Wolumen, obrót, LOP – kluczowe czynniki, o których często się
advertisement
Wolumen, obrót, LOP – kluczowe czynniki, o których często się zapomina Wolumen – obok ceny – stanowi podstawową daną badaną przez analizę techniczną. Pokazuje on aktywność Inwestorów na rynku – wielkość wolumenu odzwierciedla skalę działania zarówno kupujących, jak i sprzedających. Razem z wartością obrotu i liczbą otwartych pozycji (LOP) może pomóc w badaniu trendu i prognozowaniu przyszłych zachowań rynku. Wolumen Wolumen to liczba akcji, obligacji, kontraktów lub dowolnych innych instrumentów, które były w danym okresie przedmiotem transakcji. Najczęściej prezentuje się wolumen w ujęciu dziennym, ponieważ liczba transakcji w ciągu jednego dnia interesuje Inwestorów najbardziej. Tak więc, jeśli wolumen wyniósł 1000 akcji oznacza to, że tego dnia dokonano transakcji na 1000 sztuk akcji – Inwestorzy kupili łącznie 1000 sztuk i sprzedali łącznie 1000 sztuk akcji. Wartość wolumenu nanoszona jest na wykres w postaci histogramu – są to słupki umieszczane zwykle na dole, pod wykresem cen. Wykres 1. WIG, wykres dzienny razem z wolumenem, zielone słupki to wolumen podczas sesji wzrostowych, czerwone słupki to wolumen sesji spadkowych. Widać wyraźny wzrost wolumenu podczas spadków na początku sierpnia 2011, co potwierdza siłę trendu. Podczas 4 następnych sesji widać spadek wolumenu, co potwierdziło, że nie było to trwałe odbicie, a tylko wzrostowa korekta. Znaczenie wolumenu W analizie technicznej wolumen świadczy o sile trendu oraz potwierdza istotność formacji cenowych. Wysoki wolumen potwierdza m.in. przebicie danego wsparcia albo oporu, czy wybicie z formacji głowy i ramion. Przyjmuje się także, że rosnący wolumen potwierdza rozwijający się na rynku trend. W trendzie wzrostowym wolumen powinien rosnąć w miarę wzrostu cen i spadać podczas spadkowych korekt, w trendzie spadkowym powinno być na odwrót – wolumen rośnie, gdy ceny spadają, a podczas wzrostowych korekt wolumen spada. Jeżeli natomiast wolumen w czasie trwania trendu wzrostowego spada, oznacza to, że jest coraz mniej kupujących i trend może się wkrótce zakończyć. Nieco inaczej jest podczas trendu spadkowego, gdzie ta reguła nie zawsze się sprawdza. Jest to spowodowane tym, że odwrócenie trendu spadkowego stanie się faktem dopiero wtedy, gdy na rynek wrócą kupujący. Ich powrót spowoduje wzrost wolumenu i odwrócenie trendu. Kiedy natomiast nie będzie popytu na dany instrument, trend spadkowy będzie kontynuowany przy niskim wolumenie – mówi się wtedy, że rynek „osuwa się pod własnym ciężarem”. Widać więc, że wolumen pomaga Inwestorom wyszukać momenty zwrotów na rynku. Można tu przedstawić jeszcze jeden przykład – akcja danej spółki wzrosła o 5% po dłuższym spadku. Jak rozpoznać czy jest to tylko korekta czy już odwrócenie trendu? Także w tym wypadku wolumen będzie pomocny – jeżeli będzie on znacząco większy, może to potwierdzać istotność takiego wzrostu. Wykres 2. WIG, wykres tygodniowy. Podczas rozwijania się hossy w latach 2004 – 2007 oraz 20092011 widać stopniowy wzrost wolumenu (niebieskie strzałki), jednak podczas gwałtownych spadków (czerwone strzałki) wolumen znacząco rósł na skutek paniki Inwestorów i chęci pozbywania się akcji. Wolumen a obrót Przeglądając dane oraz czytając informacje dotyczące giełdy, Inwestor może spotkać