Spis treści
advertisement
Spis treści Wenancjusz Domagała 1. DIAGNOSTYKA PATOMORFOLOGICZNA – ZASADY I CELE . 1 Diagnostyka mikroskopowa........................................................................................... Histopatologia.............................................................................................................. Cytodiagnostyka.......................................................................................................... Immuno(cyto)histochemia........................................................................................... Histochemia................................................................................................................. Mikroskopia elektronowa............................................................................................ Diagnostyka molekularna.............................................................................................. Cytometria przepływowa............................................................................................... 2 3 5 6 6 6 6 7 Elżbieta Urasińska, Wenancjusz Domagała 2. ZABURZENIA KRĄŻENIA KRWI. ............................................................. 8 Krwotok ........................................................................................................................ 8 Krzepnięcie krwi............................................................................................................. 10 Zakrzep i skrzep.............................................................................................................. 11 Przekrwienie . ................................................................................................................. 14 Przekrwienie płuc................................................................................................... 14 Przekrwienie wątroby............................................................................................. 16 Zawał ............................................................................................................................. 17 Zator . ........................................................................................................................... 20 Zatory w krążeniu płucnym .................................................................................. 21 Zatory w krążeniu systemowym ........................................................................... 22 Zatory w krążeniu mózgowym............................................................................... 23 Obrzęk ........................................................................................................................... 23 Wstrząs........................................................................................................................... 25 Elżbieta Urasińska, Wenancjusz Domagała 3. USZKODZENIE, ZWYRODNIENIE, ADAPTACJA ORAZ ŚMIERĆ KOMÓREK I TKANEK. ...................................................... 27 Uszkodzenie komórki...................................................................................................... Zwyrodnienie wodniczkowe........................................................................................... Domagala-Patologia-00.indd 9 27 28 2010-11-15 13:21:55 X Spis treści Stłuszczenie..................................................................................................................... Stłuszczenie wątroby.............................................................................................. Stłuszczenie mięśnia sercowego............................................................................ Otłuszczenie..................................................................................................................... Otłuszczenie serca ................................................................................................. Martwica......................................................................................................................... Apoptoza ........................................................................................................................ Spichrzanie wewnątrzkomórkowe................................................................................ Zwapnienie patologiczne................................................................................................ Szkliwienie ..................................................................................................................... Zmiany adaptacyjne....................................................................................................... Śmierć organizmu........................................................................................................... 28 28 29 29 29 29 32 33 34 35 35 38 Elżbieta Urasińska, Wenancjusz Domagała 4. ZAPALENIA.......................................................................................................... 39 Klasyfikacja zapaleń....................................................................................................... Zapalenie ostre................................................................................................................ Zapalenie włóknikowe........................................................................................... Zapalenie ropne...................................................................................................... Zapalenie przewlekłe...................................................................................................... 40 41 44 45 46 Elżbieta Urasińska, Wenancjusz Domagała 5. GOJENIE SIĘ RAN............................................................................................. 48 Wenancjusz Domagała 6. CHOROBY ZAKAŹNE I PASOŻYTNICZE............................................. 51 Patogeneza zakażenia drobnoustrojami....................................................................... Zakażenia oportunistyczne ........................................................................................... Choroby wywołane przez priony................................................................................... Zakażenia bakteryjne .................................................................................................... Patogeneza zakażenia bakteryjnego ........................................................................... Zakażenia wywołane przez prątki .............................................................................. Gruźlica ................................................................................................................. Gruźlica pierwotna 62 str., Gruźlica wtórna 62 str., Gruźlica u chorych z AIDS 65 str., Gruźlica pozapłucna narządowa odosobniona 65 str. Trąd ..................................................................................................................... Zakażenia wywołane przez bakterie enteropatogenne................................................ Dur brzuszny ......................................................................................................... Cholera .................................................................................................................. Czerwonka bakteryjna . ......................................................................................... Zakażenia wywołane przez Gram-dodatnie bakterie ropotwórcze ............................ Zakażenia gronkowcowe . ..................................................................................... Zakażenia paciorkowcowe .................................................................................... Zakażenia wywołane przez Gram-dodatnie laseczki ................................................. 53 55 56 57 57 60 60 Domagala-Patologia-00.indd 10 66 68 68 68 69 69 69 71 72 2010-11-15 13:21:55 Spis treści XI Zakażenia bakteriami beztlenowymi tworzącymi przetrwalniki .......................... 72 Zakażenia bakteriami beztlenowymi nietworzącymi przetrwalników . ................ 72 Zakażenia bakteriami pochodzenia zwierzęcego ....................................................... 73 Bruceloza .............................................................................................................. 73 Inne zakażenia bakteryjne........................................................................................... 73 Zakażenie pałeczką ropy błękitnej......................................................................... 73 Legionelloza .......................................................................................................... 74 Promienica ............................................................................................................ 74 Rzeżączka . ............................................................................................................ 76 Kiła........................................................................................................................ 77 Kiła nabyta 78 str., Kiła wrodzona 80 str. Zakażenia bakteriami wewnątrzkomórkowymi ......................................................... 82 Chlamydiozy ......................................................................................................... 82 Choroba kociego pazura . ...................................................................................... 82 Zakażenia wirusowe ...................................................................................................... 82 Patogeneza zakażenia wirusowego . ........................................................................... 84 Wirusowe zakażenia dróg oddechowych ................................................................... 86 „Przeziębienie” . .................................................................................................... 86 Grypa . ................................................................................................................... 87 Grypa ptasia .......................................................................................................... 88 Choroby wirusowe z wykwitami skórnymi . .............................................................. 90 Odra ..................................................................................................................... 90 Różyczka ............................................................................................................... 91 Półpasiec ............................................................................................................... 92 Inne zakażenia wirusowe . .......................................................................................... 93 Zakażenie wirusem opryszczki zwykłej . .............................................................. 93 Mononukleoza zakaźna ......................................................................................... 94 Cytomegalia .......................................................................................................... 95 Grzybice ......................................................................................................................... 97 Grzybica kropidlakowa ......................................................................................... 97 Kandydiaza . .......................................................................................................... 98 Pneumocystoza . .................................................................................................... 99 Zakażenia pierwotniakowe ........................................................................................... 100 Rzęsistkowica . ...................................................................................................... 101 Toksoplazmoza . .................................................................................................... 101 Zakażenia wywołane przez robaki pasożytnicze . ....................................................... 103 Owsica . ................................................................................................................. 103 Włośnica . .............................................................................................................. 104 Tasiemczyce .......................................................................................................... 105 Wągrzyca .............................................................................................................. 