skały - geografia
advertisement
2015-12-16 SKAŁY NATURALNE SKUPISKA MINERAŁÓW – JEDNORODNYCH LUB RÓŻNORODNYCH KALSYFIKACJA SKAŁ ZE WZGLĘDU NA ICH GENEZĘ • MAGMOWE – POWSTAJĄCE Z KRYSTALIZACJI MAGMY, LAWY I SUBSTANCJI IM TOWARZYSZĄCYCH • OSADOWE – POWSTAJĄCE W WYNIKU SEDYMENTACJI (OSADZANIA) RÓŻNEGO TYPU PRODUKTÓW MINERALNYCH NA POWIERZCHNI ZIEMI • METAMORFICZNE (PRZEOBRAŻONE) – POWSTAJĄCE W WYNIKU ODDZIAŁYWANIA NA ISTNIEJĄCE JUŻ SKAŁY WYSOKIEJ TEMPERATURY I DUŻEGO CISNIENIA 1 2015-12-16 SKAŁY MAGMOWE – PODZIAŁ ZE WZGLĘDU NA SKŁAD CHEMICZNY KWAŚNE ZAWIERAJĄ DUŻO KRZEMIONKI (SiO2) – POWYŻEJ 63% ZASADOWE ZAWIERAJĄ MAŁO KRZEMIONKI (SiO2) – PONIŻEJ 52% SKAŁY MAGMOWE – PODZIAŁ ZE WZGLĘDU NA BUDOWĘ FIZYCZNĄ •JAWNOKRYSTALICZNE – KRYSZTAŁY POSZCZEGÓLNYCH MINERAŁÓW SĄ DUŻE – WIDOCZNE GOŁYM OKIEM •SKRYTOKRYSTALICZNE – KRYSZTAŁY POSZCZEGÓLNYCH MINERAŁÓW SĄ MAŁE – NIE MOŻNA ICH ROZPOZNAĆ GOŁYM OKIEM •PORFIRY – BUDOWA MIESZANA - SKAŁY ZAWIERAJĄ ZARÓWNO DUŻE, JAKI I MAŁE KRYSZTAŁY 2 2015-12-16 SKAŁY MAGMOWE – PODZIAŁ ZE WZGLĘDU NA MIEJSCE POWSTAWANIA • GŁĘBINOWE (PLUTONICZNE) – POWSTAJĄ W PROCESACH ZASTYGANIA MAGMY WEWNĄTRZ SKORUPY ZIEMSKIEJ (PLUTONIZM) – PROCES ZASTYGANIA JEST WOLNY (PANUJE TAM WYSOKA TEMPERATURA I DUŻE CIŚNIENIE) – SKAŁY TE POSIADAJĄ BUDOWĘ JAWNOKRYSTALICZNĄ GRANIT SKAŁA MAGMOWA GŁEBINOWA KWAŚNA SKŁADA SIĘ Z TRZECH GŁÓWNYCH MINERAŁÓW: KWARCU, MIKI I SKALENI 3 2015-12-16 GRANIT RAPAKIWI GABRO SKAŁA MAGMOWA GŁĘBINOWA ZASADOWA 4 2015-12-16 SKAŁY MAGMOWE – PODZIAŁ ZE WZGLĘDU NA MIEJSCE POWSTAWANIA •WYLEWNE (WULKANICZNE) – POWSTAJĄ NA POWIERZCHNI ZIEMI LUB TUŻ POD POWIERZCHNIĄ W WARUNKACH NORMALNEJ TEMPERATURY I NORMALNEGO CIŚNIENIA – PROCES KRYSTALIZACJI LAWY JEST SZYBKI – MAJĄ BUDOWĘ SKRYTOKRYSTALICZNĄ LUB PORFIROWĄ (JEŻELI POCZĄTEK KRYSTALIZACJI MIAŁ MIEJSCE NA WIĘKSZEJ GŁĘBOKOŚCI) BAZALT SKAŁA MAGMOWA WYLEWNA ZASADOWA 5 2015-12-16 SŁUPY BAZALTOWE NEK WULKANICZNY ZBUDOWANY Z BAZALTU 6 2015-12-16 ANDEZYT SKAŁA MAGMOWA WYLEWNA O BUDOWIE PORFIROWEJ PORFIR SKAŁA MAGMOWA WYLEWNA O BUDOWIE PORFIROWEJ 7 2015-12-16 SKAŁY MAGMOWE – PODZIAŁ ZE