierane jest z zewnątrz specjalnie do tego celu zainstalowanym przewodem, a po spaleniu wyrzucane przez komin, tak że nie dochodzi do mieszania powietrza wewnętrznego z powietrzem zasilającym kominek. Kanał wlotowy najczęściej umieszczony jest równolegle do komina spalinowego. Aby nie dopuścić do powstania mostków termicznych lub nieszczelności w powłoce budynku materiały na komin muszą być odpowiednio dobrane, a przewody starannie zaizolowane. Izolacja termiczna kanałów jest niezbędna również dlatego, że nawet kiedy kominek nie jest używany, w przewodzie kominowym cały czas zachodzi cyrkulacja powietrza, co przy braku izolacji generowałoby straty cieplne. Sam kominek zaopatrzony jest w przeszklone, szczelne drzwiczki, które nie pozwalają na mieszanie się powietrza z obiegu kominkowego z powietrzem w pomieszczeniu, a pozwalają na wgląd do komory spalania. W zależności od przyjętego rozwiązania ciepło wytworzone w urządzeniu wykorzystywane jest do ogrzania budynku przez bezpośrednie promieniowanie termalne kominka lub przez ogrzewanie powietrza rozprowadzanego przez układ wentylacyjny do pomieszczeń. W drugim przypadku możliwe jest równomierne dogrzewanie wszystkich pomieszczeń. To czy budynek wyposażony będzie w kominek należy uwzględnić w bilansie energetycznym sporządzanym na etapie projektowania. W budynkach pasywnych oprócz kominków opalanych drewnem zastosowanie znajdują także urządzenia spalające granulat z biomasy tak zwany “pellets”. W rozwiązaniach tego typu – podobnie jak w kominkach – stosowane są przeszklenia, przez które widać ogień. Ich zaletą jest zautomatyzowany proces spalania, do tego stopnia, że paliwo podawane jest mechanicznie do komory spalania. Niewielkie zapotrzebowanie budynków pasywnych na energię sprawia, że nawet przy najniższych temperaturach na ich pokrycie wystarczy spalenie kilku kilogramów granulatu dziennie. 14. Urządzenia elektryczne. Idea budownictwa pasywnego polega na stosowaniu całościowych rozwiązań, które przyczynią się do zmniejszenia zużycia energii. Dlatego obok ograniczania zapotrzebowania na ciepło do ogrzewania i przygotowania ciepłej wody użytkowej w budynku pasywnym, istotne jest ograniczenie zużycia energii elektrycznej przez urządzenia, wyposażenie i instalacje znajdujące się w budynku. Z tego powodu stosuje się energooszczędne oświetlenie i sprzęt AGD. Urządzenia takie jak zmywarki, pralki powinny wyróżniać się niskim zużyciem prądu. Wskazana jest również instalacja modeli – od jakiegoś czasu dostępnych na rynku – umożliwiających podłączenie do ciepłej wody, co pozwala na wykorzystanie tańszej w przygotowaniu wody ogrzanej przy pomocy pompy ciepła lub kolektorów słonecznych, zamiast kosztowniejszego ogrzewania grzałkami elektrycznych instalowanymi wewnątrz urządzeń. Ważną kwestią jest optymalizacja instalacji znajdujących się w budynku. Dobierając wentylatory czy pompy obiegowe należy wybierać modele, które nie pochłaniają zbyt wiele energii. 15. Dyrektywa 2002/91/EC Parlamentu Europejskiego i Rady Europy z dnia 16 grudnia 2002 r. dotycząca jakości energetycznej budynków. 17 | S t r o n a Celem Dyrektywy jest wypromowanie poprawy efektywności energetycznej budynku we Wspólnocie Europejskiej, biorąc pod uwagę zewnętrzne i wewnętrzne warunki budynku i opłacalność przedsięwzięć. Parlament europejski i rada europy: Mając na uwadze porozumienie zawarte z Komisją Europejską, a szczególnie jego Artykuł 175, oraz Mając na uwadze propozycję Komisji, Mając na uwadze opinię Komitetu Ekonomicznego i Społecznego, Mając na uwadze opinię Komitetu ds. Regionów Działając zgodnie z procedurą określoną w Artykule 251 tego porozumienia w którym: Artykuł 6 porozumienia wymaga pełnego określenia wymagań ochrony środowiska i wprowadzenia ich do ustaw i rozporządzeń Wspólnoty. Zasoby naturalne, do których rozważnego i racjonalnego użytkowania odnosi się Artykuł 174 porozumienia, obejmujące produkty naftowe, gaz ziemny i paliwa stałe, stanowią podstawowe źródło energii, ale są także źródłami emisji dwutlenku węgla. Wzrost efektywności energetycznej stanowi ważną część pakietu ustaw i środków potrzebnych do wprowadzenia Protokołu z Kyoto, powinien zatem pojawić się w każdym pakiecie ustaw, co pozwoli sprostać przyszłym wymaganiom. Zarządzanie popytem na energię jest ważnym narzędziem umożliwiającym Wspólnocie wpływ na światowy rynek energii, a w efekcie zabezpieczającym dostawy energii w średnim i długim przedziale czasowym. Rada w swoich wnioskach z dnia 30 maja i 5 grudnia 2000 roku zaaprobowała Plan Działań Komisji służący Poprawie Efektywności Energetycznej oraz środki odpowiednie dla sektora budowlanego. Sektor budynków mieszkalnych i użyteczności publicznej, obejmujący większość wszystkich budynków we Wspólnocie, pochłania ponad 40% energii jako odbiorca końcowy i wartość ta stale rośnie w wyniku rozwoju sektora, a co za tym idzie rośnie zużycie energii i emisja dwutlenku węgla. Dyrektywa Rady 93/76/EEC z 13 września 1993 roku ograniczająca emisję dwutlenku węgla poprzez wzrost efektywności energetycznej (SAVE), która zobowiązuje kraje członkowskie do rozwoju, wprowadzenia i raportowania programów w zakresie efektywności energetycznej budynków, zaczyna przynosić wymierne efekty. Tym niemniej, potrzebny jest spójny instrument prawny służący wprowadzeniu bardziej szczegółowych działań mających na celu zwiększenie niewykorzystanego potencjału oszczędności energii i ograniczenia dużych dysproporcji w tym zakresie pomiędzy poszczególnymi Członkami Wspólnoty. Dyrektywa Rady 89/106/EEC z dnia 21 grudnia 1988 roku dostosowująca prawa, przepisy i procedury administracyjne Członków Wspólnoty dotyczące wymagań dla obiektów budowlanych mówi, że obiekt budowlany, a także jego system ogrzewania i wentylacji musi być zaprojektowany i wykonany w taki sposób, żeby ilość energii potrzebna do jego obsługi była jak najniższa, biorąc pod uwagę warunki klimatyczne i lokalne nawyki użytkowników. Rozwiązania zastosowane w celu poprawy jakości energetycznej budynków powinny uwzględniać zarówno warunki klimatyczne, jak i jakość środowiska wewnętrznego oraz efektywność ekonomiczną. Rozwiązania te nie powinny wykraczać poza podstawowe wymagania dla budynków takie, jak dostępność, bezpieczeństwo i zakładany sposób użytkowania. Jakość energetyczna budynków powinna być określona na podstawie metodologii, która może być różna w różnych regionach i która uwzględnia, poza izolację termiczną, tam gdzie 18 | S t r o n a to właściwe, zastosowanie materiałów budowlanych o odpowiednich właściwościach izolacyjnych, a także inne czynniki, mogące mieć istotne znaczenie takie jak: instalacje ogrzewania i klimatyzacji, zastosowanie energii ze źródeł odnawialnych oraz projekt architektoniczny budynku. Kompleksowe podejście do procesu oceny, przeprowadzanej przez wykwalifikowanych i/lub akredytowanych ekspertów, których niezależność będzie zagwarantowana na podstawie obiektywnych kryteriów, przyczyni się do podniesienia poziomu w danej dziedzinie, jako widoczny wysiłek państwach członkowskich w zakresie oszczędności energii w budynkach oraz sprawi, że jakość energetyczna budynków będzie jasna dla przyszłych właścicieli i użytkowników rynku budowlanego Wspólnoty. Komisja zamierza w przyszłości opracować standardy takie jak EN 832 i prEN 13790, obejmujące zagadnienia odnoszące się do systemów wentylacji-klimatyzacji oraz oświetlenia. Budynki mają długofalowy wpływ na zużycie energii i dlatego nowe budynki powinny spełniać minimum standardu energetycznego dostosowanego do lokalnych warunków klimatycznych. W tym kontekście najlepsza dostępna technika (Best practice) będzie kołem zamachowym wprowadzającym optymalne rozwiązania w celu poprawy jakości energetycznej budynków. Ponieważ potencjał wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych nie jest jeszcze w pełni wykorzystany, każdy kraj członkowski przeprowadzi jednorazowo ocenę możliwości zastosowania takich systemów w nowych budynkach, na bazie której opracowane zostaną propozycje lokalnych rozwiązań zalecanych w celu osiągnięcia oszczędności energetycznej spełniającej kryteria efektywności ekonomicznej. Konieczne może być przeprowadzenie