Rynek pracy i wynagrodzenia dla kobiet z wykształceniem zasadniczym zawodowym Analiza danych statystycznych oraz opinie kobiet badanych w 2015 r Kinga Lohmann Koalicja KARAT Opracowanie i analiza danych dr Ewa Lisowska Dyskryminacja krzyżowa Płeć a szkolnictwo zasadnicze zawodowe Projekt realizowany w ramach programu Obywatele dla Demokracji finansowanego z funduszy EOG Aktywność zawodowa kobiet z wykształceniem ZZ w latach 1992-2015 Okres transformacji 1992 -2002: - spadek o ponad 10pp - kobiety z wykształceniem wyższym - spadek o 2pp Lata 2010- 2015: - spadek o 3pp - ogółem kobiety - wzrost o 1 pp Aktywność ekonomiczna kobiet i mężczyzn z wykształceniem ZZ Kobiety: spadek aktywności zawodowej o 3 pp; (ogół kobiet: wzrost o 1pp) • Aktywność zawodowa wyższa niż średnia dla ogółu kobiet; zatrudnienie niższe niż średnia Mężczyźni: spadek aktywności zawodowej o 3 pp; (ogół mężczyzn wzrost o 1pp) • Aktywność zawodowa i zatrudnienie wyższe niż średnia ogółu mężczyzn Bezrobocie: spadek wśród kobiet i mężczyzn ale wyższe niż ogółu kobiet i mężczyzn Rok Współczynniki aktywności zawodowej Wskaźniki zatrudnienia Stopa bezrobocia Mężczyźni Kobiety Mężczyźni Kobiety Mężczyźni Kobiety 2010 71,0 (63,2)* 52,0 (47,2) 62,5 (56,6) 44,6 (42,2) 11,9 (10,5) 14,2 (10,7) 2015 68,0 (64,3) 48,9 (48,3) 60,7 (58,8) 43,4 (44,1) 10,7 (8,5) 11,1 (8,8) Współczynniki aktywności zawodowej kobiet i mężczyzn wg poziomu wykształcenia Wyższe 59.2 79.3 Policealne Średnie zawodowe 54.9 73.6 Średnie ogólnokształc… 41.1 63.4 Zasadnicze zawodowe 48.9 68 Gimnazjalne i niższe I kwartał 2015 (w %) 78 83 11 26.6 Kobiety Mężczyźni Aktywność zawodowa kobiet z wykształceniem ZZ wyższa niż kobiet z wykształceniem średnim ogólnokształcącym o 8pp Struktura pracujących według płci i poziomu wykształcenia 1 kwartał 2015 (w %) Wyszczególnienie Ogółem Mężcz yźni Kobiety PolicealZasadniŚrednie Gimnazjalne/ cze Ogółem Wyższe ogólnone lub średnie zawodokształcące niższe zawodow we 100,0 32,9 100,0 26,0 100,0 41,5 27,0 27,7 26,2 8,5 7,2 10,0 25,8 32,2 18,0 Gimnazjalne lub niższe Kobiety 5,8 Zasadnicze zawodowe 6,9 Średnie ogólnokszt… Mężczy źni 4,3 Policealne i średnie… Wyższe Ogółem Pracujące kobiety z wykształceniem zasadniczym zawodowym i wyższym według wieku (I kwartał 2015 r.; w %) Wiek w latach 15 – 24 25 – 34 35 – 44 45 – 54 55 – 64 65 i więcej Wiek produkcyjny(18 – 59) Ogółem 5,9 26,9 28,1 23,8 13,8 1,4 95,2 Z wykształceniem zasadniczym zawodowym 3,8 11,5 29,8 37,1 16,5 1,1 95,6 Z wykształceniem wyższym 3,9 39,5 30,5 16,5 8,4 1,2 96,3 Pracujący z wZZ według formy zatrudnienia 2015 Odsetki zatrudnionych na czas określony są wyższe w grupie kobiet i mężczyzn z wykszt. ZZ niż w całej populacji pracujących Kobiety Mężczyźni Zatrudnieni na czas określony 35,5% 30,3% Zatrudnieni na czas nieokreślony 64,5% 69,7% Pracujący w wieku 18-24 i 25-34 według formy zatrudnienia Dane z 2014 (Badania PARP) Wiek 18-24 Zatrudnieni na czas określony Zatrudnieni na umowę cywilnoprawną Kobiety 31% Mężczyźni 36% Wiek 25-34 Zatrudnieni na czas określony Kobiety: 23% Mężczyźni 24% 30% 19% Zatrudnieni na umowę cywilnoprawną 9% 8% Dysproporcja między zarobkami kobiet i mężczyzn z wykształceniem zasadniczym zawodowym Dysproporcja między zarobkami w tej grupie wykształcenia jest