Andrzej W. Sowa Białystok Technical University Krzysztof Wincencik DEHN Polska OCHRONA PRZED PRZEPIĘCIAMI SYSTEMÓW POMIAROWOROZLICZENIOWYCH ENERGII ELEKTRYCZNEJ W OBIEKTACH BUDOWLANYCH Andrzej Sowa Białystok Technical University Krzysztof Wincencik DEHN Polska www.ochrona.net.pl Andrzej W. Sowa Białystok Technical University Krzysztof Wincencik DEHN Polska Stworzenie warunków zapewniających pewne i bezawaryjne działanie urządzeń systemów pomiarowo-rozliczeniowych monitorowanie zużycia i strat energii elektrycznej (systemy MZS) wymaga zastosowania w instalacji elektrycznej i systemach przesyłu sygnałów odpowiednio dobranych i rozmieszczonych urządzeń ograniczających przepięcia. Dobierając właściwość techniczne takich urządzeń należy uwzględnić wyniki porównania narażeń stwarzanych przez napięcia i prądy udarowe w miejscach zainstalowania urządzeń systemów pomiarowo-rozliczeniowych z poziomami ich odporności udarowej. www.ochrona.net.pl Andrzej W. Sowa Białystok Technical University Krzysztof Wincencik DEHN Polska Dobór odpowiednich środków ograniczających napięcia i prądy udarowe dochodzące do urządzeń systemów MZS wymaga posiadania podstawowych informacji o: • chronionych urządzeniach oraz systemach, w których one pracują, • charakterze napięć i prądów udarowych w sieci elektroenergetycznej oraz obwodach sygnałowych, • wymaganych poziomach odporności udarowej urządzeń elektronicznych, • właściwościach i zasadach dobory elementów i układów wykorzystywanych do ochrony przed napięciami i prądami udarowymi. www.ochrona.net.pl Andrzej W. Sowa Białystok Technical University Krzysztof Wincencik DEHN Polska Systemy pomiaroworozliczeniowe monitorowania zużycia i strat energii elektrycznej www.ochrona.net.pl Andrzej W. Sowa Białystok Technical University Krzysztof Wincencik DEHN Polska Systemy pomiaroworozliczeniowe monitorowania zużycia i strat energii elektrycznej www.ochrona.net.pl Andrzej W. Sowa Białystok Technical University Krzysztof Wincencik DEHN Polska Systemy pomiarowo-rozliczeniowe monitorowania zużycia i strat energii elektrycznej www.ochrona.net.pl Andrzej W. Sowa Białystok Technical University Krzysztof Wincencik DEHN Polska Układy pomiaru energii mogą być podłączone do sieci elektroenergetycznej: - bezpośrednio, dotyczy to głównie urządzeń w sieci 400/230 V, - półpośrednio, połączone przez przekładniki prądowe, - pośrednio, połączone przez przekładniki prądowe i napięciowe. W zależności od układu połączeń, urządzenia mogą być narażone na oddziaływanie części prądu piorunowego oraz wszelkiego rodzaju przepięcia występujących w sieciach elektroenergetycznych różnych napięć. www.ochrona.net.pl Andrzej W. Sowa Białystok Technical University Krzysztof Wincencik DEHN Polska Zagrożenie systemów pomiarowo-rozliczeniowych monitorowania zużycia i strat energii elektrycznej Przykład różnorodnych sposobów przenikania zakłóceń do urządzenia www.ochrona.net.pl Andrzej W. Sowa Białystok Technical University Krzysztof Wincencik DEHN Polska Podstawowe źródło zagrożenia Wyładowanie piorunowe www.ochrona.net.pl Andrzej W. Sowa Białystok Technical University Krzysztof Wincencik DEHN Polska Ogólny przykład zagrożenia piorunowego systemu elektronicznego www.ochrona.net.pl Andrzej W. Sowa Białystok Technical University Krzysztof Wincencik DEHN Polska Rozważając możliwości uszkodzenia urządzeń systemu MZS należy uwzględnić zagrożenie stwarzane przez: • Bezpośrednie oddziaływanie części prądu piorunowego. • Przepięcia atmosferyczne indukowane w instalacji elektrycznej i liniach przesyłu sygnałów. • Przepięcia wewnętrzne wywołane głównie przez procesy łączeniowe w