Płyny i materiały stosowane podczas opracowania

Płyny i materiały stosowane podczas opracowania kanałów korzeniowych.
Regularne płukanie kanału podczas jego opracowywania jest niezbędne. Istotna jest również kolejność
stosowanych płynów. W endodoncji używa się do podawania płynów igieł o rozmiarze 0,3 tępo
zakończonych lub z otworem na bocznej powierzchni. W celu łatwego wprowadzenia igły do kanału
zagina się ją o 30o.
Idealny środek płuczący powinien posiadać następujące właściwości:
 nieznaczną toksyczność
 zdolność rozpuszczania żywej i martwej miazgi
 działanie bakteriobójcze
 zdolność usuwania opiłków zębiny ze wszystkich odcinków kanału korzeniowego oraz
znajdujących się w kanalikach zębinowych zanieczyszczeń lub warstwy mazistej
 działanie wybielające
Ponieważ nie istnieje jeden płyn o powyższych właściwościach w endodoncji propaguje się stosowanie
licznych kombinacji środków i preparatów.
Podana poniżej kolejność i sposób postępowania pozwala na skuteczne jednowizytowe leczenie
endodontyczne nawet dużych i powikłanych stanów zapalnych ozębnej.
Na każdym narzędziu wprowadzany jest do kanału lubrikant - najczęściej jest to ENDO-PREP CREAM
firmy CERKAMED.
Ze względu na składniki i ich proporcje wydaje się być preparatem o najwyższej skuteczności.
Jego skład to:
 15% roztwór EDTA - działanie demineralizujące
 10% nadtlenek mocznika - w reakcji z podchlorynem sodu powstają duże ilości wolnego tlenu
działające zabójczo na beztlenową florę bakteryjną w kanale (nie ma więc potrzeby osobnego

stosowania wody utlenionej do przepłukiwania kanału)
glikol propylenowy - działanie poślizgowe minimalizujące możliwość złamania narzędzia w
kanale
Wprowadzenie kolejnego narzędzia do kanału jest poprzedzone płukaniem podchlorynem sodu w
stężeniu 5.25% (np. CHLORAXiD 5,25% firmy CERKAMED) w ilości 1-2 ml w czasie 20-30 sekund
Jeśli więc do całkowitego opracowania potrzebne było użycie np. pięciu narzędzi to całkowita ilość
podanego do kanału NaOCl wyniesie wtedy od 5-10ml. Właściwości proteolityczne podchlorynu można
dodatkowo podnieść poprzez podgrzewanie go w kanale gorącym pluggerem (np. pluggerem z
Systemu B lub Touch'n Heat) lub aktywację energią ultradźwiękową. Wprowadzenie do kanału
wypełnionego NaOCl specjalnej końcówki ultradźwiękowej zwiększy penetrację roztworu do wąskich
kanalików i ich odgałęzień oraz ułatwi usuwanie warstwy mazistej.
Bezpośrednio po płukaniu NaOCl następuje przepłukanie kanału małą ilością alkoholu izopropylowego.
Jego zadanie to odtłuszczenie, zmniejszenie napięcia powierzchniowego (lepsza penetracja
podchlorynu przy kolejnym płukaniu), oraz osuszenie pola zabiegowego - to daje doskonałą
widoczność okolicy ujść kanału.
Ta sekwencja naprzemiennego płukania NaOCl i alkoholem jest powtarzana po użyciu każdego
nowego narzędzia z preparatem ENDO-PREP CREAM w kanale aż do momentu, gdy opracujemy kanał
na długość roboczą.
Wtedy można podać do kanału 40% kwas cytrynowy na ok. 30-40 sekund, po czym dezaktywować go
i ostatecznie osuszyć przed wypełnieniem alkoholem izopropylowym. Zadaniem kwasu cytrynowego
jest ostateczne usunięcie warstwy mazistej ze ścian kanału, przez co uzyskamy doskonałą penetrację
uszczelniacza lub np. wodorotlenku wapnia. Na schemacie i foto z mikroskopu widać problem jaki
istnieje przed wytrawieniem ścian kanału (1) oraz jak skutecznie można usunąć warstwę mazistą.
Średnica drobnoustrojów jest 3x mniejsza niż średnica kanalika zębinowego. Drobnoustroje mogą więc
żyć w takich niszach produkując toksyny drażniące ozębną pomimo zdawałoby się dobrego
opracowania kanału. Zamknięcie tych kanalików uszczelniaczem podczas kondensacji termoplastycznej
gutaperki decyduje o sukcesie klinicznym.
foto1. Schemat warstwy mazistej
foto2. Ściany kanału po usunięciu warstwy mazistej 40% kwasem cytrynowym.