WZGLĘDU NA MIEJSCE POWSTAWANIA • SKAŁY ŻYŁOWE - SKAŁY POWSTAJĄCE PODCZAS ZASTYGANIA MAGMY W ŻYŁCH SKALNYCH (W INTRUZJACH MAGMOWYCH). MOGĄ MIEĆ RÓŻNĄ BUDOWĘ FIZYCZNĄ. DO TEJ GRUPY SKAŁ ZALICZAMY TAKŻE DRUZY I GEODY (PUSTKI SKALNE) WYPEŁNIANE KRYSZTAŁAMI MINERAŁÓW POWSTAJĄCYCH Z RESZTEK POMAGMOWYCH – KRYSZTAŁY TE TWORZĄ TZW. SZCZOTKĘ KRYSTALICZNĄ LUB AGATY AGAT 8 2015-12-16 KRYSZTAŁ GÓRSKI – SZCZOTKA KWARCOWA SZCZOTKA AMETYSTOWA 9 2015-12-16 SKAŁY MAGMOWE – PODZIAŁ ZE WZGLĘDU NA MIEJSCE POWSTAWANIA • SKAŁY PIROKLASTYCZNE – SKAŁY POWSTAJĄCE Z OSADZANIA STAŁYCH PRODUKTÓW ERUPCJI WULKANICZNEJ – SĄ SKAŁAMI POŚREDNIMI MIĘDZY MAGMOWYMI A OSADOWYMI. CECHA CHARAKTERYSTYCZNA: BRAK SELEKCJI OSADÓW O RÓŻNEJ WIELKOŚCI 10 2015-12-16 TUF WULKANICZNY TUF WULKANICZNY – FORMY WIETRZENIA (KAPADOCJA) 11 2015-12-16 BREKCJA WULKANICZNA SKAŁY OSADOWE DZIELIMY JE NA: • OKRUCHOWE – POWSTAJĄCE W WYNIKU SEDYMENTACJI PRODUKTÓW NISZCZENIA SKAŁ ISTNIEJĄCYCH WCZEŚNIEJ • POCHODZENIA ORGANICZNEGO – POWSTAJĄCE Z NAGROMADZENIA OBUMARŁYCH SZCZĄTKÓW ROŚLIN LUB ZWIERZĄT • POCHODZENIA CHEMICZNEGO – POWSTAJĄCE W WYNIKU WYTRĄCANIA SIĘ I OSADZANIA MINERAŁÓW W ŚRODOWISKU WODNYM 12 2015-12-16 SKAŁY OSADOWE OKRUCHOWE SKAŁY ZNAJDUJĄCE SIĘ NA POWIERZCHNI ZIEMI PODLEGAJĄ WIETRZENIU – ROZPADAJĄ SIĘ NA OKRUCHY, KTÓRE SĄ PRZENOSZONE I OSADZANE W OBNIŻENIU TERENU (ZWŁASZCZA W ZBIORNIKACH WODNYCH). POWSTAJE W TEN SPOSÓB SKAŁA OKRUCHOWA – MA ONA POCZĄTKOWO POSTAĆ LUŹNĄ – OKRUCHY NIE SĄ POŁĄCZONE. W ŚRODOWISKU WODNYM SKAŁA LUŹNA MOŻE PRZEKSZTAŁCIĆ SIĘ W SKAŁĘ ZWIĘZŁĄ. PROCES TEN NAZYWAMY DIAGENEZĄ. SKAŁY OSADOWE OKRUCHOWE DIAGENEZA POLEGA NA: • KOMPAKCJI – ZAGĘSZCZANIE OSADU POD WPŁYWEM CIĘŻARU WARSTW NADLEGŁYCH OSADÓW • CEMENTACJI – POŁĄCZENIU OKRUCHÓW LEPISZCZEM POWSTAJĄCYM Z MINERAŁÓW WYTRĄCONYCH Z WODY KRĄŻĄCEJ MIĘDZY TYMI OKRUCHAMI SKAŁA OKRUCHOWA LUŹNA DIAGENEZA SKAŁA OKRUCHOWA ZWIĘZŁA 13 2015-12-16 SKAŁY OSADOWE OKRUCHOWE SKAŁA LUŹNA • IŁ • MUŁ • PIASEK • ŻWIR • GRUZ SKAŁA ZWIĘZŁA • IŁOWIEC • MUŁOWIEC • PIASKOWIEC • ZLEPIENIEC • BREKCJA SKAŁY OSADOWE OKRUCHOWE PIASEK PIASKOWIEC 14 