specyficznej oceny przed rozpoczęciem budowy, żeby ocenić czy takie rozwiązanie, lub rozwiązania są wykonalne. Gruntowna renowacja istniejących budynków, wychodząca poza pewien przyjęty zakres, powinna być przyczyną do podejmowanie kosztowo efektywnych działań środków zmierzających do poprawy jakości energetycznej budynku. Za gruntowną uważa się taką renowację, która obejmuje budynki, których koszt całkowity renowacji obejmującej skorupę budynku i/lub instalacje ogrzewania, ciepłej wody, wentylacji/klimatyzacji i oświetlenia przekracza o 25% wartość budynku, przy czym szacunek wartości budynku nie obejmuje wartości działki budowlanej, oraz przypadki, gdy więcej niż 25% skorupy budynku wymaga renowacji. Tym niemniej, poprawa standardu energetycznego budynku istniejącego nie koniecznie oznacza całkowitą renowację budynku, ale może być ograniczona do tych elementów, które mają największy wpływ na standard energetyczny budynku i są efektywne ekonomicznie. Wymagania dotyczące renowacji budynków istniejących nie powinny być niezgodne z zakładaną funkcją budynku, jego jakością i charakterem. Powinno być możliwe uzyskanie dodatkowych oszczędności finansowych w wyniku takiej modernizacji w rozsądnym przedziale czasowym w stosunku do oczekiwanego czasu eksploatacji obiektu, jako efekt oszczędności energii. Certyfikaty jakości energetycznej powinny poprawić przejrzystość działania rynku i zachęcić inwestorów do oszczędzania energii poprzez dostarczanie obiektywnych informacji na temat jakości energetycznej budynków na etapie ich budowy, sprzedaży i wynajmu. Proces certyfikacji może być wspierany finansowo przez środki publiczne, co zapewni równość w dostępie do podwyższonego standardu energetycznego, szczególnie w odniesieniu do budynków mieszkalnych budowanych lub zarządzanych w ramach pomocy socjalnej państwa. Ułatwieniem powinno być też stosowanie systemu zachęt. Budynki rządowe i budynki administracji publicznej często odwiedzane przez ludzi powinny stanowić przykłady zastosowania środowiskowego i energetycznego podejścia do budownictwa, powinny być wizytówkami certyfikatów jakości energetycznej przyznawanych na określonych zasadach. Rozpowszechnienie w społeczeństwie informacji na temat jakości energetycznej powinno być poparte jasno określonymi kryteriami jej oceny. Co więcej, 19 | S t r o n a pokazanie oficjalnie zalecanych wartości temperatury w pomieszczeniach wraz z bieżącymi pomiarami temperatury na zewnątrz, powinno zniechęcać do utrzymywania nieefektywnych instalacji ogrzewania, klimatyzacji i wentylacji. To z kolei powinno zaowocować ograniczeniem zbędnych nakładów na energię oraz zapewnieniem bezpieczeństwa komfortu cieplnego klimatyzowanych pomieszczeń w zmieniających się warunkach pogodowych. Kraje członkowskie mogą także zaangażować inne środki nie objęte tą dyrektywą w celu zachęcenia do poprawy standardu energetycznego. Kraje członkowskie powinny popierać dobre zarządzanie energią, uwzględniające intensywność użytkowania budynku. W ostatnich latach zaobserwowano w krajach południowo europejskich wzrost liczby budynków wyposażonych w klimatyzację. Zjawisko to rodzi problem wzrostu szczytowego zapotrzebowania na energię elektryczną zasilającą układy klimatyzacyjne, a w efekcie wzrost cen energii i zakłócenie bilansu energetycznego tych państw. Pierwszeństwo powinny mieć więc te rozwiązania, w wyniku których następuje poprawa komfortu cieplnego budynków w okresie letnim. Takie podejście powinno zaowocować rozwojem pasywnych technik chłodzenia, przede wszystkim takich, które dają w efekcie poprawę warunków klimatycznych wewnątrz budynku oraz w jego najbliższym otoczeniu. Prawidłowa eksploatacja kotłów centralnego ogrzewania i systemów klimatyzacji przez kwalifikowany personel decyduje o jakości pracy systemu i dostosowaniu parametrów pracy do faktycznych potrzeb, czyli zapewnienia optymalnych warunków pracy systemu z punktu widzenia środowiska, bezpieczeństwa i zużycia energii. Niezależna ocena pracy systemu obejmująca analizę kosztów powinna być wykonana w przypadku wymiany kotła. Rachunki dla mieszkańców za ogrzewanie, klimatyzację i ciepłą wodę, liczone w oparciu o aktualne zużycie mogą przyczynić się do oszczędności energii w sektorze mieszkaniowym. Mieszkańcy powinni mieć możliwość regulowania poziomu zużycia ciepła i ciepłej wody w takim zakresie, w jakim jest to ekonomicznie uzasadnione. Zgodnie z zasadą subsydiarności i proporcjonalności określoną w Artykule 5 porozumienia, podstawowe zasady ustanawiające system jakości energetycznej i jego zadania powinny być obowiązujące dla wszystkich państw wspólnoty, przy czym procedury wprowadzania jakości powinny być opracowane przez poszczególne państwa indywidualnie, co pozwoli im wybrać właściwy dla danego kraju reżim energetyczny. Omawiana Dyrektywa ogranicza się do podania minimalnych wymagań niezbędnych do osiągnięcia założonych celów i nie wykracza poza to, co jest niezbędne do ich osiągnięcia. Należy przy tym zwrócić uwagę na możliwość szybkiej adaptacji metodologii kalkulacji oraz systematyczną zmianę minimum standardu w obszarze jakości energetycznej budynków, zgodnie z postępem technicznym i rozwojem standaryzacji. Wysiłki niezbędne do wprowadzenia Dyrektywy powinny być wdrożone zgodnie z decyzją Rady 1999/4886/EC z dnia 28 czerwca 1999 roku ustanawiającą procedury kontroli zakresu i tempa wprowadzania Dyrektywy przedstawione Komisji. Przyjmując powyższą dyrektywę: Artykuł 1 - Cel dyrektywy Celem wprowadzenia dyrektywy jest promocja poprawy jakości energetycznej budynków w obrębie państw Wspólnoty, przy uwzględnieniu typowych dla danego kraju zewnętrznych i wewnętrznych warunków klimatycznych oraz rachunku ekonomicznego. Niniejsza dyrektywa ustanawia wymagania dotyczące: 20 | S t r o n a ram ogólnych dla metodologii obliczeń zintegrowanej charakterystyki energetycznej budynków; zastosowania minimalnych wymagań dotyczących charakterystyki energetycznej nowych budynków; zastosowania minimalnych wymagań dotyczących charakterystyki energetycznej dużych budynków istniejących, podlegających większej renowacji; certyfikatu energetycznego budynków regularnej kontroli kotłów i systemów klimatyzacji w budynkach oraz dodatkowo ocena instalacji grzewczych, w których kotły mają więcej jak 15 lat. Artykuł 2 - Definicje Dla potrzeb niniejszej Dyrektywy opracowano następujące definicje: budynek: zadaszona konstrukcja posiadająca ściany, która zużywa energię na potrzeby utrzymania odpowiednich warunków klimatycznych wewnątrz; budynek może odnosić się do całości lub części konstrukcji, którą można opisać lub określić jako odrębną całość; jakość energetyczna budynku: ilość energii aktualnie zużywana lub wyliczona na zaspokojenie różnych potrzeb związanych ze standardowym użytkowaniem budynku, które może obejmować: ogrzewanie, ciepłą wodę, klimatyzację, wentylację i oświetlenie. Wielkość zużycia energii może być wyrażona w jednym lub większej liczbie wskaźników liczbowych, przy liczeniu których uwzględniane są czynniki mogące mieć wpływ na wielkość zapotrzebowania na energię, mianowicie izolacje, charakterystyka instalacji, projekt i usytuowanie budynku z punktu widzenia lokalnych warunków klimatycznych, ekspozycja na słońce i jego wykorzystanie, wpływ na sąsiednie budynki, możliwość wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych produkcja energii na miejscu i inne czynniki mające wpływ na klimat wewnętrzny budynku, zapewnienie którego decyduje o zapotrzebowaniu na energię; certyfikat jakości energetycznej budynku: certyfikat oficjalnie uznany przez kraje członkowskie lub ich przedstawicieli, zawierający wyliczenie jakości energetycznej budynku przeprowadzone zgodnie z metodologią przedstawioną w załączniku; CHP (wytwarzanie w skojarzeniu ciepła i energii elektrycznej): konwersja paliwa pierwotnego w energię elektryczną lub mechaniczną i ciepło, spełniająca założone kryterium efektywności energetycznej; system klimatyzacji: układ wielu komponentów niezbędnych do dostarczania do budynku powietrza, którego temperatura jest kontrolowana lub może być obniżana w powiązanym układzie kontroli wentylacji, wilgotności i czystości powietrza; kocioł: kocioł lub inna wyodrębniona jednostka zaprojektowana w celu transmisji do wody ciepła uwolnionego w efekcie spalania; moc osiągalna (wyrażona w kW): maksymalna wartość kaloryczna na wyjściu gwarantowana przez producenta jako będąca możliwą do osiągnięcia przy ciągłym użytkowaniu, zgodna z mocą założoną przez producenta; pompa ciepła: urządzenie lub instalacja, która odbiera ciepło ze środowiska zewnętrznego i przekazuje je do instalacji w której jest wykorzystywane. Artykuł 3 - Adaptacja metodologii 21 | S t r o n a Kraje członkowskie powinny zaadoptować metodologię liczenia jakości energetycznej budynków w oparciu o zasady podane w załączniku A. Część 1 i 2 zasad będzie zmieniana stosownie do postępu technicznego, zgodnie z procedurą opisaną w Artykule 14 (2), uwzględniając standardy i normy stosowane w ustawodawstwie danego kraju Metodologia zostanie opracowana na poziomie narodowym lub regionalnym. Standard energetyczny budynku powinien być wyrażony w sposób przejrzysty i może obejmować wskaźnik emisji CO2. Artykuł 4 - Ustanowienie wymagań jakości energetyczne Kraje członkowskie podejmą wysiłki niezbędne do zapewnienia minimum jakości energetycznej budynków, wyliczonej zgodnie z metodologią podaną w Artykule 3. Kraje Członkowskie mogą wprowadzić rożne poziomy jakości energetycznej dla budynków istniejących i nowo wznoszonych oraz różne dla różnych kategorii budynków. Jakość energetyczna budynku powinna uwzględniać jakość środowiska wewnętrznego, celem wyeliminowania nieprawidłowości takich jak np. niewłaściwa wentylacja, jak też lokalne warunki klimatyczne, zakładaną funkcję użytkową i okres trwałości budowli. Parametry te powinny być badane w regularnych odstępach czasowych, nie dłuższych jednak niż 5 lat, a ich wartości powinny być zmieniane wraz z postępem technologicznym w budownictwie. Wymagania jakości energetycznej powinny być wprowadzane zgodnie z zaleceniami podanymi w Artykule 5 i 6. Kraje Członkowskie mogą podjąć decyzję nie wprowadzania wymagań przedstawionych w paragrafie 1 dla następujących kategorii: budynki i budowle zabytkowe prawnie chronione jako elementy zabytkowej zabudowy lub z uwagi na swoje walory architektoniczne, czy historyczne znaczenie i w stosunku do których spełnienie wymagań mogłoby w sposób niepożądany zmienić ich wygląd lub charakter; budynki użytkowane jako świątynie lub inne miejsca kultu religijnego; budynki wznoszone na okres krótszy niż 2 lata z przeznaczeniem na magazyny, warsztaty lub nie mieszkalne budynki rolnicze o niskim zapotrzebowaniu na energię oraz budynki rolnicze, nie mieszkalne, które są użytkowane przez sektor zobowiązany do utrzymania jakości energetycznej odrębnymi wymogami ustalonymi dla tego sektora; budynki mieszkalne, które są użytkowane krócej niż 4 miesiące w ciągu roku; wolno stojące budynki o powierzchni użytkowej poniżej 50 m2. Artykuł 5 - Budynki nowo wznoszone Kraje członkowskie powinny podjąć wysiłki niezbędne do zapewnienia minimum jakości energetycznej w odniesieniu do wszystkich budynków nowo wznoszonych zgodnie z Artykułem 4. Dla budynków nowo wznoszonych o powierzchni użytkowej powyżej 1000 m2, Kraje Członkowskie powinny zadbać o to, żeby systemy technicznego wyposażenia budynku, jak też alternatywne systemy zaopatrzenia w energię, takie jak: 22 | S t r o n a zdecentralizowany system zaopatrzenia w energię produkowaną ze źródeł odnawialnych; skojarzona produkcja energii ciepła (CHP); bezpośrednie lub blokowe ogrzewanie/chłodzenie, jeśli ma zastosowanie; pompy ciepła, w uzasadnionych przypadkach; były realne z punktu widzenia środowiska i ekonomii, oraz żeby ich zastosowanie było analizowane jeszcze przed rozpoczęciem budowy. Artykuł 6 - Budynki istniejące Kraje członkowskie podejmą wysiłki niezbędne do zapewnienia, żeby budynki o powierzchni użytkowej powyżej 1000 m2, poddawane gruntownej modernizacji, spełniały minimum jakości energetycznej w zakresie dostępnym technicznie, funkcjonalnie i ekonomicznie. Kraje członkowskie powinny określić te minimalne parametry w oparciu o wymagania jakości energetycznej podane w Artykule 4. Wymagania te mogą być ustalone dla budynków restaurowanych w całości lub dla tych systemów lub ich składowych, które zużywają najwięcej energii w budynku i są objęte modernizacją realizowaną w określonym czasie, a której celem jest poprawa jakości energetycznej budynku. Artykuł 7 - Certyfikat jakości energetycznej Kraje członkowskie powinny zapewnić, żeby w chwili budowy, sprzedaży lub podnajmu budynki legitymowały się certyfikatem jakości energetycznej nie starszym niż 5-lat, dostępnym dla kupującego lub podnajmującego. Certyfikaty dla poszczególnych mieszkań lub wyodrębnionych zespołów mieszkań powinny być przygotowane na podstawie: certyfikatu opracowanego dla całego budynku oraz całego systemu ogrzewania w budynku; oceny dowolnego mieszkania zlokalizowanego w tym samym budynku. Kraje członkowskie mogą z tego obowiązku wykluczyć budynki zaliczone do kategorii opisanych w artykule 4 (3). Certyfikat jakości energetycznej budynku powinien dostarczyć informacji określonemu użytkownikowi. Powinien on zawierać wartości referencyjne zgodne z aktualnie obowiązującymi normami w tym zakresie oraz najlepszą dostępną praktyką tak, żeby przyszły użytkownik mógł je porównać i ocenić. Wykorzystanie certyfikatu powinno być ograniczone do dostarczenia informacji, której znaczenie z punktu widzenia skutków prawnych powinno być określone zgodnie z przepisami krajowymi. Kraje członkowskie powinny podjąć wysiłki niezbędne do zapewnienia, żeby w budynkach użyteczności publicznej o powierzchni użytkowej powyżej 1000 m2 i często odwiedzanych przez ludzi umieszczony był w miejscu widocznym i ogólnodostępnym certyfikat jakości energetycznej budynku nie starszy niż 10-lat. W takim miejscu powinny też być umieszczone informacje dotyczące bieżącej temperatury wewnątrz budynku oraz innych parametrów środowiska wewnętrznego. 23 | S t r o n a Artykuł 8 - Inspekcja kotłów Mając na uwadze ograniczenie zużycia energii oraz redukcję emisji dwutlenku węgla, kraje członkowskie powinny także zapewnić środki niezbędne do przeprowadzania regularnej inspekcji pracy kotłów opalanych paliwem nie-odnawialnym lub stałym o efektywnej mocy wejściowej od 20-100 kW. Taka ocena powinna też objąć kotły opalane innym rodzajem paliwa. Praca kotłów o mocy wejściowej powyżej 100 kW powinna być oceniana raz na dwa lata. Dla kotłów gazowych ten okres może zostać przedłużony do 4 lat. Dla instalacji ogrzewania, w których pracują kotły o mocy wejściowej 20 kW, starsze niż 15 lat, kraje członkowskie powinny ustanowić środki niezbędne do przeprowadzenia jednorazowej oceny pracy kotłów i całej instalacji. Na podstawie wyników takiej oceny, która objąć powinna ocenę efektywności pracy kotła oraz ocenę wielkości kotła w stosunku do wymagań cieplnych budynku, powinno zostać wydane zalecenie wymiany kotła lub jego modernizacji obejmującej zmianę paliwa na paliwo alternatywne, lub podjąć kroki potrzebne do przeprowadzenia doradztwa dla użytkowników dotyczącego wymiany kotłów, modernizacji systemu ogrzewania lub wprowadzenia rozwiązań alternatywnych. Zakres doradztwa obejmowałby ocenę efektywności pracy kotłów oraz ich wielkości. Takie podejście powinno dać efekt porównywalny do tego, jaki zostanie uzyskany w wyniku działań opisanych w pkt. (a). Kraje członkowskie, które zdecydują się pójść tą drogą zobowiązane będą do przedstawiania Komisji raportów postępu prac co dwa lata. Artykuł 9 - Ocena systemów klimatyzacji Mając na uwadze ograniczenie zużycia energii oraz redukcję emisji dwutlenku węgla, kraje członkowskie powinny zapewnić środki niezbędne do przeprowadzania regularnej oceny pracy systemów klimatyzacji o efektywnej mocy wejściowej większej niż 12 kW. Ocena powinna obejmować ocenę efektywności i wielkości systemu w stosunku do wymagań klimatyzacyjnych budynku. Użytkownicy powinni mieć zapewnioną pomoc w formie doradztwa dotyczącego poprawy pracy systemu, jego wymiany lub innych alternatywnych rozwiązań. Artykuł 10 - Niezależni eksperci Kraje członkowskie powinny zadbać o to, żeby certyfikaty budynków, opisy zalecanych prac i inspekcja kotłów