NIE MYŚL, ŻE CIEBIE TO NIE DOTYCZY! JAK PRZECIWDZIAŁAĆ NARKOMANII WŚRÓD MŁODZIEŻY? DOPALACZE- NOWY PROBLEM MEDYCZNY, PRAWNY, SPOŁECZNY I MORALNY DOPALACZE TO … potoczna nazwa różnego rodzaju (Fot. Rafał Guz / Polska Agencja Prasowa) produktów zawierających w składzie substancje pochodzenia syntetycznego lub naturalnego (roślinnego) działających na układ nerwowy. Te psychoaktywne środki nie znajdują się na liście środków kontrolowanych przez ustawę o przeciwdziałaniu narkomanii. CO WPŁYWA NA ZAINTERESOWANIE DOPALACZAMI? atrakcyjne nazwy, wpisane w tajemnicze symbole odwołujące się do wyobraźni człowieka wychowanego w kulturze masowej, niekiedy magicznej niska cena – w granicach 20-50 zł za dawkę większa możliwość ukrycia się przed szkołą lub rodzicami – preferowane są substancje o krótkim czasie działania, tak aby po powrocie ze szkoły wyjść z domu na kilka godzin i móc wrócić tego samego dnia w miarę trzeźwo CO WPŁYWA NA ZAINTERESOWANIE DOPALACZAMI? odwrót od robienia sobie zastrzyków (co trudno ukryć), a w ostatnich latach również od inhalacji (wciągania przez nos) kształtuje się przekonanie, że palenie lub zażywanie tabletek to nie narkomania trwałe zmiany psychiczne i fizyczne, jakie zachodzą, przebiegają w tak długim okresie czasu, że nastolatek może sobie powiedzieć, że nie robi nic złego DOPALACZE - ZAGROŻENIA Nie istnieje tzw. „bezpieczne używanie”. Zagrożenie związane z używaniem substancji psychoaktywnych jest szczególnie wysokie w przypadku młodych osób, których organizmy są niezwykle podatne na wszelkie szkody zdrowotne. Zażycie jakichkolwiek ,,dopalaczy” wiąże się z ryzykiem zdrowotnym i negatywnymi skutkami ubocznymi! DOPALACZE - ZAGROŻENIA Działanie „dopalaczy” zależy również od wielkości przyjętej dawki oraz rodzaju substancji. Ocena wielkości przyjmowanej dawki jest właściwie niemożliwa (zawartość substancji czynnej w sprzedawanych produktach podlega znacznym wahaniom) - dlatego łatwo doprowadzić do ich przedawkowania, nawet ze skutkiem śmiertelnym. W przypadku przedawkowania lekarze, nie znając składu substancji, nie wiedzą, jak leczyć chorego!!! DOPALACZE Są sprzedawane jako produkty kolekcjonerskie, np. jako nawóz do roślin, z zaznaczeniem: "nie do spożycia”. Dzielą się w zależności od dróg podania do organizmu na "zioła”, "sole”, "prochy” i „lizaki”. . autor: PAWEL STEPNIEWSKI źródło: newspix.pl Tak wyglądają produkty kolekcjonerskie czyli dopalacze niosące ze sobą śmierć. Można je kupić w sklepie, w Internecie, a nawet w aptece (tabletki). RODZICU! ZWRÓĆ UWAGĘ NA TAKIE OPAKOWANIA! RODZAJE DOPALACZY Istnieje wiele różnych rodzajów ,,dopalaczy”, które możemy podzielić na grupy, w zależności od sposobu działania: substancje naśladujące działanie nielegalnych środków pobudzających (np. amfetaminy, ekstazy) substancje naśladujące działanie nielegalnej marihuany substancje naśladujące działanie nielegalnych środków halucynogennych (takich jak LSD czy grzyby halucynogenne). SUBSTANCJE NAŚLADUJĄCE DZIAŁANIE NIELEGALNYCH ŚRODKÓW POBUDZAJĄCYCH Zwiększają energię i poprawiają nastrój. Substancje