105 Bąblowica . ............................................................................................................ 105 Domagala-Patologia-00.indd 11 2010-11-15 13:21:55 XII Spis treści Wenancjusz Domagała 7. NOWOTWORY . .................................................................................................. 107 Nazewnictwo nowotworów . .......................................................................................... Zmiany i stany przednowotworowe ............................................................................. Cechy nowotworów złośliwych i łagodnych ................................................................ Cechy makroskopowe nowotworów złośliwych ........................................................ Naciekanie podścieliska ........................................................................................ Przerzuty ............................................................................................................... Cechy makroskopowe nowotworów łagodnych . ....................................................... Szybkość wzrostu nowotworów ................................................................................. Cechy mikroskopowe nowotworów ........................................................................... Kierunek i stopień zróżnicowania nowotworu....................................................... Cytologiczne i histologiczne cechy złośliwości..................................................... Neoplazja wewnątrznabłonkowa .......................................................................... Mikroinwazja i rak wczesny ................................................................................. Stopień złośliwości histologicznej nowotworu ..................................................... Nowotwory miejscowo złośliwe . ................................................................................... Diagnostyka nowotworów ............................................................................................. Diagnostyka histopatologiczna . ................................................................................. Cytodiagnostyka ......................................................................................................... Cytodiagnostyka złuszczeniowa ........................................................................... Cytodiagnostyka aspiracyjna ................................................................................ Immunocytochemia .................................................................................................... Metody morfometryczne ............................................................................................ Metody cytogenetyczne i molekularne . ..................................................................... Biomarkery nowotworowe ............................................................................................ Epidemiologia nowotworów . ........................................................................................ Etiopatogeneza nowotworów ........................................................................................ Czynniki rakotwórcze . ............................................................................................... Czynniki chemiczne .............................................................................................. Promieniowanie ultrafioletowe i jonizujące . ........................................................ Inne czynniki fizyczne . ......................................................................................... Wirusy i bakterie onkogenne . ............................................................................... Wirusy onkogenne DNA 141 str.,Wirusy onkogenne RNA 143 str., Helicobacter pylori 144 str. Molekularno-genetyczne podstawy choroby nowotworowej . ................................... Onkogeny .............................................................................................................. Mechanizmy aktywacji protoonkogenów 145 str., Produkty białkowe onkogenów (onkoproteiny) 147 str. Geny supresorowe ................................................................................................. Geny regulujące apoptozę ..................................................................................... Geny regulujące naprawę DNA ............................................................................ W jaki sposób powstają nowotwory? ......................................................................... Czynniki predysponujące do rozwoju nowotworów złośliwych . .............................. Mechanizmy przeciwnowotworowe . ......................................................................... Domagala-Patologia-00.indd 12 108 111 112 112 113 113 116 117 117 117 119 120 122 123 124 124 124 127 127 130 130 132 132 133 134 137 138 138 140 141 141 144 144 148 150 150 151 155 157 2010-11-15 13:21:55 Spis treści Objawy kliniczne związane z nowotworami złośliwymi . ........................................... Zespoły paraneoplazmatyczne . .................................................................................. Wyniszczenie nowotworowe ...................................................................................... Stadium zaawansowania klinicznego nowotworu – staging ...................................... XIII 160 160 161 161 Maria Chosia, Wenancjusz Domagała 8. CHOROBY O PODŁOŻU IMMUNOLOGICZNYM ............................ 163 Podstawy immunologii .................................................................................................. Przeciwciała . .............................................................................................................. Komórki układu odpornościowego ............................................................................ Choroby autoimmunologiczne (autoimmunizacyjne) ................................................ Toczeń rumieniowaty układowy ........................................................................... Zespół Sjögrena . ................................................................................................... Twardzina .............................................................................................................. Miopatie zapalne ................................................................................................... Mieszana choroba tkanki łącznej .......................................................................... Choroby wynikające z niedoborów odporności .......................................................... Zespół nabytego upośledzenia odporności (AIDS) . ............................................. Skrobiawica .................................................................................................................... 163 163 163 165 165 167 167 168 169 169 169 174 Elżbieta Urasińska, Wenancjusz Domagała 9. CHOROBY UWARUNKOWANE GENETYCZNIE ............................. 177 Choroby chromosomowe . ............................................................................................. Zespół Downa ....................................................................................................... Zespół Klinefeltera . .............................................................................................. Zespół Turnera ...................................................................................................... Choroby dziedziczone zgodnie z prawami Mendla .................................................... Choroby dziedziczone w sposób autosomalny dominujący ....................................... Neurofibromatoza . ................................................................................................ Zespół Marfana ..................................................................................................... Choroby dziedziczone w sposób autosomalny recesywny . ....................................... Lizosomalne choroby spichrzeniowe .................................................................... Glikogenozy .......................................................................................................... Choroby sprzężone z płcią . ........................................................................................ Choroby dziedziczone wieloczynnikowo . .................................................................... Choroby monogenowe dziedziczone niezgodnie z prawami Mendla ........................ 178 179 179 179 180 181 181 182 182 182 183 184 184 185 Wenancjusz Domagała 10. CHOROBY DZIECI ......................................................................................... 186 Choroby i zmiany nienowotworowe ............................................................................. Wcześniactwo, wewnątrzmaciczne zahamowanie wzrostu, niedojrzałość ................ Mała urodzeniowa masa ciała ............................................................................... Wewnątrzmaciczne zahamowanie wzrostu ........................................................... Niedojrzałość narządowa ...................................................................................... Domagala-Patologia-00.indd 13 186 187 187 188 190 2010-11-15 13:21:56 XIV Spis treści Zespół zaburzeń oddychania noworodków ........................................................... Urazy i wady wrodzone . ............................................................................................ Urazy okołoporodowe ........................................................................................... Wrodzone wady rozwojowe . ................................................................................ Zakażenia . .................................................................................................................. Zakażenia wewnątrzmaciczne . ............................................................................. Zakażenia okołoporodowe .................................................................................... Zakażenia w okresie poporodowym . .................................................................... Inne choroby nienowotworowe .................................................................................. Choroba hemolityczna noworodków .................................................................... Zespół nagłej śmierci niemowląt .......................................................................... Wrodzone zaburzenia metaboliczne ........................................................................... Mukowiscydoza .................................................................................................... Fenyloketonuria .................................................................................................... Nowotwory i zmiany rozrostowe .................................................................................. Łagodne rozrosty fibroblastyczne . ............................................................................. Guzkowe zapalenie powięzi . ................................................................................ Kostniejące zapalenie mięśni ................................................................................ Guzy pochodzenia fibroblastycznego i miofibroblastycznego ................................... Włókniak młodzieńczy nosogardła ....................................................................... Łagodne nowotwory nienabłonkowe ......................................................................... Naczyniak krwionośny . ........................................................................................ Tłuszczak zarodkowy . .......................................................................................... Nowotwory złośliwe . ................................................................................................. Nerwiak zarodkowy .............................................................................................. Mięsak Ewinga/PNET . ......................................................................................... Guz Wilmsa ........................................................................................................... Siatkówczak .......................................................................................................... Mięśniakomięsak prążkowanokomórkowy . ......................................................... Nowotwory germinalne (zarodkowe) . ....................................................................... Potworniaki ........................................................................................................... Nowotwór pęcherzyka żółtkowego . ..................................................................... 