się także z pojęciem obrotu. Warto sprecyzować, co to jest obrót oraz czym różni się od wolumenu, ponieważ obydwa terminy są często ze sobą mylone. Obrót to wartość wykonanych transakcji, obliczana jako iloczyn liczby przehandlowanych instrumentów oraz ich ceny. Pozwala Inwestorom dowiedzieć się, jak wartościowo kształtowała się aktywność uczestników podczas sesji. Przykładowo: wykonano transakcję 10 akcji po 50 zł – obrót wyniósł 500 zł. Jednak obrót może wynieść także 500 zł, gdy właściciela zmieniło 100 akcji po 5 zł. Jak widać nie należy utożsamiać obrotu z wolumenem, ponieważ obrót może pozostać niezmienny, natomiast wolumen w przytoczonych przykładach będzie różny (odpowiednio 10 oraz 500 akcji). Nie powinno się także porównywać obrotu pomiędzy różnymi walorami – dla spółki z sWIG80 obrót o wartości 10 mln zł może być bardzo duży, natomiast dla spółki z WIG20 to niewielki obrót. Należy też zwrócić uwagę, że wolumen podaje się w sztukach instrumentu finansowego, a obrót w jednostkach waluty. Trudność w interpretacji obrotu może też sprawiać sposób jego podawania. Niektóre serwisy i giełdy podają obrót jednostronnie, inne publikują obrót dwustronnie. Co to oznacza? Jeżeli obliczany jest obrót tylko jednej strony rynku, przykładowo tylko wartość kupionych akcji, jest to metoda jednostronna. Gdy brane są pod uwagę instrumenty kupione i sprzedane równocześnie, jest to metoda dwustronna. Przykład: kupiono 1000 akcji po 5 zł. Obrót jednostronny wynosi 5000 zł, obrót liczony dwustronnie to 10 000 zł. Wynika z tego, że obrót dwustronny będzie zawsze dwa razy wyższy niż jednostronny. UWAGA: Od początku 2011 roku na GPW obrót liczony jest jednostronnie. Oznacza to nominalne zmniejszenie obrotu o połowę. Należy uważać na ten fakt podczas analizy danych historycznych. Liczba Otwartych Pozycji (LOP) Z rynkiem kontraktów terminowych wiąże się jeszcze jedno pojęcie określające aktywność Inwestorów – jest to liczba otwartych pozycji (w skrócie LOP, ang. OI – Open Interest). Wolumen oznacza liczbę kontraktów, które danego dnia były przedmiotem transakcji, natomiast LOP to liczba pozycji, które po danej sesji pozostały otwarte. Poniższy przykład pokazuje jak jest liczony LOP: Na wstępie trzeba przypomnieć, że do otwarcia kontraktu potrzeba dwóch Inwestorów – jeden z nich musi kontrakt kupić, drugi musi go sprzedać. Tak więc LOP o wartości 1000 oznacza, że na rynku jest 1000 otwartych pozycji długich oraz 1000 pozycji krótkich. W tabeli 1. pokazany jest wpływ działań Inwestorów na zmiany LOP. Tabela 1. Wpływ działań Inwestorów na LOP. W pierwszym przypadku kupujący i sprzedający tworzą nowy kontrakt. W drugim przypadku kupujący inicjuje nową pozycję długą, sprzedający tylko likwiduje starą długą, czyli jeden Inwestor wchodzi, a drugi wychodzi z rynku. Transakcje znoszą się nawzajem i nie zmienia się liczba kontraktów. W trzecim przypadku sytuacja jest taka sama, z tym że sprzedający inicjuje nową krótką pozycję, a kupujący likwiduje starą krótką. Ponieważ jeden z graczy wchodzi, a drugi wychodzi z rynku, nie następuje żadna zmiana. W czwartym przypadku obaj gracze likwidują starą pozycję i wartość liczby otwartych kontraktów odpowiednio spada. 