Napromieniowane składników krwiopochodnych. Obecnie jedynym

Napromieniowane składników krwiopochodnych.
Obecnie jedynym dopuszczalnym zabezpieczeniem chorych leczonych krwią i jej
składnikami przed rozwinięciem się ciężkiego powikłania poprzetoczeniowego TA-GvHD
(transfusion–associated graft-versus-host diesase) = (choroba przeszczep przeciwko biorcy)
jest przetaczanie napromieniowanych składników krwi.
Poddanie składników krwi działaniu promieniowania jonizującego γ (gamma)
powoduje zniszczenie limfocytów T dawcy, których proliferacja w organizmie biorcy jest
odpowiedzialna za chorobę TA-GvHD. Zahamowanie rozrostu limfocytów T odbywa się na
skutek uszkodzenia DNA jądra limfocytu bezpośrednio przez promieniowanie lub pośrednio
poprzez produkty radiolizy, którymi są wolne rodniki o niszczącym działaniu biologicznym.
Zastosowanie promieniowania jonizującego γ jest możliwe dzięki różnej wrażliwości
poszczególnych rodzajów komórek krwi na ten rodzaj promieniowania. Limfocyty i tkanka
limfoidalna są najbardziej promienioczułe. W związku z tym istnieje możliwość takiego
dobrania dawki promieniowania jonizującego, aby znosiła ona aktywność proliferacyjną
limfocytów, nie wpływając zbyt szkodliwie na funkcje pozostałych komórek stosowanych w
celach terapeutycznych jak erytrocyty, trombocyty czy granulocyty.
Jako źródło promieniowania gamma w RCKiK we Wrocławiu wykorzystuje się izotop
cezu 137 (137-Cs) w postaci chlorku. Komponenty krwi umieszczane są w metalowym
pojemniku na stole obrotowym, którego ciągły ruch zapewnia jednorodny rozkład dawki
promieniowania pochłanianej przez preparaty. Podczas jednego cyklu napromieniania
preparaty otrzymują minimalną dawkę 25 Gy (grejów) nie większą jednak niż 50 Gy.
Napromieniowane KKCz
Bezjądrzaste erytrocyty są mniej czułe na destrukcyjne działanie promieniowania
jonizującego γ, jednak promieniowanie to uszkadza struktury komórkowe, a zwłaszcza błonę
komórkową, co powoduje uwalnianie Hb oraz jonów K+ z krwinki do osocza. Z
przeprowadzonych badań in vitro wynika, że napromieniowane erytrocyty spełniają swoje
funkcje w organizmie biorcy, jednak napromienianie skraca ich termin ważności do 28 dni od
momentu pobrania. Napromieniowaniu można poddać tylko te KKCz, które były
przechowywane nie dłużej niż 14 dni.
Ze względu na wysokie stężenie potasu w KKCz napromieniowanym, do transfuzji
dopłodowych (wewnątrzmacicznych) i dla noworodków preparaty powinny być nie starsze
jak 5-cio dniowe i napromieniowane przed przetoczeniem. Terminy ważności dla takich
preparatów są jeszcze bardziej restrykcyjne: 8 h dla transfuzji dopłodowej, 24 h transfuzji
wymiennej, 48 h do użytku neonatologicznego ( transfuzja uzupełniająca) od zakończenia
napromieniowania.
Napromieniowane KKP
W przeciwieństwie do erytrocytów, napromieniowanie wydaje się nie wpływać na
płytki krwi. Okres przechowywania napromieniowanych komponentów płytkowych w temp.
20 –24 ˚C nie wymaga modyfikacji tj. płytki utrzymują termin ważności. Napromieniowanie
nie wpływa na właściwości płytek in vitro i in vivo.
Napromieniowane Koncentraty Granulocytarne (KG)
Koncentraty granulocytarne przed podaniem pacjentowi wymagają napromieniowania,
ponieważ ich przetaczanie zwiększa ryzyko wystąpienia TA-GvHD.
Wskazania kliniczne do stosowania produktów napromieniowanych:
Napromieniowanie składników krwi wskazane jest w następujących przypadkach:






wrodzonej lub nabytej niewydolności układu immunologicznego
przetoczeń u płodów i noworodków
leczenia immunosupresyjnego
przetaczania koncentratu granulocytarnego
przetaczania składników dobranych w układzie HLA
przetoczeń składników od dawców rodzinnych (pokrewieństwo I i II stopnia). Należy
pamiętać o konieczności napromieniowania składnika nawet wówczas, gdy układ
immunologiczny biorcy jest w pełni sprawny.
Piśmiennictwo:
J. Kubis , E. Lachert , J. Antoniewicz-Papis , A. Dzieciątkowska , M. Łętowska
„Zmiany biochemiczne w napromieniowanych koncentratach krwinek czerwonych
przechowywanych do 42 dni” Journal of Transfusion Mediccine 2008, tom 1. nr 1, 46-45.
Naomi L. Luban „Zapobieganie chorobie „przeszczep przeciwko gospodarzowi” związanej z
transfuzją (TA-GVHD) poprzez inaktywację Komorek T w produktach płytkowych” Seminars
In Hematology. tom 38, nr 4, suplement 11 ( 1 października), 2001: str. 34-45
M. Łętowska „ Medyczne zasady pobierania krwi, oddzielania jej składników i wydawania,
obowiązujące w jednostkach organizacyjnych publicznej służby krwi” IHiT Warszawa 2006.
J. Korsak, M. Łętowska „Transfuzjologia kliniczna” α – medica press 2009