Bohaterki filmu Cześć Tereska

Film jako narzędzie
wspierające proces
wychowania
Pytania na początek
Czy polska szkoła dobrze przygotowuje do życia
społecznego?
Czy wyposaża ucznia w kompetencje
emocjonalne?
Czy podejmuje się działania profilaktyczne,
o charakterze planowej prewencji czy tylko
reaguje na sytuację kryzysową?
Rola szkoły
Pod okiem dobrego przewodnika-nauczyciela uczeń
może w szkole rozwijać swój potencjał społecznoemocjonalny (co nie zawsze jest mu dane we własnej
rodzinie).
Lekcje o emocjach
Kształcenie emocjonalne w szkole musi być
zharmonizowane z wysiłkami na niwie emocjonalnej
podejmowanymi przez rodzinę i organizacje
pozaszkolne. Ze względu na przeładowanie programu
szkolnego różnymi przedmiotami nie jest możliwe
wprowadzenie specjalnych zajęć poświęconych
kształceniu emocjonalnemu. Dlatego lekcje
o emocjach należy połączyć w naturalny sposób
z lekcjami edukacji polonistycznej, historii, przyrody
i innych przedmiotów.
Lekcje o emocjach c.d.
 Przy okazji omawiania szkolnych lektur, nauki historii,
biologii a nawet lekcji wychowania fizycznego w
każdej grupie rozwijać można język emocji uczniów
oraz ich społeczne kompetencje. Klasa może wspólnie
wypracować własny, uniwersalny system wartości,
który stanowić będzie jej moralny kompas.
 Nauka ta odbywa się niejako przy okazji realizowania
założeń programowych szkoły.
 Film staje się tu szczególnie przydatny - ze względu na
swą atrakcyjność i popularność wśród dzieci
i młodzieży .
Przewodnicy po świecie wartości
Podnoszenie kompetencji społecznych i emocjonalnych
powinno być wyzwaniem przede wszystkim dla
rodziców i wychowawców bo tylko wtedy stają się oni
dobrym przykładem do naśladowania dla dzieci
i młodzieży.
Nauczyciel szkolny może być przewodnikiem po świecie
wartości i wskazywać młodym ludziom drogę do
świadomego i pełnego życia.
EMOCJE
Inteligencja emocjonalna
 Według definicji dr Daniela Golemana, autora Inteligencji
emocjonalnej, zdrowie emocjonalne to dobre samopoczucie
psychiczne i moralne, umiejętność racjonalnego myślenia
oraz budowanie dobrych i trwałych relacji z ludźmi.
 Kompetencje emocjonalne to: panowanie nad złością,
kontrola impulsów, dostrzeganie podobieństw i różnic
między ludźmi, chwalenie i docenianie innych,
samoobserwacja, komunikacja, umiejętność oceniania
ryzyka, podejmowania decyzji, rozwiązywania problemów,
wyznaczania sobie celów, opierania się presji rówieśników.
 Deficyt w sferze IE zdaje się tkwić u podstaw szeregu
zaburzeń zachowania, w tym także uzależnień,
przestępczości, przemocy a nawet bezrobocia.
Kino – TAK!
Kultura popularna, której głównymi odbiorcami są
ludzie młodzi, może stać się pomostem
komunikacyjnym w kontaktach nauczyciel - uczeń.
Fakt, iż dzisiejsza kultura zdominowana jest przez obraz
decyduje o tym, że film staje się doskonałym i
atrakcyjnym narzędziem do rozwijania kompetencji
emocjonalnych i społecznych dzieci i młodzieży.
Dlaczego filmy?
 Oferują przekaz na poziomie intelektualnym




i emocjonalnym, pozwalają więc na bliższy kontakt
z przedstawianym tematem, na identyfikacje z bohaterami,
współodczuwanie.
Prezentują różnorodne perspektywy, często
kontrowersyjne punkty widzenia.
Stanowią okazję do rozrywki i refleksji.
Filmy wprowadzają bezpieczny dystans pomiędzy widza
a jego problem – eksternalizacja problemu.
Pozwalają nam uczyć się „na cudzych błędach”.
Jak to robi kinoterapia?
 Istnieją dwie szkoły podejścia do terapeutycznej analizy
filmu:
 Zadawanie pytań, które w sposób bezpośredni odnoszą
się do życia odbiorcy filmu.
 Wykorzystanie pytań pośrednich, które pomagają
utrzymać dyskusję na poziomie metaforycznym, co nie
budzi oporu widzów. W centrum zainteresowania stawia
się postacie z filmu i ich rozwój.
Przykładowe pytania do analizy filmu
z perspektywy kinoterapii















