słowniczku programu „Zdrowo jemy, zdrowo
advertisement
Wszystko co chcielibyście wiedzieć o żywieniu najmłodszych, ale boicie się zapytać Słowniczek programu „Zdrowo jemy, zdrowo rośniemy” Wybierając produkty dla małych dzieci w trakcie 1000 pierwszych dni życia, należy uważnie czytać etykiety. Najmłodsi, ze względu na niedojrzałość organizmu, są dużo bardziej narażeni na zanieczyszczenia występujące w żywności. Należy również kontrolować ilość i rodzaj cukru w ich diecie. Jego nadmiar może prowadzić do poważnych chorób, takich jak próchnica, cukrzyca typu 2 czy otyłość. Dlaczego na etykietach produktów dla małych dzieci widnieją oznaczenia wiekowe? Na czym polegają prawidłowe nawyki żywieniowe? Kim są edukatorzy żywieniowi? Odpowiedzi na te i inne pytania znajdują się w słowniczku programu „Zdrowo jemy, zdrowo rośniemy”. A jak adaptacja Pierwsze dni w żłobku lub przedszkolu to ważne chwile i dla malucha, i dla jego rodziców. Przygotowanie do nich dziecka powinno odbywać się stopniowo i rozpocząć na długo przed pierwszym dniem w nowej roli. Warto rozpocząć od przyzwyczajenia malucha do pobudek zgodnych ze „szkolnym” rytmem dni. Jeśli dziecko nie miało do tej pory kontaktu z grupą rówieśniczą, przydatne będzie dodatkowo stopniowe oswajanie go z rówieśnikami, np. podczas zajęć w klubie malucha lub na placu zabaw. Dobrze jest też zapytać w żłobku lub przedszkolu o program adaptacyjny dla nowych dzieci, który placówka często ma w ofercie. Sam pobyt dzienny natomiast warto – o ile pozwala nam na to czas – rozpocząć od krótkich, najbardziej atrakcyjnych punktów dnia, np. zajęć muzycznych lub plastycznych. Niezwykle ważne jest, aby w początkowym okresie pobytu w przedszkolu (który może trwać zarówno tydzień, jak i miesiąc, ponieważ proces adaptacji przebiega u każdego dziecka w sposób indywidualny) dziecku towarzyszyli rodzice – dzięki temu maluch będzie kojarzyć to miejsce z zabawą i ciepłem, a nie z poczuciem porzucenia. Przez cały okres adaptacji wielokrotnie swoim zachowaniem i słowami przekazujmy komunikat „Kochamy Cię i na pewno po Ciebie wrócimy”. Zmiana środowiska to dla młodego organizmu ogromny wysiłek i ważny sprawdzian jego układu immunologicznego. Dlatego niezbędne jest wspieranie odporności dziecka za pomocą zróżnicowanej, właściwie dobranej i zbilansowanej diety, która dostarczy maluchowi wszystkich niezbędnych składników odżywczych. B jak bezpieczeństwo żywności Bezpieczeństwo żywności to ogół warunków koniecznych do spełnienia na każdym etapie wytwarzania żywności. Szczególnie istotne jest bezpieczeństwo żywności dla niemowląt i małych dzieci, ponieważ ich organizmy w pierwszych latach życia podlegają procesowi tzw. programowania żywieniowego. Oznacza to, że są znacznie bardziej wrażliwe na nadmiar lub niedobór składników odżywczych, a także bardziej podatne na szkodliwe substancje, które mogą być zawarte w żywności, np. toksyny, zanieczyszczenia, barwniki czy konserwanty. O tym, jak dużą rolę odgrywa bezpieczeństwo żywności dla najmłodszych najlepiej świadczą normy, które musi ona spełniać – znacznie bardziej rygorystyczne niż dla zwykłej żywności. C jak cukier W diecie najmłodszych nie ma potrzeby uwzględniania dodatku cukru (podobnie jak soli). Wystarczającą ilość energii organizm dziecka czerpie z węglowodanów, naturalnie obecnych w żywności (m.in. w produktach zbożowych, owocach czy mleku). Z tego względu dosładzanie potraw oraz proponowanie dzieciom słodkich przekąsek nie powinno mieć miejsca. Nadmiar cukru w diecie prowadzi bowiem do poważnych konsekwencji zdrowotnych, m.in. próchnicy, nadwagi, otyłości i innych chorób dietozależnych w dorosłym życiu. Świadomość tych smutnych prognoz na szczęście systematycznie rośnie wśród rodziców i personelu żłobków i przedszkoli. Z badań programu „Zdrowo jemy, zdrowo rośniemy” wynika, że już 36% edukowanych placówek po zakończeniu warsztatów żywieniowych zaczęło dążyć do ograniczenia soli i cukru w podawanych dzieciom posiłkach1. D