i systemów klimatyzacji były przeprowadzane w sposób niezależny przez wykwalifikowanych/lub akredytowanych ekspertów, którzy działają jako niezależne firmy lub zatrudnieni są przez instytucje państwowe lub prywatne. Artykuł 11 - Ocena dyrektywy 24 | S t r o n a Komisja, we współpracy z Komitetem ustanowionym na mocy Artykułu 14 powinna ocenić dyrektywę z punktu widzenia doświadczeń zdobytych w trakcie jej wdrożenia i, jeśli to konieczne, wprowadzić poprawki uwzględniające, Inter alia: dodatkowe środki przeznaczone na renowację budynków o powierzchni użytkowej poniżej 1000 m2 ogólny system zachęt mających na celu dalszą poprawę jakości energetycznej budynków. Artykuł 12 - Informacja Kraje członkowskie powinny podjąć wysiłki niezbędne do przekazania użytkownikom informacji o różnych metodach i sposobach poprawy jakości energetycznej budynków. Komisja powinna wspierać kraje członkowskie w przeprowadzaniu kampanii informacyjnych w tym zakresie, a kampanie mogą być prowadzone razem z innymi programami Wspólnoty. Artykuł 13 - Aktualizacja Punkty 1 i 2 załącznika powinny być regularnie przeglądane, w odstępach czasu nie krótszych niż dwa lata. Każda aktualizacja niezbędna do dostosowania pkt 1 lub 2 Załącznika do postępu technologicznego powinna być wprowadzana zgodnie z procedurą podaną w Artykule 14 (2). Artykuł 14 - Komitet Prace Komisji powinny być wspomagane przez Komitet. Przy określaniu zakres tego paragrafu, Artykuł 5 i 7 Decyzji 1999/468/EC powinny mieć zastosowanie, z zastrzeżeniem Artykułu 8 . Czas ustanowiony dla Artykułu 5 (6) Decyzji 1999/468/EC powinien wynosić trzy miesiące. Komitet powinien ustalić zasady swojego postępowania. Artykuł 15 - Zobowiązania Kraje Członkowskie powinny przygotować przepisy, regulacje i strukturę administracyjną niezbędna do wdrożenia Dyrektywy najpóźniej do 4 stycznia 2006 roku. Powinny też o tym niezwłocznie powiadomić Komisję. Kraje Członkowskie wprowadzające nowe przepisy, powinny w nich zamieścić odwołanie do Dyrektywy lub powinny powołać się na Dyrektywę w swoich urzędowych pismach. Kraje Członkowskie powinny określić sposób, w jaki to odwołanie zostanie przedstawione. Kraje Członkowskie mogą, w przypadku braku wykwalifikowanych i/lub akredytowanych ekspertów, wydłużyć o dodatkowe trzy lata czas pełnego wprowadzenia w życie Artykułu 7, 8 i 9. Po przyjęciu takiej drogi postępowania, kraje członkowskie powiadamiają Komisję, uzasadniając swoją decyzję oraz załączając harmonogram czasowy pełnego wdrożenia Dyrektywy. Artykuł 16 - Wejście w życie 25 | S t r o n a Dyrektywa wchodzi w życie w dwadzieścia dni po ogłoszeniu jej treści w Dzienniku Ustaw Wspólnoty Europejskiej. (Official Journal of the European Communiities). Artykuł 17 - Adresaci Dyrektywa obowiązuje Kraje Członkowskie Unii Europejskiej. Opracowano w Brukseli, 16.12.2002 W imieniu Parlamentu Europejskiego Przewodniczący; P. COX W imieniu Rady Przewodniczący; M. FISCHER BOEL Załącznik - Zakres parametrów do obliczeń jakości energetycznej budynków (Artykuł 3): Metodologia określania jakości energetycznej budynków powinna uwzględniać następujące zagadnienia: właściwości izolacji cieplnej budynku (skorupa, przegrody wewnętrzne itp). Właściwości cieplne mogą także uwzględniać szczelność przegród; instalacja ogrzewania i instalacja przygotowywania ciepłej wody, uwzględnienie właściwości zastosowanych w nich izolacji; systemy klimatyzacji; systemy wentylacji; instalacja oświetleniowa (zwłaszcza w budynkach nie mieszkalnych); usytuowanie i orientacja budynku i poszczególnych mieszkań względem stron świata; systemy pasywnego wykorzystania energii słonecznej i ochrony przed nadmiernym przegrzaniem; wentylacja naturalna; warunki klimatyczne panujące w budynku, obejmujące warunki zakładane przez projektanta. Obliczenia powinny także uwzględniać korzystny wpływ na jakość energetyczną następujących rozwiązań: aktywne systemy solarne lub inne systemy ogrzewania oparte o paliwa odnawialne produkcja energii elektrycznej w skojarzeniu (CHP) lokalny lub blokowy system ogrzewania i klimatyzacji naturalne oświetlenie Budynki powinny być klasyfikowane według następujących kategorii: różnego typu jednorodzinne budynki mieszkalne budynku mieszkalne wielorodzinne budynki biurowe budynku szkolne szpitale hotele i restauracje obiekty sportowe domy towarowe i sklepy 16. Audyt energetyczny – podstawowe informacje. 26 | S t r o n a Nim ktokolwiek zabierze się za ocieplanie budynku (czy to własnego domu mieszkalnego, czy też budynku firmowego), powinien przeprowadzić tak zwany audyt energetyczny. Cóż to takiego? W skrócie, audyt energetyczny to rodzaj ekspertyzy, która pozwala dobrać odpowiednie środki techniczne, konieczne do uczynienia danego budynku bardziej ekonomicznym w ogrzewaniu. Efektem audytu energetycznego jest nic innego, jak rachunek wydatków poniesionych na ewentualne ocieplanie budynku oraz oszczędności, jakie ta inwestycja przyniesie. Audyt energetyczny jest procedurą składającą się z siedmiu kroków. Pierwszą rzeczą, jaką zajmuje się ekspert wynajęty do przeprowadzenia audytu, jest przeprowadzenie analizy aktualnego stanu budynku. Fachowiec sprawdza sprawność systemu grzewczego, straty i zyski ciepła, jakie zachodzą w danym budynku, bada również stan techniczny obiektu oraz jego eksploatację. Na końcu sprawdza zużycie ciepła w standardowym sezonie grzewczym. Drugim krokiem jest weryfikacja informacji zawarta w kroku pierwszym. Trzecim posunięciem w trakcie przeprowadzania audytu energetycznego jest przegląd możliwych usprawnień. Audytor bada, jakie środki techniczne można zastosować, by podnieść sprawność energetyczną obiektu, jak również może zasugerować odpowiednie przeszkolenie personelu (w wypadku firmy) w technikach i procedurach oszczędzania ciepła. Zdarza się również, iż w trakcie audytu energetycznego budynku przeprowadzający go ekspert zasugeruje pewne rozwiązania finansowo-prawne, które pozwolą zmniejszyć koszta ogrzewania. Audyt energetyczny w etapie czwartym to obliczanie oszczędności wynikających z zasugerowanych w kroku trzecim rozwiązań, które to obliczenia pozwalają w kroku piątym na analizę ekonomiczną proponowanych zastosowań, czyli ich opłacalności. Brane są tu pod uwagę takie czynniki jak inflacja, czy też prognozowane zmiany cen energii różnych jej nośników (prąd, gaz, węgiel czy olej opałowy) Mając gotową analizę opłacalności poszczególnych rozwiązań, audytor przechodzi do szóstego etapu audytu energetycznego, czyli do określenia zakresu prac, jakie należy wykonać, jak również ich kolejność. Dobór środków do zastosowania zwykle bazuje na kryteriach ekonomicznych, choć nie małą rolę grają tu takie czynniki jak bezpieczeństwo w danym obiekcie, polepszenie niezawodności instalacji centralnego ogrzewania, czy też po prostu polepszenie komfortu cieplnego w budynku. Ostatnim, siódmym krokiem audytu energetycznego jest ustalenie harmonogramu prac. Ekspert ocenia, w jakich odstępach czasu należy wykonywać poszczególne założenia z etapu szóstego. Jest to o tyle istotne, iż pewne prace wymagają pewnych specyficznych warunków. Przykładowo, zewnętrzne ocieplanie budynku, podobnie jak wymiana instalacji grzewczej przeprowadzone winno być raczej w okresie letnim, choć już prosta wymiana okien na bardziej “ciepło-szczelne”, czy też zakładanie dodatkowej izolacji na powierzchniach wewnętrznych nie musi być już tak restrykcyjne – zwykle wystarczy na czas prac opróżnić dane pomieszczenie. Podsumowując, audyt energetyczny to dość żmudny proces, składający się z wielogodzinnych badań obiektu jemu podlegającemu jak i badań rynku. Brana jest tu pod uwagę wiedza inżynieryjna jak również ekonomiczna i administracyjno-prawna. Ostatecznym efektem audytu energetycznego jest zwykle znaczna redukcja nakładów ponoszonych na ocieplanie danego obiektu, co w praktyce może być wielce pożądane, zważywszy na fakt, iż lada dzień w życie wchodzi Unijna dyrektywa EPBD, która w wielu wypadkach wymusi przeprowadzanie audytów energetycznych. Im szybciej więc ktoś zdecyduje się na przeprowadzenie tego typu badań, tym prawdopodobniej mniej na takowe wyda, jako że prawdopodobnie w najbliższym czasie znacznie wzrośnie popyt na