POCZĄTKI CYWILIZACJI
advertisement
POCZĄTKI CYWILIZACJI POWTÓRZENIE HISTORIA Historia – jest to nauka o tym, co wydarzyło się w przeszłości, o dziejach ludzkości (od wynalezienia pisma). źródła historyczne - to wszelkie ślady przeszłości dostarczające nam wiedzy o niej. Źródła dzielimy na: pisane kroniki, listy, pamiętniki, konstytucje, statuty, kodeksy, umowy, dekrety niepisane (materialne) narzędzia, monety, ozdoby, broń, ruiny budowli, szczątki ludzkie Chronologia – nauka o czasie: - era – długi okres w dziejach ludzkości zapoczątkowany ważnym wydarzeniem (np. narodzenie Jezusa), od którego liczy się czas - milenium = tysiąclecie =1000 lat, - wiek = stulecie = 100 lat, - dekada = dziesięciolecie = 10 lat - epoka historyczna – dłuższy okres czasu, w którym ludzie żyli w podobnych warunkach, mieli zbliżone poglądy i w podobny sposób patrzyli na świat. Podział dziejów na epoki: Prahistoria (od pojawienia się człowieka na ziemi do wynalezienia pisma ok. 4000 lat p.n.e.) Podział dziejów na epoki: Starożytność (od wynalezienia pisma do upadku Rzymu w 476 r. n.e.) Podział dziejów na epoki: Średniowiecze (od 476 r. do odkrycia Ameryki w 1492 r.) Podział dziejów na epoki: Nowożytność (od 1492 do początków XX w. – wybuch I wojny światowej 1914 r.) Podział dziejów na epoki: Współczesność (od 1914 r. wybuchu I wojny światowej do dziś) Czas w historii - wieki 1358 = 13 + 1 = XIV w. To oznacza, że minęło już 13 całych wieków od narodzin Jezusa i 58 lat czternastego. 1700 = 17 + 0 = XVII w. 97 = 0 + 1 = I w. 7 = 0 + 1 = I w. Kiedy zaczyna się i kończy wiek? - w naszej erze: I w. (1 – 100) II w. (101 – 200) … XVIII w. (1701 – 1800) - przed naszą erą: I w. p.n.e. (100 p.n.e. – 1 p.n.e.) II w. p.n.e. (200 p.n.e. – 101 p.n.e.) … XIV w. p.n.e. (1400 p.n.e. – 1301 p.n.e.) I i II połowa wieku Każdy wiek dzieli się na połowy: - w naszej erze: (1 – 50) = I połowa I w. (51 – 100) = II połowa I w. - przed naszą erą: (100 p.n.e.– 51 p.n.e.) = I połowa I w. p.n.e. (50 p.n.e.– 1 p.n.e.) = II połowa I w. p.n.e. Zapisywanie liczb rzymskich: I–1 V–5 X – 10 L – 50 C – 100 D – 500 M - 1000 Przykłady: 1984 – MCMLXXXIV 378 – CCCLXXVIII Początki cywilizacji Ewolucjonizm to rozwinięty w XIX wieku pogląd, zgodnie z którym organizmy żywe podlegają ciągłej ewolucji, czyli przeobrażaniu. Ewolucja człowieka Australopitek, Homo habilis, Człowiek uzdolniony, Homo erectus, Człowiek wyprostowany, Neandertalczyk, Homo sapiens Człowiek rozumny. Wynalazki człowieka z czasów prahistorycznych krzesanie ognia: przyrządzanie żywności: zbieractwo: polowanie: szycie ubrań: mowa: malowidła prahistoryczne: narzędzia: sposoby krzesania ognia PRAHISTORIA KOCZOWNICZY TRYB ŻYCIA polegał na ciągłym przemieszczaniu się z miejsca na miejsce w poszukiwaniu żywności, ludzie polowali wówczas na zwierzęta i zajmowali się zbieractwem, zamieszkiwali jaskinie i prymitywne szałasy, nie znali uprawy roli oraz hodowli zwierząt PRAHISTORIA OSIADŁY TRYB ŻYCIA polegał na stałym zamieszkiwaniu w jednym miejscu, dzięki opanowaniu umiejętności uprawy roli i hodowli zwierząt, człowiek miał wystarczającą ilość pożywienia, aby nie musiał się ciągle przenosić w jego poszukiwaniu - zaczął zakładać trwałe osady Rewolucja neolityczna 9000r.p.n.e.