sieci elektroenergetycznej. www.ochrona.net.pl Andrzej W. Sowa Białystok Technical University Krzysztof Wincencik DEHN Polska Wyładowanie piorunowe Wartości podstawowych parametrów charakteryzujących prąd piorunowy wyładowania doziemnego Parametry Pierwsza składowa Kolejna składowa charakteryzujące Poziom ochrony Poziom ochrony prąd piorunowy I II III i IV I II III i IV 200 150 100 50 37,5 25 20 15 10 200 150 100 Ładunek impulsowy [C] * 100 75 50 -- -- -- Całkowity ładunek [C] ** Energia właściwa [kJ/] 300 225 150 -- -- -- 10 000 5600 2500 -- -- -- Wartości szczytowe [kA] Stromość narastania [kA/µs] * - Ponieważ zasadnicza część całkowitego ładunku jest zawarta w pierwszym udarze to uznaje się, że podane wartości zawierają ładunek wszystkich udarów krótkotrwałych, ** - Ładunek całkowity - suma ładunku krótkotrwałego i ładunku składowej długotrwałej prądu. www.ochrona.net.pl Andrzej W. Sowa Białystok Technical University Krzysztof Wincencik DEHN Polska Przebiegi czasowe prądu piorunowego . Prąd pierwszego wyładowania doziemnego www.ochrona.net.pl Andrzej W. Sowa Białystok Technical University Krzysztof Wincencik DEHN Polska Bezpośrednie wyładowanie piorunowe w obiekt budowlany www.ochrona.net.pl Andrzej W. Sowa Białystok Technical University Krzysztof Wincencik DEHN Polska Wyładowanie piorunowe w linie elektroenergetyczne średnich napięć www.ochrona.net.pl Andrzej W. Sowa Białystok Technical University Krzysztof Wincencik DEHN Polska www.ochrona.net.pl Andrzej W. Sowa Białystok Technical University Krzysztof Wincencik DEHN Polska U [V] 1500 1000 500 0 500 t [ms] 1000 1500 00.00.02 / S2450_b www.ochrona.net.pl Andrzej W. Sowa Białystok Technical University Krzysztof Wincencik DEHN Polska Wyładowanie piorunowe w sąsiedztwie linii elektroenergetycznej www.ochrona.net.pl Andrzej W. Sowa Białystok Technical University Krzysztof Wincencik DEHN Polska Przepięcia w instalacji elektrycznej www.ochrona.net.pl Andrzej W. Sowa Białystok Technical University Krzysztof Wincencik DEHN Polska Przepięcia w instalacji elektrycznej Zasilanie : 1 - małej kotłowni, 2 - pokój w budynku, 3 - całe piętro w budynku, 4 - laboratorium, 5 - cały budynek, 6 - bank, 7 - budynek wiejski www.ochrona.net.pl Andrzej W. Sowa Białystok Technical University Krzysztof Wincencik DEHN Polska Przepięcia w instalacji elektrycznej - krzywa A (małe wystawienie na zakłócenia) ; przepięcia w podziemnych kablach zasilających ułożonych w miastach, - krzywa B (wystawienie średnie); przepięcia w biegnących przez tereny podmiejskie kablach podziemnych z dołączonymi odcinkami linii napowietrznych, krzywa C (wystawienie duże); przepięcia w liniach napowietrznych biegnących przez tereny niezabudowane. www.ochrona.net.pl Andrzej W. Sowa Białystok Technical University Krzysztof Wincencik DEHN Polska Poziomy odporności udarowej przyłączy urządzeń Zakres badań odporności na działanie napięć lub prądów udarowych: • jednobiegunowych udarów o mikrosekundowym charakterze zmian 1,2/5—8/20, • przebiegów oscylacyjnych tłumionych, • powtarzalnych szybkich elektrycznych zakłóceń impulsowych o nanosekundowym charakterze zmian EFT/B ( Electrical Fast Transient – Burst). www.ochrona.net.pl Andrzej W. Sowa Białystok Technical University Krzysztof Wincencik DEHN Polska Badania odporności udarowej przyłączy zasilania i sygnałowych urządzeń Producenci urządzeń mają obowiązek deklarowania spełnienia norm dotyczących: • dopuszczalnych poziomów zakłóceń emitowanych przez urządzenia, • poziomów odporności i wytrzymałości urządzeń na zakłócenia panujące w danym środowisku. www.ochrona.net.pl Andrzej W. Sowa Białystok Technical