tego typu usługi, a co za tym idzie, jej cena 17. Certyfikaty jakości energetycznej dla budynków 27 | S t r o n a W dniu 4 stycznia weszła w życie unijna dyrektywa 2002/91/WE, wprowadzająca obowiązek certyfikacji budynków pod względem zapotrzebowania na energię. Certyfikaty pozwolą potencjalnemu nabywcy, jeszcze przed dokonaniem zakupu, poznać zapotrzebowanie na ciepło i koszt ogrzewania budynku. Nowe prawo ma na celu ograniczenie zużycia energii do celów grzewczych oraz promocję rozwiązań energooszczędnych. Budynki klasyfikowane będą pod względem zapotrzebowania na energię cieplną. Zostaną przypisane do siedmiu klas oznaczonych literami od A do G, podobnie jak ma to miejsce w przypadku sprzętu domowego, takiego jak lodówka, pralka czy zmywarka. Przynależność do klasy A oznacza najmniejszą energochłonność. Do klasy G należą obiekty o największym zapotrzebowaniu na ciepło. Klasa energetyczna stanie się kryterium, którym klienci będą mogli kierować się przy dokonywaniu wyboru mieszkania lub domu. Świadectwa zachowają ważność przez okres 10 lat. Do wprowadzenia dyrektywy w życie niezbędna jest odpowiednia ustawa zawierająca uregulowania szczegółowe. Jest ona aktualnie przygotowywana w Ministerstwie Transportu i Budownictwa. Dyrektywa obowiązuje już w wielu krajach unii europejskiej. Przykładowo w Niemczech dla klasy energetycznej A określono maksymalne zapotrzebowanie na energię grzewczą na poziomie 50 kW/m2rok.Domi pasywny wykazuje ponad trzykrotnie mniejsze zapotrzebowaniem na ciepło! Zużycie energii nie przekracza w nim 15 kW/m2*rok. 18. Odnawialne źródła energii. Energia biomasy i biogazu Biomasa to skumulowana część energii słonecznej przetwarzana w procesie fotosyntezy przez liście. Z biomasy można otrzymać energię poprzez na jeden z kilku sposobów: Sposoby otrzymywania energii z biomasy Spalanie wysuszonej biomasy Zgazowanie biomasy Fermentacja tlenową biomasy Fermentacja beztlenową biomasy Estryfikacja biomasy Biomasę najczęściej uzyskuje się z drewna, odchodów zwierzęcych, osadów ściekowych, słomy, wodorostów. Szacuje się, że przeznaczenie 21 mln ton słomy na pozyskanie energii, pozwoliłoby na rezygnację ze spalenia około 12 mln ton węgla. W Polsce najpoważniejszymi źródłami biomasy jako źródła energii odnawialnej są słoma i odpady drzewne. Podczas fermentacji beztlenowej biomasy powstaje biogaz. Jego wartość energetyczna wynosi około 30 MJ/m3. Biogaz ma duże zastosowanie w Indiach, Chinach, Szwajcarii, 28 | S t r o n a Francji, Niemczech i USA jako paliwo do generatorów prądu, do ogrzewania wody, paliwo do silników. Energia Geotermalna Rozpad pierwiastków promieniotwórczych w głębi ziemi jest źródłem ciepła, zwanego ciepłem geotermalnym. Energię uzyskuje się przede wszystkim przy wykorzystaniu ciepłych wód podziemnych. Technika ta polega na wykonywaniu odwiertów, wypompowania wody i pobrania od niej ciepła oraz ponowne wtłoczenie jej pod powierzchnię ziemi. Gorącą wodę można zastosować na przykład w układach centralnego ogrzewania, a jeśli jej temperatura wody przekracza 90 stopni, to można ją wykorzystywać również do produkcji energii elektrycznej. Energia geotermalna na szeroką skalę wykorzystywana jest w Islandii. Energia słoneczna Do powierzchni Ziemi nie dociera całość promieniowania słonecznego. Część promieni jest odbijana przez atmosferę (30%), a część jest przez nią pochłaniane (20%). Pozostałe 50% można wykorzystać przy produkcji energii. Na jeden metr kwadratowym powierzchni Ziemi dociera promieniowanie o mocy do 1000 W. Elektrownie słoneczne mogą wykorzystywać dwa sposoby konwersji energii: Sposoby konwersji energii słonecznej na elektryczną Bezpośrednie przetwarzanie promieniowania na energię (np. ogniwa fotowoltaicze). Pośrednie przetwarzanie promieniowania na ciepło, a ciepło na energię elektryczną (np. piece i kominy słoneczne). Metody przekształcania energii słonecznej Ogniwo fotowoltaiczne (fotoogniwo, solar, ogniwo słoneczne) - umożliwia takie przemieszczanie ładunków elektrycznych, że pojawia się różnica potencjałów, czyli napięcie elektryczne. Ogniwa te są stosowane w kalkulatorach, lampach solarnych, zegarkach, odbiornikach radiowych, sygnalizacjach drogowych, automatach telefonicznych, samochodach kampingowych, w przestrzeni kosmicznej. Moc urządzeń fotowoltaicznych zależy od nasłonecznienia, dlatego często stosowane są razem z systemami ustawiającymi ogniwa w kierunku słońca, dzięki czemu zwiększa się skuteczność urządzeń o koło 35%. Konwersja fototermiczna polega na bezpośredniej lub pośredniej zamianie energii promieniowania słonecznego na energię cieplną. Tą metodę stosuje się do ogrzewania i chłodzenia budynków, podgrzewania wody w domach i ciepłowniach, a nawet do suszenia płodów rolnych. Konwersja fotochemiczna zamienia promieniowanie słoneczne na energię chemiczną. Znana jest głównie pod postacią fotosyntezy. W Polsce wykorzystywanie energii słonecznej jest dość mało popularne. W porównaniu z Niemcami czy Norwegią, w których nasłonecznienie w ciągu roku jest podobne do nasłonecznienia w Polsce, wypadamy dosyć blado. Dzieje się tak, ponieważ koszt wytworzenia energii elektrycznej w panelach solarnych jest wyższy od kosztów pozyskania energii z konwencjonalnych źródeł. Warto jednak rozważyć zbudowanie tego rodzaju przydomowej elektrowni szczególnie wtedy, kiedy najbliższe linie energetyczne znajdują się zbyt daleko, a koszt podciągnięcia nowej linii byłby zbliżony do kosztu montażu paneli słonecznych. Instalacja kolektorów słonecznych jest również opłacalna w budynkach o dużym zużyciu wody, np. w basenach, pensjonatach, hotelach. 29 | S t r o n a Decydując się na zamontowanie paneli słonecznych należy pamiętać o ich odpowiednim pozycjonowaniu. Zimą promienie słoneczne powinny padać na nie prostopadle, a latem wystarczy kąt 35-40 stopni. Poza tym nawet niewielkie zacienienie paneli może znacznie obniżyć ich wydajność. Energia Wiatru Zaledwie 2% energii słonecznej dopływającej do ziemi zamienia się w energię kinetyczną wiatru. 33% z tego to energia przemieszczająca się w najniższych warstwach atmosfery, cechująca się dużą zmiennością, zależnością od temperatury, prędkości, ciśnienia, warunków geograficznych. Nakłady na budowę elektrowni są bardzo duże, jednak koszty wytwarzania prądu to głównie koszty zużycia maszyn i urządzeń wykorzystywanych do produkcji. Jest to jednak metoda coraz bardziej popularna, o czym świadczą dane dotyczące produkcji energii wiatrowej. Okazuje się, że w 2006 roku uzyskano o 25% więcej tego typu energii niż w roku poprzednim. Do gigantów energii wiatrowej należą Niemcy, Hiszpania i USA, które razem wyprodukowały w 2006 roku 60% całkowitej energii wiatrowej. Zanim padnie decyzja o budowie elektrowni wiatrowej, należy uważnie przeanalizować warunki atmosferyczne panujące na danym terenie, ponieważ to od nich uzależniona będzie późniejsza opłacalność elektrowni. Przede wszystkim należy zwrócić uwagę na prędkość wiatru – jeśli średnio w ciągu roku wynosi ona co najmniej 7m/s, to produkcja energii przy wykorzystaniu turbin wiatrowych będzie opłacalna. Przy prędkości 4m/s uzyskuje się bardzo małe moce, a co za tym idzie niską efektywność ekonomiczną. Energia Wody Do energii wody zalicza się energię prądów morskich, pływów, fal morskich, rzek, ciepła oceanu. Te sposoby pozyskiwania energii są zwykle tańsze od energii uzyskiwanej ze źródeł nieodnawialnych. Z drugiej jednak strony, znaczącą barierą w wykorzystywaniu energii wodnej są względy ekologiczne. Aby móc wykorzystywać energię rzek, należy posiadać odpowiednie zasoby hydroenergetyczne. Najlepiej pod tym względem mają Norwedzy, którzy aż 96% energii elektrycznej pozyskują z energii rzek. Natomiast elektrownia wodna znajduje się na Paranie, na granicy Brazyli i Paragwaju i produkuje rocznie 93,4 TWh energii. Polskie zasoby hydroenergetyczne oceniane są na 13,7 TWh, ale wykorzystujemy zaledwie 12% tej mocy. Największe znaczenie dla elektrowni wodnych mają rzeki Wisła i Dunajec, natomiast największe elektrownie wodne mamy we Włocławku, Porąbce, Żarnowcu, Myczkowcach i Solinie. 19. Klasy Energetyczne (efektywności energetycznej, energochłonności). 