- 3000r.p.n.e. to ważne dla ludzkości zmiany, które miały miejsce w neolicie polegające na opanowaniu przez człowieka umiejętności: uprawy roli i hodowli zwierząt, dzięki temu człowiek zmienił tryb życia z koczowniczego na osiadły, zaczął budować trwalsze domostwa, pojawił się podział pracy: jedni zajmowali się rolnictwem, inni rzemiosłem. REWOLUCJA NEOLITYCZNAosiadły tryb życia hodowla wytop metali rolnictwo rzemiosło osady handel PRAHISTORIA – sztuka prahistoryczna AltamiraHiszpania LascauxFrancja Wenus z Willendorfu PRAHISTORIA-NEOLIT MEGALITY Ogromne kamienne konstrukcje PRAHISTORIA - NEOLIT DOLMENY Megalityczne grobowce PRAHISTORIA- od pojawienia człowieka do wynalezienia pisma. epoka kamienia: paleolit (starsza) – epoka kamienia łupanego, mezolit (średnia), neolit (młodsza) – epoka kamienia gładzonego epoka brązu - (brąz = miedź + cyna) epoka żelaza Nazwy metali wykorzystywanych przez praludzi do wytopu broni, narzędzi, ozdób: brązmiedź+stop cyny żelazo NAJSTARSZE CYWILIZACJE cywilizacje – zorganizowane społeczeństwa, które potrafiły budować miasta, posługiwały się pismem i utworzyły państwa o skomplikowanej administracji NAJSTARSZE CYWILIZACJE POWSTAŁY NAD WIELKIMI RZEKAMI. Mezopotamia – Sumer, Międzyrzecze, czyli kraina położona między dwiema rzekami Eufrat i Tygrys, tam dzięki urodzajnym glebom i sprzyjającym warunkom klimatu powstała pierwsza cywilizacja. Mezopotamia była częścią tzw. Żyznego Półksiężyca. Tygrys skacze na Eufrat Tygrys- Aszur, Niniwa (Asyria) Eufrat- Babilon CYWILIZACJE MEZOPOTAMII Sumer (miasta – państwa na południu) Babilonia (stolica Babilon) Asyria (stolica Niniwa) Rola rzek w starożytnej Mezopotamii Szlaki komunikacyjne Nawadnianie pól- system irygacyjny (Aby doprowadzić wodę do dalej położonych pól, rolnicy zaczęli budować kanały nawadniające. Przy kopaniu i oczyszczaniu równo pracowało wielu ludzi. Ich praca było skuteczniejsza, gdy nadzorowało ją jeden człowiek. Z czasem władza osoby pełniącej tę funkcję obejmowała coraz większy obszar, a robotnicy stali się poddanymi zarządcy. Doprowadziło to do powstanie pierwszych państw.) Szlaki handlowe Powstanie pierwszych państw MEZOPOTAMIA – SUMEROWIE IV tys. p.n.e.- II tys. p.n.e. Sumerowie – pierwsi mieszkańcy Mezopotamii, osiedlili się tam w IV tys. p.n.e., utworzyli tam małe państewka, ich największym wynalazkiem było pismo. Wynalazki Sumerów PISMO klinowe Zegar słoneczny KOŁO wóz i koło garncarskie Zikkurat- świątynia Zikkurat z Ur SYSTEM DWUNASTKOWY SZTANDAR Z UR System irygacyjny- system nawadniający pola. Miasta-państwa- Tworzono je wokół miejsc kultu. Otoczone były murami obronnymi, a ich umowną granicę wyznaczały sieci irygacyjne (każde miasto miało własną), bagna, linie rzek bądź pasma ziemi nieuprawianej. Najważniejsze fakty z historii Babilonii i Asyrii. XVIII w. p.n.e.kodeks Hammurabiego pierwszy zachowany zbiór praw, spisany z polecenia króla Hammurabiego w XVIII w. p.n.e. na steli, charakteryzował się dużą surowością praw, zawierał zasadę „oko za oko, ząb za ząb”. BABILONIA – KODEKS HAMMURABIEGO OSIĄGNIĘCIA BABILONII VI w.p.n.e. Nabuchodonozor II Brama Isztar Zikkurat Marduka most na Eufracie wiszące ogrody Babilonu mury Babilonu niewola babilońska Izraelitów ASYRIA II tys.-612 r.p.n.e. Najważniejsze miasta: Aszur i Niniwa 612 r.p.n.e.- zdobycie Niniwy przez Babilon i Persję Biblioteka Asurbanipala w Niniwie Armia asyryjskaw I tys. p.n.e. uznawana za niezwyciężoną. EGIPT – państwo faraonów ok.3000 r.p.n.e.- 31 r.p.n.e. III tys. p.n.e.