Opowiedz o bohaterach filmu.
Co czuła/myślała ta postać?
Jak postać formułuje swój problem/dylemat?
Czy udaje się mu/jej rozwiązać problem/dylemat?
Jakie inne widzisz rozwiązania dla tego problemu?
Jaki relacje łączą go/ją z innymi postaciami w filmie?
Która z tych postaci jest ci bliska, która cię odpycha, denerwuje?
Jak postacie zmieniają się w czasie?
Jak zmieniają się ich relacje?
Jak nawzajem na siebie wpływają?
Z jakimi postaciami się utożsamiasz?
Jakie emocje wywołuje w tobie ten film?
Jakie wątki, tematy do ciebie przemawiają?
Jaka rzeczywistość jest wykreowana? Czy widzisz w niej podobieństwo do swoich
doświadczeń życiowych?
Na ile jesteś widzem, na ile bohaterem tego filmu?
Jak pracować z filmem
by wzmacniać kompetencje
społeczne
i emocjonalne
odbiorców?
(Na przykładzie filmu
Cześć Tereska
Roberta Glińskiego)
Język emocji
Rozmowa po filmie może stać się
okazją do trenowania
umiejętności wyrażania swoich
emocji (wywołanych przez film)
oraz nazywania tych, które są
udziałem bohaterów. Zapytaj
uczniów:
Co czujesz po tym filmie?
Opisz emocje, które
towarzyszą Teresce. Co jest
ich wspólną cechą?
Emocjonalne braki
 Czego brakuje w emocjonalnym
życiu Tereski? (bliskości, więzi,
zrozumienia, braku oparcia w rodzicach, itp.)
 Jaka jest relacja Tereski
z ojcem/matką?
Czego w niej brakuje? Co wpływa
na postawę ojca/matki
względem Tereski?
 W jaki sposób ojciec Tereski
buduje swój autorytet?
System wartości
 Jakie wartości są
najważniejsze dla Tereski
i jej kolegów?
 Czy i w jaki sposób
Tereska okazuje
szacunek samej sobie
i innym?
Samotność
 Jakie są przyczyny
alienacji bohaterki filmu
Roberta Glińskiego?
 Czy Tereska spotyka na
swojej drodze mądrych
dorosłych? Co wynika
dla niej z tych spotkań?
Agresja i uległość
 Jaka postawa życiowa
charakteryzuje tytułową
bohaterkę?
 Zaproponujcie kiedy i jak
Tereska mogła wykazać
się asertywną postawą
i wykażcie co taka
postawa mogłaby
zmienić w jej losie?
Asertywność.
Odwrotnością zachowań asertywnych jest:
 Uległość, gdy:
 Agresywność, gdy:
Lekceważysz własne prawa
Respektujesz prawa innych
Zaprzeczasz sobie, swoim
odczuciom
Czujesz strach, niepokój
Pozwalasz, by inni dokonywali
wyboru za ciebie
Czujesz wewnętrzną niemoc
Lekceważysz prawa innych
Respektujesz prawa własne
Podnosisz swą wartość kosztem
innych
Obwiniasz, oskarżasz, oceniasz,
upokarzasz i poniżasz druga
osobę
Wybierasz i osiągasz cel kosztem
innych
Asertywność
Jeśli chcesz dobrze czuć się ze sobą samym i innymi
ludźmi musisz umieć stworzyć i dbać o własne
terytorium psychologiczne (przestrzeń osobistą,
poczucie wolności). Jednocześnie musisz dać takie
samo prawo drugiemu człowiekowi. Asertywność to
także umiejętność obrony własnej przestrzeni
osobistej i nie wchodzenie bez zgody czy uznania
granic na terytorium drugiej osoby. Będąc asertywnym
nie działasz jak intruz.
Bibliografia
 Peter Salovey, John D.Sluyter Rozwój emocjonalny a inteligencja emocjonalna, Dom





Wydawniczy REBIS, Poznań 1999
Daniel Goleman, Inteligencja emocjonalna, Media Rodzina, Poznań 1997
I. Koźmińska, E. Olszewska Z dzieckiem w świat wartości, Świat książki, W-wa 2007
Maria Dudzik, Kształtowanie kultury wyrażania uczuć i wartości w procesie nauczania języka
polskiego, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 1983
Wartościowanie a edukacja polonistyczna, red. Anna Janus-Sitarz, wyd. Universitas
Kultura popularna w szkole. Łaskawe przyzwolenie czy autentyczny dialog. Praca zbiorowa pod
red. B. Myrdzik i M. Latoch-Zielińskiej, Wyd. UMCS.
DO LEKCJI OBSERWACJE CODZIENNOŚCI:
Dyskusja na temat historii prawdziwej bohaterki, czyli Aleksandry Gietner, która zagrała tytułową
rolę w filmie Glińskiego, w oparciu o reportaże z Gazety Wyborczej:
 Wysokie obcasy: Bohaterki filmu Cześć Tereska, luty 2002
http://kobieta.gazeta.pl/wysokie-obcasy/1,53662,812702.html
 Wysokie obcasy: Cześć Tereski, grudzień 2008
http://kobieta.gazeta.pl/wysokie-obcasy/1,53662,6027047,Czesc__Tereski_.html
Przygotowanie prezentacji:
Lucyna Zembowicz
www.kinoterapia.pl