2015-12-16 SKAŁY OSADOWE OKRUCHOWE ŻWIR ZLEPIENIEC SKAŁY OSADOWE OKRUCHOWE GRUZ BREKCJA 15 2015-12-16 SKAŁY OSADOWE OKRUCHOWE GLINA ZWAŁOWA – OSAD POLODOWCOWY SKŁADAJĄCY SIĘ Z NIEPOSORTOWANYCH OKRUCHÓW RÓŻNEJ WIELKOŚCI WYTOPIONYCH Z LODOWCA SKAŁY OSADOWE OKRUCHOWE LESS – SKAŁA POWSTAJĄCA W WYNIKU AKUMULACJI EOLICZNEJ – SKŁADA SIĘ Z PYŁÓW NANIESIONYCH PRZEZ WIATR I SCEMENTOWANYCH DELIKATNYM SPOIWEM WAPIENNYM 16 2015-12-16 SKAŁY OSADOWE ORGANICZNE • WĘGIEL BRUNATNY I KAMIENNY – POWSTAJE W WYNIKU BEZTLENOWEGO PRZEKSZTAŁACANIA SZCZĄTKÓW ROŚLIN LĄDOWYCH, KTÓRE PODDAWANE BYŁY TAKŻE ODDZIAŁYWANIU WYSOKIEJ TEMPERATURY I DUŻEGO CIŚNIENIA SZCZĄTKI ROŚLIN TORF WĘGIEL BRUNATNY WĘGIEL KAMIENNY ANTRACYT SKAŁY OSADOWE ORGANICZNE TORF 17 2015-12-16 SKAŁY OSADOWE ORGANICZNE WĘGIEL BRUNATNY SKAŁY OSADOWE ORGANICZNE WĘGIEL KAMIENNY 18 2015-12-16 SKAŁY OSADOWE ORGANICZNE ANTRACYT SKAŁY OSADOWE ORGANICZNE •SKAŁY BITUMICZNE – KOPALNE WĘGLOWODORY POWSTAŁE W OSADACH MORSKICH Z RESZTEK ROŚLINNYCH (GLONÓW) I ZWIERZĘCYCH PRZY WSPÓŁUDZIALE PROCESÓW BIOCHEMICZNYCH. ZALICZAMY DO NICH: •ROPĘ NAFTOWĄ •GAZ ZIEMNY •ASFALT KOPALNY •WOSK ZIEMNY 19 2015-12-16 ROPA NAFTOWA JEZIORO ASFALTOWE (PITCH LAKE) NA TRYNIDADZIE 20 2015-12-16 SKAŁY OSADOWE ORGANICZNE • WAPIEŃ – POWSTAJE W WYNIKU NAGROMADZENIA DUŻYCH ILOŚCI WĘGLANOWYCH SZKIELETÓW LUB MUSZELEK ORGANIZMÓW MORSKICH (GĄBEK, KORALOWCÓW, MAŁŻY, GŁOWONOGÓW ITP.) WAPIEŃ MUSZLOWY 21 2015-12-16 WAPIEŃ KORALOWY WAPIEŃ 22 2015-12-16 SKAŁY OSADOWE ORGANICZNE • KREDA – POWSTAJE W WYNIKU NAGROMADZENIA DUŻYCH ILOŚCI WAPIENNYCH SZKIELETÓW GLONÓW I SKORUPEK OTWORNIC SKAŁY OSADOWE ORGANICZNE • FOSFORYTY – POWSTAJĄ W WYNIKU NAGROMADZENIA SZCZĄTKÓW ZWIERZĘCYCH (KOŚCI) ORAZ ODCHODÓW ZWIERZĄT 23 2015-12-16 SKAŁY OSADOWE ORGANICZNE • SKAŁY KRZEMIONKOWE – MAJĄCE W SKŁADZIE KRZEMIONKĘ POCHODZENIA ORGANICZNEGO (KRZEMIONKOWE SZKIELETY NIEKTÓRYCH OGRANIZMÓW WODNYCH NP.: GĄBEK) PRZYKŁADY: RADIOLARYTY, OPOKI, • MARGIEL – SKAŁA MIESZANA: ZAWIERA WĘGLAN WAPNIA I DUŻO SUBSTANCJI ILASTYCH (ORGANICZNO-OKRUCHOWA) SKAŁY OSADOWE CHEMICZNE (EWAPORATY) • SÓL