jak dodatkowe substancje do żywności Substancje dodatkowe do żywności (dodatki do żywności) są powszechnie wykorzystywane przy jej produkcji, ponieważ zapewniają bezpieczeństwo mikrobiologiczne produktu i wydłużają okres jego przydatności do spożycia. Inną ich funkcją jest na przykład zwiększenie atrakcyjności produktów poprzez wpływ na walory smakowe, zapachowe czy wizualne. Obecnie do stosowania dopuszczonych jest około 330 dodatków do żywności. Dla najmłodszych najodpowiedniejsza jest szczególna kategoria pokarmów: żywność dla niemowląt i małych dzieci, która zgodnie z przepisami prawa nie może zawierać konserwantów, barwników i wzmacniaczy smaku. Ściśle kontrolowana jest też w niej zawartość soli i cukru. E jak Edukator żywieniowy Edukator żywieniowy programu „Zdrowo jemy, zdrowo rośniemy” to dietetyk, będący absolwentem co najmniej studiów I stopnia na kierunku Dietetyka lub Żywienie Człowieka. Oprócz wykształcenia I st. Każdy edukator w ramach udziału w programie uczestniczy w szkoleniach w wymiarze 170 godzin, które kompleksowo przygotowują go do organizacji warsztatów edukacyjnych w żłobkach i przedszkolach. Szkolenie kończy się stażem w wybranych placówkach, podczas którego edukator przeprowadza zajęcia dla personelu i analizę jadłospisu w placówce. Po zakończeniu stażu edukatorzy kontynuują swoją działalność, oferując warsztaty i zajęcia z zakres edukacji żywieniowej dla dorosłych i dzieci. Współpracę z edukatorem najłatwiej rozpocząć, korzystając z listy dostępnej na stronie http://zdrowojemy.info/edukatorzy#. J jak jadłospis malucha U dziecka uczęszczającego do żłobka lub przedszkola w pełnym wymiarze godzin nawet 75% dziennego zapotrzebowania energetycznego stanowią posiłki spożywane poza domem. Dlatego weryfikacja tego, co nasz maluch będzie jadł, w jakich ilościach i jak często, powinna być jednym z głównych kryteriów wyboru placówki. Na rodzicach spoczywać będzie też odpowiedzialność za dopasowanie posiłków domowych do codziennego jadłospisu dziecka tak, aby wypełniały one pozostałe zapotrzebowanie młodego organizmu na energię i składniki odżywcze. Dobrze jest też zadbać o dostosowanie naszego domowego sposobu żywienia do tego, które dziecko zna ze żłobka lub przedszkola, zarówno w kwestii podawanych potraw, jak i częstotliwości serwowania posiłków. Na urozmaiconym i regularnym sposobie odżywiania zyska przy okazji cała rodzina. N jak Neofobia żywieniowa Jest to niechęć do próbowania i spożywania nieznanych wcześniej potraw i pokarmów. Jest często trudna do wyobrażenia dla rodziców otwartych na nowe smaki i ciekawych świata niemowląt. O ile jednak maluch do 12. miesiąca życia najczęściej chętnie skosztuje wszystkiego, co mu podamy, o tyle może się to diametralnie zmienić u nieco starszych dzieci, w wieku od 2 do 5 lat. Stałe przybywanie w ich diecie wielu nowości sprawia, że mogą zacząć podchodzić do nieznanych potraw ostrożnie i z lękiem, mimo że nigdy wcześniej ich nie próbowały. Sposobem na przezwyciężenie ich obaw są stałe, konsekwentne próby podawania „problematycznych” potraw. Konieczne mogą okazać się – podobnie jak przy rozszerzaniu diety – nawet kilkunastokrotne próby. Warto jest też zadbać o dobry nastrój i kondycję dziecka w trakcie smakowania nowości oraz o to, by towarzyszyć mu w próbowaniu nowych, nieznanych potraw. O jak oznaczenie wiekowe 1 Badanie „Zdrowo jemy, zdrowo rośniemy” – ocena programu i prowadzących go edukatorów żywieniowych, zrealizowane przez MillwardBrown w dniach 7 maja-15 czerwca 2015 r. na podstawie analizy 251 wywiadów telefonicznych. Oznaczenie wiekowe na produktach dla najmłodszych (posiłkach, deserkach, kaszkach) oznacza, że dany produkt jest bezpieczny i ma odpowiedni skład oraz konsystencję dla dziecka w danej grupie wiekowej. Niemowlęta i małe dzieci są wyjątkową grupą konsumentów i żywność dla nich przeznaczona musi spełniać szereg rygorystycznych warunków, dotyczących pochodzenia i jakości surowców oraz bezpieczeństwa