- I w.p.n.e. Zjednoczenie Egiptu Dolnego i Górnego Bitwa pod Akcjum, śmierć Kleopatry VII Położenie geograficzne i warunki naturalne panujące w Egipcie Egipt “darem Nilu” wylewy Nilu zapewniające wegetacje roślin kanały irygacyjne rzeka była głównym szlakiem komunikacyjnym Nil szlakiem handlowym brak metali: cyny i żelaza (brak narzędzi brązowych i żelaznych) bliskość pustyni i kamieniołomów ( materiał budowlany) EGIPT - faraon faraon – władca Egiptu, był władcą despotycznym, uważano go za syna najwyższego boga Re, najwyższy kapłan, dowódca wojskowy, właściciel całej ziemi egipskiej, samodzielnie decydował o wojnie i pokoju, ustalał prawa, ale im nie podlegał. RAMZES II faraon , władca starożytnego Egiptu , z XIX dynastii. Działalność budowlana Ramzesa przewyższyła wszystkich jego poprzedników, wypełniając Egipt budowlami i posągami bogów, wznoszonymi na chwałę państwa. Faraon panował ponad 66 lat. Miał około 183–185 cm wzrostu i rudoblond włosy. Żył ponad 91 lat. Jako pierwszy w historii, był współtwórcą traktatu pokojowego , zawartego pomiędzy dwiema ówczesnymi potęgami militarnymi – Egiptem i Hettytami . EGIPT - SPOŁECZEŃSTWO Społeczeństwo Egiptu było zhierarchizowane: faraon najwyższy urzędnik kapłani urzędnicy rzemieślnicy żołnierze chłopi niewolnicy EGIPT - OBRZĘDY POGRZEBOWE: mumia – zabalsamowane ciało zmarłego Egipcjanina, owinięte w bandaże, znajdowało się w drewnianej trumnie w kształcie człowieka, którą umieszczano w sarkofagu EGIPT - OBRZĘDY POGRZEBOWE: mumifikacja – (inaczej balsamowanie) skomplikowany proces konserwacji ciała zmarłego w Egipcie polegający na wyjęciu wnętrzności i nasączeniu ciała substancjami konserwującymi, aby ciało nie uległo rozkładowi, wierzono bowiem, że dusza żyje dopóki jest zachowane ciało zmarłego EGIPT – OBRZĘDY POGRZEBOWE sarkofag – kamienna skrzynia do której wkładano drewnianą trumnę zawierającą mumię ze zwłokami Egipcjanina, najczęściej władcy - faraona EGIPT – piramidy piramida – miejsce pochówku niektórych władców Egiptu (faraonów), piramidy znajdują się w Dolinie Królów i w Gizie, faraonowie budowali je przez wiele lat, a pracowały przy nich dziesiątki tysięcy ludzi, piramidy miały chronić ciało władcy po śmierci i zabezpieczać jego spokój Egipt – wyobrażenia bogów Egipcjanie wyobrażali sobie bogów pod postaciami zwierząt lub ludzi z głowami zwierząt. Bogowie Egipscy Ra Izyda - główne bóstwo, bóg słońca. - opiekunka magii i rodziny. Ozyrys - bóg śmierci i zmartwychwstania Bogowie egipscy Set -zły bóg burzy i pustyni Thot - opiekował się pisarzami i uczonymi. Horus - bóg nieba i światła, opiekun władzy królewskiej Największe osiągnięcia cywilizacji egipskiej Piramidy Mumifikacja, balsamowanie ciał sfinks Dolina Królów grobowce Hieroglify- pismo papirus Nilometr- obliczanie wylewów Nilu Księga Umarłych – staroegipski zbiór zawierający magiczne teksty, a nawet rysunki i pieśni, pozwalające zmarłemu przejście do raju. Pierwotny teks Księgi Umarłych była zapisywana na zwojach papirusu i stanowiła kontynuację Tekstów Piramid i Tekstów Sarkofagów. Starożytny Izrael- X w.p.n.e.- IV w.p.n.e. Położenie geograficzne i warunki naturalne Palestyny Historyczna kraina na Bliskim Wschodzie, nad Morzem Śródziemnym. W starożytności Palestyną nazywano obszary pomiędzy Morzem Śródziemnym na zachodzie, a rzeką Jordan. Dzieje Izraela XIII w.p.n.e. - Izraelici pod wodzą Mojżesza uciekają z Egiptu do ziemi Kanaan X w.p.n.e. - Król Dawid jednoczy plemiona Izraela, powstanie państwa Izrael ze stolicą w Jerozolimie. 