30 | S t r o n a Czym są klasy energetyczne? Klasy energetyczne (inaczej klasy efektywności energetycznej lub klasy energochłonności), to nic innego jak skala określająca efektywność urządzeń AGD. Oznacza się ją literami od A do G. Klasa A to urządzenia najbardziej efektywne, a klasa G najmniej. Czasami spotyka się również klasy A+ i A++, które są przyporządkowane jeszcze bardziej efektywnym urządzeniom od tych z klasą A. Według słownika RTV euro AGD urządzenia klasy A+ są oszczędniejsze o 25% od tych z klasą A. Jak wyznacza się klasy energetyczne? Klasy wyznacza się ze stosunku rocznego zużycia energii przez dane urządzenie do standardowego zużycia energii przez tego typu urządzenia określonego odpowiednimi przepisami. Brzmi to trochę skomplikowanie, mówiąc prościej chodzi o porównanie danego urządzenia do tzw. standardowego określonego w normach. Co dają klasy energetyczne? Klasami energetycznymi oznacza się praktycznie wszystkie urządzenia AGD. Dają one możliwość porównania efektywności energetycznej a co za tym idzie kosztów eksploatacji różnych modeli. Porównanie kosztów użytkowania urządzeń AGD wg klas energetycznych świetnie pokazuje tabela w artykule: „Sposoby oszczędzania energii w domu”. Klasami energetycznymi oznacza się również źródła światła, czyli po prostu żarówki. Te standardowe starego typu zazwyczaj posiadają klasę E, natomiast najbardziej energooszczędne świetlówki kompaktowe: A. Po co kupować energooszczędne urządzenia? Zanim się kupi potrzebny sprzęt można dzięki etykiecie energetycznej określić czy przyszły zakup będzie nie tylko ekonomiczny, ale również ekologiczny. Kupując energooszczędne urządzenia najlepiej z klasą A lub wyższą zmniejszasz zużycie energii elektrycznej, co obniża rachunki za prąd, ale także korzystnie wpływa na środowisko. Ponieważ niższe zużycie energii to niższa emisja CO2 do atmosfery. Opłacalność urządzeń z wyższymi klasami energetycznymi Oczywiście jest też druga strona medalu - cena. Można sobie pomyśleć: „Nie będę wydawać kilkadziesiąt a nawet kilkaset złotych więcej tylko po to żeby chronić kwiatki czy drzewka, mam też inne wydatki”. Takie myślenie jest zgubne. Już między urządzeniami klasy A i C różnica kosztu energii w jednym tylko roku wynieść może kilkadziesiąt złotych a jaka byłaby między A i G? Dodatkowo sprzęt tego typu ma służyć 31 | S t r o n a przez ładnych kilka lat, nikt nie wymienia lodówki czy pralki co roku. Dlatego cena towaru nie może być jedynym czynnikiem wpływającym na decyzję. Po kilku latach użytkowania energooszczędnych urządzeń ich koszt może się zwrócić z nawiązką. 20. Dyrektywy dotyczące efektywności energetycznej. DYREKTYWA nr 2002/91/WE PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY z dnia 16 grudnia 2002 r. w sprawie wydajności energetycznej budynków, DYREKTYWA 2004/8/UE PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY z dnia 11 lutego 2004 r. w sprawie promowania kogeneracji w oparciu o zapotrzebowanie na ciepło użytkowe na wewnętrznym rynku energii oraz wnosząca poprawki do Dyrektywy 92/42/EWG, DYREKTYWA 2005/32/WE PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY z dnia 6 lipca 2005 r. ustanawiająca ogólne zasady ustalania wymogów dotyczących ekoprojektu dla produktów wykorzystujących energię oraz zmieniająca dyrektywę Rady 92/42/EWG, oraz dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 96/57/WE i 2000/55/WE, DYREKTYWA 2006/32/WE PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY z dnia 5 kwietnia 2006 r. w sprawie efektywności końcowego użytkowania energii oraz usług energetycznych oraz uchylająca Dyrektywę Rady 93/76/EWG (tzw. dyrektywa ESD), Dyrektywy dotyczące sprzętu AGD. Celem dyrektywy 2006/32/WE jest opłacalna ekonomicznie poprawa efektywności końcowego wykorzystania energii w Państwie Członkowskim poprzez: ustalenie celów, mechanizmów i zachęt, ustalenie instytucjonalnych, finansowych i prawnych ram dla usunięcia istniejących barier rynkowych i niedoskonałości rynku utrudniających efektywne końcowe wykorzystanie energii, promowanie programów służących poprawie efektywności energetycznej, stworzenie warunków dla rozwoju i promowania rynku usług energetycznych oraz dla dostarczania odbiorcom końcowym innych środków poprawy efektywności energetycznej, zharmonizowanie metodologii obliczania i weryfikowania oszczędności energii. Dyrektywa zobowiązuje państwa członkowskie do przyjęcia krajowego celu indykatywnego w zakresie oszczędności energii w wysokości 9% w dziewiątym roku jej stosowania. Czas na jej wdrożenie kraje członkowskie miały do 17 maja 2008 r. Inne pojęcia wprowadzone Dyrektywą 2006/32/WE: Mechanizmy efektywności energetycznej: ogólne instrumenty podejmowane przez rządy lub organy administracji w celu stworzenia systemu wspierania lub zachęt dla uczestników rynku, w celu świadczenia i korzystania z usług energetycznych oraz innych środków poprawy efektywności energetycznej. Działania służące poprawie efektywności energetycznej: wszelkie działania, które zwykle prowadzą do sprawdzalnej i wymiernej lub możliwej do oszacowania poprawy efektywności energetycznej. Programy poprawy efektywności energetycznej: działania skupione na grupach odbiorców końcowych, które zwykle prowadzą do sprawdzalnej i wymiernej lub możliwej do oszacowania poprawy efektywności energetycznej. 21. Termomodernizacja. 32 | S t r o n a Termomodernizacja ma na celu zmniejszenie kosztów ponoszonych na ogrzewanie budynku. Obejmuje ona usprawnienia w strukturze budowlanej oraz w systemie grzewczym. Opłacalne są jednak tylko niektóre zmiany. Zakres możliwych zmian jest ograniczony istniejącą bryłą, rozplanowaniem i konstrukcją budynków. Za możliwe i realne uznaje się średnie obniżenie zużycia energii o 35-40% w stosunku do stanu aktualnego. Celem głównym termomodernizacji jest obniżenie kosztów ogrzewania, jednak możliwe jest również osiągnięcie efektów dodatkowych, takich jak: podniesienie komfortu użytkowania, ochrona środowiska przyrodniczego, ułatwienie obsługi i konserwacji urządzeń i instalacji. Warunkiem koniecznym warunkującym osiągnięcie wspomnianego, głównego celu termomodernizacji jest: realizowanie usprawnień tylko rzeczywiście opłacalnych, przed podjęciem decyzji inwestycyjnej - dokonanie oceny stanu istniejącego i przeglądu możliwych usprawnień oraz analizy efektywności ekonomicznej modernizacji (audyt energetyczny). W każdym indywidualnym przypadku efekty realizacji poszczególnych przedsięwzięć modernizacyjnych są różne. Jednak na podstawie analizy danych z wielu realizacji można określić pewne przeciętne wartości tych efektów. Dokonując takich analiz należy uwzględnić wzajemne oddziaływania odmiennych sposobów uzyskiwania oszczędności energetycznych realizowanych jednocześnie, gdyż zazwyczaj nie prowadzi to do prostego sumowania ich skutków. Jeżeli np. usprawnienie A pozwala na uzyskanie 20% oszczędności, a usprawnienie B - 30% oszczędności, to nie można wspólnego efektu wyliczyć jako 20% + 30% = 50%. Bardziej poprawne wyliczenie opiera się na założeniu, że usprawnienie B pozwala na uzyskanie oszczędności od zużycia już zmniejszonego przez usprawnienie A. Przy podejmowaniu przedsięwzięć termomodernizacyjnych należy kierować się następującymi ogólnymi zasadami: Termomodernizację struktury budowlanej należy realizować jednocześnie z modernizacją systemu ogrzewania. Tylko wtedy można osiągnąć pełny efekt oszczędnościowy. Termomodernizację najlepiej wykonywać jednocześnie z remontem elewacji i pokrycia dachowego lub w ramach remontu kapitalnego. Możliwe jest wtedy znaczne obniżenie sumarycznych kosztów. Na ogół opłacalne jest tworzenie lepszych właściwości termicznych struktury budowlanej niż są wymagane w obowiązujących przepisach. Optymalną grubość warstw izolacji termicznej należy określić na podstawie analizy kosztów i efektów ocieplenia. W ocieplonym i uszczelnionym budynku zmieniają się warunki wentylacji grawitacyjnej, w związku z tym może być konieczne wprowadzenie nawiewników powietrza w stolarce okiennej lub wprowadzenie wentylacji mechanicznej. Głównym celem termomodernizacji jest obniżenie kosztów użytkowania, dlatego decyzję o jej przeprowadzeniu i jej zakresie należy poprzedzić analizą efektywności ekonomicznej (audytem energetycznym). 