Wymagania programowe kl

WYMAGANIA Z BIOLOGII W ZAKRESIE ROZSZERZONYM W KLASIE III.
I. Wymagania na ocenę dopuszczającą :
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
Zna podstawowe pojęcia stosowane w ekologii.
Wymienia charakterystyczne cechy ; populacji, biocenozy, ekosystemu.
Wskazuje ekosystemy pierwotne, naturalne i antropogeniczne.
Wyjaśnia co to jest łańcuch spasania, łańcuch detrytusowy oraz sieć pokarmowa.
Krótko charakteryzuje krążenie materii i przepływ energii w ekosystemie, sukcesję pierwotną i wtórną.
Podaje przykłady różnorodności biologicznej na różnych poziomach.
Określa warunki życia na lądzie i w wodzie.
Wymienia i daje przykłady państw roślinnych i krain zoogeograficznych.
Określa źródła zanieczyszczenia środowiska.
Określa formy ochrony przyrody.
Wymienia gatunki prawnie chronione.
Wymienia główne założenia teorii ewolucji i dowody ewolucji.
Rozumie znaczenie doboru naturalnego w populacji.
Wymienia główne etapy powstania życia i etapy ewolucji organizmów.
Wskazuje specyficzne cechy człowieka i przedstawia zasadnicze etapy antropogenezy.
Wyjaśnia co to jest biotechnologia, organizmy transgeniczne i klonowanie.
II. Wymagania na ocenę dostateczną :
1.
2.
3.
4.
5.
6.
Wyjaśnia, na czym polega zależność organizmów od zasobów środowiska.
Podaje przykłady nisz ekologicznych.
Wyjaśnia, co to jest populacja lokalna danego gatunku.
Przedstawia zależności między populacjami w biocenozie.
Charakteryzuje strukturę troficzną.
Podaje przykłady organizmów z poszczególnych poziomów troficznych w danym ekosystemie.
7.
8.
9.
10.
Wyjaśnia, na czym polega krążenie materii i przepływ energii w ekosystemie.
Przedstawia krążenie węgla w przyrodzie.
Wyjaśnia, na czym polega sukcesja pierwotna i wtórna ekosystemów; podaje przykłady sukcesji.
Wyjaśnia pojęcie biomu, różnorodności biologicznej na poziomie ekosystemowym, gatunkowym i
genetycznym.
Określa strefy klimatyczne Ziemi.
Podaje przykłady biomów i określa ich rozmieszczenia na kuli ziemskiej.
Określa warunki życia w wodzie.
Charakteryzuje wybrany ekosystem wodny.
Wyjaśnia pojęcia: endemit i relikt.
Przedstawia podział biogeograficzny lądów na państwa roślinne i krainy zoogeograficzne.
Wskazuje rośliny charakterystyczne dla poszczególnych państw roślinnych i zwierzęta dla krain
zoogeograficznych.
Wskazuje zagrożenia globalne.
Określa przyczyny zagrożeń globalnych.
Charakteryzuje alternatywne źródła energii.
Wskazuje zasoby odnawialne i nieodnawialne.
Wyjaśnia, na czym polega zrównoważony rozwój gospodarczy.
Wykazuje wpływ gospodarki człowieka na przyrodę.
Wskazuje przykłady roślin i zwierząt chronionych w Polsce.
Podaje lokalizację parków narodowych w Polsce.
Wymienia elementy przyrody chronione w wybranych parkach narodowych Polski.
Ocenia skuteczność sposobów ochrony przyrody.
Wyjaśnia, co to jest ewolucja.
Przedstawia kreacjonistyczne poglądy Lamaicka.
Przedstawia założenia teorii ewolucji według Darwina.
Przedstawia przykłady dowodów ewolucji.
Rozróżnia pośrednie i bezpośrednie dowody ewolucji.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.
19.
20.
21.
22.
23.
24.
25.
26.
27.
28.
29.
30.
31.
32.
1
33. Wyjaśnia pojęcia: pula genowa populacji, równowaga genetyczna populacji, dobór miękki i twardy,
dobór stabilizujący, dobór rozrywający.