University Krzysztof Wincencik DEHN Polska Udary napięciowo-prądowe 1,2/50-8/20 Udary wywołane przez przepięcia łączeniowe i piorunowe T1 1,67 T 1,2s30% T2 50s20% T1 1,25 T 8s20% T2 20s20% www.ochrona.net.pl Andrzej W. Sowa Białystok Technical University Krzysztof Wincencik DEHN Polska Serie szybkich elektrycznych stanów przejściowych Serie szybkich zakłóceń impulsowych 5/50 ns – EFT/B mają symulować stany łączeniowe w sieci zasilającej przenikające także do wejść sterujących i sygnałowych urządzeń elektronicznych. www.ochrona.net.pl Andrzej W. Sowa Białystok Technical University Krzysztof Wincencik DEHN Polska Tłumione przebiegi sinusoidalne Powstają w wyniku procesów łączeniowych w liniach zasilających i sterujących oraz podczas wyładowań atmosferycznych. Czas narastania napięcia -0,5µs 20%, Czas narastania prądy - 1µs ( w warunkach zwarcia na wyjściu), Częstotliwość drgań - 100kHz 10%, Opadania (każdej wartości szczytowej) – 60% poprzedniej wartości szczytowej, Polaryzacja pierwszego półokresu – dodatnia lub ujemna www.ochrona.net.pl Andrzej W. Sowa Białystok Technical University Krzysztof Wincencik DEHN Polska Wymagane poziomy odporności przyłączy urządzeń na udary o kształtach 5/50 ns i 1,2/50-8/20µs Urządzenia Przyłącza sygnałowe Przyłącza sygnałowe i przyłącza teletransmisyjne: Urządzenia informatyczne udary 5/50 ns - 500V, (PN-EN 55024) udary 1,2/50-8/20 - 1000 V Przyrządy pomiarowe, automatyki i urządzenia laboratoryjne: Sprzęt pomiarowy, sterujący i udary 5/50 - 1 000V laboratoryjny (PN-EN 61010-1) poziom podwyższony (zastosowanie przemysłowe) udary 5/50 - 1 000V, udary 1,2/50-8/20 - 1 000V. www.ochrona.net.pl Andrzej W. Sowa Białystok Technical University Krzysztof Wincencik DEHN Polska Zakres badań: Szybkie elektryczne stany przejściowe 5/50ns Tory prądowe i napięciowe 4 kV, Tory pomocnicze o napięciu 40V 2 kV, Udary napięciowo-prądowe 1,2/50-8/20 Tory prądowe i napięciowe 4 kV, Tory pomocnicze 1 kV, Tłumione przebiegi oscylacyjne Układ wspólny 2,5 kV, Układ różnicowy 1,0 kV. www.ochrona.net.pl Andrzej W. Sowa Białystok Technical University Krzysztof Wincencik DEHN Polska Zakres badań przyłączy telekomunikacyjnych urządzeń pracujących w stacjach elektroenergetycznych Rodzaj testu Podstawowe parametry - 500V (dla napięć do 50 V) - 2000 V (napięcia od 51 V do 250 V). Test trwający 1 minutę, można również badań napięciem stałym o wartości 1,4 napięcia przemiennego. Do badań stosowano napięcie udarowe o kształcie 1,2/50 µs i wartości szczytowej 5 kV. Testy przeprowadzane na nowych, Badania odporności jeszcze nieużywanych urządzeniach. udarowej Badania napięciami udarowymi oscylacyjnymi, tłumionymi. Czas narastania napięcia udarowego 75 ns, częstotliwości około 1 MHz. Zanik napięcia do połowy wartości szczytowej w czasie pomiędzy 3 i 6 okresem. Wartość szczytowa 2,5 kV. Częstotliwość powtarzania 6 10 udarów w czasie 20 ms. Czas trwania badania 2 s. Badanie napięciem przemiennym lub stałym Napięcia przemienne: Serie szybkich elektrycznych stanów przejściowych o wartości szczytowej 4 kV. W czasie badań napięcia są przykładane pomiędzy: - każdy niezależny obwód a obwód uziemienia (końce niezależnych obwodów powinny być połączone), - połączone zakończenia niezależnych grup obwodów ( grupy określane przez producenta), - zakończenia obwodów określonych przez producenta. www.ochrona.net.pl Andrzej W. Sowa Białystok Technical University Krzysztof Wincencik DEHN Polska Nowe normy dotyczące ochrony odgromowej obiektów budowlanych. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 10 grudnia 2010 zmieniające rozporządzenie w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. z 2010 r. Nr 239, poz. 1597) www.ochrona.net.pl Andrzej W. Sowa Białystok Technical University Krzysztof Wincencik DEHN Polska PN-EN 62305-1:2008,Ochrona odgromowa Część 1: Wymagania ogólne. PN-EN 62305-2:2008, Ochrona odgromowa Część 2: Zarządzanie ryzykiem. PN-EN 62305-3:2009,Ochrona odgromowa Część 3: Uszkodzenia fizyczne obiektów budowlanych i zagrożenie życia. PN-EN 62305-4:2009, Ochrona odgromowa Część 4: Urządzenia elektryczne i elektroniczne w obiektach budowlanych. www.ochrona.net.pl Andrzej W. Sowa Białystok Technical University Krzysztof Wincencik DEHN Polska Ochrona przed przepięciami Normy i zalecenia dotyczące ochrony przed przepięciami w instalacji elektrycznej PN-HD 60364-4-443, Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych. Ochrona dla zapewnienia bezpieczeństwa. Ochrona przez przepięciami. Ochrona przed przepięciami atmosferycznymi i łączeniowymi. PN-EN 60364-4-444. Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych. Ochrona dla zapewnienia bezpieczeństwa. Ochrona przed przepięciami. Ochrona przed zakłóceniami elektromagnetycznymi (EMI) w instalacjach obiektów budowlanych. www.ochrona.net.pl Andrzej W. Sowa Białystok Technical University Krzysztof Wincencik DEHN Polska PN-HD 60364-5-534, Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych. Dobór i montaż wyposażenia elektrycznego. Urządzenia do ochrony przed przepięciami. Zawiera postanowienia dotyczące doboru i montażu urządzeń do ograniczania przepięć w instalacjach elektrycznych obiektów budowlanych. Dotyczy przepięć atmosferycznych przenoszonych przez sieć zasilającą i przepięć generowanych przez urządzenia wewnątrz instalacji. www.ochrona.net.pl Andrzej W. Sowa Białystok Technical University Krzysztof Wincencik DEHN Polska Dz. U. 2002 nr 75 poz. 690 - ROZPORZĄDZENIE MINISTRA INFRASTRUKTURY z dnia 12 kwietnia 2002 r. W SPRAWIE WARUNKÓW TECHNICZNYCH, JAKIM POWINNY ODPOWIADAĆ BUDYNKI I ICH USYTUOWANIE Zmiany: Dz.U. 2003 nr 33 poz. 270 - obowiązują od 16.12.2002 r. Dz.U. 2004 nr 109, poz. 1156 - obowiązują od 21.04.2004 r. § 183. 1. W instalacjach elektrycznych należy stosować: ….. 10) urządzenia ochrony przeciwprzepięciowej www.ochrona.net.pl Andrzej W. Sowa Białystok Technical University Krzysztof Wincencik DEHN Polska Wymagania zawarte w normie dotyczącej ograniczników przepięć PN-EN 61643-11 Urządzenia ograniczające napięcia dołączone do sieci rozdzielczych niskiego napięcia. Wymagania techniczne i metody badań. PN-EN 61643-21: Low voltage surge protective devices. Part 21: Surge protective devices connected to telecommunication and signalling networks – Performance requirements and testing methods. www.ochrona.net.pl Andrzej W. Sowa Białystok Technical University Krzysztof Wincencik DEHN Polska www.ochrona.net.pl Andrzej W. Sowa Białystok Technical University Krzysztof Wincencik DEHN Polska Polish Society of Transmission and Distribution of Electrical Energy Polskie Towarzystwo Przesyłu i Rozdziału Energii Elektrycznej www.ochrona.net.pl Andrzej W. Sowa Białystok Technical University Krzysztof Wincencik DEHN Polska Polskie Towarzystwo Przesyłu i Rozdziału Energii Elektrycznej Polish Society of Transmission and Distribution of Electrical Energy www.ochrona.net.pl Andrzej W. Sowa Białystok Technical University Krzysztof Wincencik DEHN Polska Ograniczanie przepięć w sieciach niskiego napięcia www.ochrona.net.pl Andrzej W. Sowa Białystok Technical University Krzysztof Wincencik DEHN Polska Ochrona odgromowa ograniczanie przepięć w instalacji elektrycznej w obwodach sygnałowych www.ochrona.net.pl Andrzej W. Sowa Białystok