psychopatologia - Magisterskie24.pl

PS
YCHOPATOLOGIA
4.10.2006r.
Psyche + potos +
↓
↓
psychika
cierpienie
logos
↓
nauka
nauka o cierpieniu psychicznym
PSYCHOPATOLOGIA-zajmuje się opisem zjawisk psychicznych mających znamiona patologii, interpretacją
i klasyfikacją zjawisk psychicznych, mających charakter zaburzeń.
POZNAWCZA
EMOCJI-MOTYWACJI
KOMUNIKACJI
MYŚLENIA
- treść
1
· myślenie nadwartościowe
· urojenia
· myślenie natrętne
- forma
· TOK : otamowanie, natłok, przyspieszenie, perseweracja, spowolnienie, rozwlekłość
· STRUKTURA-FUNKCJA: rozkojarzenie, splątanie.

PSYCHOPATOLOGIA OGÓLNA zajmuje się ogólnymi sposobami przejawiania się zjawisk
psychicznych.
 PSYCHOPATOLOGIA SZCZEGÓŁOWA dotyczy przejawów poszczególnych zaburzeń psychicznych.
Za ojca psychopatologii uważa się C. Jaspersa.
egzystencjalny filozof, psychiatra
1913 ,,Psychopatologia ogólna”
fenomenologia ,, Schizofrenia”, ,, Melancholia”.
Fenomen- przejaw zjawisk psychicznych
wewnętrzne
interaktywne- interakcja pacjent-badacz ( co odczuwa badacz w relacji z osobą badaną) – diagnoza
uliczna.
Zew.- zachowanie, mowa, obserwacja
SYMPTOMATOLOGIA - zajmuje się pojedynczymi, konkretnie zajmuje się objawami takimi jak np.; lęk,
urojenie, depresja-obniżenie nastroju.
SYNDROMATOLOGIA - nauka o zespole objawów, zespół objawów psychicznych ( zespół to zbiór
objawów, lęk+ inne np. ↓ aktywność + ↓ nastrój + ↓ samooceny = zespół depresyjny.
PATOGNOMIA – objawy charakterystyczne jedynie dla jakiegoś schorzenia (jednego) nie występuje z
innymi.
OBJAWY – I rzędowe
- II rzędowe
-typowe
- nietypowe
-osiowe ( ,,kluczowe”) – osadza się sedno zaburzeń.
Nazwy zespołów oparte o najbardziej charakterystyczną cechę to np. zespół depresyjny.
MYŚLENIE NADWARTOŚCIOWE –to pewne przekonanie z którym związany jest silny ładunek
emocjonalny, ma duży wpływ na życie człowieka, wyróżnia się sztywnością myślenia,
podporządkowaniem celów, np. wygląd, tryb życia, zdrowie, idee społeczne.
2
11.10.2006r.
ZABURZENIA MYŚLENIA W FORMIE UROJEŃ
Geneza zaburzeń pozostaje nieznana, możliwa jedynie obserwacja zespołów objawowych, zmiany i
przebieg zaburzenia (obserwacja obrazu klinicznego).
Koncepcja urojeń w zaburzeniach procesu informacji w schizofrenii jako zaburzenia selekcji i uwagi
informacji.
C.JASPERS lata 20-ste XX, koncepcja powstania psychozy(urojeń).
OUN składa się z różnych struktur poznawczych tzw. ,,reprezentacji poznawczych rzeczywistości”
(informacje o koniecznych elementach rzeczywistości) wraz z napływem informacji modyfikowane bądź
nie, nim jednak dotrą do OUN podlegają selekcji. Jeśli proces ten zostaje zaburzony, przy nadmiarze
informacji tworzy się chaos, który pogłębia się coraz bardziej. Granice struktur zaczynają się zacierać
(mieszają się informacje ze wszystkich struktur, np. o nas samych, o otoczeniu itp. , neurotycznie zostają
odrzucone), jednostka nie odróżnia rzeczywistości, odczuwa lęk ogólny, poczucie totalnego zagrożenia (,,
lęk totalny”→ FAZA NASTROJU UROJENIOWEGO.
MECHANIZM OBRONNY –( nie użycie może doprowadzić do rozpadu systemu, śmierć pacjenta):
następuje proces uporządkowania wg dawnych kryteriów wyznaczonych przez pacjenta, które jednak nie
reprezentują prawdziwej rzeczywistości, urojenia spełniają rolę mechanizmu obronnego pozwalając na
odbudowanie struktur poznawczych, jednak zniekształconych, niezgodnych z rzeczywistością. Znika lęk,
jednak rzeczywistość ta nie jest prawdziwa, następuje dezintegracja.
UROJENIE –fałszywe przekonania pochodzenia chorobowego.
1. fałszywość- niezgodność(rozmijanie się przekonań ja-otoczenie)
2. współkontekst- występowanie innych objawów psychopatologicznych
3. niezwykle silne poczucie rzeczywistości
4. niekorygowalność- niepodatność na rzeczowe kontrargumenty
5. indywidualistyczny i wyobcowujący społeczny charakter treści urojeniowych
Objawy patogeniczne (?)
,,OLŚNIENIE” – nastrój urojeń pojawia się nagle, następuje dezintegracja, powstają nowe chorobowe
struktury poznawcze.
,,ŻYCIE W DWÓCH RZECZYWISTOSCIACH’’
FREUD: urojenia jako konsekwencje projekcji rzutowania na innych własnych uczuć (,,prześladowanyprześladowca).
3
Urojenia mogą być zwiewne, pojedyncze, proste, nawracające, przejmujące do momentu ustanowienia
nowych struktur poznawczych(urojeniowy) które charakteryzują się dużą sztywnością.
Urojenia mogą powstawać na bazie przyszłych doświadczeń, w tym stanie następuje niezwykłe
wyostrzenie pamięci, przypominając sobie jakieś wydarzenie z przeszłości zniekształcamy je w ten sposób
by pasowało do ,,nowych” struktur poznawczych.
Urojenia to wydarzenia z przeszłości wyrwane z kontekstu.
Rodzaje urojeń:
dotyczące ja
ja-otoczenie
otoczenie zewnętrzne
UROJENIA PARANOIDALNE –dezintegracja
UROJENIE PARANOICZNE –paranoja charakteryzowaniem i logiką urojeń?????????(nie mam pojęcia o co tu chodzi-przepisywałam słowo
w słowo od Kasi)
............................................ –psychoza, powstała na tle innych przeżyć, którym nie towarzyszą inne objawy.
Parafrenia – forma schizofrenii paranoidalnej.
UROJENIA PSYCHICZNE
*KSOBNE (odnoszące) odnoszenie do siebie ludzi, działań, zdarzeń, tożsamości.
*oddziaływania ( owładnięcia wpływu)- przeświadczenie, że nasze przeżycia ulegają wpływowi ze
strony innych(w sposób naturalny, parapsychiczny, paranormalny, promieniowanie) owładniecie prze
innych bądź samego siebie.
*prześladowcze-najczęstsze przekonanie, że otoczenie chce pozbawić chorego określonych dóbr,
zdrowia, wolności, pozycji, życia 9osoba,rodzina, instytucja).
Urojenia trzech ,,o”
Zespół paranoid: -odnoszące
-owładnięcia
-oddziaływania
*hipochondryczne-poczucie utraty zdrowia, charakterystyczne dla ludzi starych.
Zespół hipochondryczny-nierealność dolegliwości, pacjent, który posiada własną koncepcję choroby,
częste urojenia dysmorfobiczne na temat własnego ciała w płaszczyźnie wertykalnej i horyzontalnej,
rozczepienie w obrębie ja cielesnego co prowadzić może do degradacji osobowości, zmniejszony stopień
odporności na ból.
Zespół nerwicowy: depresja
-winy(grzeszności)-występuje w depresji okresowej, nawracającej, chorzy często przypisuje sobie winy za
coś za co nie są odpowiedzialni, często wracają do doświadczeń z przeszłości, częstsze u kobiet dążenie
do zadość uczynienia.
-samobójstwo rozszerzone- za winy trzeba ukarać nie tylko siebie, ale i resztę rodziny.
4
Myślenie natrętne (cd. Zaburzenia myślenia)
Mają one charakter uporczywie powracających, narzucających się choremu, który odczuwa przymus i
mimo prób nie udaje mu się ich odgrodzić. Te myśli mogą mieć różny charakter; obsceniczny, religijny
(pozbawiony wszelkiego sensu)myśli, przekonania całkowicie absurdalne, ale jednak trudne do
odrzucenia.