33 | S t r o n a L.p. Sposób uzyskania oszczędności 1. Wprowadzenie w węźle cieplnym automatyki pogodowej oraz urządzeń regulacyjnych 2. Wprowadzenie hermetyzacji instalacji i izolowanie przewodów, przeprowadzenie regulacji hydraulicznej i zamontowanie zaworów termostatycznych we wszystkich pomieszczeniach 3. 4. 5. 6. 7. Wprowadzenie podzielników kosztów Wprowadzenie ekranów zagrzejnikowych Uszczelnienie okien i drzwi zewnętrznych Wymiana okien na okna o niższym U i większej szczelności Ocieplenie zewnętrznych przegród budowlanych (ścian, dachu, stropodachu) Obniżenie zużycia ciepła w stosunku do stanu poprzedniego 5 -15% 10-20% 10% 2-3% 3-5% 10-15% 10-25% Podstawowe cechy materiałów izolacyjnych - wełny mineralnej, styropianu, polistyrenu ekstrudowanego i włókien celulozowych: Wełna mineralna Surowiec: bazalt (wełna kamienna) lub piasek kwarcowy (wełna szklana). Izolacyjność cieplna: współczynnik przewodzenia ciepła (lambda) = 0,0310,045. Bezpieczeństwo pożarowe: wełna mineralna - materiał niepalny klasy A1 (najwyższa euroklasa w siedmiostopniowej skali od A1 do F);, nierozprzestrzeniający ognia, niewydzielający dymu i nieściekający płonącymi kroplami. Izolacyjność akustyczna: bardzo dobra - miękkie płyty z wełny mineralnej lepiej tłumią dźwięki powietrzne, a twarde i półtwarde - dźwięki uderzeniowe. Paroprzepuszczalność: bardzo wysoka; dzięki włóknistej budowie wełny para wodna może swobodnie przez nią przenikać; aby nie zatrzymywała się między włóknami, wyroby z wełny hydrofobizuje się, czyli nasącza środkami zabezpieczającymi przed zawilgoceniem. Dostępna w postaci: płyt twardych - z wyjątkiem wełny szklanej, półtwardych i miękkich; mat i filców; wykończonych welonem szklanym, folią aluminiową lub drucianą siatką; granulatów, czyli luźnych strzępek wełny. 34 | S t r o n a Styropian Surowiec: polistyren. Izolacyjność cieplna: współczynnik przewodzenia ciepła (lambda) = 0,0310,042. Bezpieczeństwo pożarowe: materiał samogasnący, klasy E, nie zapala się od iskry ani żaru papierosa, w płomieniu topi się i zwęgla, lecz po odjęciu źródła ognia przestaje się palić i nie zapala się ponownie. Izolacyjność akustyczna: mała; tylko elastyczne płyty styropianowe bardzo dobrze tłumią dźwięki uderzeniowe. Paroprzepuszczalność: bardzo mała. Dostępna w postaci: płyt - niefrezowanych, frezowanych na zakład lub na pióro-wpust, ryflowanych, naciętych poprzecznie, jednostronnie wykończonych papą, taśm izolacyjnych, granulatu. Polistyren ekstrudowany Surowiec: polistyren. Izolacyjność cieplna: współczynnik przewodzenia ciepła (lambda) = 0,0270,036. Bezpieczeństwo pożarowe: materiał samogasnący klasy E. Izolacyjność akustyczna: polistyrenu nie stosuje się jako materiału na izolacje akustyczne. Dostępna w postaci: płyt w kolorze jasno żółtym, zielonym, niebieskim albo różowym. Mogą być gładkie, o strukturze wafla, rowkowane, wykończone geowłókniną lub fizeliną filtracyjną, z frezowanymi rowkami drenażowymi. Krawędzie płyt mogą być proste, schodkowe lub na pióro-wpust. Włókna celulozowe Surowiec: naturalne włókna celulozowe, pochodzące z recyklingu papieru gazetowego, czyli przerobu makulatury. Izolacyjność cieplna: współczynnik przewodzenia ciepła (lambda) = 0,0400,043. Izolacyjność akustyczna: celulozy nie stosuje się jako materiału na izolacje akustyczne. Dostępna w postaci: suchych włókien celulozowych. 22. Porady oszczędzania energii. Funkcja czuwania (stand-by) Funkcja czuwania to sytuacja, gdy urządzenie jest wyłączone, ale może być natychmiast uruchomione np. pilotem. Najczęściej sygnalizuje to świecąca dioda. Stale włączony zasilacz to także podobna sytuacja. Dziś wiele urządzeń ma takie czarne kostki - zasilacze stale włożone w gniazdko. Wprawdzie, gdy czuwają, urządzenia zużywają mało energii - ale są włączone stale - 24 h na dobę. W sumie daje to całkiem duże zużycie energii. Zużycie bez potrzeby. Gdy nie jesteś pewien, czy urządzenie zużywa energię - dotknij je ręką - ciepłe na pewno zużywa. Przy zakupie nowych urządzeń zwróć uwagę na zużycie w czuwaniu - czasami można znaleźć taką informację w instrukcji obsługi. Wyłączaj Wyłączaj na noc, na weekend (gdy wyjeżdżasz z domu), na urlop. 35 | S t r o n a Większość urządzeń z funkcją czuwania ma główny wyłącznik, który gasi wszystkie diody. Gdy takiego wyłącznika nie ma - musisz wyjąć wtyczkę z gniazdka. Dotyczy to szczególnie zasilaczy. Wiele urządzeń można wyłączać jednym wyłącznikiem w listwie-przedłużaczu. Telewizor. DVD, dekoder TV. Konsolę do gier, kino domowe. Komputer wraz z listwą zasilającą. Modem lub router domowej sieci komputerowej. Głośniki komputerowe, drukarkę. Ładowarki do telefonu komórkowego, laptopa. Ekspres do kawy. Oświetlenie tradycyjne Oświetlenie jest najczęściej używaną funkcją elektryczności. Tradycyjne żarówki są bardzo niewydajne. Można więc dużo zaoszczędzić. Światło dzienne Zamiast oświetlać dom, można lepiej wykorzystać światło naturalne. Jest zdrowsze dla oczu i nic nie kosztuje. Maluj ściany na jasne barwy. Wybierz jasne drewno lub terakotę na podłogę. Maluj framugi okien na biało. Użyj duże lustra - w łazience i sypialni (szafa). Zamontuj drzwi wewnętrzne z okienkami. Myj okna. Nie używaj ciemnych firanek. Nie pracuj po nocy. Lampy i oprawy Używaj jasne, przejrzyste klosze i oprawy. Myj lub odkurzaj oprawy i klosze. Użyj dodatkowego światła punktowego (biurko, łóżko, kuchnia) - główne światło może być dużo słabsze. Użyj jedną mocniejszą żarówkę, zamiast kliku mniejszych - zwykle mniejsze żarówki dają mniej światła z tej samej ilości energii. Energooszczędne żarówki Stosuj świetlówki i świetlówki kompaktowe. Oszczędzasz do 80% energii. Np. oszczędzasz 25 zł rocznie, gdy zamiast żarówki 100 W użyjesz świetlówką kompaktową 25 W. Świetlówki rzadziej wymieniasz - są zwykle 5 razy trwalsze. Oświetlenie energooszczędne Używaj żarówek energooszczędnych - zużywają 5-krotnie mniej energii niż standardowe i w porównaniu ze zwykłymi żarówkami działają 10 razy dłużej. Nie gaś światła, kiedy opuszczasz pomieszczenie z oświetleniem energooszczędnym na krócej niż 5 min. Zbyt częste włączanie skraca czas życia świetlówki. Stosuj, gdzie możesz, układy wyposażone w diody LED, pobierają mało prądu a dają dużo światła. 36 | S t r o n a Stosuj czujniki ruchu (np. wokół domu). Ogrzewanie (ogrzewanie elektryczne, pompa ciepła, pompki obiegowe c.o.): Akumulacyjne ogrzewanie elektryczne jest korzystne ekonomicznie, gdyż ciepło jest wytwarzane w czasie tańszej, nocnej taryfy (10 godzin dziennie) i oddawane do ogrzewanych pomieszczeń w ciągu pozostałych godzin. Elektroniczne sterowniki i komputery pogodowe, które sterują nowoczesnym ogrzewaniem (elektrycznym, gazowym, olejowym) znacząco oszczędzają energię. Dobierają moc ogrzewania do temperatury zewnętrznej. Pozwalają ograniczyć znacznie ogrzewanie w nocy lub podczas nieobecności w domu. Dogrzewanie i klimatyzacja (dmuchawa elektryczna, konwektor, dogrzewanie podłogowe elektryczne, klimatyzator domowy): Dmuchawy elektryczne, konwektory, ogrzewanie podłogowe w łazienkach czy też klimatyzatory to urządzenia, które pracują czasowo, włączają się kilka razy w ciągu doby lub w okresach przejściowych. Urządzenia te powinny pracować krótko np. przed kąpielą podgrzewając temperaturę do wymaganej wysokości i odpowiednio wcześnie się wyłączać. Pranie i suszenie Ładuj pralkę do pełna. Używaj funkcji ekonomicznego prania. Trudne plamy zapierz - zamiast używać dłuższego programu. Nie używaj prania wstępnego i gotowania - z wyjątkiem prania bardzo brudnych rzeczy. Nie używaj suszarki - to podwaja zużycie energii. Pierz w nocy - gdy masz tańszy prąd (nocna taryfa 13.00-15.00 i 22:00-06:00). Energooszczędna pralka Zwróć uwagę na energooszczędne funkcje przy kupowaniu pralki . Klasa A lub lepiej A+ zużycia wody i energii. Automatyczne ważenie wsadu - dobiera zużycie wody do ilości brudnych rzeczy. Zamknięty obieg wody ze zraszaniem - mniej wody, lepsze pranie. Krótkie programy - do mało zabrudzonych rzeczy. Ciepła woda (podgrzewacze elektryczne przepływowe, bojlery) NIE MARNUJ WODY Nie myj naczyń pod bieżącą wodą, lecz w zatkanym zlewie. Po umyciu spłukuj naczynia świeżą wodą (płukać można też w zimnej wodzie). Najpierw zmywaj naczynia mniej zabrudzone, potem zatłuszczone lub przypalone. Bierz szybki prysznic a nie kąpiel w wannie. Stosuj perlatory zmniejszające zużycie wody, nawet o 15-60% (perlator to końcówka kranu, prysznica zwiększająca optycznie strumień wody poprzez jej napowietrzenie). Zakręcaj wodę podczas mycia zębów, golenia itp. gdy jej nie używasz. Terma, a ogrzewacz przepływowy Terma nagrzewa ograniczoną ilość wody. Po zużyciu trzeba czekać kilkanaście minut na ponowne nagrzanie. Ogrzewacz grzeje dowolną ilość wody na żądanie. Terma traci ciepło ze zbiornika, gdy jest nieużywana. Ogrzewacz grzeje tylko gdy leci woda. Komfort ogrzewacza jest czasami wykorzystywany nadmiernie przez kąpiących się - nie muszą bać się, że skończy się ciepła woda. Zużywają więc jej znacznie więcej. 