191 195 195 196 200 201 202 202 202 202 205 206 206 208 209 210 211 211 212 213 213 213 214 214 214 217 218 220 222 224 225 226 Wenancjusz Domagała 11. PATOLOGIA ŚRODOWISKOWA I STANU ODŻYWIENIA .......... 227 Palenie tytoniu . .............................................................................................................. Choroby związane z paleniem tytoniu ....................................................................... Choroby serca i naczyń ......................................................................................... Rak płuca . ............................................................................................................. Przewlekłe i ostre choroby płuc ............................................................................ Choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy . ......................................................... Bierne palenie tytoniu ................................................................................................ Zespół zatrucia tytoniowego płodu ............................................................................ Szczególne następstwa palenia tytoniu u kobiet ........................................................ Domagala-Patologia-00.indd 14 228 230 230 231 232 232 232 233 234 2010-11-15 13:21:56 Spis treści XV Nadużywanie alkoholu .................................................................................................. Metabolizm alkoholu . ................................................................................................ Zmiany chorobowe związane z nadużywaniem alkoholu .......................................... Choroba alkoholowa wątroby ............................................................................... Stłuszczenie wątroby 237 str., Ostre alkoholowe zapalenie wątroby 238 str., Alkoholowa marskość wątroby 239 str. Choroby przewodu pokarmowego ........................................................................ Choroby trzustki . .................................................................................................. Choroby układu sercowo-naczyniowego .............................................................. Alkoholowa kardiomiopatia rozstrzeniowa 240 str., Zespół krążenia hiperkinetycznego z niewydolnością serca 240 str. Choroby układu nerwowego ................................................................................. Choroby mięśni szkieletowych ............................................................................. Zmiany hematologiczne i układu odpornościowego . ........................................... Zaburzenia w obrębie układu płciowego .............................................................. Nowotwory . .......................................................................................................... Alkoholowy zespół płodowy ...................................................................................... Uzależnienia od substancji psychoaktywnych . ........................................................... Zaburzenia stanu odżywienia ....................................................................................... Niedożywienie ............................................................................................................ Niedożywienie białkowo-energetyczne ................................................................ Wyniszczenie 247 str., Kwashiorkor 248 str., Jadłowstręt psychiczny 249 str., Bulimia 250 str. Niedożywienie a odpowiedź odpornościowa . ...................................................... Niedożywienie jakościowe ................................................................................... Niedobory witamin 251 str., Niedobór kwasu foliowego 254 str., Niedobory pierwiastków śladowych 254 str. Otyłość ..................................................................................................................... Dieta w profilaktyce chorób .......................................................................................... Niepożądane działanie leków ........................................................................................ Kwas acetylosalicylowy ............................................................................................. Paracetamol (acetaminofen) ....................................................................................... Estrogenowa terapia zastępcza ................................................................................... Doustne środki antykoncepcyjne . ................................................................................ Czynniki fizyczne ........................................................................................................... Promieniowanie elektromagnetyczne . ....................................................................... Pole elektromagnetyczne ...................................................................................... Promieniowanie ultrafioletowe ............................................................................. Promieniowanie jonizujące ................................................................................... Objawy kliniczne napromieniania 268 str., Ekspozycja całego organizmu na promieniowanie jonizujące 268 str., Miejscowe zmiany związane z radioterapią 269 str., Wpływ promieniowania jonizującego na zarodek, płód, noworodka i dziecko 270 str., Promieniowanie jonizujące i nowotwory 270 str., Skutki genetyczne promieniowania jonizującego 271 str. 234 236 237 237 Domagala-Patologia-00.indd 15 239 239 240 241 241 241 242 242 242 243 244 246 247 250 251 255 258 259 259 260 260 260 262 263 263 263 266 2010-11-15 13:21:56 XVI Spis treści Urazy spowodowane działaniem energii mechanicznej ............................................. Zaburzenia termoregulacji . ........................................................................................ Hipertermia miejscowa ......................................................................................... Hipertermia układowa ........................................................................................... Hipotermia ............................................................................................................ Czynniki chemiczne ....................................................................................................... Zanieczyszczenie powietrza atmosferycznego . ......................................................... Zanieczyszczenie powietrza w pomieszczeniach mieszkalnych ................................ Mechanizmy działania ksenobiotyków ...................................................................... Środki chemiczne stosowane w rolnictwie . ............................................................... Toksyny występujące w przyrodzie . .......................................................................... 271 272 272 273 274 274 274 275 276 277 278 Elżbieta Urasińska, Wenancjusz Domagała 12. PATOLOGIA TRANSPLANTACYJNA . .................................................. 279 Rodzaje przeszczepów ................................................................................................... Odrzucanie przeszczepu . .............................................................................................. Przeszczepy wątroby . .................................................................................................... Przeszczepy nerek .......................................................................................................... Przeszczepy szpiku kostnego ........................................................................................ 279 281 283 285 286 Elżbieta Urasińska, Wenancjusz Domagała 13. CHOROBY SERCA ......................................................................................... 288 Choroby mięśnia sercowego . ........................................................................................ Niewydolność mięśnia sercowego ............................................................................. Ostra niewydolność lewokomorowa ..................................................................... Przewlekła niewydolność lewokomorowa ............................................................ Ostra niewydolność prawokomorowa . ................................................................. Przewlekła niewydolność prawokomorowa . ........................................................ Serce płucne . .............................................................................................................. Choroba niedokrwienna mięśnia sercowego .............................................................. Zawał mięśnia sercowego ..................................................................................... Zapalenie mięśnia sercowego . ................................................................................... Kardiomiopatie ........................................................................................................... Choroby wsierdzia ......................................................................................................... Zapalenia wsierdzia . ............................................................................................. Gorączka reumatyczna .......................................................................................... Choroby osierdzia .......................................................................................................... Zapalenie osierdzia ............................................................................................... Wrodzone wady serca .................................................................................................... Nowotwory serca ............................................................................................................ Domagala-Patologia-00.indd 16 288 288 289 290 291 291 293 293 294 298 299 300 300 300 302 302 303 304 2010-11-15 13:21:56 Spis treści XVII Elżbieta Urasińska, Wenancjusz Domagała 14. CHOROBY NACZYŃ .................................................................................... 305 Stwardnienie naczyń . .................................................................................................... Miażdżyca ............................................................................................................. Stwardnienie tętnic typu Mönckeberga . ............................................................... Stwardnienie małych tętnic i tętniczek ................................................................. Zapalenia naczyń ........................................................................................................... Olbrzymiokomórkowe zapalenie tętnic ................................................................ Guzkowe zapalenie tętnic ..................................................................................... Ziarniniak Wegenera ............................................................................................. Choroba Schönleina-Henocha . ............................................................................. Zakrzepowo-zarostowe zapalenie tętnic ............................................................... Tętniaki ..................................................................................................................... Tętniaki serca ........................................................................................................ Tętniaki aorty i innych tętnic ................................................................................ Nowotwory naczyń krwionośnych . .............................................................................. Naczyniak krwionośny . ........................................................................................ Kłębczak . .............................................................................................................. Mięsak Kaposiego ................................................................................................. Mięsak naczyniowy . ............................................................................................. Haemangiopericytoma .......................................................................................... Teleangiektazje ............................................................................................................... Nowotwory naczyń chłonnych ..................................................................................... Naczyniak limfatyczny . ........................................................................................ Choroby żył .................................................................................................................... Zakrzepowe zapalenie żył ..................................................................................... Żylaki .................................................................................................................... 305 305 308 309 310 312 312 313 314 314 314 315 315 317 317 318 318 318 319 319 319 319 319 319 320 Wenancjusz Domagała 15. CHOROBY UKŁADU ODDECHOWEGO ............................................ 321 Nienowotworowe choroby tkanki płucnej ................................................................... Przewlekłe obturacyjne choroby płuc ........................................................................ Rozedma płuc . ...................................................................................................... Przewlekłe zapalenie oskrzeli ............................................................................... Astma oskrzelowa ................................................................................................. Rozstrzenie oskrzeli .............................................................................................. Śródmiąższowe rozlane (restrykcyjne) choroby płuc . ............................................... Pylice . ................................................................................................................... Sarkoidoza . ........................................................................................................... Niedodma płuc ........................................................................................................... Choroby infekcyjne płuc ............................................................................................ Zapalenie płuc ....................................................................................................... Ropień płuca ......................................................................................................... Nowotwory ..................................................................................................................... Domagala-Patologia-00.indd 17 321 322 322 326 327 328 329 329 331 332 332 332 335 336 2010-11-15 13:21:56 XVIII Spis treści Rak płuca . ............................................................................................................. 336 Przerzuty nowotworowe do płuc .................................................................................. 341 Wenancjusz Domagała 16. CHOROBY OPŁUCNEJ I OTRZEWNEJ . .............................................. 342 Powietrze (lub gaz) w jamie opłucnej .......................................................................... Płyn w jamie opłucnej ................................................................................................... Płyn wysiękowy ......................................................................................................... Płyn przesiękowy ....................................................................................................... Krwotok do jamy opłucnej ......................................................................................... Płyn w jamie otrzewnej ................................................................................................. Nowotwory opłucnej i otrzewnej .................................................................................. Międzybłoniak złośliwy ........................................................................................ 342 342 343 343 344 344 345 345 Wenancjusz Domagała 17. CHOROBY GŁOWY I SZYI ........................................................................ 347 Jama ustna ................................................................................................................. Zaburzenia rozwojowe .................................................................................................. Zapalenia ..................................................................................................................... Zapalenie pleśniawkowe ....................................................................................... Zakażenie wirusem opryszczki zwykłej typu 1 .................................................... Zapalenie migdałków podniebiennych i gardła .................................................... Zmiany w jamie ustnej w przebiegu chorób ogólnoustrojowych .............................. Inne zmiany nienowotworowe ...................................................................................... Nadziąślak olbrzymiokomórkowy ........................................................................ Ziarniniak naczyniasty .......................................................................................... Zmiany prekursorowe, z których może powstać rak płaskonabłonkowy inwazyjny ............................................................................................................. Leukoplakia i erytroplakia błony śluzowej ........................................................... Nowotwory złośliwe ....................................................................................................... Rak płaskonabłonkowy ......................................................................................... 347 347 347 347 348 348 349 349 349 349 350 350 352 352 Krtań ..................................................................................................................... 353 Zmiany nienowotworowe .............................................................................................. Zapalenie i obrzęk krtani . ..................................................................................... Nowotwory łagodne ....................................................................................................... Brodawczak i brodawczakowatość ....................................................................... Zmiany prekursorowe, z których może powstać rak płaskonabłonkowy inwazyjny Neoplazja wewnątrzpłaskonabłonkowa ................................................................ Nowotwory złośliwe ....................................................................................................... Rak krtani .............................................................................................................. 353 353 354 354 355 355 356 356 Nos, zatoki przynosowe i nosogardło ............................................................. 358 Zapalenia ..................................................................................................................... 358 Domagala-Patologia-00.indd 18 2010-11-15 13:21:56 Spis treści Zapalenie błony śluzowej nosa ............................................................................. Zapalenie zatok przynosowych ............................................................................. Zapalenie błony śluzowej nosa i zatok przynosowych ......................................... Inne zmiany nienowotworowe ...................................................................................... Krwawienie z nosa ................................................................................................ Polipy nosa i zatok przynosowych ........................................................................ Nowotwory łagodne ....................................................................................................... Brodawczak . ......................................................................................................... Nowotwory złośliwe ....................................................................................................... Rak nosogardła . .................................................................................................... XIX 358 359 360 360 360 360 361 361 361 361 Gruczoły ślinowe ..................................................................................................... 363 Zmiany nienowotworowe .............................................................................................. Pseudotorbiel śluzowa . ......................................................................................... Zapalenie ślinianki ................................................................................................ Nowotwory łagodne ....................................................................................................... Gruczolak wielopostaciowy .................................................................................. Nowotwory złośliwe ....................................................................................................... Rak śluzowo-naskórkowy ..................................................................................... Rak gruczołowato-torbielowaty ............................................................................ Rak zrazikowokomórkowy ................................................................................... 363 363 363 363 363 364 364 365 365 Maria Chosia, Elżbieta Urasińska, Wenancjusz Domagała 18. CHOROBY PRZEWODU POKARMOWEGO ..................................... 366 Przełyk ..................................................................................................................... 366 Zmiany nienowotworowe .............................................................................................. Niedrożność przełyku ........................................................................................... Żylaki przełyku ..................................................................................................... Przepuklina rozworu przełykowego . .................................................................... Przełyk Barretta . ................................................................................................... Zespół Mallory’ego–Weissa . ................................................................................ Achalazja . ............................................................................................................. Zapalenie przełyku ................................................................................................ Nowotwory ..................................................................................................................... Rak przełyku ......................................................................................................... 366 366 366 367 367 368 368 369 370 370 Żołądek ..................................................................................................................... 372 Zapalenie żołądka .......................................................................................................... Wrzód żołądka ............................................................................................................... Wrzody ostre i trawienne ...................................................................................... Choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy . ......................................................... Nowotwory żołądka ....................................................................................................... Rak żołądka ........................................................................................................... Chłoniak pierwotny żołądka ................................................................................. Nowotwór podścieliskowy przewodu pokarmowego (GIST) . ............................. Domagala-Patologia-00.indd 19 373 375 375 377 379 379 381 381 2010-11-15 13:21:56 XX Spis treści Jelito cienkie i grube .............................................................................................. 