Często dotyczą zagrożeń zewnętrznych, myśli natrętne często łączą się z lękiem np. zabrudzenie, grzech,
mogą być związane również z czynnościami przymusowymi
-zespoły natręctw ( zespół obsesyjno kompulsyjny).
myśli natrętne ≠ ruminacje
Ruminacje- natrętne, powracające rozważania charakterystyczne dla zespołu depresyjnego. Dotyczą
różnych wydarzeń w życiu, które przychodzą nam do głowy i często maja charakter negatywny, dotyczą
naszych pomyłek, obniżają poczucie naszej wartości, chorzy starają się je odrzucić jednak w stanie
depresji nie jest łatwe (ciągle powracają wspomnienia z różnych przeżyć).
Myśli natrętne nie występują samodzielnie, najczęściej towarzyszą czynnościom przymusowym.
Spowolnienie/przyspieszenie toku myślenia również stanowi formę zaburzenia myślenia, częste w
przypadku depresji gdzie wszystkie procesy psychiczne i fizyczne ulegają spowolnieniu, może wystąpić
również w zespołach organicznych w mózgu np. po wylewach tzw. ,,dukanie”; natychmiast przyśpieszenie
może wystąpić w maniach(,,gonitwa myśli’’)-słowotok, chaotyczne wypowiedzi, często pozbawione sensu.
Otamowanie/natłok myśli
Otamowanie –następuje pauza w myśleniu, chorzy odczuwają ,, pustkę” w głowie, typowe dla
schizofrenii, gdy ktoś coś mówi, nagle brakuje mu słowa, nie wie co dalej, stan taki może powtórzyć się
kilkakrotnie w czasie rozmowy.
Natłok myśli- mantyzm, subiektywne odczuwanie nadmiaru myśli w głowie, różnorodne wątki i tematy
myślenia zakłócające płynność wypowiedzi, O+N charakterystyczne przede wszystkim dla zaburzeń
schizofrenicznych.
Rozwlekłość myślenia- charakterystyczny dla organicznych zmian w mózgu, przy uszkodzeniach o
charakterze organicznym u osób starszych które cierpią na miażdżycę naczyń mózgowych, częściowe
otępienie, przy padaczce z częstymi napadami; inicjowanie kolejnych wątków wypowiedzi przy
niezakończeniu pierwszych( wcześniejszych).
Mutyzm (niemota)- brak reakcji słownych mimo zaleceń, nakazów ze strony otoczenia, w sytuacjach
trudnych, występują przy nerwicy histrionicznej, zespoły objawów konwersyjnych.
Mutyzm Katatoniczny-psychoza schizofreniczna osłupienie, trwanie bez ruchu, bez względu na to co się
dzieje na około niego, chory pozostaje jednak w pełni świadomy, docierają do niego sygnały z otoczenia,
on jednak nie reaguje na nie.
Różnorodne zaburzenia myślenia charakterystyczne są przede wszystkim dla schizofrenii.
*zaburzenia myślenia- ograniczenie jakości jak i treści myślenia.
*oueriniclusion (nadmierne włączanie) zmiana zakresu pojęcia.
5
*myślenie paralogiczne- wypowiedź jest tak skonstruowana, ze odbiega od podstaw logicznej konstrukcji
zdania, semantyczna struktura ulega dekonstrukcji będąc całkowicie niezrozumiałym dla innych,
nieskładność myślenia, niespójność zdań (zaburzenie składni semantycznej i synaktycznej).
*myślenie autystyczne- rozważanie tylko swoich wewnętrznych spraw, brak zainteresowania otoczeniem,
zerwanie kontaktów, życie tylko własnym wewnętrznym światem.
*myślenie egocentryczne –skoncentrowanie się tylko na sobie, postawa zainteresowania własną
osobą(nerwica)
*myślenie dereistyczne- oderwanie od rzeczywistości (pseudofilozofia).
Jedna z form zaburzeń formy myślenia jest również:
*rozkojarzenie- różnorodne elementy niekomunikatywne wypowiedzi np. niedokończone wyrazy.
*niedokojarzenie- powtarzające się sporadycznie, niedokończenie słowne.
*sałata słowna (schizofazja) rozszczepienie mowy.
ZABURZENIA SPOSTRZEGANIA
SPOSTRZEŻENIA
ZNIEKSZTAŁCENIA- dotyczą anomalii proces spostrzegania niektórych właściwości przedmiotów
rzeczywistych (zniekształcenia elementów)np. przestrzenie czasowe, kolor, ich intensywność,
umiejscowienie, wielkość. Znane jest umiejscowienie ale jego właściwości mogą ulegać zniekształceniom
chociażby pod wpływem emocji, charakterystyczne dla różnych stanów chorobowych jak zaburzenia
świadomości (np. delirium): majaczenia, drżenia, zniekształcenia wielkości- zaburzenia neurologicznezawał o charakterze ośrodkowym bądź obwodowym, zmiana czynnościowa.
ILUZJE (złudzenia)- błędne rozpoznanie spostrzegania rzeczywiście istniejących przedmiotów czego
chory jest nieświadomy. Często występują pod wpływem strachu, zmęczenia, mogą towarzyszyć również
poważnym zaburzeniom.
OMAMY (halucynacje)- spostrzeganie nieistniejących obiektów, brak realnego bodźca który oddziaływałby
na receptory, fałszywy sąd realizujący( głęboki przekonanie o istnieniu tego ,,obiektu”).
-wzrokowe- zaburzenia świadomości np. majaczenie w chorobie alkoholowej czy narkomanii,
majaczenie drżenne, często występują w nich zwierzęta. Zaburzeniu towarzyszy silny lęk.
Zespół oniryczny (urojenia)
*słuchowe- maja bardzo różnorodny charakter, mogą to być pojedyncze dźwięki ale najczęściej są to
głosy np. grożące, nakazujące, oskarżające. Mogą mieć również, charakter komentarza, częste w
6
przypadku urojeń, schizofrenii paranoidalnej; często przybierają charakter bardziej aktywny(chorzy
słyszą jakąś sytuację).
*czuciowe –np. odczuwa się aktywność pasożytów na skórze, często towarzyszą temu urojenia, poczucie
kłucia, efekt rozrywania, poczucia spadania.
*węchowe- najczęściej towarzyszą urojeniom prześladowczym w formie urojeń trucia, omamy węchowe
rzadko występują jako samodzielne zaburzenia.
Powstawaniu omamom sprzyja stan na pogranicza snu, czuwania, częste są omamy hipnagoaiczne
(pojawiają się w czasie zasypiania) gdy np. wydaj nam się, ze ktoś nas woła, jednak najczęściej są to
omamy wzrokowe
-parahalucynacje są chwilowe, szybko mijają.
LSD jako środek leczący schizofrenię paranoidalną.
*psychiczne(rzekome, pseudohalucynacje) wyobrażenia związane z procesami myślenia(słyszenia głosów
powtarzających nasze myśli). Chorzy umieszczają zaburzenia w różnych częściach ciała.
Występują również zaburzenia spostrzegania niezwiązane z chorobami psychicznymi np.
-napady migrenowe
-wyładowani padaczkowe
ZABURZENIA CZYNNOŚCI EMOCJONALNO-MOTYWACYJNYCH
Emocje –reakcja na ,,czas”
Uczucia-postawa wobec obiektu bądź stosunek do obiektu związek(relacja) z otoczeniem.
Emocje- przejawiają się na polu psychicznym relacja wywołana na tym polu. Wywołując określony stan
psychiczny , emocje mogą być pozytywne, negatywne i neutralne. Emocjom towarzyszą zmiany cielesne,
różne w zależności od charakteru reakcji np. przyśpieszenie bicia serca (AUN). Emocjom towarzyszy
także ekspresja cielesna.
Nastrój- dłużej utrzymująca się emocja. Mamy do czynienia z podwyższonym lub obnizonym nastrojem,
nastrojem neutralnym oraz nastrojem urojeniowym.
Zaburzenia afektywne
-choroba afektywna I biegunowa
I faza depresji
- choroba afektywna II biegunowa
mania-depresja
Zaburzenia afektywne i emocje i nastrój, afekt jako niezwykle silne emocje na granicy psychotycznej np.
morderstwo pod wpływem silnego strachu (kumulacja emocji).