1 2 3 4 KUPUJĄCY Zajmuje pozycję Zajmuje pozycję Zamyka pozycję Zamyka pozycję nową nową starą starą SPRZEDAJĄCY ZMIANA LOP długą Zajmuje nową krótką Rośnie pozycję długą Zamyka starą długą pozycję Bez zmian krótką Zajmuje nową krótką Bez zmian pozycję krótką Zamyka starą długą pozycję Maleje Chociaż liczba otwartych pozycji krótkich na rynku jest zawsze równa liczbie pozycji długich, różna może być liczba uczestników po dwóch stronach rynku. Na przykład przy LOP wynoszącym 50000 kontraktów może dojść do sytuacji, w której 50 Inwestorów instytucjonalnych posiada pozycję krótką, każdy po 1000 kontraktów, a z drugiej strony rynku pozycję długą będzie posiadać 5000 Inwestorów indywidualnych mających 10 kontraktów. W przypadku GPW nie da się na podstawie dostępnych informacji wywnioskować, jakie są średnie wielkości pozycji po każdej ze stron. Od marca 2009 roku Giełda publikuje cotygodniowy raport o koncentracji pozycji na rynku kontraktów terminowych. Publikacja ta dotyczy tylko liczby podmiotów, które posiadają co najmniej 20% LOP, ale bez informacji, po której stronie rynku występuje ta koncentracja. Wykres 3. FW20, wykres dzienny. FW20 jest instrumentem syntetycznym, łączącym w sobie wszystkie serie kontraktów na WIG20, które są w danej chwili dostępne. Pod spodem widać liczbę otwartych pozycji. Gwałtowne skoki wynikają z wygasania kolejnych serii kontraktów. Interpretacja liczby otwartych pozycji Obserwacja wolumenu oraz LOP może powiedzieć wiele o sile panującego trendu, pomagając w analizie rynku kontraktów terminowych. Zasadniczo przyjmuje się, że – podobnie jak w przypadku wolumenu – wraz z rozwojem panującego na rynku terminowym trendu, LOP powinien rosnąć. Jej spadek może zwiastować chwilowe osłabienie trendu oraz możliwość jego zmiany. Tabela 2. Przykłady relacji Ceny, Wolumenu i LOP, które mogą być wykorzystywane przy ocenie trendu na rynku terminowym. Cena Wolumen Rośnie Rośnie Spada Spada Rośnie Spada Rośnie Spada Liczba otwartych pozycji Wzrasta Maleje Wzrasta Maleje Stan rynku Silny Słaby Słaby Silny Przykładowo - aby trend wzrostowy był kontynuowany, na rynek powinni napływać nowi uczestnicy – zarówno optymiści, którzy otwierają długie pozycje, jak i pesymiści, którzy próbując „złapać górkę” grają „na krótko”. Po jakimś czasie, Inwestorzy grający „na krótko” są zmuszeni zamknąć stratną pozycję, więc wystawiają kolejne zlecenia kupna, co dalej napędza panujący trend. Gdy z rynku zaczynają wycofywać się dotychczasowi Inwestorzy realizujący zyski, a na rynek napływa coraz mniej nowych, może zbliżać się osłabienie trendu. Bliskie odwrócenie trendu na spadkowy bywa często sygnalizowane przez dywergencję (rozbieżność) pomiędzy rosnącą ceną kontraktu a malejącym wolumenem i LOP. Potwierdzeniem rozpoczęcia trendu spadkowego będzie wzrost wolumenu i LOP podczas spadków cen. Czasami można zaobserwować wzrost LOP podczas konsolidacji – Inwestorzy otwierają nowe pozycje, ponieważ liczą na gwałtowne wybicie ceny. Jeśli takie wybicie nastąpi, wolumen gwałtownie wzrośnie, natomiast LOP niekoniecznie (może na przykład zmaleć, jeśli Inwestorzy będą zamykać dużą liczbę pozycji stratnych). Wykres 4. FW20, wykres dzienny. Na początku konsolidacji z lipca 2011 LOP wyniósł 94367 i systematycznie rósł. Po przebiciu ważnego wsparcia na poziomie 2600 pkt, LOP wzrósł do 120193. Warto też wyjaśnić, że wcześniejszy gwałtowny spadek LOP był spowodowany wygaśnięciem czerwcowej serii kontraktów.