381 Zespoły złego wchłaniania . ........................................................................................... Celiakia ................................................................................................................. Zapalenia ..................................................................................................................... Zapalenie wyrostka robaczkowego ....................................................................... Przewlekłe choroby zapalne jelit . .............................................................................. Choroba Leśniowskiego–Crohna .......................................................................... Wrzodziejące zapalenie jelita grubego . ................................................................ Inne choroby nienowotworowe ..................................................................................... Ostre niedokrwienie jelita ..................................................................................... Uchyłkowatość ...................................................................................................... Choroba Hirschsprunga . ....................................................................................... Zmiany polipowate i nowotwory jelit .......................................................................... Polip ..................................................................................................................... Gruczolak .............................................................................................................. Zespół gruczolakowatej polipowatości rodzinnej ................................................. Rak jelita grubego ................................................................................................. Rakowiak .............................................................................................................. 381 382 383 383 384 384 385 386 386 387 388 388 388 389 389 390 392 Elżbieta Urasińska, Wenancjusz Domagała 19. CHOROBY WĄTROBY ................................................................................ 393 Marskość wątroby . ........................................................................................................ Alkoholowa choroba wątroby ....................................................................................... Metaboliczne i wrodzone choroby wątroby . ............................................................... Niealkoholowa choroba wątroby ze stłuszczeniem .............................................. Hemochromatoza .................................................................................................. Zapalenia wątroby ......................................................................................................... Wirusowe zapalenie wątroby ................................................................................ Przewlekłe zapalenie wątroby . ............................................................................. Autoimmunologiczne zapalenie wątroby . ............................................................ Choroby wątroby i dróg żółciowych ............................................................................ Pierwotna marskość żółciowa ............................................................................... Pierwotne stwardniające zapalenie przewodów żółciowych ................................ Wtórna marskość żółciowa ................................................................................... Zaburzenia krążenia krwi w wątrobie ......................................................................... Zespół Budda–Chiariego . ..................................................................................... Nowotwory wątroby ...................................................................................................... Naczyniak . ............................................................................................................ Gruczolak z komórek wątrobowych ..................................................................... Rak z komórek wątrobowych ............................................................................... Rak z nabłonka przewodów żółciowych . ............................................................. Nienowotworowe guzy wątroby . .................................................................................. Domagala-Patologia-00.indd 20 394 400 402 402 402 403 403 405 405 406 406 406 407 407 407 408 408 409 409 411 411 2010-11-15 13:21:56 Spis treści XXI Elżbieta Urasińska, Wenancjusz Domagała 20. CHOROBY PĘCHERZYKA ŻÓŁCIOWEGO I DRÓG ŻÓŁCIOWYCH ........................................................................................................ 412 Kamica żółciowa ................................................................................................... Zapalenie pęcherzyka żółciowego ........................................................................ Kamica i zapalenie zewnątrzwątrobowych dróg żółciowych ............................... Rak pęcherzyka żółciowego . ................................................................................ Rak przewodów żółciowych ................................................................................. 413 415 417 417 418 Maria Chosia, Wenancjusz Domagała 21. CHOROBY TRZUSTKI ................................................................................. 419 Choroby części zewnątrzwydzielniczej trzustki . ....................................................... Ostre zapalenie trzustki ......................................................................................... Przewlekłe zapalenie trzustki ................................................................................ Rak trzustki ........................................................................................................... Inne nowotwory trzustki ....................................................................................... Choroby części wewnątrzwydzielniczej trzustki . ...................................................... Cukrzyca ............................................................................................................... Nowotwory części wewnątrzwydzielniczej trzustki ............................................. 419 419 421 421 422 422 422 425 Maria Chosia, Wenancjusz Domagała 22. CHOROBY UKŁADU MOCZOWEGO . ................................................. 426 Nerki ............................................................................................................................ 426 Budowa anatomiczna i histologiczna ........................................................................... Obraz kliniczny chorób nerek ...................................................................................... Ostra niewydolność nerek ............................................................................................. Przewlekła niewydolność nerek .................................................................................... Zaburzenia rozwojowe .................................................................................................. Torbielowatość nerek ..................................................................................................... Dysplazja torbielowata nerek ................................................................................ Wielotorbielowatość nerek typu dorosłego . ......................................................... Nabyta (dializopochodna) torbielowatość nerek . ................................................. Choroby kłębuszków nerkowych ................................................................................. Glomerulopatie pierwotne .......................................................................................... Ostre rozlane rozplemowe kłębuszkowe zapalenie nerek . ................................... Gwałtownie postępujące kłębuszkowe zapalenie nerek (z półksiężycami) .......... Błoniaste kłębuszkowe zapalenie nerek . .............................................................. Submikroskopowe kłębuszkowe zapalenie nerek ................................................. Błoniasto-rozplemowe kłębuszkowe zapalenie nerek .......................................... Ogniskowe segmentowe szkliwienie kłębuszków nerkowych ............................. Nefropatia IgA . ..................................................................................................... Ogniskowe segmentowe rozplemowe kłębuszkowe zapalenie nerek ................... Domagala-Patologia-00.indd 21 426 429 432 433 433 434 434 434 435 435 436 436 437 438 439 439 440 440 441 2010-11-15 13:21:57 XXII Spis treści Przewlekłe kłębuszkowe zapalenie nerek ............................................................. 441 Glomerulopatie wrodzone i dziedziczne .................................................................... 441 Zespół Alporta ....................................................................................................... 441 Glomerulopatie wtórne ............................................................................................... 442 Nefropatia cukrzycowa ......................................................................................... 442 Choroby cewek nerkowych i tkanki śródmiąższowej . ............................................... 443 Ostra martwica cewek nerkowych ........................................................................ 443 Śródmiąższowe zapalenie nerek . ............................................................................... 445 Odmiedniczkowe zapalenie nerek . ....................................................................... 445 Ostre odmiedniczkowe zapalenie nerek 447 str., Przewlekłe odmiedniczkowe zapalenie nerek 448 str. Nefropatia poanalgetyczna . .................................................................................. 449 Choroby nerek wywołane zmianami w naczyniach krwionośnych ........................... 449 Łagodne stwardnienie nerek ................................................................................. 450 Złośliwe stwardnienie nerek ................................................................................. 450 Mikroangiopatia zakrzepowa ................................................................................ 450 Rozlana martwica kory nerek . .............................................................................. 451 Zawał nerki ........................................................................................................... 451 Wodonercze .................................................................................................................... 452 Niedrożność układu moczowego ................................................................................... 453 Kamica nerkowa ............................................................................................................ 454 Nowotwory nerek ........................................................................................................... 455 Rak nerki ............................................................................................................... 455 Onkocytoma .......................................................................................................... 456 Naczyniakomięśniakotłuszczak ............................................................................ 457 Pęcherz moczowy, moczowody, cewka moczowa ...................................... 457 Zapalenia ........................................................................................................................ Zapalenie pęcherza moczowego ........................................................................... Ostre i przewlekłe zapalenie pęcherza moczowego 458 str., Zapalenie śródmiąższowe 458 str. Zapalenie moczowodu .......................................................................................... Zapalenie cewki moczowej ................................................................................... Nowotwory ..................................................................................................................... Brodawczak urotelialny ........................................................................................ Rak pęcherza moczowego . ................................................................................... Rak cewki moczowej ............................................................................................ 457 457 458 458 458 459 459 461 Maria Chosia, Wenancjusz Domagała 23. PATOLOGIA UKŁADU CHŁONNEGO I KRWIOTWÓRCZEGO 462 Układ chłonny . ......................................................................................................... 