7
Nastrój dysforyczny ( emocje w formie złości, gniewu)- częsty w zaburzeniach organicznych mózgu np. u
upośledzonych dzieci, ludzi cierpiących na padaczkę(zachowania dysforyczne, psychoza starcza) po
wstrząśnieniu czaszkowo-mózgowym np. u bokserów(spowodowana zmianami mózgu z wyniku
przyjętych ciosów.
Nastrój depresyjny- w formie symptomu obniżenia nastroju, charakteryzuje się smutkiem, obniżeniem
nastroju, poczuciem bezradności, obniżenie samooceny, deprecjonowanie własnych osiągnięć, pesymizm,
urojenie winy występujący zarówno w chorobach psychicznych i somatycznych.
Nastrój depresyjno-dysforyczny
Nastrojowi depresyjnemu co jakiś czas towarzyszą zachowania dysforyczne –depresja gniewnika(?)
Obniżenie nastroju na różny zakres czasowy, towarzyszy różnym sytuacjom w naszym życiu jak w
przypadku niepowodzeń, jednak wtedy szybko mija. Może pojawić się w wyniku utraty bliskiej osoby jest
wtedy długotrwały (nastrój reaktywny).
8.11.
NASTRÓJ SUBDEPRESYJNY
NASTRÓJ DEPRESYJNY
UROJENIA WINY
NASTRÓJ DYSTYNICZNY
NASTRÓJ OBNIŻONY(DEPRESYJNY)
-Powstaje i ustępuje bardzo powoli, występują różne rodzaje w zależności od nasilenia, słaby to nastrój
subdepresyjny, po głębokie formy jak urojenia winy.
-Może przejawiać się jako poczucie żalu, smutku, bezsilności, często towarzyszy mu obniżenie samooceny
zarówno w czasie teraźniejszym, przeszłym, przyszłym ( w czasie przeszłym deprecjonowane zostają
fakty, które nawet tak naprawdę nie były porażkami; natomiast pesymistyczna wizja przyszłości często
jest przyczyna samobójstw, chory nie widzi możliwości życia w warunkach tej „bezsensowności”, wierzy,
że albo nic się nie zmieni, albo będzie jeszcze gorzej)
NASTRÓJ DYSFORYCZNY- Rozżalenie, złość, zniechęcenie, chorzy uważają, że otoczenie jest dla nich
wrogie, jest traktowany przez innych z politowaniem, sam również czuje wrogość do siebie jak i
otoczenia; niepowodzenia również są wynikiem wpływu otoczenia; osoby takie są dość gwałtowne, nagłe
„wybuchy” często przerywają obniżony nastrój; częste u osób z uszkodzeniem OUN, upośledzenie
umysłowe, otępienie starcze, u osób z padaczką
NASTRÓJ DYSTYNICZNY- Zmiany nastroju o charakterze hipochondrycznym ( tzw. chandra)
nastrój euforyczny←
nastrój moriatyczny
nastrój emfatyczny
↑
n. hipomaniakalny← n. maniakalny ←urojenia wyższościowe
8
NASTRÓJ MANIAKALNY- Podwyższenie nastroju, powoduje brak racjonalizmu, bezkrytycyzm w stosunku
do własnego zachowania, poczucie ogólnego szczęścia, świat wydaje się piękny; podwyższona
samoocena, chory przypisuje sobie zdolności, pozycje społ., których nie posiada; zawyżona percepcja
przeszłości, przyszłości. UROJENIA WYŻSZOŚCIOWE- poczucie misji, nie ma dla nich rzeczy
niemożliwych, pojawienie się nowych zainteresowań, dość nietypowych( np. 70-latek uprawiający sporty
ekstremalne), nadaktywność niecelowa ( zaczynają kolejne rzeczy ,ale ich nie kończą); wyostrzone
poczucie humoru
MANIA GNIEWNA- podejrzliwość w stosunku do otoczenia, wybuchy agresji]
NASTRÓJ EUFORYCZNY- „płytkie podwyższenie nastroju, wszystko wydaje się być wspaniałe, występuje
w przypadku uszkodzeń OUN
- NASTRÓJ MORATYCZNY- „wesołkowatość”, częsty w przypadku guzów mózgu( uszkodzenie płatów
czołowych); wiłość
- NASTRÓJ EKSTATYCZNY- cudowne doznania o charakterze pozyt., podniosłość, kontemplacja tego
stanu, brak działań, poczucie podniosłości własnej roli; częste w przypadku padaczki, stany marzeniowe;
choroby afektywne, schizofrenia
Jednym z objawów nastroju podwyższonego jest również nadmierna pobudliwość seksualna. Chorzy z
manią często podejmują kontakty seks. Z nieznajomymi co ma negatywne konsekwencje dla wszystkich
układów partnerskich, często jest to tzw. objaw monosymptomatyczny (jednoobjawowy), gdy osoba,
której np. temperament nigdy na to nie wskazywał, może przejawiać nadmierny popęd seks. Co może
być objawem manii; pierwszy symptom zespołu maniakalnego
NASTRÓJ LĘKOWY (LĘK)
LĘK- to nastrój, w którym dominuje silne poczucie zagrożenia ze strony nieznanego i nierealnego
(subiektywnego źródła)
STRACH- zobiektywizowany lęk, wiemy czego się boimy
ANTYCYPACJA- OBAWA- przewidywany lęk, sytuacja, która może wzbudzać lęk
TRWOGA- długotrwały strach
Lęk jako stan
Lęk jako cecha
PANIKA- nagła trwoga, lęk przy równoczesnym zawężeniu świadomości
Każdemu stanowi lęku pomimo ich wielości towarzyszą pewne typowe objawy- stany pobudzenia
(podwyższenia psych.):
-trudność skupienia się i koncentracji uwagi
-rozluźnienie
-zaśnięcia/ wzmożona czujność
-drażliwość
oraz objawy z układu ruchowego:
9
- napięcie mięśniowe
- drżenie ( dygotanie)
- męczliwość
- „miękkie nogi”
układ autonomiczny:
- przyspieszone bicie serca
- wzrost ciśnienia tętniczego
-zasłabnięcie
- zawroty głowy
- trudności z przełykaniem
- nudności
- biegunka
-potliwość
- mrowienie kończyn
-uderzenia gorąca
zaburzenia procesów poznawczych, poczucie braku kontroli własnego życia, bliskości śmierci
LĘK/ STRACH- jest sygnałem dla zagrożenia, pozwala podjąć odpowiednie środki ochronne przed
niebezpieczeństwem; mech. adaptacyjny, przystosowawczy
W chorobach psych. lęk jest przejawem zmian dezadaptacyjnych, nie przystosowawczych
LĘK może przejawiać się w zespołach klinicznych jako:
LĘK UOGÓLNIONY- przewlekły, wolnopłynący, długotrwale utrzymujące się napięcie lękowe o małej
intensywności
LĘK NAPADOWY- jak napady paniki- krótkotrwałe, powtarzające się o dużym natężeniu
LĘK W POSTACI FOBII- nawykowe unikanie konkretnych sytuacji wywołujących lęk
LĘK W FORMIE DYSFORII- nastrój wywołujący gniew, złość, również wobec siebie samego
ZOBOJĘTNIENIE UCZUCIOWE( OTĘPIENIE)- częste w psychozie schizofrenicznej, chory traci zdolność do
uczuć BZDURA!!!!! ( Broiler-pojęcie schizofrenii) występuje APATIA- brak zdolności do przeżywania
przyjemności; można obserwować u osób z daleko posuniętymi zmianami organicznymi jak u
narkomanów (dotyczy emocji) czy alkoholików (dotyczy uczuć)
Schizofrenicy tak naprawdę są bardzo uczuciowi, maja jednak trudności z ich wyrażaniem, często są
bardzo podejrzliwi w stosunku do innych, trudno nawiązują kontakty z innymi.
BLADOŚĆ UCZUCIOWA- wynik zmian organicznych mózgu, brak modulacji(?) reakcji em. w zależności od
sytuacji albo nadmiernie ujawniane emocje albo wew. przeżywanie( wpływ kulturowy); chorzy często
skarżą się na zobojętnienie, przestają odczuwać potrzeby posiadania przyjaciół, miłości itp.