znacznie większa niż średnia i wynosi ponad 30% Relacje przeciętnych wynagrodzeń brutto kobiet w stosunku do wynagrodzeń mężczyzn Ogółem pracujący Z wykształceniem ZZ % 2012 2010 % 83 85 2012 69 2010 69 2008 81 2008 2006 82 2006 67 69 Wynagrodzenia brutto kobiet i mężczyzn z wykształceniem ZZ w 2012 r. Kobiety Mężczyźni 2145 zł Przeciętne Sektor 2221 zł publiczny Sektor 2120 zł prywatny Różnica % 3103 zł 958 zł 31% 3870 zł 1649 zł 43% 2930 zł 810 zł 28% Relacje przeciętnych wynagrodzeń kobiet w stosunku do wynagrodzeń mężczyzn wg wieku, w 2012 120 (%) 106 100 87 83 80 60 87 83 89 88 79 69 84 74 71 60 79 80 76 88 84 67 63 65 35-39 40-44 45-49 88 70 71 50-54 55-59 76 70 40 20 0 ogółem 14-17 18-19 20-24 25-29 30-34 Ogółem pracujący Pracujący z wykształceniem zasadniczym zawodowym 60-64 65 i więcej Wynagrodzenia godzinowe kobiet i mężczyzn z wykształceniem ZZ w 2012 Kobiety Mężczyźni Różnica % 11,59 zł 16,52 zł 4,93 zł 30% 12,11 zł 20,58 zł 8,47 zł 41% Sektor 11,42 zł prywatny 15,61 zł 4,19 zł 27% Przeciętne Sektor publiczny Liczba pracujących oraz wynagrodzenia kobiet i mężczyzn z wykszt. ZZ w wybranych zawodach zdominowanych przez mężczyzn w 2012 r. Liczba pracujących Wybrane prace i zawody zdominowane przez mężczyzn Przeciętne wynagrodzenie miesięczne brutto w PLN mężczyźni kobiety Relacja wynagrodzenia kobiet do wynagrodzenia mężczyzn % mężczyźni kobiety Gospodarze obiektów Kierowcy i operatorzy pojazdów 18 776 208 631 12 181 4 148 2228 2918 1983 3056 89 105 Kierowcy ciężarówek i autobusów 110 731 489 2769 3439 124 Kowale, ślusarze Ładowacze nieczystości Operatorzy maszyn i urządzeń Robotnicy budowlani Robotnicy poligrafii Robotnicy w przetwórstwie spożywczym 104 062 39 880 372 062 138 108 6 357 40 846 4 130 22 805 56 667 1 806 3 559 25 491 3296 2616 3329 2819 3090 2381 2577 2131 2551 2530 2095 2214 78 81 77 90 68 93 PODSUMOWANIE I WNIOSKI • Poprawa na rynku pracy w latach 2010-15 nie dotyczy kobiet w wykształceniem ZZ • wskaźniki zatrudnienia zmniejszyły się z 44,6% do 43,4%; • dla ogółu kobiet zwiększyły się z 42,2% do 43,4% • Dyskryminacja płacowa kobiet z wykształceniem ZZ • różnica płacowa w tej grupie wykształcenia jest stosunkowo największa (31%) • dysproporcja płacowa ze względu na płeć w sektorze publicznym jest wyraźnie większa niż w sektorze prywatnym (43%) • wynagrodzenia oferowane kobietom są b. niskie; jest to jedna z przyczyn nie podejmowania przez nie pracy PODSUMOWANIE I WNIOSKI Konsekwencje umów tymczasowych dla kobiet • częstsze umowy na czas określony i umowy cywilno-prawne niż w przypadku mężczyzn • brak umów o pracę na czas nieokreślony jest znacznie bardziej niekorzystny dla kobiet niż dla mężczyzn, np. w przypadku urodzenia dziecka pozostają bez środków do życia PODSUMOWANIE I WNIOSKI • Pozytywne strony pracy kobiet w zawodach zdominowanych przez mężczyzn • większe zarobki niż w zawodach zdominowanych przez kobiety • mniejsze różnice płacowe między kobietami i mężczyznami • praca zgodna z zainteresowaniami/pasją; silne osobowości/motywacje • Bariery dla kobiet w dostępie do zawodów zdominowanych przez mężczyzn • silne stereotypy związane z podziałem na zawody tzw. „męskie” i „kobiece” wśród pracodawców, jak również rodziców, nauczycieli, doradców zawodowych i samych kobiet