te najczęściej występują w postaci proszku, kryształków lub pigułek. Mogą być wciągane przez nos, połykane lub używane iniekcyjnie. W sprzedaży oferowane są jako sole do kąpieli czy pigułki piorące, nazwane np. ,,kokolino”, ,,funky”. Często sprzedawane są w postaci odczynników chemicznych. SKUTKI Użycie wywołuje podwyższenie ciśnienia tętniczego krwi, pobudzenie i euforię. Substancje te są niebezpieczne ze względu na ryzyko powstania m.in. zaburzeń pracy serca oraz zaburzeń neurologicznych. Mogą występować także zaburzenia psychotyczne, którym towarzyszą halucynacje oraz urojenia. SUBSTANCJE NAŚLADUJĄCE DZIAŁANIE MARIHUANY Z uwagi na bardzo silne działanie uznaje się je za szczególnie niebezpieczne. W tej grupie jest wiele produktów, występujących w postaci proszku lub mieszanek ziołowych o takich nazwach handlowych, jak np. „Spice”, „Sztywny Misza” czy „Mocarz”. Pali się w ,,skrętach” lub fajce, podobnie jak marihuanę. Efekty działania pojawiają się po kilku minutach od zażycia. Te same mieszanki mogą mieć za każdym razem inną zawartość substancji psychoaktywnych, przez co są bardziej niebezpieczne. Nie można przewidzieć jaką mocą może działać taka sama dawka i jakie powodować skutki. SKUTKI Osoby, które zażywały mieszanki ziołowe zawierające ten rodzaj dopalaczy doświadczały negatywnych skutków, takich jak: podwyższenie tętna, „gonitwa” myśli, nerwowość, stany lękowe, zaburzenia psychiczne. Rzadziej spotykane niepożądane efekty to senność, zamazana” mowa, podwyższone ciśnienie krwi, wymioty, drgawki, bóle w klatce piersiowej. SUBSTANCJE NAŚLADUJĄCE DZIAŁANIE NIELEGALNYCH ŚRODKÓW HALUCYNOGENNYCH, Najczęściej są to kawałki papieru czy tekturki nasączane substancjami o działaniu halucynogennym, rzadziej płyn. Na ogół używane są doustnie. Wiele substancji halucynogennych charakteryzuje się tym, iż działają na ośrodkowy układ nerwowy już w bardzo niewielkich dawkach i dlatego łatwo je przedawkować. SKUTKI Używanie substancji z tej grupy może powodować: silne pobudzenie psychoruchowe, niepokój, bezsenność, wahania nastroju, nudności. Może pojawiać się przenikliwy lęk lub panika z przerażającymi wizjami i halucynacjami( tzw. „bad tripy”) - w szczególności, gdy np. użyta dawka jest zbyt duża . Tak silne doznania mogą prowadzić do utraty kontroli nad własnym zachowaniem, a nawet prób samobójczych. JEŚLI SPOTKASZ OSOBĘ POD WPŁYWEM DOPALACZY … pamiętaj, że ta osoba : inaczej słyszy, inaczej widzi, inaczej rozumie często nie ma świadomości swojego stanu Nigdy: nie krzycz, nie wykonuj gwałtownych ruchów, nie kłóć się CO ZROBIĆ? Zawsze: informuj o tym co zamierzasz zrobić zachęcaj do tego abyście usiedli dowiedz się: co kiedy i jak przyjął zachowaj bezpieczną odległość (przy agresji) wezwij pogotowie ratunkowe Rodzicu! Działaj! Problem nie rozwiąże się sam! Poszukaj pomocy specjalisty, ustal z nim zasady postępowania i BĄDŹ KONSEKWENTNY!!! PONIŻSZA TABELA PRZEDSTAWIA LICZBĘ ZATRUĆ W PRZELICZENIU NA 100 TYSIĘCY MIESZKAŃCÓW W 2013R. Źródło: Raport Głównego Inspektora Sanitarnego – trzy lata zwalczania dopalaczy w Polsce; 