CHWIEJNOŚĆ(UCZUCIOWA)EMOCJONALNA- nagłe szybkie przejście z jednego stanu do drugiegoNIEOTRZYMANIE EMOCJI
10
XXX(?)- tendencje do wyzwalania gwałtownych , intensywnych reakcji emocjonalnych „+”/”-„, których nie
kontrolujemy, pojawiają się pod wlewem słabych bodźców (starsi ludzie), objawów organicznego
uszkodzenia mózgu
ZALEGANIE EMOCJI- utrzymywanie się przez długi okres w niezmienionej formie pewnych emocji, które w
końcu znajdują ujście „wybuch”
LEPKOŚC UCZUCIOWA- niemożność oderwania się od pewnych emocji, które pozostają w utajeniu aż do
pojawienia się bodźca, który je wyzwoli
15.11.
SYNTONIA
Syntonia ≠ empatia
Empatia- zdolność współodczuwania stanów psych. drugiej osoby; uwarunkowanie osobowościowe
SYNTONIA- dotyczy konkretnego pacjenta, współbrzmienie między przeżywanymi własnymi emocjami a
naszym zachowaniem (brak w schizofrenii jedności uczuć/emocji i zachowania)
ELEMENTY ROZSZCZEPIENIE ( w schizofrenii)
-PARATYMIA- niedostosowanie przeżyć/em. do naszego zachowania ( brak współbrzmienia)
*ambiwalencja- jednoczesne przeżywanie skrajnych uczuć
*antisentencja- wypowiadanie sprzecznych zdań na temat własnych uczuć
*amitendencja- sprzeczność działań
-KATATYMIA- myślenie życzeniowe zależne od aktualnego stanu emocjonalnego; poczucie spełnienia
Procesy Em.-M- każde procesy emocjonalne powodujące wzrost poziomu aktywacji motywuje do
określonych działań: obniżenia poziomu aktywacji, nie dostarczenia więcej informacji, w psychopatologii
dochodzi do próby rozdzielenia zaburzeń z zakresu motywacji/aktywności
NAPĘD- podłoże psych. i biologiczne aktywności ( konstrukt hipotetyczny, witalność, żywotność)
- N. PSYCHOMOTORYCZNY- wszelkie zmiany przejawów aktywności: ruchowa, impulsywna w postaci
zaburzonej * katatomia ( postać kliniczna schzofreni)- zahamowanie ruchowe bądź pobudzenie ruchowe:
lokomocja, pantomimika, w skrajnej postaci osłupienie (stupor): zaburzenie psychoruchowe, mowy(
mutyzm), mimiki ( w małym nasileniu w zespołach depresyjnych; Złożona forma pobudzenia ruchowego
występuje w niepokoju ruchowym jako skutek przyjmowania leków psychotropowych (stan pobudzenia
ruchowego)
-natręctwa ruchowe (kompulsje)
- stereotypie- bezwład ruchów dowolnych
- perseweracja ruchowa ( w tym mowa)
-echopraksja- zaburzenia mowy; stereotyp powtarzania czyichś gestów
-echolalia- stereotyp powtarzania czyjejś wypowiedzi, słów, gestykulacji
- echomimia- stereotyp powtarzania czyjejś mimiki
* katalepsja- sztywność mięśniowa, nienaturalne zmożenie napięcia mięśniowego
11
Wśród zaburzeń aktywności wylicza się również ZABURZENIA IMPULSYWNOŚCI, które wynikają z
popedów i nawyków; Impulsywność może być zmożona/obniżona, oraz popedowa i nawykowa, np. Pzaburzenia łaknienia, pragnienia (nadmiar/ograniczenia płynów), poped płciowy
DZIAŁANIA NAWYKOWE- wyuczone impulsy do działania
-kleptomania- przymusowa chęć kradzieży przedmiotów, które nie mają dla nas żadnego znaczenia
(zaburzenia nawykowe działające jak popęd)
-piromania- nawykowa tendencja do podpalania
-poriomania- włóczęgostwo
-hazard
-kolekcjonerstwo
-zakupomania
-internet
-fobie-nawykowe unikanie
-nerwice natręctw
intencjonalizm- zwrócenie się w określonym kierunku
-aspołeczność
-grymasowanie- ekspresja mimiczna
-trudny kontakt
-*autyzm- całkowite zamknięcie się w sobie
AKTYWNOŚĆ SPOŁECZNA (patologie)
Człowiek ma biol. Potrzebę kontaktów z drugim człowiekiem człowiekiem charakterze emocjonalnym, w
przypadku braku tej potrzeby mamy do czynienia z patologią- ASPOŁECZNOŚĆ (często wynik
socjalizacji), SENSYTYWNOŚĆ- w sposób nadmierny odnosimy wszystko do siebie( nadwrażliwość), brak
tolerancji na krytykę
EGOCENTRYZM- koncentracja nadmierna na sobie, zaburzenia postaw społecznych
NIESTABLILNOŚC UCZUCIOWA
DYSOCJALNOŚĆ- nie respektowanie reguł społ.
MITOMANIA- nierozróżnialnie prawdy i fałszu
MAKIAWELIZM- skłonność do manipulowania innymi
BRAK AUTONOMII
Zaburzenie wzorców zachowania- zaburzenia osobowości, w nerwicach często przejawia się , w min.
Postaci wymienionych symptomów
29.11.
ZABURZENIA ŚWIADOMOŚCI
Świadomość
- jako oznaka podmiotowości człowieka
-swoiste przeżycie przezywania siebie i otoczenia; Metafora strumienia światła
* JASNOŚĆ
* WIERNOŚĆ ( wyrazistość) przeżycia, itp., oddanie wiernie tego co przeżywamy, w jaki sposób
świadomość wiernie odtwarza nasze przeżycia
12
*REFLEKSYJNOŚĆ- wyjście poza to co odczuwamy, idziemy w stronę przeżywania takich elementów jak
czas, przestrzeń; Przeżywamy jakieś wydarzenie w sposób jasny, wierny, jednocześnie w kontekście
wiemy kiedy dane przeżycie miało miejsce
Aby można było mówić o świadomości z punktu widzenia neurofizjologii musimy być w stanie czuwania,
aktywacji kory mózgowej (tonizacji) co jest zależne od układu siatkowatego- stan czuwania, aktywacji,
który jeśli nie jest zapewniony przez układ siatkowaty, nie możemy mówić o swiadomości ( jak w stanie
śpiączki)
RODZAJE ŚWIADOMOŚCI
-sensorium- przytomność rdzenna/wąska- zmiany ilościowe
-świadomość właściwa- samoświadomość- rozszerzona przytomnośc
PATOLOGIA ZMIAN PRZYTOMNOŚCI- SENSORIUM:
-zmiany ilościowe:
* senność patologiczna
* sopor
* śpiączka (narkolepsja)
-zmiany jakościowe:
*przymulenie
*zamącenie( urazy czaszkowe)- częściowe zaćmienie
*zwężenie świadomości( stany silnego afektu)- reakcja na bardzo silne przezycie(ob. dysocjacyjny,
charakter czynnościowy)
Zaburzenia jakościowe występują w różnych zaburzeniach psych., najczęściej są związane z
uszkodzeniem OUN (sub. chem.)
Klasyczne zaburzenia samoświadomości- PADACZKA
* „ja”
-depersonalizacja
-schematu ciała
-zaburzenia zdrowia
ZABURZENIA SAMOŚWIADOMOŚCI
*otoczenie
-czasoprzestrzeń
-dereauzacja(?)
Zaburzenia orientacji w czasie i przestrzeni- uszkodzenia OUN w formie zatruć, przyczyny organiczne
(demencja), miażdżyca mózgowa
Dereauzacja- poczucia- zmiany otoczenia/ rzeczywistości
Z. schematu ciała/z. cielesne- np. dyzmorfobia, zjawisko fantomu
ZABURZENIA POZIOMU INTELIGENCJI
- upośledzenie umysłowe ↓ 69 pnkt.
Test Wechslera, Test Matryc Ravela
-zaniedbanie środowiskowe
13
-cofnięcie sprawności umysłowych- demencja- otępienie- nieodwracalne, organiczne zmiany w OUN
wynikające z wieku, bądź wpływu innych czynników, jak subst. Odurzające
* otępienie przemijające warunkowane stanem układu sercowego- miażdżyca naczyń , stan przejściowy,
choć poprawa następuje jedynie w niewielkim stopniu
* otępienie rzekome/ pseudodemencja- zespół Ganceca- występuje u więźniów jako zespół reaktywny (
brak odpowiedzi na najprostsze pytania)
Zaburzenia sprawności inte.