966 r.p.n.e. Król Salomon buduje I świątynię jerozolimską 932 r.p.n.e. podział państwa Izraela na Judę i Izrael 586 r.p.n.e. - 538 r.p.n.e. - niewola babilońska Izraelitów, Izraelici uwolnieni przez władcę Persji, Cyrusa II Wielkiego. Prorocy nauczają o Mesjaszu, zbawicielu żydowskim, który ma nadejść. Symbole Judaizmu DekalogX przykazań Menora- świecznik ToraPięcioksiąg, 5 pierwszych ksiąg Starego Testamentu. Jarmułka- nakrycie głowy Rabinduchowny Synagoga- świątynia Gwiazda Dawida Ściana Płaczupozostałość I Świątyni Jerozolimskiej. Arka Przymierza- miejsce przechowywania dekalogu. Izraelici Żydzi – inaczej Judejczycy lub Hebrajczycy, Izraelici, mieszkańcy Palestyny (Kanaanu), jako jedyny naród w starożytności wierzyli w jednego Boga Jahwe, ich dzieje spisane są w Pięcioksięgu (Starym Testamencie). Judaizm judaizm – nazwa religii żydowskiej, wiara w jedynego Boga Jahwe. DEKALOG dekalog – zbiór 10 przykazań, które Mojżesz otrzymał od Boga Jahwe na Górze Synaj, w drodze z Egiptu do Ziemi Obiecanej (Palestyny) ok. XIII w. p.n.e., Żydzi mieli ich przestrzegać, a przechowywano je w Arce Przymierza. Typy wierzeń: POLITEIZM – inaczej wielobóstwo, wiara w wielu bogów, którym przyporządkowano różne sprawy i dziedziny życia człowieka, wiara w wielu bogów charakteryzowała wszystkie ludy w starożytności z wyjątkiem Żydów. MONOTEIZM – wiara w jednego Boga, w starożytności w jednego Boga wierzyli tylko Żydzi (Hebrajczycy), ich Bogiem był Jahwe (a ich religia to judaizm). MONOTEIZM POLITEIZM Jahwe HISTORIA PISMA PISMO KLINOWE ok.4000 p.n.e.– wymyślili pierwsi mieszkańcy Mezopotamii – Sumerowie, pisano nim na glinianych tabliczkach zaostrzonym rylcem, składało się z wielu znaków. HISTORIA PISMA HIEROGLIFY – ok. 2500 p.n.e., rodzaj pisma obrazkowego, pisano nim w Egipcie najczęściej na kamieniu lub rzadziej na papirusie (tam używano pisma demotycznegonajbardziej uproszczonej formy pisma egipskiego). HISTORIA PISMA ALFABET – XI w. p.n.e., prosty system pisma wynaleziony przez Fenicjan, składał się z 22 znaków, które odpowiadały poszczególnym dźwiękom mowy ludzkiej. Z tych znaków składa się wyrazy i zdania. Od Fenicjan alfabet przejęli Grecy i Rzymianie, a od nich następne ludy m.in. Polacy. Alfabet grecki Stworzony ok. 700 r.p.n.e. na podstawie alfabetu fenickiego. Grecy dodali samogłoski i znaki interpunkcyjne: kropkę i przecinek. Alfabet łaciński Alfabet rzymski, obecnie zawiera 26 znaków i posługuje się nim 35 % ludności świata. Materiały piśmiennicze w starożytności Kamień Gliniane tabliczki Drewniane tabliczki Ostrakon-fragmenty naczyń ceramicznych Pergamin-wyprawione skóry zwierzęce Papirus- łodygi rośliny rosnącej nad Nilem. Papier Rola pisma w starożytności zapisywano dekrety i rozporządzenia władców, tworzono hymny na cześć władców, zapisywano czynności administracyjne związane np. ze ściąganiem podatków, pisano utwory religijne takiej jak np.: zbiory modlitw, zaklęć i przepisów religijnych, wykuwano na ścianach komór grobowych faraonów tzw. teksty piramid, tworzono literaturę piękną. spisywano umowy handlowe, traktaty międzynarodowe. Znaczenie alfabetu stworzonego przez Fenicjan Fenicjanie byli twórcami alfabetu fonetycznego, tj. systemu, w którym wyznaczone były znakami pisarskimi jedynie proste dźwięki mowy ludzkiej – głoski. Tak pojęty alfabet liczył 22 znaki. Warto przypomnieć, że systemy klinowe, używane w Mezopotamii liczyły kilkaset znaków, sama zaś struktura pisma była bardzo skomplikowana. Alfabet znacznie ułatwił komunikację międzyludzką zarówno dzięki uproszczonemu zapisowi, jak i zmniejszeniu ilości znaków pisma. Łatwiej też było się go nauczyć.
