Filon z Aleksandrii

Filon z Aleksandrii
Filon, Żyd z Aleksandrii, urodził się około 25 r. p.n.e., a zmarł ok. 50 r. n.e.
I. Dualizm i monizm.
Filon należał do tych, którzy mieli tylko jeden przedmiot prawdziwego zainteresowania;
Boga. U Filona jako pierwszego zauważyć mona pogląd iż zadaniem filozofii jest poznanie
Boga. Świat rozpatrywany jest jako boskie dzieło i jego objawienie. Filon rozróżniał trzy
podstawowe przeciwieństwa:
1. Boga i Świat
2. Ducha i materię
3. Dobro i zło
Zaobserwowany u niego dualizm, swoista dwoistość bytu łączyła się z potrzebą jedności. W
tym widziano właściwe zadanie filozofii, aby mimo wszystko odnalazła jedność
wszechświata, jedność boga i stworzonego przez Niego świata, ducha i materii, dobra i zła.
II. aleksandryjski schemat metafizyki.
Filon przyjmował, za innymi filozofami epoki, iż pomiędzy Bogiem i światem materialnym
istnieje zbytnia przepaść aby te dwa pojęcia mogły znajdować się obok siebie jednym
szeregu. Znalazł on ogniwo pośrednie – Logos.
A) Bóg – w nowym ujęciu, był On punktem wyjścia systemu, dotychczas za punkt
wyjścia rozważań filozoficznych używany był świat, a Bóg był punktem dojścia. Filon
stworzył nowe pojęcie Boga, synkretyczne pojecie. Składały się na niego elementy
greckiego absolutu i żydowskiego jednego Boga.
Cechy greckiego absolutu:
1. niezależność
2. istnienie dzięki własnej naturze
3. niezłomność
4. niezmienność
5. wieczność
6. ponadczasowość
Cechy zaczerpnięte ze Starego Testamentu
1. dobrotliwość
2. potęga
3. wszechwiedza
Bóg Filona jest niedostępny i niepojęty jest poza światem, nie jest w związku z żadną istotą
skończoną. Jest również poza poznaniem: jest wyższy i doskonalszy ponad wszystko, co
możemy poznać.
B) Materia – przeciwległy kraniec w systemie Filona. Pojmowana po platońsku:
bezkształtna, bezwładna, bezduszna, pozbawiona określonych własności, niebyła
nawet bytem lecz tylko potencją, z której może być ukształtowany. Jeśli znajduje się
w niej siła to tylko ujemna, będąca źródłem zła na świecie. Nie może być tworem
Bożym, lecz jest odwieczna. Między materią a Bogiem jest tak duże przeciwieństwo,
że nie może mieć miejsca bezpośrednie zetknięcie ich ze sobą. Dlatego też Bo Ne
tylko nie stworzył materii ale i nie stworzył z niej świata. Jeśli świat materialny je
stworzony i kierowany przez Boga to tylko pośrednio. Trzeba przyjąć ogniwo
pośrednie – Logos.
C) Logos – jak wyżej. Tym ogniwem były idee, prawzór materialnego świata.
a) idee – myśli boże, nie istniejące samodzielnie.
b) Lecz nie są one jedynie myślami Boga lecz i siłami, ponieważ myl Boga przeradza się
od razu w czyn.
c) Trzecim motywem Logosu jest ujęcie go jako osoby, anioła, pośrednika pomiędzy
Bogiem a światem, więcej wysłannikiem i Jego zastępcą, jeszcze więcej synem
Bożym, jeszcze więcej: drugim Bogiem. Jego stwórcą jest Bóg, on za z kolei jest
twórcą świata, jest tym który ukształtował go z materii.
III. Psychologia.
Psychologia była dla Filona odbiciem metafizyki. Dusza ludzka to dla niego miejsce
spotkania dwóch światów: materialnego i boskiego. Zmysłowa cześć duszy jest czysto
materialna a rozum jest wpływem bóstwa. Tutaj także widzi potrzebę znalezienia elementu
łączącego – logos. Tak jak kosmos, tak i dusza jest dla Filona szeregiem złożonym z trzech
ogniw; rozum, logos, zmysły.
a) Rozum – najwyższa, intuicyjna władza, zdolność oglądania Boga.
b) Logos – intelekt niższy, operujący zmysłowymi danymi.
IV. Etyka i teoria poznania.
Etyka Filona byłą odwróceniem metafizyki. Człowiek należy do najniższych tworów w
drabinie bytów, ale zadanie jego jest dojść do jej szczytów. Metafizyka pokazuje jak drabina
bytów schodzi do doskonałego boskiego bytu do niedoskonałego, etyka zaś jak byt
niedoskonały może z powrotem wejść do doskonałości. Celem człowieka jest złącznie z
Bogiem. Cel ten ludzkimi środkami nie jest osiągalny, osiągnąć go może tylko boska część
duszy – rozum lecz tylko w wtedy gdy jest oderwany od ciała, czyli w tanach ekstazy i
kontemplacji.
Teoria poznania Filona je analogiczna do etyki. Wg niego prawda jest tylko w Bogu a
człowiek może ją osiągnąć poprzez połączenie z Bogiem. Możliwe jest to tylko w stanach
ekstazy i kontemplacji. Przyrodzone siły człowieka nie starczą do poznania prawdy, lecz Bóg
udziela pomocy w postaci objawienia. Jedynym niezawodnym źródłem poznania jest Pismo
Święte, zawierające prawdy objawione