-ogólna sprawność procesów poznawczych
IQ < 69- nie osiągnięcie odpowiedniego dla wieku poziomu sprawności inte.
Lekkie 50-69, umiarkowane 35-49, znaczne 20- 34, głębokie 20Stany przemijających opóźnienień rozwoju- zaniedbanie środowiskowe
Otępienie- obniżenie osiągniętego poziomu sprawności umysłowej utrudniające samodzielne
funkcjonowanie
ZESPOŁY ZABURZEŃ PSYCHICZNYCH
Zbiór różnorodnych objawów, których nazwy są zazwyczaj związane z dominującymi objawami
psychopat. Mogą występować w różnych zespołach zaburzeń psych. –SYNDROMOLOGIA
Zespoły psychotyczne- psychozy
Zespoły niepsychotyczne
PSYCHOZA: urojenia, omamy, objawy katatoniczne( stupor), głębokie zaburzenia myślenia i zach. ,
zaburzenia nastroju, zaburzenia przytomności (przymulenie, zamącenie), deficyty poznawcze
Zespół psychotyczny niezróżnicowany, skąpoobjawowy, wielopostaciowy
Psychoza- zaburzenie psych. w poważnym stopniu ograniczające wgląd, zdolności radzenia sobie ze
zwykłymi wymaganiami życia lub utrzymania właściwego kontaktu z rzeczywistością; Jakościowe
zaburzenia psych. : osobowości, świadomości, myślenia, spostrzegania, życia uczuciowego
Określenie przyczyn psychozy nie jest zadaniem psychopat. , ale psychiatrii klinicznej. Psychopat.
przedstawia obraz zaburzenia a nie przyczyny, w przypadku niektórych zaburzen nie znamy ich przyczyn
jak schizofrenia, czy zaburzenia afektywne.
ZESPOŁY ENDOGENNE/PSYCHOZY ENDOGENNE ( WEWNĄTRZPOCHODNE)
Np. paranoja- zwyrodnienie komórek mózgowych
ZESPOŁY SOMATOGENNE- czynniki somatyczne mogące powodować reakcje na chorobę oraz działają
toksycznie na działanie mózgu, często powodują otępienie
ZESPOŁY PSYCHOGENNE- załamanie zdolności przystosowania się do określonej syt. , np. w syt. Stresu.
Jednak dla pewnych osób sa one zbyt trudne powodując pojawienie się ZESPOŁÓW REAKTYWNYCHstanowiące reakcje na okreslona syt. trudną, np. zespoły nerwicowe, zaburzenia osobowości ( słabe
przystosowanie)
Zespoły reaktywne- zaburzenia nerwowe + zaburzenia osobowości
Zespoły reaktywne, np. zaburzenia nerwicowe w formie zespołu depresyjnego (depresja nerwicowa,
nerwica depresyjna, zespół N-D) ma charakter reaktywny. Depresja nerwicowa (zespoł
nerwicowy/depresyjny) to nie to samo co depresja reaktywna(zespół depresyjny reaktywny). Reaktywny
staje się w syt. zadziałania nagłego czynnika silnie oddziałującego na jednostkę. Zespoły nerwicowe
14
depresyjne pojawiając się w długim okresie od zadziałania czynnika wywołującego zaburzenie, wymagają
innego sposobu leczenia.
Zespoły o dużym stopniu ogólności, które można zaliczyć do różnych grup –ZESPOŁY OBJAWOWE, które
rozpoznajemy na podstawie dominującego objawu.
6.12.
ZESPOŁY PSYCHOPATOLOGICZNE- DOMINUJĄCY OBJAW
ZESPÓŁ OTĘPIENNY- (otępienie- demencja) może występować w innych chorobach somat. czy psych. ,
np. Alzheimer; Zespół otępienny występuje w uszkodzeniach mózgu ( rozlane uszkodzenia, np.
miazdżyca naczyń mózgowych), podstawowe objawy Z.O.:
-trwały spadek sprawności intelektualnej (chwilowa poprawa zależna od stanu układu sercowonaczyniowego), narastające ograniczenia w zakresie pamięci i uczenia się , zdolności rozumowania,
abstrahowania, lepiej pamiętają czasy przeszłe niż teraźniejszość; Zanik zdolności komunikowania się ,
formułowania zdan, itp.
-zaburzenia orientacji w czasie i przestrzeni
-zaburzenia poczucia tożsamości
-chwiejność afektywna ( labilność)
-drażliwość, skłonność do wybuchów emocjonalnych
-sztywność myślenia
-spadek aktywności ukierunkowanej (intencjonalnej)
-ograniczenie samodzielności działań
-zmiany osobowości
Na z.o. może mieć również wpływ środowisko, w którym funkcjonuje chory, może od niego zależeć
stopień otępienia. Tomografia komputerowa może pozwolic na określenie, które obszary mózgu zostały
uszkodzone, wywołały zaburzenie
ZESPÓŁ UPOŚLEDZENIA umysłowego (niepełnosprawność umysłowa)- zespół trwałego upośledzenia
sprawności intelekt. , nie osiągnięcie zdolności umysłowych charakterystycznych dla danego wieku, na
danym poziomie rozwoju psych. jak i fizycznego:
-zaburzenia samodzielnego funkcjonowania
-zaburzenia osiągnięć szkolnych
-deficyt poznawczy
*zespół amnestyczny- głębokie zaburzenia pamięci- rozległa niepamięć
-zaburzenia pamięci, trudność w zapamiętywaniu tego co się dopiero stało
-zaburzenia orientacji w czasie, przestrzeni
-komfabulacja- wypełnienie okresu niepamięci fałszywymi faktami
-zachowany ogólny poziom sprawności, np. mowa, orientacja( wie gdzie jest, w jakim miejscu bardzo
ogólnie), wyćwiczone umiejętności
-pewien stopien bezradności
-brak krytycyzmu
15
ZESPOŁY ZABURZEŃ PRZYTOMNOŚCI( Z.WYŁĄCZENIA PRZYTOMNOŚCI)
Patologiczna senność(….?)
Półśpiączka(sopor)
Śpiączka(coma)
Śpiączka insulinowa- charakterystyczna dla schizofreników, leczenie insuliną skuteczna w pojedynczych
przypadkach
Zespoły zaburzeń wyłączenia przytomności to zespoły ilościowe, jednak bywają także jakościowe np.
zespół przymulenia(zagubienia)
ZABURZENIA PRZYTOMNOŚCI:
1)ilościowe- strumień świadomości ulega wyłączeniu
2)jakościowe- strumień świadomości ulega zmianom; przymulenie, zmącenie, zwężenie
Wyłączenie przytomności- czynniki patogenne mózgu, lub wtórne zakłócające jego funkcjonowanie;
Etapy: senność, sopor(pogłębienie s.), śpiączka(głębokość-stopień zniesienia odruchów)
ZESPÓŁ SPLĄTANIA(SPLĄTANIOWY)-głębsze przymulenie z zaburzeniem struktur myślenia- rozerwanie
struktur myślenia, splątanie, chaotyczne wypowiedzi pozbawione związku, brak koordynacji ruchowej,
hiperaktywność, niepokój ruchowy, pobudzenie psychoruchowe, dezorientacja w czasie i miejscu,
niepamięć okresu „splątania”; krótki okres trwania zaburzenia
ZESPÓŁ MAJACZENIOWY(zamącenie świadomości, delirium)- zamącenie świadomości, omamy wzrokowe,
urojenia np. prześladowcze, oniryczne, nasilenie objawów wieczorem, w nocy, ustąpienia rano; czas
trwania: godziny, dni. Zespół majaczeniowy może poprzedzać stan przedmajaczeniowy- PRZEDYLIRIUM,
silny niepokój, omamy słuchowe itp. , objawy nie oznaczają jednak, że Z.M. pojawi się.