Technical University Krzysztof Wincencik DEHN Polska Przeznaczenie urządzeń do ograniczania przepięć w zależności od klasy próby Klasy prób SPD Oznaczenie SPD Klasa I SPD typu 1 Ochrona przed bezpośrednim oddziaływaniem części prądu piorunowego, przepięciami atmosferycznymi oraz wszelkiego rodzaju przepięciami łączeniowymi, wyrównywanie potencjałów instalacji wchodzących do obiektu budowlanego. Klasa II SPD typu 2 Ochrona przed przepięciami atmosferycznymi indukowanymi, wszelkiego rodzaju przepięciami łączeniowymi lub przepięciami „przepuszczonymi” przez urządzenia ochrony przepięciowej badane zgodnie z wymaganiami klasy I. Klasa III SPD typu 3 Ochrona przed przepięciami atmosferycznymi indukowanymi i przepięciami łączeniowymi powstającymi w instalacji elektrycznej wewnątrz obiektu budowlanego. Przeznaczenie www.ochrona.net.pl Andrzej W. Sowa Białystok Technical University Krzysztof Wincencik DEHN Polska Układy połączeń SPD Układ połączeń typu B Układ połączeń typu A Układ połączeń typu C www.ochrona.net.pl Andrzej W. Sowa Białystok Technical University Krzysztof Wincencik DEHN Polska SPD typu 3 www.ochrona.net.pl Andrzej W. Sowa Białystok Technical University Krzysztof Wincencik DEHN Polska SPD typu 3 www.ochrona.net.pl Andrzej W. Sowa Białystok Technical University Krzysztof Wincencik DEHN Polska Ogólne schematy typowych urządzeń ograniczających przepięcia a) X1 SPD c) SPD X2 Y2 z jednym przyłączem, z dwoma parami przyłączy, z dwoma parami przyłączy i przyłączem „uziemiającym”, d) z dwoma kompletami przyłączy i przyłączem „uziemiającym” d) Y1 SPD Y1 X2 X1 X1 a) b) c) b) X1 X1 Y1 X2 Y2 SPD Y2 Xn Yn C C www.ochrona.net.pl Andrzej W. Sowa Białystok Technical University Krzysztof Wincencik DEHN Polska SPD kategorii D1. Zadaniem SPD kat. D1 jest ochrona przyłączy sygnałowych przed wszelkiego rodzaju przepięciami oraz przed bezpośrednim oddziaływaniem części prądu piorunowego. SPD testowane są prądami udarowymi o wartościach szczytowych do 2,5 kA i kształcie 10/350 µs na jeden przewód linii. SDP kategorii D1 mogą być instalowane w miejscu wprowadzania linii sygnałowych do obiektu lub bezpośrednio przed chronionymi urządzeniami. Napięciowe poziomy ochrony SPD kategorii D1 wynoszą: • od kilkudziesięciu woltów do poniżej 500 V, w dalszej części oznaczane, jako SPD D1 0A/2, • 700 V - 800 V poniżej 1000 V - oznaczane jako SPD D1 0A/1. www.ochrona.net.pl Andrzej W. Sowa Białystok Technical University Krzysztof Wincencik DEHN Polska SPD kategorii C2. Zadaniem SPD kategorii C2 jest ochrona przed wszelkiego rodzaju przepięciami. SPD testowane są prądami udarowymi o wartościach szczytowych do 5 kA lub nawet 10 kA i kształcie 8/20µs.Instalowane są bezpośrednio przed chronionymi centralami (urządzeniami). Mogą być drugim stopniem ochrony w przypadku współpracy z SPD kategorii D1 (SPD D1 0A/1) Napięciowe poziomy ochrony SPD kategorii C2 mogą wynosić od kilkudziesięciu woltów do poniżej 500 V . Mogą być również SPD kategorii C2 o napięciowych poziomach ochrony poniżej 1000 V. Są one stosowane do ograniczania przepięć dochodzących do przyłączy sygnałowych o odporności 1000 V. W SPD kategorii C2 schematy połączeń elementów ograniczających przepięcia są analogiczne jak w przypadku SPD kategorii D1. www.ochrona.net.pl Andrzej W. Sowa Białystok Technical University Krzysztof Wincencik DEHN Polska Schematy SPD przeznaczonych do ograniczania przepięć w torach sygnałowych Schematy SPD kategorii D1 lub C2 o napięciowym poziomie ochrony 700 V - 800 V www.ochrona.net.pl Andrzej W. Sowa Białystok Technical University Krzysztof Wincencik DEHN Polska Schematy SPD przeznaczonych