2013r. DŁUGOTERMINOWE KONSEKWENCJE ZAŻYWANIA DOPALACZY problemy w szkole; absencja (wagary); poczucie nudy, pustki, bezsensu; niechęć, apatia; brak aktywności fizycznej, intelektualnej; zaniedbanie/porzucenie hobby, zainteresowań; poczucie bezradności; epizody depresyjne; zobojętnienie. drażliwość wzrost agresji schizofrenia ZEWNĘTRZNE OZNAKI UŻYWANIA przekrwienie gałek ocznych, spojówek obrzęk powiek zwiększenie apetytu wysuszenie śluzówek jamy ustnej nadpobudliwość i wzmożona aktywność gadatliwość niepokój psychoruchowy zachowania agresywne rozszerzone źrenice, słabo reagujące na światło ZEWNĘTRZNE OZNAKI UŻYWANIA katar (w przypadku używania poprzez śluzówki nosa) czerwony nos z krostkami i objawami egzemy zaczerwieniona, łuszcząca się skóra, swędzenie zwiększona rozmowność, towarzyskość i pewność siebie krwawienia z nosa przedziurawienie przegrody nosowej w przypadku nałogowych „ wciągaczy ZEWNĘTRZNE OZNAKI UŻYWANIA Zmiany: wyraźna utrata wagi ciała, pierwsze zmiany skórne, niesymetryczne ułożenie połówek twarzy, napięcie skórne, niechlujny wygląd ZEWNĘTRZNE OZNAKI UŻYWANIA Zmiany: wyraźna utrata wagi ciała, pierwsze zmiany skórne, napięcie skórne czoła, niechlujny wygląd ZEWNĘTRZNE OZNAKI UŻYWANIA ZĘBY NARKOMANÓW SKUTKI ZDROWOTNE UŻYWANIA NARKOTYKÓW wyniszczenie ogólne - fizyczne organizmu; zmiany dermatologiczne - zapalne skóry; choroby układu pokarmowego: próchnica zębów, dolegliwości żołądkowe, uszkodzenie funkcjonowania wątroby; zaburzenia apetytu, anemia; choroby nerek; choroby dróg oddechowych i oskrzeli; podwyższona ciepłota ciała; wzmożona potliwość; zakażenia bakteriologiczne i wirusowe (HIV, zapalenie wirusowe wątroby); zaburzenia koordynacji ruchowej, obniżenie sprawności mięśniowej; czasowe i subiektywne poczucie dużej wydolności psychicznej i fizycznej; zaburzenia snu, zapalenie spojówek. SKUTKI PSYCHICZNE UŻYWANIA NARKOTYKÓW trudności w koncentracji uwagi i zapamiętywaniu; czasem występują objawy chorób psychicznych: majaczenia, depresje, głównie poamfetaminowe; stany euforyczne lub paradoksalnie – nasilenie stanów lękowych i drażliwości; częste zmiany nastroju, niepokój; poczucie pobudzenia psychicznego i ruchowego; zmiany w funkcjonowaniu zmysłów – wzroku, węchu, czucia; występowanie zjawiska „flashback” – kolorowe omamy połączone z reakcjami lękowymi i zaburzeniami percepcji zmysłowej; wysoka podatność na zmęczenie; brak motywacji do działania, osłabienie zdolności twórczych, obniżenie zdolności planowania i osiągania wytyczonych celów, zmiany w poczuciu czasu. SKUTKI SPOŁECZNE I PRAWNE UŻYWANIA NARKOTYKÓW łamanie norm społecznych i moralnych; tendencje do rezygnacji z celów życiowych; ograniczenie zainteresowań; tendencje do izolacji społecznej, lękowe nastawienie do ludzi, labilność emocjonalna; niezdolność do nawiązywania długotrwałych związków; pogorszenie jakości wykonywanej pracy; tendencje do utraty poczucia tożsamości; tendencje do zachowań aspołecznych; zaburzenia w procesie rozwoju i dorastania; skłonność do łamania prawa pod wpływem narkotyków lub w celu ich zdobycia np.: kradzieże i rozboje; wypadki komunikacyjne. PRAWO I NARKOTYKI - WYBRANE PRZEPISY PRAWNE Z USTAWY Art. 43. 