HALUCYNOZA- omamy słuchowe( często: choroba alkoholowa, jedna z form schizofrenii)
ZESPÓŁ ZAMROCZENIOWY(ZAMROCZENIE)- stan pomroczny, zwężenie świadomości, prawie całkowite
zniesienie kontaktów interpersonalnych, zaburzenie komunikacji, zachowania agresywne, stereotypie,
sztywność zachowania, dezorientacja czasu, przestrzeni, zaburzenia tożsamości; zespół trwa krótko,
minuty, godziny, pojawia się nagle i równie szybko znika
UROJENIE PATOLOGICZNE- występuje w charakterystycznych okolicznościach, chory nie zdaje sobie
sprawy ze swoich działań, nie kontroluje ich, a otoczenie nie widzi w jego zach. nic dziwnego, zaburzenie
przytomności przy działaniach względnie zorganizowanych, chory nie zdaje sobie sprawy ze swojego
stanu, często nic nie pamięta, często w momentach wyczerpania fizycznego i psychicznego
ZESPÓŁ ASTENICZNY(ASTENIA)- zespół przewlekłego zmęczenia, brak specyficznych objawów, gorsze
funkcjonowanie psych., może poprzedzać zaburzenia psych., wyraźne poczucie zmęczenia fizycznego,
poczucie niewydolności psych., nadwrażliwość na różnorodne bodźce, objawiające się migreną,
zaburzenia snu, łaknienia, przygnębienie; może towarzyszyć innym zaburzeniom psych. OUN.
Różnicowany z zespołem neurastenicznym, rzadkie skargi somatyczne
16
ZESPÓŁ OMAMOWY(OMAMIMLA(?),HALUCYNOZA)-omamy przy zachowanej przytomności, omamy
słuchowe, wzrokowe, rzadko dotykowe, wyraźna tendencja do przewlekłości, okresy nasilenia( przewlekła
halucynoza alkoholowa- omamy słuchowe)
ZESPÓŁ KATATONICZNY-ograniczona/nadmierna aktywność ruchowa
ZESPÓŁ HIPOKINETYCZNY/HIPERKINETYCZNY- ograniczony kontakt z pacjentem, możliwe całkowite
osłupienie bądź nadmierna aktywność, mogą występowac również omamy, stereotypia, perseweracja
OSTRA/ŚMIERTELNA KATATONIA- nasilone zaburzenia wodno-elektrolitowe, zaburzenia oddechowe,
wysoka temperatura, objawy charakterystyczne dla katatonii, często kończy się śmiercią np. w skutek
zapalenia mózgu, leczona elektrowstrząsami 
13.12.
ZESPOŁY ZABURZEŃ PSYCHICZNYCH DIAGNOZOWANYCH OBJAWOWO C.D
ZESPÓŁ UROJENIOWY(≠zespół paranoidalny)- Jasna przyczyna zaburzenia, np. reakcja reaktywna, nie
korzystne działanie środowiska jak w przypadku osób niepełnosprawnych (głuchoniemi); Pochodzenie
somatogenne, zew. (egzogenne) jak choroby somat. prowadzące do zaburzeń w postaci urojeń ( w
przypadku z. paranoidalnego występują trudności z określeniem genezy zaburzenia).
Budowa urojeń i rodzaj: proste, różnorodne, zmienne w czasie, pozbawione log. struktury, często
występują z zaburzeniami nastroju, w syt. trudnych stresowych w postaci urojeń reaktywnych.
ZESPÓŁ PARANOICZNY(PARANOJA/OBŁĘD)- Precyzyjne i log. skonstruowane urojenia, np. w przypadku
urojeń prześladowczych, niewierności: osobowość zintegrowana; różnorodność tematyczna urojeń(
posłannicze, reformatorskie, hipochondryczne, wielkościowe, erotyczne); Przed wystąpieniem zespołu
paranoicznego występują objawy charakterystyczne dla osobowości paranoicznej, zespół długotrwały,
ustalony, najcześciej występuje zespół „pieniaczy”- dochodzenie sprawiedliwości+ przekonanie o
prześladowaniu
ZESPÓŁ PARANOIDALNY(=PSYCHOZY ENDOGENNE,SCHIZOFRENIA PARANOIDALNA)- Uszkodzenia typu
3x0 (urojenia odnoszące, oddziaływania, odsłonięcia), urojenia zmiany tożsamości, również tożsamości
somatycznej (cielesnej), urojenia prześladowcze. Urojenia te są wręcz niewiarygodne, często z.p.
towarzysza omamy słuchowe (głosy), zaburzenia myslenia: rozkojarzenie, ambiwalencja, autyzm, itp.
Przebieg: szybko ustępuje, w ostrej formie remisja objawów
ZESPÓŁ PARAFRENICZNY(PARAFRENIA)- Dominujące objawy omamy, względnie zachowana integracja
osobowości, urojenia prześladowcze, omamy słuchowe, węchowe, czuciowe ściśle związane z urojeniami
wieku: u osób starszych po 40 roku życia przewlekły, okresowe zaostrzenie, częstszy dla kobiet
17
ZESPÓŁ HEBEFRENICZNY(?) (DEZORGANIZACJA PSYCH., PSYCHOZA SCHIZOFRENICZNA)- Występuje
dezorganizacja czynności psych. jak zaburzenia myślenia , ale również zaburzenia uczuciowościzobojętnienie nie przeżywanie przyjemności. Zaburzenia myślenia: rozkojarzenie, niedostosowanie
wypowiedzi, „wesołkowatość”- dziwaczne poczucie humoru, chwilowe podwyższenie nastroju,
dezorganizacja osobowości, urojenia przewlekłe. Zaburzenia prowadzące do degradacji osobowości
charakterystyczne dla osób młodych 20-30 r.ż.
ZESPÓŁ AFEKTYWNY( CHOROBA AFEKTYWNA)
*zespół depresyjny
*zespół maniakalny
Najstarsza nazwa z. a. to cyklotrenia- cykliczne zaburzenia umysłu, następnie psychoza
maniakalnodepresyjna(MD) . Obecnie mamy do czynienia z zespołem afektywnym (dwubiegunowym)w
psychopatologii. Zespół depresyjny i maniakalny gdyby potraktować jako zespół afektywny można
zaliczyć do psychoz endogennych, mogą również występować w różnych zespołach jako objaw

ZESPÓŁ DEPRESYJNY- Bardzo wyraźne obniżenie nastroju, zahamowanie aktywności, lęk,
niepokój wew. (np. ruchowy), dolegliwości somatyczne np. zaburzenia snu, obniżenia łaknienia,
zahamowanie sfery seksualnej. W zależności od obrazu symptomatologicznego określamy
charakter zespołu depresyjnego: endogenny(…….?), egzogenny( reaktywny, nerwicowy),
somatogenny (np. po zawale serca); Z.D. z myślami samobójczymi, zamiary samobójcze,
tendencje samobójcze ( 15% samobójstw usiłowanych w przypadku depresji endogennej).
Nasilenie depresji: d. podkorowa( endogenna)- zmiany hormonalne, biologiczne, oraz psych.
związane z porodem krótkotrwałe, leczone za pomocą środków farmakologicznych( terapia nie
jest wskazana); Ze względu na nasilenie depresji stosujemy rożne nazewnictwo: subkuniczna,
podkuniczna, subdepresja

ZESPÓŁ MANIAKALNY( MANIA)- wyraźne podwyższenie nastroju ( niski poziom- z.
ihpomaniakalny(?)), przyspieszona aktywność, chaotyczna i nieukierunkowana na cel, często
rozpoczynają kolejne działania nie kończąc poprzednich, zachowania popędowe, em.
niekontrolowane, ryzykowne np. dla zdrowia, wesołkowatość, zaburzenia rytmów biologicznych
Osobowość zaburzona- wzorce dezadaptacyjne charakterystyczne dla poszczególnych postaci
klinicznych; konflikty wew. i z otoczeniem; podstawa zespołów nerwicowych.
20.12.
BADANIE
Metody badania chorych psychicznie w przypadku psychologa klinicznego i psychiatry nie różnią się,
główną metodę stanowi ROZMOWA. Najważniejszy jest pierwszy kontakt, który może zaważyć na relacji
pacjent- psycholog. Trzeba zwracać uwagę na różnorodność wypowiedzi chorych, na ich brak
krytycyzmu, to że nie zdają sobie sprawy z własnego stanu. Psycholog musi przekonać chorego co do
słuszności podjęcia leczenia (psychoterapia + leki)
18
Dysymulacja≠ symulacja, brak poczucia choroby psychicznej, ukrywanie objawów chorobowych
(psychoza)
AGRAWACJA- Nadmierne, przesadne opowiadanie o swojej chorobie (nerwica). W przypadku
utrudnionego kontaktu z chorym gdy odpowiada np. monosylabami tak-nie, należy unikać konfrontacji
gdyż można stracić jakikolwiek kontakt z pacjentem. Trzeba tez zwracać uwagę na własną mimikę, tebr
głosu, nie można zrazić chorego podczas pierwszego kontaktu np. poprzez lekceważenie. Odrzucamy
wartościowanie. W przypadku gdy pacjent jest gadatliwy (np. hipochondrycy) nie można przerywać mu
wypowiedzi, gdy traci wątek trzeba motywować go do dokończenia wypowiedzi, trzeba „wyczuć” moment
kiedy można mu przerwać. Trzeba się zorientować czy nie mają myśli samobójczych (możliwość
zastosowania elektrowstrząsów)
WYWIAD PRZEDMIOTOWY- Od rodziny, otoczenia. Konfrontacje wypowiedzi chorego i otoczenia wykazują
sprzeczności. Psycholog musi umieć ocenić co z posiadanych informacji ma znaczenie.