34. Wskazuje czynniki mikroewolucji.
35. Wykazuje, że dobór naturalny jest podstawowym mechanizmem ewolucji.
36. Uzasadnia, że mutacje są źródłem zmienności organizmów.
37. Wyjaśnia, na czym polega dryf genetyczny.
38. Wyjaśnia, na czym polega ewolucja neutralna.
39. Wyjaśnia, na czym polega mechanizm specjacji; allopatrycznej, sympatycznej,skokowej.
40. Wyjaśnia, w jaki sposób dobór naturalny wpływa na powstanie nowych gatunków.
41. Wyjaśnia pojęcia: koewolucja gatunków, dobór płciowy, dobór krewniaczy.
42. Wykazuje znaczenie doświadczenia Millera i Ureya.
43. Przedstawia główne etapy ewolucji organizmów.
44. Wykazuje współczesne zróżnicowanie populacji ludzi.
45. Wykazuje na przykładach znaczenie biotechnologii w gospodarce człowieka.
46. Przedstawia podstawowe metody pracy z DNA.
47. Wyjaśnia, co to są enzymy restrykcyjne.
48. Wyjaśnia, co to są komórki macierzyste i zarodkowe komórki macierzyste.
49. Wyjaśnia, na czym polega klonowanie organizmów.
50. Wymienia i wyjaśnia metody stosowane we współczesnej biotechnologii.
III. Wymagania na ocenę dobrą
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.
19.
20.
21.
22.
23.
24.
25.
26.
27.
28.
29.
30.
31.
32.
33.
34.
35.
Analizuje zakresy tolerancji organizmów na czynniki środowiska.
Wyróżnia organizmy eurytopowe i stenotopowe .
Wykazuje rolę organizmów o wąskim zakresie tolerancji w monitoringu zanieczyszczeń środowiska.
Analizuje czynniki wpływające na liczebność, strukturą wiekową populacji, krzywą przeżywania i
wzrostu liczebności populacji.
Wykazuje skutki konkurencji wewnątrzgatunkowej.
Analizuje przykłady konkurencji międzygatunkowej, ( w tym roślinożerność, drapieżnictwo,
pasożytnictwo), a także przykłady mutualizmu i komensalizmu.
Analizuje strukturą pokarmową i przestrzenną ekosystemu.
Przedstawia krążenie azotu w przyrodzie.
Analizuje krążenie materii i przepływ energii.
Analizuje czynniki sukcesji pierwotnej.
Wykazuje wpływ człowieka na sukcesję wtórną ekosystemów.
Charakteryzuje wybrane biomy pod kątem warunków środowiskowych oraz swoistości flory i fauny.
Porównuje jeziora oligotroficzne i eutroficzne.
Określa czynniki wpływające na rozmieszczenie organizmów na Ziemi.
Analizuje zasięg wybranych gatunków.
Wykazuje, że teren Polski jest zróżnicowany pod względem rozmieszczenia gatunków.
Analizuje przyczyny i skutki smogu, kwaśnych deszczów, efektu cieplarnianego i dziury ozonowej.
Śledzi drogi zanieczyszczeń w łańcuchach pokarmowych.
Analizuje wpływ łowiectwa i rybołówstwa na zasoby fauny.
Porównuje ochronę czynną i bierną.
Porównuje kreacjonizm i ewolucjonizm .
Analizuje dowody ewolucji z zakresu różnych nauk biologicznych(systematyki, anatomii porównawczej,
embriologii, biogeografii, biologii molekularnej, paleontologii).
Wyjaśnia prawo Hardy ‘ ego-Weinberga.
Analizuje przykłady działania doboru naturalnego.
Analizuje wpływ przypadku na ewolucję (np. dryf genetyczny) .
Analizuje efekt szyjki od butelki i efekt założyciela.
Uzasadnia, że gatunek jest izolowaną pulą genową.
Charakteryzuje mechanizm specjacji.
Analizuje przykłady doboru płciowego i krewniaczego.
Analizuje przykłady różnych strategii życiowych organizmów.
Wykazuje na przykładzie, na czym polega koewolucja gatunków.
Przedstawia najnowsze poglądy na powstanie życia na Ziemi.
Analizuje wczesne etapy ewolucji organizmów .
Analizuje etapy rozwoju życia w wodzie.
Analizuje etapy rozwoju życia na lądzie.
2
36. Analizuje podobieństwa i różnice między człowiekiem i innymi ssakami( w tym małpami
człekokształtnym).
37. Wykazuje główne kierunki w ewolucji człowiekowatych.
38. Analizuje specyficzne cechy człowieka.
39. Charakteryzuje podstawowe metody z zakresu biotechnologii.
40. Analizuje etapy klonowania DNA.
41. Wykazuje korzyści uzyskiwane z bakterii transformowanych genami człowieka.
42. Analizuje sposoby uzyskiwania organizmów transgenicznych.
43. Charakteryzuje metody inżynierii genetycznej stosowane w diagnostyce medycznej i terapii genowej.
44. Analizuje i szacuje korzyści oraz możliwe zagrożenia wynikające ze stosowania i rozpowszechniania
technik współczesnej biotechnologii.
