Front wschodni I wojny światowej "Wielka wojna"

Front wschodni I wojny światowej "Wielka wojna"
Na wschodzie wojna miała inny charakter niż na froncie zachodnim. Działania zbrojne miały
charakter wojny manewrowej, znacznie większy obszar działań militarnych utrudniał
zbudowanie ciągłej linii umocnień od Bałtyku po Karpaty. Łatwiej tu było zdobywać, ale też
tracić teren. Jednak również na wschodzie dochodziło do długotrwałych bitew pozycyjnych.
Rosyjskie uderzenie (lato-jesień 1914) w kierunku na Prusy Wschodnie, bitwy pod
Tannenbergiem ( VIII 1914) i nad jez. Mazurskimi( IX 1914) nie przyniosło oczekiwanych
rezultatów, w obu bitwach łączne straty wyniosły 250 tys. Natomiast atak w kierunku
południowo-zachodnim przesunął wojska rosyjskie na Podkarpacie.
W roku następnym połączona ofensywa armii niemieckiej i austro-węgierskiej, rozpoczęta
przełomem gorlickim, V 1915 po długotrwałej bitwie pozycyjnej pod Gorlicami (140 tys.
Straty) wojska centralne przerwały front.
Zachęciło to państwa centralne do podjęcia latem 1915 r. ofensywy przeciwko Rosji. Armia
rosyjska została zmuszona do opuszczenia terenów zajętych na przełomie 1914 i 1915 r. oraz
wycofania się kilkaset kilometrów na wschód.
Skutkiem ofensywy Brusiłowa 1916 był atak rumuński (Rumunia przystąpiła do wojny po
stronie Ententy w 1916) na węgierski Siedmiogród 27 sierpnia 1916. Kontratak wojsk
monarchii naddunajskiej zakończył się zajęciem Bukaresztu i klęską Rumunii w maju 1918.
Na dwa lata ustaliła się linia frontu sięgająca od Zatoki Ryskiej do granicy Rumuni. Działania
przybrały charakter wojny pozycyjnej.
Na początku marca 1917 r. w Petersburgu i Moskwie doszło do masowych demonstracji,
które doprowadziły do paraliżu władz centralnych. W tej sytuacji władze przejęła Duma
Państwowa. 15 marca 1917 r. car Mikołaj abdykował, Duma Państwowa ogłosiła Rosję
republikom, powstał „Rząd Tymczasowy. Wydarzenia te nazwano rewolucją lutową
W nocy z 6 na 7 listopada 1917 r. bolszewicy dokonali zbrojnego przewrotu i przejęli władze
w Piotrogrodzie (tzw. Rewolucja pażdziernikowa), Rząd Tymczasowy przestał istnieć władze
w Rosji przęjeli bolszewicy. Zjazd Rad uchwalił natychmiast dekret o pokoju, w którym
wzywał państwa walczące do przerwania działań wojennych.
Państwa centralne przyjęły wystosowane przez bolszewików zaproszenie do podjęcia rozmów
pokojowych. Rządy Niemiec i Austro-Węgier liczyły bowiem, że zakończenie działań
wojennych a wschodzie umożliwi im skierowanie większych sił na front zachodni.
Pertraktacje prowadzone w Brześciu nad Bugiem zakończyły się podpisaniem przez państwa
centralne dwóch układów pokojowych:
-9 lutego 1918 r. z Ukrainą.
-3 marca z bolszewicką Rosją.
Na mocy traktatów brzeskich Niemcy i Austro-Węgry obejmowały tereny, które udało im się
opanować w toku działań wojennych i mogły samodzielnie decydować o losach tych
obszarów. Państwa centralne godziły się na przekazanie Ukrainskiej Republice Ludowej
obszaru Chełmszczyzny i przyznaniu szeregu przywilejów Ukraińcom zamieszkałym na
terenach Austro-Wegier.
Wojna na froncie wschodnim zakończyła się dla państw centralnym sukcesem. Jednak o
losach zwycięstwa miały zadecydować działania wojenne na froncie zachodnim.
Głównym obszarem działań w tym konflikcie był front zachodni: armie niemieckie, realizując
tzw. plan Schlieffena (A. von Schlieffen), po zaciętych walkach we Flandrii dotarły nad rzekę
Marnę we Francji. Stoczona tam bitwa (6-9 września) doprowadziła do odparcia agresora na
linię rzeki Aisne. W październiku 1914 sztabowcy niemieccy opracowali plan odcięcia
Francji od Anglii przez zdobycie Flandrii. Bitwa flandryjska (m.in. walki pod Ypres, 1915)
okazała się jednak fiaskiem. Działania militarne zaczęły przybierać charakter wojny
pozycyjnej. Niepowodzeniem zakończyła się również niemiecka próba zdobycia Verdun
(1916). W odpowiedzi alianci przeprowadzili w czerwcu 1916 ofensywę nad Sommą, podczas
której po raz pierwszy użyto czołgów (Wielka Brytania).
Wielkie znaczenie dla wyniku wojny miało przystąpienie do niej (6 kwietnia 1917), po stronie
Ententy, USA. W kwietniu i maju 1917 sojusznicy przeprowadzili akcje zaczepne w rejonie
Arras. Straty i niepowodzenia spowodowały wybuch powszechnego niezadowolenia w armii
francuskiej, opanowany przez generała Ph.H. Pétaina. Ostateczna niemiecka próba wygrania
wojny została podjęta w marcu 1918. Po przejęciu inicjatywy przez aliantów (lipiec 1918)
wojska austro-węgierskie znalazły się w rozsypce, a rewolucja listopadowa w Niemczech
1918 zmusiła dowództwo niemieckie do zaprzestania działań zbrojnych i podpisanie rozejmu
w Compiègne 11 listopada 1918.
Front Zachodni