do ograniczania przepięć w torach sygnałowych www.ochrona.net.pl Andrzej W. Sowa Białystok Technical University Krzysztof Wincencik DEHN Polska Ochrona systemów pomiarowo-rozliczeniowych monitorowania zużycia i strat energii elektrycznej www.ochrona.net.pl Andrzej W. Sowa Białystok Technical University Krzysztof Wincencik DEHN Polska Ochrona systemu komputerowego www.ochrona.net.pl Andrzej W. Sowa Białystok Technical University Krzysztof Wincencik DEHN Polska Ochrona liczników przed prądem piorunowym A L1 L2 L3 PEN Wh B BEZPOŚREDNIE WYŁADOWANIE W LPS Wh L1 L2 L3 N PE Przewody odprowadzające Prąd piorunowy SPD typ 1 Prąd piorunowy dochodzący do instalacji Główna szyna wyrównawcza BEZPOŚREDNIE W SIEĆ ELEKTROENERGETYCZNĄ NN Część prądu piorunowego System uziomowy The influence of lightning currents on electricity meters www.ochrona.net.pl Andrzej W. Sowa Białystok Technical University Krzysztof Wincencik DEHN Polska Ochrona liczników KWh KWh AL 30x8 LY 35 Ochrona przed prądem piorunowym S193 B25 S193 B25 LY 35 NH-00 160A 3 3 PEN 3 PB-2 400A DEHN bloc Maxi www.ochrona.net.pl Andrzej W. Sowa Białystok Technical University Krzysztof Wincencik DEHN Polska Ochrona liczników 2 x tablica pod licznik KWh KVAh Ska 4 x LY1,5 6 x LY2,5 3 Ochrona przed prądem piorunowym 3 x IWO 200/5 kl 0,5 3 3 x Ly50 DEHN bloc Maxi 3 LP 351 Bi Gbs ky 3 x 25A 3 x Ly95 PB-2 200A PEN www.ochrona.net.pl Andrzej W. Sowa Białystok Technical University Krzysztof Wincencik DEHN Polska Ochrona liczników Ochrona przed prądem piorunowym Osiedle w Głogowie SPD DEHNventil na wejściu instalacji elektrycznej do budynku www.ochrona.net.pl Andrzej W. Sowa Białystok Technical University Krzysztof Wincencik DEHN Polska Listwa WAGO z ogranicznikami DEHNguard VA oraz tablica pomiarowa www.ochrona.net.pl Andrzej W. Sowa Białystok Technical University Krzysztof Wincencik DEHN Polska Ochrona przed prądem piorunowym www.ochrona.net.pl Andrzej W. Sowa Białystok Technical University Krzysztof Wincencik DEHN Polska Ochrona odgromowa Koncentratory www.ochrona.net.pl Andrzej W. Sowa Białystok Technical University Krzysztof Wincencik DEHN Polska Ochrona odgromowa Koncentratory www.ochrona.net.pl Andrzej W. Sowa Białystok Technical University Krzysztof Wincencik DEHN Polska Ograniczanie przepięć w instalacji elektrycznej www.ochrona.net.pl Andrzej W. Sowa Białystok Technical University Krzysztof Wincencik DEHN Polska Ograniczanie przepięć w sieci nn Koncentrator www.ochrona.net.pl Andrzej W. Sowa Białystok Technical University Krzysztof Wincencik DEHN Polska Ograniczanie zagrożenie www.ochrona.net.pl Andrzej W. Sowa Białystok Technical University Krzysztof Wincencik DEHN Polska Ograniczanie przepięć Koncentrator www.ochrona.net.pl Andrzej W. Sowa Białystok Technical University Krzysztof Wincencik DEHN Polska Ograniczanie przepięć Koncentrator www.ochrona.net.pl Andrzej W. Sowa Białystok Technical University Krzysztof Wincencik DEHN Polska www.ochrona.net.pl Andrzej W. Sowa Białystok Technical University Krzysztof Wincencik DEHN Polska Ograniczanie przepięć Koncentratory www.ochrona.net.pl Andrzej W. Sowa Białystok Technical University Krzysztof Wincencik DEHN Polska Ograniczanie przepięć w torach w. cz. www.ochrona.net.pl Andrzej W. Sowa Białystok Technical University Krzysztof Wincencik DEHN Polska www.ochrona.net.pl Andrzej W. Sowa Białystok Technical University Krzysztof Wincencik DEHN Polska www.ochrona.net.pl Andrzej W. Sowa Białystok Technical University Krzysztof Wincencik DEHN Polska www.ochrona.net.pl Andrzej W. Sowa Białystok Technical University Krzysztof Wincencik DEHN Polska www.ochrona.net.pl