Porównanie skuteczności usuwania warstwy mazistej różnymi płynami:
Ściana kanału po płukaniu wodą destylowaną
-widoczna niehomogenna warstwa mazista
Ściana kanału po płukaniu NaOCl pokryta homogenną
warstwą mazistą - kanaliki zębiny nie zostały otwarte
Ściana kanału po płukaniu 17% EDTA widoczne
usunięcie warstwy mazistej, część kanalików zębiny
pozostaje zamknięta
Ściana kanału po płukaniu 17% EDTA aktywowanym
dodatkowo ultradźwiękami - część kanalików zębiny
zostaje oczyszczona
Ściana kanału po płukaniu przez 40 sek preparatem
ENDO-SOLution i 2 minutowym płukaniu 5,25% NaOCl
- widoczne całkowite oczyszczenie ściany kanału
i kanalików zębinowych z warstwy mazistej.
Preparaty używane podczas opracowywania kanału to:
 ENDO-PREP CREAM (EDTA w kremie)
 ENDO-PREP GEL (EDTA w żelu)
 ENDO-SOLution (EDTA w płynie)
 CHLORAXiD 2% lub CHLORAXiD 5,25% (2% lub 5,25% NaOCl)
 40% kwas cytrynowy
Producentem wyżej wymienionych preparatów jest firma CERKAMED.
Praca w kanale powinna przebiegać zawsze na "mokro", nie wprowadzamy instrumentu do suchego
kanału. Nie wprowadzamy do kanału sączków na igle Millera, stosujemy leczenie jednowizytowe, do
osuszania używamy sączków papierowych (bardzo skuteczne są sączki kalibrowane - 4% i 6%). Jeśli
nie możemy z jakiegoś powodu wypełnić kanału na tej samej wizycie nie należy wprowadzać do jego
wnętrza żadnych leków - wyjątek stanowić może wodorotlenek wapnia. Nie stosujemy podczas
leczenia zębów z żywą miazgą środków do dewitalizacji miazgi. Każdy zabieg wykonywany jest w
znieczuleniu i z użyciem koferdamu.
Należy też pamiętać o tym, że czasem leczenie endodontyczne zęba jednokanałowego trwa bardzo
krótko, wystarczy użycie dosłownie 2-3 rotacyjnych niti by kanał był poszerzony. Należy wtedy
wydłużyć czas podawania podchlorynu w celu dokładnego chemicznego opracowania delty kanałowej,
która nieraz ma dość skomplikowany kształt.
Igła nie może blokować się podczas płukania w otworze wierzchołkowym. Powolne wytłaczanie
podchlorynu i ciągły ruch igły w kanale (tzw. tańcząca igła) zapobiegnie podobnej sytuacji.
ENDO-PREP CREAM zawiera m.in. 15% EDTA, 10%
nadtlenek mocznika i glikol propylenowy. W połączeniu z NaOCl
wytwarza duże ilości tlenu, EDTA jest chelatorem a glikol
propylenowy jest środkiem smarującym. Wspomaga usuwanie
warstwy mazistej znajdującej się na ujściach kanalików
zębinowych.
CHLORAXiD 2%, CHLORAXiD 5,25%
Skuteczność działania NaOCl zależy od stężenia, stopnia
poszerzenia kanału, czasu płukania, temperatury, stosowania
ultradźwięków.
Roztwór NaOCl 5.25% rozpuszcza więcej martwiczych tkanek
niż jakiekolwiek inne stężenie.
Poszerzenie kanału do rozmiaru 0,35 ułatwia dostęp NaOCl.
Po 2 min. płukania 5,25% NaOCl można rozpuścić 75%, a po
5 min. 90% tkanki martwiczej. Temperatura w zakresie 21-60
stopni C zwiększa właściwości proteoliczne płynu.
Napięcie powierzchniowe wywołane przez NaOCl można
obniżyć przez naprzemienne płukanie alkoholem
izopropylowym. Zdolność penetracji jest przez to zwiększona,
tzn. podchloryn sodu może wnikać wtedy do kanałów o
mniejszej średnicy.
ENDO-PREP GEL jest preparatem w postaci żelowej
przeznaczonym do chemiczno-mechanicznego oczyszczania i
opracowywania kanałów korzeniowych. Poprzez zawarte w
preparacie substancje poślizgowe praca za pomocą narzędzi
kanałowych jest ułatwiona, a ryzyko złamania narzędzia w
kanale jest zminimalizowane.
Substancja czynna: 15% EDTA
ENDO-SOLution jest płynem do poszerzania kanałów
korzeniowych.
Działanie wersenianu disodowego polega na reakcji z mineralnymi
składnikami tkanek twardych zęba. Poprzez absorpcję z kanału
zęba głównie wapnia, wersenian disodowy rozmiękcza tkankę i
ułatwia mechaniczne
udrożnienie kanału zębowego.
Substancja czynna: 15% EDTA
KWAS CYTRYNOWY 40% usuwa warstwę mazistą powstałą w
trakcie mechanicznego opracowywania kanału. Pozwala to na
odsłonięcie ujść kanalików zębinowych, dokładne oczyszczenie ich
wnętrza z resztek miazgi, a następnie na lepszą penetrację
uszczelniacza.