1. Kto, wbrew przepisom ustawy, wprowadza do obrotu środki odurzające, substancje psychotropowe, mleczko makowe lub słomę makową albo uczestniczy w takim obrocie, podlega grzywnie i karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8. 3. Jeżeli przedmiotem czynu, o którym mowa w ust. 1, jest znaczna ilość środków odurzających (...) sprawca podlega grzywnie i karze pozbawienia wolności do lat 10. PRAWO I NARKOTYKI - WYBRANE PRZEPISY PRAWNE Z USTAWY Art. 46. 1. Kto, w celu osiągnięcia korzyści majątkowej lub osobistej, udziela innej osobie środka odurzającego (...), ułatwia użycie albo nakłania do użycia takiego środka lub substancji, podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10. 2. Jeżeli sprawca czynu, o którym mowa w ust. 1, udziela środka odurzającego (...) małoletniemu, ułatwia użycie albo nakłania go do użycia takiego środka (...), podlega karze pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 3. PRAWO I NARKOTYKI - WYBRANE PRZEPISY PRAWNE Z USTAWY Art. 45. 1. Kto, wbrew przepisom ustawy, udziela innej osobie środka odurzającego lub substancji psychotropowej, ułatwia albo umożliwia ich użycie albo nakłania do użycia takiego środka lub substancji, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3. 2. Jeżeli sprawca czynu, o którym mowa w ust. 1, udziela środka odurzającego (...) małoletniemu lub nakłania go do użycia takiego środka (...) albo udziela ich w znacznych ilościach innej osobie, podlega karze pozbawienia wolności do lat 5. PRAWO I NARKOTYKI - WYBRANE PRZEPISY PRAWNE Z USTAWY Art. 48. 1. Kto, wbrew przepisom ustawy, posiada środki odurzające lub substancje psychotropowe, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3. 2. W wypadku mniejszej wagi, sprawca podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku. 4. Jeżeli przedmiotem czynu, o którym mowa w ust. 1, jest znaczna ilość środków odurzających (...), sprawca podlega grzywnie i karze pozbawienia wolności do lat 5. GDZIE SZUKAĆ POMOCY??? Ogólnopolski Telefon Zaufania Narkotyki — Narkomania: tel. 801 199 990 czynny codziennie w godzinach 16.00–21.00 (całe połączenie płatne 0,35 zł) GDZIE SZUKAĆ POMOCY??? Telefon Zaufania dla Rodzin z Problemem Uzależnienia tel. (22) 844 44 70 czynny w dni powszednie w godzinach 10.00–20.00, w soboty w godz. 10.00–15.00 Telefon Zaufania Uzależnień Stowarzyszenia „Monar” tel. (22) 823 65 31 czynny w dni powszednie w godzinach 9.00–21.00 Infolinia Stowarzyszenia KARAN tel. 800 120 289 czynna w dni powszednie w godzinach 9.00–17.00 (połączenie bezpłatne) ŹRÓDŁA Wydawnictwa on-line Krajowego Biura ds. Przeciwdziałania Narkomanii: 1. Bogusława Bukowska,Michał Kidawa i inni; „Dopalacze”; Warszawa 2014. 2. Krzysztof Andrzej Wojcieszek „Smak życia czyli debata o dopalaczach”; Warszawa 2010; 3. Marek Grondas „O lekach, marihuanie, dopalaczach bez histerii” Poradnik dla rodziców Baza materiałów prof. dr hab. Mariusza Jędrzejko, http://cps.edu.pl/credo-85.html DZIĘKUJEMY ZA UWAGĘ