Chory musi wyrazić zgodę na powiadomienie rodziny o jego stanie, np. w chorobie alkoholowej.
INTROSPEKCJA- Wyciągamy wnioski z podmiotowych przeżyć pacjenta , to jak przeżywa pewne rzeczy,
jak o nich mówi.
OBSERWACJA zachowania pacjenta
Kretchmer – budowa ciała- zaburzenia psychiczne, np. pyknik- endogenna depresja
Charakterystyczne zachowania:
-PSYCHOZA SCHIZOFRENICZNA- brak kontaktu wzrokowego, co może świadczyć o urojeniach
prześladowczych, unikanie bliskości, próba zachowania dystansu
-KATATONIA- osłupienie, brak ruchów, negatywizm czynny/bierny
-PARATYMIA- nieadekwatność mimiki do przeżywanych uczuć, perseweracja, zaburzenia językowe
W kontakcie z pacjentem obowiązuje absolutna szczerość.
Częsty błąd- zatajenie faktu bycia psychologiem/ psychiatrą
Psycholog/ psychiatra nie może otwarcie przeciwstawiać się pacjentowi np. jego urojeniom, ale nie może
również ich potwierdzać. Trzeba delikatnie wskazać, że jego przekonania mogą stanowić objaw choroby.
Podczas badania nie powinno być osób trzecich.
3.01.
WYWIAD PRZEDMIOTOWY
Informacje zebrane od najbliższych pacjenta, które konfrontujemy z ifor. Uzyskanymi od pacjenta, z
obserwacji, co służy wydaniu diagnozy.
Wywiad przedmiotowy bywa mało obiektywny:
*Zatajenie ifor. Przez rodzinę pacjenta odnośnie dotychczasowego leczenia- konfrontacja wiarygodności
rodziny poprzez wywiad wśród znajomych , w miejscu pracy ( wywiad środowiskowy)
*Zaangażowanie emocjonalne osób, z którymi rozmawiamy o chorym
19
*Wstyd
SCHEMAT WYWIADU PRZEDMIOTOWEGO:
1) dane personalne
2) przebieg nauki szkolnej
3) przebieg pracy zawodowej
4) stan cywilny
5) dane rodzinne: choroby, uzależnienia, samobójstwa itp.
6) środowisko pochodzenia- środowisko społeczne
7) inf. Dotyczące okresu młodzieńczego
8) inf. Dotyczące okresu dojrzałego
9) przebyte choroby somatyczne
10) przebyte choroby psychiczne
11) sytuacja prawna
12) wywiad ( koncepcje podawane przez otoczenie)
13) osobowość chorego- charakterystyka opisowa pacjenta w ocenie otoczenia
- przed zachorowaniem ( zmiany osobowości zaobserwowane przez otoczenie mogą stanowić wskazówkę
co do tego kiedy dana osoba zaczęła chorować)
-osobowość chorobowa
14) opis objawów choroby
Osoba udzielająca „wywiadu” musi zostać poinformowana o skutkach podania fałszywych inf. –
odpowiedzialność karna. Osobie udzielającej wywiadu należy zapewnić dyskrecje.
Jatropatogenia- Zespół negatywnych z punktu widzenia interesu zdrowotnego pacjenta oddziaływań
lekarza i innych pracowników służby zdrowia, źródło:
-przekazywanie i odbiór…,(?)
-badanie lekarskie
-badania dodatkowe
-leczenie
-hospitalizacja
10.01.
PSYCHOZY SCHIZOFRENICZNE
Różnorodne objawy zaburzeń psych. występujące na przełomie XIX i XX wieku spowodowały, że zaczęto
interesować się konsekwencjami choroby. Zauważono, że przewlekła choroba prowadzi do otępieniapojęcie wprowadzone w 1899 przez E. Krepelin, w przypadku ludzi młodych otępienie wczesne
(demencje). W 1911 O. Bleuler wprowadził pojęcie schizofrenii jako rozszczepienie wszystkich funkcji
osobowościowych człowieka (preschizis- rozszczepienie umysłu). Bleuler wprowadził również pojęcie
psychoz schizofrenicznych
20
Różnorodność postaci klinicznych schizofrenii budzi pytanie o jej genezę: jednoczynnikowa czy
wieloczynnikowa.
Schizofrenia jako psychoza endogenna.
UJĘCIE:
* monogeniczne-zakłada istnienie jednej lub jednej dominującej przyczyny i mech. patogenetycznego
*poligeniczne- zakłada istnienie wielu przyczyn, które po osiągnięciu progu patogennego wyzwalają
wspólny patomechanizm
*heterogeniczne- zakłada istnienie wielu przyczyn działających przez odrębne patomechanizmy, a
podobny jest tylko efekt końcowy
*model endogenny- uwarunkowania wewnątrzpochodne zakorzenione w dziedziczeniu i konstytucji
organizmu
KLASYFIKACJA ICD-X
-schizofrenia i zaburzenia schizotypowe i urojeniowe
KLASYFIKACJA DSM-IV
-schizofrenia i inne zaburzenia psychotyczne
ICD-X
-s. paranoidalna
-s. hebefreniczna
-s. katatoniczna(katatonia)
-s. niezróżnicowana
-s. rezydualna(?)
-depresja poschizofreniczna
-s. prosta
-psychoza schizoafektywna
-ostre przemijające zaburzenia psychot.
-uporczywe zaburzenia urojeniowe
-indukowane zaburzenie urojeniowe
DSM-IV
-s.zdezorganizowana
-depresja popsychotyczna
-s. afektywna
-s. mieszana
–krótkotrwałe zaburz. psychot. o postaci
schizofrenii
- zaburzenia urojeniowe
- psychoza indukowana
W psychozach schizofrenicznych nie można dokonać ich podziału na podstawie genezy, przyczyny,
dlatego rozpoznań dokonuje się na podstawie objawów klinicznych.
ROZPOZNANIE SCHIZOFRENII (KONCEPCJE)
* E. Bleuler 1911- objawy podstawowe (osiowe) schizofrenii: zaburzenia asocjacyjne (z. myślenia),
zaburzenia afektywne, ambiwalencja, autyzm
*K. Schneider 1949- objawy pierwszorzędowe: omamy słuchowe ( głosy „za” i „przeciw” komentujące
zach. chorego) + omamy rzekome (ugłaśnianie myśli), urojenia (4x0) + urojenia prześladowcze (wpływu,
oddziaływania)
* Jaspers (u. hierarchiczne)- przyczynowa ranga objawów
21
/ spektrum- obejmuje stany mniej ostro odróżniane, między którymi ma zachodzić pewne pokrewieństwo
patogenetyczne/
W miarę upływu czasu zacierają się granice poszczególnych kryteriów rozpoznania schizofrenii gdyż
zmienia się obraz kliniczny zaburzenia, dlatego tworzy się tzw. spektrum, wskazujące psychozy
pograniczne, podobne do schizofrenii, np. psychozy reaktywne, zaburzenia paranoiczne, zaburzenia
psychoaktywne.
EPIDEMOLOGIA
Na ogół w różnych częściach świata występują różnice w zapadaniu na schizofrenie. W kontekście
zachorowalności światowej różnice wynoszą 1.4- 4.6 na 100 badanych osób, takie jest
prawdopodobieństwo zachorowania. Generalnie uznaje się, że 1% populacji zapada na schizofrenie, są to
jednak dane przybliżone w oparciu o już zdiagnozowane przypadki.
W Polsce w roku 2000według wskaźników rozpowszechnienia
- w poradniach zarejestrowano 2,7 na 1000
- w szpitalach psychiatrycznych 0,80 na 1000
co oznacza, że z powodu schizofrenii leczyło się w poradniach ok. 105 tyś. a w szpitalach 31 tyś. osób.