produkcji. Oznaczenie wiekowe jest też istotną pomocą dla rodziców zagubionych w szerokiej ofercie dostępnych produktów dla dzieci. P jak Profilaktyka Prawie 90% przedszkolaków nie spożywa wystarczającej ilości warzyw, a niemal 1/3 z nich je zbyt mało owoców2. To tylko dwa z wielu niewłaściwych nawyków żywieniowych, które po ukształtowaniu we wczesnym dzieciństwie przyczyniają się do powstania wielu chorób wieku dorosłego. Już od poczęcia i w trakcie pierwszych lat życia (czyli w okresie 1000 pierwszych dni życia) trwa proces tzw. programowania żywieniowego, który warunkuje zdrowie dziecka w przyszłości. Odpowiednia dieta i prawidłowe zwyczaje żywieniowe już u najmłodszych mogą podnieść ich szanse na zdrową dorosłość i uniknięcie m.in. nadwagi, otyłości oraz chorób wynikających z niewłaściwej podaży składników odżywczych, np. cukrzycy lub krzywicy kości. Należy jednak pamiętać, że do ukształtowania właściwych nawyków żywieniowych u najmłodszych niezbędne są jednocześnie zarówno prawidłowe zasady żywienia w placówce, jak i zwyczaje domowe, w tym szczególnie sposób odżywiania się dorosłych, obserwowany nieustannie przez dziecko. Ś jak Śniadanie Pierwszy posiłek dnia to prawdziwy zastrzyk energii, szczególnie dla aktywnych i ciekawych świata dzieci. Śniadanie powinno się jeść najpóźniej godzinę po pobudce, kiedy nasz układ pokarmowy działa na pełnych obrotach. Z badań przeprowadzonych w ramach programu „Zdrowo jemy, zdrowo rośniemy” wynika, że aż 97% dzieci zjada śniadanie (pierwsze lub drugie) w żłobku lub przedszkolu3. Skomponowane prawidłowo powinno uwzględniać różnorodne grupy produktów żywieniowych, dzięki którym młody organizm otrzyma cenne składniki odżywcze i solidną porcję energii do zabawy i nauki. Nie do przecenienia jest też zwyczaj spożywania posiłku w gronie rówieśników, co jest ważnym elementem rozwoju społecznego maluchów. W jak Woda To kluczowy składnik diety najmłodszych. Już od pierwszych chwil rozszerzania diety powinno się przyzwyczajać dziecko, że do zaspokajania pragnienia służy woda. W przeciwieństwie do soków owocowych, które zawierają dużo naturalnych cukrów i których porcja może zastępować jedną porcję owoców, woda może być przez dziecko spożywana w dowolnej ilości, zależnie od potrzeb. Woda skutecznie gasi pragnienie zarówno dzieci, jak i dorosłych, dlatego warto dawać dobry przykład i jak najczęściej pozwolić maluchowi obserwować rodziców pijących wodę. Z jak „Zdrowo jemy, zdrowo rośniemy” Jest to ogólnopolski, bezpłatny program poświęcony edukacji żywieniowej najmłodszych, kładący nacisk na współpracę rodziców ze żłobkami i przedszkolami w celu zapewnienia kompleksowej profilaktyki zdrowotnej poprzez żywienie. Ideą programu jest kształtowanie prawidłowych nawyków żywieniowych w 1000 pierwszych dni życia, które pomogą zapewnić zdrowie w przyszłości. W programie działa obecnie ponad 150 edukatorów żywieniowych, którzy wspierają edukację żywieniową najmłodszych w placówkach na terenie całego kraju. Program „Zdrowo jemy, zdrowo rośniemy” współtworzony jest przez Fundację Rozwoju Dzieci im. J. A. Komeńskiego, Fundację NUTRICIA, Szkołę Główną Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie, Instytut Matki i Dziecka oraz Akademickie Inkubatory Przedsiębiorczości. Celem programu jest wzrost świadomości na temat roli żywienia we wczesnym okresie życia wśród 2 Spożycie warzyw i owoców przez dzieci w wieku Przedszkolnym, Anna Harton, Justyna Florczak, Joanna Myszkowska-Ryciak, Danuta Gajewska, Katedra Dietetyki, Wydziału Nauk o Żywieniu Człowieka i Konsumpcji, Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. 3 Badanie „Zdrowo jemy, zdrowo rośniemy” zrealizowanie przez MillwardBrown w marcu 2015 r. na podstawie analizy 1157 ankiet. pracowników żłobków i przedszkoli oraz rodziców, promowanie zrównoważonej diety oraz kształtowanie u dzieci właściwych nawyków żywieniowych. Dołączyć do programu można przez zarejestrowanie się na stronie internetowej www.zdrowojemy.info.