37 | S t r o n a Terma wymaga małej mocy (gniazdko). Ogrzewacz zwykle wymaga specjalnego podłączenia dużej mocy (zwykle 3 fazy). Ogrzewacz jest bardzo wrażliwy na temperaturą zimnej wody. Czasami w zimie woda jest tak zimna, że ogrzewacz nie daje rady jej nagrzać. Dobór mocy ogrzewacza jest więc czasami trudny. Terma zawsze grzeje na okresloną temperaturę. Chłodzenie (chłodziarki, zamrażarki ...) Nowoczesne lodówki są oszczędniejsze niż stare. Pomyśl o wymianie. Nie stawiaj lodówki w pobliżu kaloryferów, piekarnika, pieca. Nie stawiaj lodówki na słońcu. Nie zabudowuj lodówki, która nie jest do zabudowy. Zła wymiana powietrza z tyłu chłodziarki zwiększa zużycie prądu. Nie wkładaj gorących produktów do lodówki. Poczekaj aż osiągną temperaturę pokojową, inaczej chłodziarka zużyje do trzech razy więcej prądu na ich ochłodzenie. Układaj produkty w przeznaczonych dla nich strefach temperaturowych (szczegóły znajdziesz w instrukcji obsługi każdej lodówki). Ustaw właściwą temperaturę chłodzenia, 6 do 8 °C w lodówce i -18 °C w zamrażarce. Otwieraj drzwi lodówki i zamrażarki tylko na chwilę. Wpuszczając do środka wilgotne powietrze obniżasz efektywność chłodzenia. Odkurz zewnętrzny wymiennik ciepła (drabinka z tyłu lodówki) - raz lub dwa razy do roku. Regularnie odmrażaj urządzenia bez automatycznej funkcji odmrażania. Warstwa lodu nie powinna być grubsza niż 10 mm. Przed rozmrożeniem zamrażalnika przełóż produkty do lodówki. Podczas rozmrażania będą schładzać inne produkty w lodówce. W efekcie lodówka zużyje mniej prądu. Regularnie myj wodą z łagodnym detergentem całą chłodziarkę oraz uszczelkę w drzwiach. Uszkodzoną uszczelkę wymień jak najszybciej. Wyjeżdżając na dłużej niż dwa tygodnie wyłącz urządzenie i pozostaw uchylone drzwi, unikniesz brzydkich zapachów i pleśni. Przy krótszych wyjazdach podwyższ temperaturę w lodówce o kilka stopni. Lodówka energooszczędna Gospodarstwo jednoosobowe nie potrzebuje tak dużej lodówki jak czteroosobowa rodzina. Wybierz A++ i A+ oraz dodatkowe funkcje: automatyczne usuwanie szronu i wilgoci, funkcję podnoszenia temperatury na czas dłuższych wyjazdów lub kontroli otwartych drzwi. Chłodziarko-zamrażarki są oszczędniejsze niż oddzielna lodówka i zamrażarka. Zmywanie naczyń Dzięki zmywarce oszczędzasz nie tylko energię elektryczną, ale także wodę i swój czas. Stosowanie zmywarek jest również bardziej higieniczne, gdyż dzięki wysokiej temperaturze ulegają zniszczeniu wszelkie bakterie. Wypełniaj zmywarkę przed uruchomieniem. Korzystaj z zaawansowanych funkcji ekonomicznego zmywania oraz programów szybkiego mycia. Są one przydatne głównie zaraz po posiłku, kiedy zanieczyszczenia są świeże. Używaj kostki do zmywarek najnowszej generacji. Myją tak dobrze, że możesz użyć krótszych programów. Zmywarka zużywa co najmniej 2 razy mniej ciepłej wody - nie myj naczyń ręcznie. 38 | S t r o n a Nowa zmywarka Nie kupuj za dużej zmywarki, bo naczynia będą długo stały zanim się zapełni. 40 cm - zmywarka dobra dla 1-2 osobowego domu. Funkcja automatycznej kontroli czystości wody – umożliwia zmniejszenie zużycia świeżej wody. Wewnętrzny wymiennik ciepła - pozwala odzyskać ciepło z wydalanej gorącej wody. Drobne AGD Przygotowuj tyle jedzenia, ile zjesz. Nadmierna ilość przygotowanego jedzenia to kłopoty z tuszą, zmarnowane składniki, zużyta energia. Często zmieniaj worek w odkurzaczu, lub używaj odkurzaczy bezworkowych. Zatkany worek, to małe ssanie przy dużym zużyciu energii. Wyłączaj urządzenia po użyciu z gniazdka - dla Twojego bezpieczeństwa. Sprzęt audiowizualny Telewizory, kino domowe, sprzęt hi-fi, DVD. Telewizory LCD są najoszczędniejsze. Telewizory tradycyjne i plazmowe są znacznie bardziej energożerne. Wyłączaj urządzenia z sieci - nie zostawiaj ich w czuwaniu, jeśli z nich nie korzystasz. Nie zostawiaj radia lub telewizora włączonego bez przerwy, mimo, że go nie słuchasz lub nie oglądasz. Sprzęt komputerowy Zawsze wyłączaj komputer na noc. Wyłącz listwę zasilającą. Wyłączony komputer z drukarką może zużywać w stanie czuwania nawet do 40W. Wyłącz listwę, szczególnie gdy wpięte są w nią także zasilacze do modemu, routera, zewnętrznego dysku, głośników. Drukarkę włączaj dopiero przed drukowaniem. Nowoczesne drukarki uruchamiają się szybko, a praca w trybie czuwania zużywa energię. Ustaw oszczędne zarządzanie energią komputera: Automatyczne wyłączanie monitora na 10 min., usypianie komputera na 30 min., wyłączanie na 1 godz. Nowy komputer Drukarka laserowa - zastanów się czy na pewno jest ci niezbędna. Drukarka atramentowa jest kilka razy bardziej oszczędna. Wymień stary monitor CRT na LCD. Te ostatnie zużywają znacznie mniej prądu. Ciepło Reguluj temperaturę w pokojach Ogranicz ogrzewanie mieszkania do minimum w czasie urlopu, wyjazdu na weekend. Ponowne nagrzanie pomieszczenia nie trwa długo. Nie ustawiaj grzejnika na maksymalną temperaturę - zbyt suche powietrze źle wpływa na zdrowie i urodę. Obniżenie na noc temperatury o 2-3 stopnie jest korzystne dla zdrowego snu. Obniżenie temperatury o 1 stopień, to oszczędność około 5% ciepła. Wykorzystaj ciepło grzejników w pełni Nie zasłaniaj grzejników firankami i zasłonami. Usuń ozdobne obudowy grzejników - kierują duże części ciepła z grzejnika na ścianę, przez którą przenika ono na zewnątrz 39 | S t r o n a Warto zamontować ekrany zagrzejnikowe (płyty z materiału izolacyjnego pokryte warstwą materiału, odbijającego promieniowanie cieplne) - dzięki temu strumień ciepła kierowany jest do wnętrza mieszkania, a nie poprzez ścianę na zewnątrz Zmień stare okna i drzwi balkonowe na nowe Stare okno przepuszcza nawet 10 razy więcej ciepła niż ściana. Nowoczesne okno 2-2,5 razy. Jeżeli masz duże okna, to możesz oszczędzić nawet połowę wydatków na ogrzewanie. Wymiana okien jest zwykle najlepszą inwestycją przy oszczędzaniu energii. Nowe okna są także szczelne. Wprawdzie to także zmniejsza zużycie energii, ale Twój dom potrzebuje także wentylacji. Wprawdzie wentylacja powoduje straty ciepła, ale w dobrze wentylowanym domu żyje się zdrowo (nie ma grzybów, wilgoci). Stare okna były specjalnie zaprojektowane jako nieszczelne. Dlatego pamiętaj, by często wietrzyć dom lub założyć okna z kratkami lub rozszczelniane. Wietrz mieszkanie szybko Mieszkanie należy wietrzyć krótko, lecz intensywnie np. poprzez szerokie otwarcie okien na przeciwległych końcach mieszkania tak, aby wytworzyć przeciąg. Podczas intensywnego wietrzenia mieszkania należy zakręcić zawór przy grzejniku, aby nie tracić ciepła Zainstaluj termostatyczne zawory grzejnikowe Umożliwiają one dokładne ustawienie temperatury w pomieszczeniach na wymaganym poziomie i pozwalają ograniczyć pobór ciepła. Źródła informacji wykorzystane do stworzenia pracy: strony internetowe: www.clean-energy-savings.com www.budynkipasywne.pl www.termodom.pl www.vattenfall.pl wybrane artykuły z miesięcznika „Energetyka” i „Energia” ulotki związane z oszczędnością energii i jej efektywnym wykorzystaniem kilka wybranych artykułów z gazet Chciałbym podziękować panu P. Furdzikowi z Urzędu Regulacji Energetyki za udostępnienie informacji dotyczących audytów energetycznych, dyrektyw związanych z efektywnością energetyczną. Ogromne podziękowania kieruję w stronę pani Haliny Rechul i pani Anny Żurowskiej, a także do wszystkich osób, które mnie wspierały przy tworzeniu tej pracy. 40 | S t r o n a