W Polsce zapada na schizofrenie 0,09- 0,7 na 1000, oraz ok. 0,20 na świecie.
WSKAŹNIK RYZYKA ZACHOROWANIA
W Polsce wynosi 1%, co oznacza, że na schizofrenie może zapaść 1 osoba na 100.
Ryzyko zachorowania różnicuje m.in. wiek chorego, częściej dotyczy osób młodych. Schizofrenia rzadko
jest diagnozowana bo po 35 roku życia . W przypadku kobiet najczęściej występuje 25-34, a u mężczyzn
15-24. Schizofrenia późna występuje po 40 roku życia, są to jednak pojedyncze przypadki, dotyczy 5%
wszystkich zachorowań, podobnie jest w przypadku wystąpienia choroby przed 15 rokiem życia.
17.01.
OBJAWY KLINICZNE SCHIZOFRENII
GENEZA(mech. powstawania) schizofrenii
*CZYNNIKI GENETYCZNE- Uwarunkowanie genet., dziedziczność. Ewentualne ryzyko zachorowania w
rodzinie, w której zdarzyły się przypadki schizofrenii zależy od stopnia pokrewieństwa; 60-80% krewnych
osób chorujących na schizofrenie nie choruje. Przypadki zachorowań nie mają charakteru homotypowych
; Istnieje średnia zachorowania dla członków rodziny s.
- krewni I stopnia, bliźnięta monozygotyczne- ryzyko zachorowania 46%
- 1 z rodziców- 17%
- bliźnięta dyzygotyczne- 17%
-rodzeństwo- 7%
- ogólna populacja- 1-1,5%
- krewni II stopnia- 6%
22
-wnuki-siostrzeńcy- 4%
-ciotki- 2%
Duża rozbieżność oceny zbieżności ryzyka zachorowania wśród bliźniąt monozygotycznych 35-50%.
Adoptowane dzieci chorych na schizofrenie też chorują.
Genetyka molekularna nie znajduje uzależnienia dla genetycznego uwarunkowania schizofrenii.
*KONCEPCJA WIRUSOLOGICZNA- defekt w sferze immunologicznej
*NIEPRAWIDŁOWOŚCI NEUUROANATOMICZNE- dysfunkcje anatomiczne
*ZABURZENIA CHEMICZNE
*WPŁYW ŚRODOWISKA- wczesne doświadczenia traumatyczne, które mogą powodować np.
dysfunkcjonalne zachowanie
*PODATNOŚĆ NA SCHIZOFRENIE- model biopsychospołeczny:
uwrażliwienie + syt. trudna + mediatory ( np. osobowość, w każdym typie osobowości może wystąpić
schizofrenia)
*DYSFUNKCJE POZNAWCZE- zaburzenia procesów przetwarzania informacji
OBJAWY
-dezintegracja psychiczna
-nieprzystosowanie do otoczenia
-urojenia 60-70%, omamy słuchowe 30-40%
-brak wglądu 60-70%
-brak poczucia choroby 95%
-mania
-dysfunkcje poznawcze( 70% psychozy s.)
· nieprzystosowanie
· trudność realizacji ról społecznych
·degradacja społeczna, osobowości, funkcjonalna
-autyzm 60%
24.01.
DIAGNOZA SCHIZOFRENII
* Kryteria Broileroskie- objawy podstawowe
*Kurt Scheider- objawy pierwszorzędowe
W 60% przypadków podejrzeń o schizofrenie okazuje się, że diagnoza jest trafna, w pozostałych 40%
mamy do czynienia z psychozą schizofreniczną, na podstawie niespecyficznych objawów.
OSOBOWOŚĆ- przed/po- 30% pacjentów nie ma cech typowych dla schizofrenii, które mogłyby
naprowadzić na wykrycie zaburzenia. W 25% występują cechy typowe dla różnych zaburzeń osobowości (
np. nasilenie izolacji, zaburzenia komunikowania, ekscentryzm) – cechy nietypowe dla naszego
„zwykłego” zachowania, nagłe zmiany zainteresowań, cechy paranoiczne, sensytywność.
FUNKCJE POZNAWCZE- zaburzenia w komunikowaniu
23
ZMIANY ZACHOWANIA- kulturalny- wulgarne zachowania nieoczekiwane, niezgodne z osobowością, mogą
stanowić objaw bądź „ostrzeżenie”
Zwykle udaje się zdiagnozować schizofrenie w 2 lata od wystąpienia pierwszych objawów.
Im ostrzejszy epizod schizofrenii tym większe szanse na ustąpienie zaburzenia.
DYSYMULACJA- ukrywanie objawów psychicznych
AGRABACJA- potęgowanie swoich rzeczywistych objawów( pacjenci nerwicowi,schizofrenia z urojeniami
hipochondrycznymi) Często o charakterze somatycznym a nie psych.
TYPOLOGIA SCHIZOFRENII: (dane dla Polski)
-schizofrenia paranoidalna -65-70%
-schizofrenia katatoniczna ok. 2%
-schizofrenia hebefreniczna (dezorganizowana)- 0,5%
-schizofrenia prosta -1%
-schizofrenia rezydulana 18%
PRZEBIEG I ROKOWANIE PSYCHOZ S.
1) Przebieg procesualny, przewlekły, nieodwracalny,
2) Najczęściej epizod s. następuje przed 30 rokiem życia, częściej u mężczyzn niż u kobiet
3)”Zejście” choroby- utrzymywanie się stanu chorobowego
LECZENIE:
1)Wszechstronność- dotyczy różnorodnych aspektów wynikających z choroby i związanych z nią
konsekwencjami
2) Wytrwałość- Długotrwałość
3) Zindywidualizowanie
Leczenie farmakologiczne min. 1-2 lata. Częste są skutku uboczne stosowania leków, np. parkinsonizm,
dlatego ważne jest stosowanie dawek dopasowanych do potrzeb pacjenta. Leczenie jest skuteczniejsze
gdy towarzyszy psychoterapia.
TERAPIA
1) doświadczenie i dojrzałość terapeuty
2) więź psychoterapeutyczna
Celem terapii jest poprawa funkcjonowania społecznego chorego, nauczenie: nawiązywania kontaktów z
innymi, wyrażania emocji.
Tworzone są specjalne odziały rehabilitacyjne gdzie chorzy są uczeni podstawowych funkcji społecznych
oraz wykonywania podstawowych czynności z życia codziennego.
TERAPIA RODZINNA
Podejście systemowe. Wysiłki skoncentrowane tylko na pacjencie pochodzącym ze środowiska
patologicznego nie przynosi efektów, konieczna jest oprawa komunikacji z członkami rodziny.
SCHIZOFRENIA PARANOIDALNA
24
Charakteryzuje się głownie urojeniami, omamami- zespół paranoidalny
SCHIZOFREAI KATATATONICZNA
Najczęściej występuje w postaci osłupienia katatonicznego bądź nadmiernego pobudzenia
psychoruchowego, chory może również opadać z jednej skrajności w drugą. Często pod zespołem
katatonicznym jest „ukryta” schizofrenia paranoidalna, katatonia może, więc stanowić mechanizm
obronny. Możemy mieć do czynienia z katatonią ostrą( śmiertelną), której towarzysza objawy
charakterystyczne dla ostrego zapalenia mózgu jak: wysoka temperatura, utrata świadomości,
zaburzenia regulacji, układu krążenia, oddychania, co może prowadzić do śmierci. Jedyną metodą
wyrwania chorego z tego stanu są elektrowstrząsy. Obecnie liczba rozpoznawanych przypadków s. k.
zmniejsza się. 30-40 lat temu wynosiła ok. 12% w Polsce, na świecie 1,9%.
SCHIZOFRENIA HEBEFRENICZNA
Pełna dezorganizacja myślenia, mowy, uczuciowości, motywów zachowania. Zachowania chorego są
zmienne, chaotyczne, nieprzewidywalne. Bardzo szybko następuje degradacja osobowości, występuje
tzw. wesołkowatość nieadekwatna do sytuacji.
SCHIZOFRENIA PROSTA
Powolny rozwój dezadaptacji życiowej, załamanie linii życia, wiele zachowań nietypowych, brak ostrych
objawów, występują również omamy.
SCHIZOFRENIA REZYDUALNA
Przewlekła postać schizofrenii, utrzymują się objawy ubytkowo, brak objawów psychotycznych, jedynie
zaburzenia poznawcze.
25
26