462 Powiększenie węzłów chłonnych . ................................................................................. 463 Przerzuty nowotworowe do węzłów chłonnych szyi ................................................... 465 Nowotwory pierwotne węzłów chłonnych ................................................................... 465 Domagala-Patologia-00.indd 22 2010-11-15 13:21:57 Spis treści XXIII Chłoniak Hodgkina ............................................................................................... Chłoniaki nieziarnicze ................................................................................................ Przewlekła białaczka limfatyczna/chłoniak z małych komórek B . ...................... Chłoniak grudkowy ............................................................................................... Chłoniak rozlany z dużych komórek B ................................................................. Chłoniak Burkitta .................................................................................................. 465 468 471 472 472 473 Choroby krwi . .......................................................................................................... 473 Niedokrwistość ............................................................................................................... Niedokrwistość z niedoboru żelaza . ..................................................................... Niedokrwistość z niedoboru witaminy B12 i kwasu foliowego ............................. Niedokrwistość w chorobach przewlekłych . ........................................................ Niedokrwistość w zespole mielodysplastycznym ................................................. Niedokrwistość aplastyczna .................................................................................. Niedokrwistość hemolityczna ............................................................................... Niedokrwistości hemolityczne wrodzone 477 str., Niedokrwistości hemolityczne nabyte 477 str. Nadkrwistość .................................................................................................................. Skazy krwotoczne .......................................................................................................... Skazy krwotoczne pochodzenia płytkowego (małopłytkowości) ......................... Wrodzone skazy krwotoczne osoczowe . .............................................................. Rozsiane wykrzepianie wewnątrznaczyniowe ...................................................... Niedobór krwinek białych . ........................................................................................... Nadmiar krwinek białych ............................................................................................. Zmiany odczynowe .................................................................................................... Białaczki ..................................................................................................................... Białaczka ostra ...................................................................................................... Przewlekła białaczka szpikowa . ........................................................................... 474 474 475 475 476 476 477 478 478 478 479 479 480 481 481 481 482 482 Przewlekłe choroby mieloproliferacyjne ...................................................... 483 Czerwienica prawdziwa ........................................................................................ 484 Nadpłytkowość samoistna . ................................................................................... 484 Przewlekła idiopatyczna mielofibroza .................................................................. 484 Wenancjusz Domagała 24. CHOROBY GRUCZOŁU SUTKOWEGO .............................................. 486 Gruczoł sutkowy u kobiet ................................................................................... 486 Zaburzenia rozwojowe .................................................................................................. Zapalenia, zmiany wsteczne i włókniste ...................................................................... Ostre (ropne) zapalenie sutka . .............................................................................. Okołoprzewodowe zapalenie sutka . ..................................................................... Plazmatycznokomórkowe zapalenie sutka . .......................................................... Rozszerzenie przewodów wyprowadzających sutka ............................................ Ziarniniakowe zapalenie zrazików sutka .............................................................. Domagala-Patologia-00.indd 23 488 488 488 489 489 489 490 2010-11-15 13:21:57 XXIV Spis treści Silikonowe zapalenie sutka ................................................................................... Martwica tkanki tłuszczowej sutka ....................................................................... Zmiany włóknisto-torbielowate sutka . ................................................................. Zmiany proliferacyjne ................................................................................................... Nowotwory nabłonkowe ................................................................................................ Rak sutka ............................................................................................................... Rak nieinwazyjny 495 str., Rak inwazyjny (naciekający) 497 str., Rak Pageta 504 str. Brodawczak śródprzewodowy .............................................................................. Nowotwory nienabłonkowe ........................................................................................... Nowotwory mezenchymalno-nabłonkowe ................................................................... Włókniakogruczolak ............................................................................................. Guz liściasty .......................................................................................................... Przerzuty nowotworowe do sutka ................................................................................ 490 491 491 492 492 492 504 505 505 505 506 506 Gruczoł sutkowy u mężczyzn ............................................................................ 507 Rak sutka męskiego .............................................................................................. 507 Ginekomastia ........................................................................................................ 507 Maria Chosia, Wenancjusz Domagała 25. CHOROBY NARZĄDU PŁCIOWEGO ŻEŃSKIEGO ...................... 509 Srom ............................................................................................................................. 509 Torbiel gruczołu Bartholina .................................................................................. Kłykciny ................................................................................................................ Wewnątrznabłonkowa neoplazja sromu . .............................................................. Rak sromu ............................................................................................................. 509 509 510 510 Szyjka macicy ........................................................................................................... 511 Zapalenie szyjki macicy ........................................................................................ 513 Wewnątrznabłonkowa neoplazja szyjki macicy . .................................................. 514 Rak szyjki macicy ................................................................................................. 518 Rak płaskonabłonkowy 518 str., Gruczolakorak 520 str. Trzon macicy ............................................................................................................. 521 Patologiczne krwawienia z jamy macicy ..................................................................... Zmiany nienowotworowe .............................................................................................. Zapalenie błony śluzowej trzonu macicy .............................................................. Gruczolistość . ....................................................................................................... Rozrosty endometrium .................................................................................................. Polip błony śluzowej trzonu macicy ..................................................................... Rozrost błony śluzowej trzonu macicy ................................................................. Nowotwory ..................................................................................................................... Rak endometrium .................................................................................................. Mięśniak gładkokomórkowy . ............................................................................... Mięśniakomięsak gładkokomórkowy ................................................................... Domagala-Patologia-00.indd 24 522 522 522 523 523 523 524 524 524 525 526 2010-11-15 13:21:57 Spis treści XXV Jajowody .................................................................................................................... 527 Zapalenie jajowodu ............................................................................................... Choroba zapalna miednicy .................................................................................... Ciąża jajowodowa ................................................................................................. Rak jajowodu ........................................................................................................ 527 527 528 528 Jajnik . ......................................................................................................................... 528 Zmiany nienowotworowe .............................................................................................. Torbiel jajnika ....................................................................................................... Zespół wielotorbielowatych (policystycznych) jajników ..................................... Nowotwory jajnika ........................................................................................................ Nowotwory z nabłonka powierzchniowego i podścieliska ........................................ Nowotwory surowicze .......................................................................................... Nowotwory śluzowe ............................................................................................. Nowotwory endometrioidne ................................................................................. Nowotwory ze sznurów płciowych i podścieliska jajnika ......................................... Ziarniszczak .......................................................................................................... Włókniak, otoczkowiak i włókniakootoczkowiak ................................................ Guz z komórek Sertolego i Leydiga . .................................................................... Nowotwory germinalne (zarodkowe) . ....................................................................... Rozrodczak . .......................................................................................................... Nowotwór pęcherzyka żółtkowego . ..................................................................... Rak zarodkowy ..................................................................................................... Nabłoniak kosmówkowy . ..................................................................................... Potworniak ............................................................................................................ Nowotwory przerzutowe ............................................................................................ 529 529 529 529 530 531 531 532 533 533 534 534 534 535 535 535 535 535 536 Maria Chosia, Wenancjusz Domagała 26. PATOLOGIA CIĄŻY I POPŁODU . ........................................................... 537 Okresy rozwojowe człowieka ........................................................................................ Rozwój i anatomia łożyska . .......................................................................................... Ciąża mnoga ................................................................................................................... Patologia wczesnego okresu ciąży ................................................................................ Poronienie samoistne ............................................................................................ Ciąża ektopowa ..................................................................................................... Patologia późnego okresu ciąży .................................................................................... Łożysko przyrośnięte ............................................................................................ Łożysko przodujące .............................................................................................. Przedwczesne oddzielenie się łożyska .................................................................. Zapalenie łożyska . ................................................................................................ Nadciśnienie tętnicze w ciąży ............................................................................... Ciążowa choroba trofoblastyczna ................................................................................ Zaśniad groniasty .................................................................................................. Domagala-Patologia-00.indd 25 537 538 539 540 540 541 542 542 543 543 543 544 546 546 2010-11-15 13:21:57 XXVI Spis treści Zaśniad groniasty inwazyjny ................................................................................ 547 Nabłoniak kosmówkowy . ..................................................................................... 548 Wenancjusz Domagała 27. CHOROBY NARZĄDU PŁCIOWEGO MĘSKIEGO ........................ 549 Prącie ............................................................................................................................ 549 Wrodzone zaburzenia rozwojowe ................................................................................ Stulejka . ................................................................................................................ Zapalenia ........................................................................................................................ Kłykciny kończyste ............................................................................................... Zmiany prekursorowe, z których może rozwinąć się rak płaskonabłonkowy inwazyjny........................................................................................................................ Neoplazja wewnątrzpłaskonabłonkowa ................................................................ Nowotwory złośliwe ....................................................................................................... Rak prącia ............................................................................................................. 549 549 549 550 550 550 550 550 Jądro i najądrze . ..................................................................................................... 551 Wnętrostwo ........................................................................................................... Zaburzenia fenotypowe płci .......................................................................................... Obojnactwo prawdziwe (hermafrodytyzm) .......................................................... Obojnactwo rzekome męskie (pseudohermafrodytyzm) ...................................... Zapalenia ........................................................................................................................ Zapalenie najądrza i jądra ..................................................................................... Nowotwory jąder . .......................................................................................................... Nowotwory germinalne .............................................................................................. Nasieniak . ............................................................................................................. Rak zarodkowy ..................................................................................................... Guz pęcherzyka żółtkowego ................................................................................. Nabłoniak kosmówkowy . ..................................................................................... Potworniak ............................................................................................................ Torbiele i zmiany torbielowate ..................................................................................... 551 552 553 553 553 553 554 555 558 559 559 560 561 561 Gruczoł krokowy . ................................................................................................... 562 Zapalenia ....................................................................................................................... Zapalenie gruczołu krokowego ............................................................................. Zmiany rozrostowe ........................................................................................................ Guzkowy rozrost gruczołu krokowego ................................................................. Nowotwory ..................................................................................................................... Rak gruczołu krokowego ...................................................................................... Domagala-Patologia-00.indd 26 562 562 563 563 564 564 2010-11-15 13:21:57 Spis treści XXVII Maria Chosia, Wenancjusz Domagała 28. CHOROBY GRUCZOŁÓW DOKREWNYCH ..................................... 568 Przysadka mózgowa .............................................................................................. 568 Nadczynność przysadki . ....................................................................................... 569 Niedoczynność przysadki . .................................................................................... 569 Tarczyca ..................................................................................................................... 570 Powiększenie tarczycy .......................................................................................... Nadczynność tarczycy . ......................................................................................... Niedoczynność tarczycy . ...................................................................................... Rak tarczycy . ........................................................................................................ Diagnostyka guzków tarczycy . .................................................................................. 570 570 571 572 573 Przytarczyce .............................................................................................................. 574 Nadczynność przytarczyc . .................................................................................... 574 Niedoczynność przytarczyc .................................................................................. 575 Nadnercza . ................................................................................................................. 575 Choroby kory nadnerczy . ............................................................................................. Nadczynność kory nadnerczy ............................................................................... Niedoczynność kory nadnerczy ............................................................................ Choroby rdzenia nadnerczy . ........................................................................................ Guz chromochłonny .............................................................................................. Mnoga gruczolakowatość wewnątrzwydzielnicza ................................................ 575 575 576 578 578 578 Maria Chosia, Wenancjusz Domagała 29. CHOROBY SKÓRY . ....................................................................................... 579 Infekcje wirusowe .......................................................................................................... Brodawka zwykła . ................................................................................................ Brodawka stóp . ..................................................................................................... Brodawki płaskie . ................................................................................................. Kłykciny kończyste ............................................................................................... Mięczak zakaźny ................................................................................................... Infekcje bakteryjne . ...................................................................................................... Liszajec zakaźny ................................................................................................... Przewlekłe dermatozy zapalne ..................................................................................... Łuszczyca .............................................................................................................. Liszaj płaski .......................................................................................................... Toczeń rumieniowaty ogniskowy (przewlekły) .................................................... Twardzina ograniczona ......................................................................................... Choroby pęcherzowe skóry ........................................................................................... Pęcherzyca ............................................................................................................ Domagala-Patologia-00.indd 27 579 580 580 580 580 580 581 581 581 581 582 582 583 583 583 2010-11-15 13:21:57 XXVIII Spis treści Pemfigoid .............................................................................................................. Choroby gruczołów łojowych ....................................................................................... Trądzik pospolity . ................................................................................................. Zapalenie tkanki podskórnej ........................................................................................ Rumień guzowaty ................................................................................................. Rumień stwardniały .............................................................................................. Odbarwienia skóry ........................................................................................................ Bielactwo nabyte ................................................................................................... Bielactwo wrodzone (albinizm) ............................................................................ Przebarwienia skóry ...................................................................................................... Ostudy ................................................................................................................... Piegi ..................................................................................................................... Znamiona barwnikowe (melanocytarne) . ................................................................... Znamię barwnikowe nabyte zwykłe . .................................................................... Znamię barwnikowe wrodzone ............................................................................. Znamię błękitne . ................................................................................................... Znamię Spitz ......................................................................................................... Znamię barwnikowe dysplastyczne ...................................................................... Nowotwory złośliwe melanocytarne ............................................................................. Czerniak złośliwy . ................................................................................................ Łagodne nowotwory pochodzenia nabłonkowego ...................................................... Brodawczak naskórkowy ...................................................................................... Brodawka łojotokowa (rogowacenie łojotokowe) ................................................ Zmiany prekursorowe, z których może rozwinąć się rak płaskonabłonkowy inwazyjny ..................................................................................................................... Rogowacenie słoneczne ........................................................................................ Nowotwory złośliwe pochodzenia nabłonkowego ....................................................... Rak płaskonabłonkowy ......................................................................................... Rak podstawnokomórkowy . ................................................................................. Pierwotne chłoniaki skóry . ........................................................................................... Ziarniniak grzybiasty ............................................................................................ Słowniczek podstawowych terminów stosowanych w histopatologii skóry . ............ 584 584 584 584 585 585 585 585 586 586 586 586 586 587 588 589 589 589 590 590 593 593 594 594 594 594 594 596 598 598 598 Maria Chosia, Wenancjusz Domagała 30. CHOROBY KOŚCI I STAWÓW ................................................................. 600 Budowa i funkcja kości i stawów . ................................................................................ Metaboliczne choroby kości .......................................................................................... Nadczynność przytarczyc . .................................................................................... Zrzeszotnienie kości (osteoporoza) . ..................................................................... Choroba Pageta ..................................................................................................... Krzywica i rozmiękanie kości ............................................................................... Złamania kości ............................................................................................................... Zapalenie kości i szpiku kostnego ................................................................................ Nowotwory kości ............................................................................................................ Nowotwory łagodne ................................................................................................... Domagala-Patologia-00.indd 28 600 601 601 601 602 603 604 606 607 607 2010-11-15 13:21:57 Spis treści XXIX Kostniak kostninowy . ........................................................................................... Chrzęstniak . .......................................................................................................... Kostniakochrzęstniak ............................................................................................ Nowotwory złośliwe . ................................................................................................. Kostniakomięsak ................................................................................................... Chrzęstniakomięsak .............................................................................................. Szpiczak mnogi ..................................................................................................... Przerzuty nowotworowe do kości ......................................................................... Zmiany zapalne i zwyrodnieniowe stawów ................................................................. Reumatoidalne zapalenie stawów ......................................................................... Ropne zapalenie stawów ....................................................................................... Dna moczanowa (zapalenie moczanowe stawów) ................................................ Zapalenie kości i stawów ...................................................................................... 607 607 608 608 608 609 610 611 611 612 613 614 614 Maria Chosia, Wenancjusz Domagała 31. NOWOTWORY TKANEK MIĘKKICH .................................................. 616 Nowotwory łagodne tkanek miękkich . ........................................................................ 616 Nowotwory złośliwe tkanek miękkich . ........................................................................ 617 Wenancjusz Domagała 32. CHOROBY OŚRODKOWEGO UKŁADU NERWOWEGO ........... 619 Neurony i komórki glejowe ........................................................................................... Bariera krew–mózg . ...................................................................................................... Obrzęk mózgu ....................................................................................................... Wodogłowie .......................................................................................................... Urazy . ............................................................................................................................. Urazy okołoporodowe ........................................................................................... Urazy czaszkowo-mózgowe . ................................................................................ Choroby naczyniopochodne . ........................................................................................ Niedokrwienie mózgu ................................................................................................ Niedokrwienie całkowite ...................................................................................... Niedokrwienie miejscowe ..................................................................................... Zawał mózgu 627 str. Krwotok wewnątrzczaszkowy . .................................................................................. Krwiak nadtwardówkowy ..................................................................................... Krwiak podtwardówkowy ..................................................................................... Krwotok mózgowy . .............................................................................................. Krwotok podpajęczynówkowy . ............................................................................ Encefalopatia nadciśnieniowa .................................................................................... Zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych i mózgu ........................................................ Ropne zapalenie opon mózgowych . ..................................................................... Ropień mózgu 632 str. Kleszczowe zapalenie mózgu ............................................................................... Podostre encefalopatie gąbczaste (choroby prionowe) ............................................... Domagala-Patologia-00.indd 29 619 620 621 622 622 622 623 623 625 625 626 628 628 628 629 629 631 631 632 632 633 2010-11-15 13:21:57 XXX Spis treści Choroba Creutzfeldta–Jakoba ............................................................................... Wariant choroby Creutzfeldta–Jakoba .................................................................. Choroby demielinizacyjne . ........................................................................................... Stwardnienie rozsiane ........................................................................................... Choroby zwyrodnieniowe . ............................................................................................ Choroba Alzheimera ............................................................................................. Choroba Parkinsona .............................................................................................. Choroby zwyrodnieniowe neuronu ruchowego . ......................................................... Stwardnienie zanikowe boczne ............................................................................. Zatrucia ......................................................................................................................... Zatrucie tlenkiem węgla ........................................................................................ Zatrucie cyjankami . .............................................................................................. Następstwa stosowania cytostatyków ................................................................... 634 634 634 635 635 635 637 638 638 638 638 639 639 Nowotwory ośrodkowego układu nerwowego . .......................................... 639 Nowotwory neuroepitelialne ......................................................................................... Nowotwory gleju gwiaździstego ................................................................................ Astrocytoma diffusum (gwiaździak rozlany, II°) .................................................. Glioblastoma (glejak zarodkowy, IV°) ................................................................. Nowotwory embrionalne ............................................................................................ Medulloblastoma (rdzeniak zarodkowy, IV°)........................................................ Nowotwory opon mózgowo-rdzeniowych .................................................................... Meningioma (oponiak) . ........................................................................................ Chłoniaki złośliwe .......................................................................................................... Pierwotny chłoniak złośliwy ośrodkowego układu nerwowego ........................... Przerzuty nowotworowe do ośrodkowego układu nerwowego .................................. 640 640 641 642 643 643 644 644 645 645 646 SŁOWNIK TERMINÓW MEDYCZNYCH ŁACIŃSKO-POLSKI....... 649 SŁOWNIK TERMINÓW MEDYCZNYCH POLSKO-ŁACIŃSKI....... 669 SKOROWIDZ ............................................................................................................ 688 Domagala-Patologia-00.indd 30 2010-11-15 13:21:57 Objaśnienia Atlas ułożony jest w kolejności alfabetycznej łacińskich nazw zmian patologicznych. Aby obraz morfologiczny danej jednostki można było łatwo odnaleźć, nazwy w języku łacińskim wydrukowano na górnym marginesie stron nieparzystych. Kolorem czerwonym oznaczono nazwy nowotworów złośliwych lub potencjalnie złośliwych, kolorem zielonym nowotworów łagodnych, a kolorem czarnym oznaczono nazwy łacińskie pozostałych zmian. W opisie preparatów (na stronach parzystych) najpierw podana jest nazwa zmiany w języku łacińskim, poniżej tłustym drukiem po polsku, jeszcze niżej w języku angielskim. Typ histologiczny nowotworu oznaczony jest pod główną nazwą nowotworu kursywą. Synonimy nazw zaznaczone są kursywą w nawiasie. Na końcu atlasu zamieszczono skorowidz w języku polskim i w języku angielskim, który zawiera: (1) spis nazw preparatów, (2) spis nazw zmian chorobowych wg lokalizacji narządowej, (3) spis nazw chorób wg głównych działów patomorfologii, tzn. zaburzeń w krążeniu, zmian zwyrodnieniowych i procesów adaptacyjnych, zapaleń oraz nowotworów. Prawie wszystkie preparaty histologiczne i cytologiczne zostały zabarwione hematoksyliną i eozyną. W niektórych przypadkach, gdzie zastosowano metody histochemiczne lub immunohistochemiczne, zostały one podane w części opisowej. Mikrofotografie wykonano z użyciem obiektywów powiększających 4 ×, 10 ×, 40 × i 100 ×. Explanations This atlas is arranged in alphabetical order according to Latin names of pathologic processes. The Latin names are printed in the upper margin of odd pages. Names of malignant or potentially malignant tumors are printed in red, of benign tumors in green and of the remaining disorders in black. Short description of photomicrographs is provided on even pages facing the micrographs. Here the name of the disease is first printed in Latin, below in Polish (bold) and further below in English. Histologic type of a neoplasm is written in italics. Synonyms are printed in italics and in brackets. At the end of the book there are indexes arranged according to the name of the entity and organ involved as well as according to main chapters of pathology i.e. circulatory disorders, degenerations and adaptative processes, inflammations and neoplasms. Almost all specimens were hematoxylin and eosin stained. Some sections were treated with special histochemical or immunohistochemical stains. Photomicrographs were taken using × 4, × 10, × 40, × 100 objectives.