IV. Wymagania na ocenę bardzo dobrą
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.
19.
20.
21.
22.
23.
24.
25.
26.
27.
28.
29.
30.
31.
32.
33.
34.
35.
36.
Uzasadnia, że czynnikiem ograniczającym wzrost i rozwój organizmu jest czynnik będący w
największym niedoborze.
Znając parametry opisujące stan populacji, przewiduje jej dalsze losy.
Uzasadnia, że zależność między organizmami (populacjami) są nieodzowne dla biocenozy.
Wykazuje znaczenie zależności antagonistycznych i nieantagonistycznych w przyrodzie.
Analizuje (na przykładach) funkcjonowanie różnych ekosystemów, przewiduje ich dalsze losy.
Wykazuje zależność między złożonością sieci pokarmowej a stabilnością ekosystemu.
Wykazuje znaczenie ochrony czynnej i biernej w przebiegu sukcesji ekosystemów.
Uzasadnia, że rozmieszczenie biomów zależy od zróżnicowania warunków środowiskowych na kuli
ziemskiej.
Porównuje ekosystemy wodne pod kątem czynników środowiskowych oraz flory i fauny.
Porównuje ekosystemy wodne i lądowe.
Wykazuje wpływ człowieka na różnorodność biologiczną.
Porównuje florę różnych państw roślinnych i faunę różnych krain zwierzęcych.
Analizuje rolę izolacji geograficznej w kształtowaniu się świata organizmów.
Analizuje mechanizmy decydujące o rozmieszczeniu organizmów na kuli ziemskiej.
Wykazuje zależność między zagrożeniami globalnymi a rozwojem cywilizacji i przeludnieniem Ziemi.
Porównuje korzyści i skutki funkcjonowania elektrowni konwencjonalnych i atomowych.
Porównuje rolnictwo tradycyjne, współczesne i ekologiczne.
Wykazuje znaczenie ochrony gatunkowej, rezerwatów, parków krajobrazowych i narodowych.
Wykazuje rolę ekologii, genetyki i matematyki w rozwoju teorii ewolucji.
Uzasadnia, że ewolucję można badać eksperymentalnie.
Analizuje czynniki zapewniające stan równowagi genetycznej populacji.
Analizuje działanie doboru: stabilizującego, kierunkowego, rozrywającego.
Uzasadnia, że dryf genetyczny zaburza działanie doboru naturalnego.
Wykazuje zależność między charakterem specjacji a rodzajem izolacji.
Wykazuje znaczenie doboru płciowego i krewniaczego w ewolucji.
Uzasadnia, że ewolucja jest bezkierunkowa.
Porównuje mikroewolucję i makroewolucję.
Wykazuje zależność między ewolucją organizmów a historią naszej planety.
Analizuje specyficzne cechy człowieka z punktu widzenia psychologii ewolucyjnej.
Wykazuje cechy człowieka, które miały wpływ na rozwój cywilizacji .
Wykazuje współczesne zastosowania tradycyjnej biotechnologii w przemyśle, medycynie, ochronie
środowiska.
Wykazuje korzyści ze stosowania sekwencjonowania DNA oraz metod RLFP i PCR.
Wykazuje znaczenie organizmów transgenicznych.
Analizuje korzyści i zagrożenia związane z uzyskiwaniem organizmów transgenicznych.
Analizuje osiągnięcia współczesnej biotechnologii pod kątem przydatności dla człowieka.
Analizuje osiągnięcia współczesnej biotechnologii z etycznego punktu widzenia .
V Wymagania na ocenę celującą.
Stopień celujący otrzymuje uczeń, który posiada wiedzę i umiejętności zgodnie z podstawą programową ,
jego osiągnięcia są oryginalne i twórcze oraz wskazują na dużą samodzielność w ich uzyskaniu lub osiąga
znaczne sukcesy w olimpiadzie przedmiotowej.
3
Na ocenę dostateczną i dopuszczającą uczeń umie:


Rozpoznawać na podstawie opisu, rysunku lub schematu; elementy budowy komórek, tkanek, organów,
oraz rodzaje przedstawionych procesów i zjawisk biologicznych.
Wykonać schematyczny rysunek ilustrujący elementy budowy oraz przebieg różnych procesów i zjawisk
biologicznych na podstawie podanych informacji
Na ocenę dobrą , bardzo dobrą i celującą:





Analizuje i interpretuje teksty, rysunki, schematy, wykresy i tabele.
Wykonuje wykresy ilustrujące różne zależności.
Formułuje problem badawczy i hipotezę.
Interpretuje różne formy informacji.
Planuje i przeprowadza obserwacje i doświadczenia biologiczne.
4