KAMIENNA – CHLOREK SODU 24 2015-12-16 SKAŁY OSADOWE CHEMICZNE (EWAPORATY) • SÓL POTASOWA – CHLOREK POTASU SKAŁY OSADOWE CHEMICZNE (EWAPORATY) • GIPS – UWODNIONY SIARCZAN WAPNIA 25 2015-12-16 SKAŁY OSADOWE CHEMICZNE (EWAPORATY) • GIPS WŁÓKNISTY SKAŁY OSADOWE CHEMICZNE (EWAPORATY) • DOLOMIT – WĘGLAN WAPNIA I MAGNEZU 26 2015-12-16 SKAŁY OSADOWE CHEMICZNE (EWAPORATY) • SIARKA RODZIMA – POWSTAJE W PODCZAS BIOCHEMICZNEGO PRZEKSZTAŁCANIA GIPSU SKAŁY OSADOWE CHEMICZNE (EWAPORATY) • SIARKA RODZIMA – POWSTAJE TAKŻE Z EKSHALACJI (WYZIEWÓW) WULKANICZNYCH. 27 2015-12-16 SKAŁY OSADOWE CHEMICZNE (EWAPORATY) • WAPIENIE OOLITOWE SKAŁY OSADOWE CHEMICZNE (EWAPORATY) •ANHYDRYT – (BEZWODNY GIPS) – SIARCZAN WAPNIA 28 2015-12-16 SKAŁY PRZEOBRAŻONE (METAMORFICZNE) RODZAJE METAMORFIZMU: • KONTAKTOWY – GŁÓWNYM CZYNNIKIEM PRZEOBRAŻAJĄCYM SKAŁY JEST WYSOKA TEMPERATURA – WYSTĘPUJE W SKAŁACH ZNAJDUJĄCYCH SIĘ WOKÓŁ OGNISK MAGMOWYCH • DYNAMICZNY – GŁÓWNYM CZYNNIKIEM PRZEOBRAŻAJĄCYM SKAŁY JEST DUŻE CIŚNIENIE – WYSTĘPUJE W SKAŁACH ZNAJDUJĄCYCH SIĘ W POBLIŻU MIEJSC PRZEMIESZCZANIA SIĘ FRAGMENTÓW PŁYT LITOSFERYCZNYCH • REGIONALNY – NA SKAŁY DZIAŁA ZARÓNO WYSOKA TEMPERATURA, JAK I DUŻE CIŚNIENIE – PODLEGAJĄ PRZEOBRAŻENIU SKAŁY, KTÓRE W WYNIKU RUCHÓW LITISFERY ZNALAZŁY SIĘ GŁĘBOKO POD ZIEMIĄ SKAŁY PRZEOBRAŻONE (METAMORFICZNE) METAMORFIZM NIE POLEGA NA CAŁKOWITYM STOPNIENIU SKAŁ I ICH PONOWNEJ KRYSTALIZACJI (POWSTAŁYBY W TEJ SYTUACJI SKAŁY MAGMOWE), TYLKO NA REKRYSTALIZACJI MINERAŁÓW ORAZ ZMIANY TEKSTURY SKAŁY – DUŻE CIŚNIENIE SPRAWIA, ŻE SKAŁY METAMORFICZNE SĄ Z REGUŁY WYRAŻNIE UWARSTWIONE 29 2015-12-16 SKAŁY PRZEOBRAŻONE (METAMORFICZNE) SKAŁA PIERWOTNA PIASKOWIEC SKAŁA METAMORFICZNA KWARCYT (PIASKOWIEC KWARCYTOWY) SKAŁY PRZEOBRAŻONE (METAMORFICZNE) SKAŁA PIERWOTNA GRANIT SKAŁA METAMORFICZNA GNEJS 30 2015-12-16 SKAŁY PRZEOBRAŻONE (METAMORFICZNE) SKAŁA PIERWOTNA WAPIEŃ SKAŁA METAMORFICZNA MARMUR SKAŁY PRZEOBRAŻONE (METAMORFICZNE) SKAŁA PIERWOTNA ŁUPEK SKAŁA METAMORFICZNA FYLLIT 31 2015-12-16 SKAŁY PRZEOBRAŻONE (METAMORFICZNE) SKAŁA PIERWOTNA GRAFIT SKAŁA METAMORFICZNA DIAMENT 32
