ThemeGallery PowerTemplate

WOLONTARIAT
jako współczesny znak czasu –
refleksja teologa i etyka społecznego
L/O/G/O
Ks. dr hab. prof. KUL Jerzy Gocko SDB
Katedra Teologii Moralnej Społecznej
Definicja
 Wolontariat (łac. volontarius - dobrowolny) dobrowolna, bezpłatna,
świadoma praca na rzecz innych lub całego społeczeństwa, wykraczająca poza
związki rodzinno-koleżeńsko-przyjacielskie.
 Obecnie „wolontariat” i „wolontariusz”, dzięki Ustawie o działalności pożytku
publicznego i o wolontariacie z dnia 24 kwietnia 2003 roku, są już pojęciami
prawnymi.
 Ustawa definiuje „wolontariusza” jako osobę fizyczną, która wykonuje
świadczenia dobrowolnie i bez gratyfikacji materialnej na rzecz organizacji
pozarządowych, organów administracji publicznej i podległych im jednostek
organizacyjnych. Praca wolontarystyczna bywa używana wymiennie ze
sformułowaniem praca społeczna, ochotnicza.
Czy wiesz, że?
Określenie bezpłatna - nie oznacza bezinteresowna,
lecz bez wynagrodzenia materialnego. W rzeczywistości
wolontariusz uzyskuje korzyści niematerialne: satysfakcję,
spełnienie swoich motywacji (poczucie sensu, uznanie ze
strony innych, podwyższenie samooceny itd.), lepszą
pozycję na rynku pracy.
Określenie wykraczająca poza związki rodzinnokoleżeńsko-przyjacielskie oznacza, że wolontariatem
nie jest każda praca na rzecz innych. Np. pomoc własnej
babci wolontariatem nie jest, natomiast pomoc starszej
osobie w pobliskim domu starców - jest.
Istotne elementy
WOLONTARIATU
 opiera się na bezinteresownej woli
służenia innym ludziom
Wolontariat
 jest dobrowolny
 zakłada pewną ciągłość
i systematyczność w działaniach
WOLONTARIAT
 „służbą dla dobra ludzkości”
 „pracą ofiarowaną dobrowolnie najbardziej
Nie jest
tylko
potrzebującym”.
 sposobem na spędzanie wolnego czasu
 metodą szerokiej integracji środowiskowej
Motywy wolontariuszy
Co motywuje ludzi do pomocy bliźnim?
Oto jedne z najczęstszych pobudek :
czyjś przykład
chęć szerzenia dobra
osobiste nieszczęście
czyjaś potrzeba
pobudki religijne
potrzeba kontaktu z ludźmi
nadanie sensu życiu
czynnik pożyteczności
nagła konieczność
chęć bycia potrzebnym
„Konsekwencje”
duchowej natury wolontariatu
 należy on do najcenniejszych i najbardziej intymnych wartości człowieka
 niesie w sobie jakieś wyzwanie (tajemnicę), która sprawia, że człowiek
przekracza samego siebie
 czynna miłość do osoby – istotą wolontariatu;
 troska o słowa pełne szacunku;
 wolontariat zmienia wszystkich, którzy pozostają w obrębie jego
oddziaływania - przybliża ich do miary prawdziwego człowieczeństwa
 staje się żyzną glebą dla doświadczenia religijnego
Religijna
perspektywa wolontariatu
(-)
 wolontariat ma charakter ponadreligijny;
 odwołuje się do powszechnie uznanych wartości;
 żadna wspólnota religijna nie ma monopolu na
wolontariat.
(+)
 wolontariat chrześcijański – czerpie inspirację z
Ewangelii: „Wszystko, co uczyniliście jednemu z tych
braci moich najmniejszych, Mnieście uczynili” (Mt 25,40);
 przykład Jezusa;
 wolontariat jako wiarygodna forma apostolatu świeckich.
Wolontariat w Polsce
– blaski i cienie (próba panoramy)
Ustawa z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności
pożytku publicznego i o wolontariacie (Dz. U. Nr
96, poz. 873 z późn. zm.)
Wolontariat w Polsce – blaski i cienie (próba panoramy)
Kim są?
– Najwięcej osób z wyższym wykształceniem (im wyższe wykształcenie, tym
większa aktywność);
– osoby młode, zwłaszcza te między 15 a 19 rokiem życia (uczniowie i studenci);
– osoby w wieku między 40 a 44 lata;
– zdecydowanie rzadziej były to osoby powyżej 55 roku życia;
– w pracę społeczną nieco częściej angażują się kobiety.
– częściej mieszkańcy wsi
Popularność wolontariatu jest wyraźnie zróżnicowana regionalnie – w Polsce
zachodniej oraz południowej tego typu działania deklaruje się znacznie częściej
niż w Polsce wschodniej, północnej i centralnej.
Poglądy i przekonania:
dwa razy częściej angażują się w wolontariat osoby:
– które uważają, że zwykły obywatel działając z innymi może rozwiązać lokalne
problemy;
– chodzące do kościoła co najmniej raz w tygodniu, niż te które praktykują rzadziej
lub w ogóle;
– które uważają, że „ogólnie rzecz biorąc ludziom, większości ludzi można ufać”.
Wolontariat w Polsce
– blaski i cienie (próba panoramy)
Społeczeństwo obywatelskie: „przestrzeń na zewnątrz rodziny, władzy
państwowej czy obszaru regulowanego mechanizmami rynkowymi,
w której ludzie dobrowolnie zrzeszają się, aby działać na rzecz
wspólnego dobra”
•
Najsłabszą stroną polskiego trzeciego sektora jest małe zaangażowanie
obywateli w sprawy publiczne. W ISO zaangażowanie to mierzy kilka
wskaźników m.in. polityczna aktywność niepartyjna obywateli, liczba
wolontariuszy, czas ich pracy, liczba członków organizacji – w 2007 roku
spadek zaangażowania zaobserwowaliśmy w przypadku każdego z
wymienionych wskaźników.
•
O słabnącej aktywności obywatelskiej świadczy również spadająca liczba
członków organizacji, znaczący spadek liczby wolontariuszy, jak również ich
malejące zaangażowanie mierzone liczbą przepracowanych godzin
•
Przyczyny tego słabnącego zaangażowania są złożone (m.in. spadek
bezrobocia, migracje). Można też ich szukać w nasilających się
aspołecznych postawach Polaków.
Wolontariat w Polsce
– blaski i cienie (próba panoramy)
•
Z badania zrealizowanego w listopadzie 2008 roku wynika, że w ciągu roku tylko
11,3% czyli ok. 4 mln dorosłych Polaków poświęciło swój czas na bezpłatną pracę na
rzecz innych. To ponad 10 punktów procentowych mniej niż w 2006 roku!
Ile czasu pracują? (dane XI 2008)
Ponad 5 godzin rocznie pracowało społecznie 68,5% wolontariuszy, tj. 6% Polaków
(2007 - ok. 8% Polaków)
Ponad 50 godzin rocznie 16% wolontariuszy, tj. 1,6% Polaków (2007 prawie 20% - 2,6%
Polaków).
Wolontariat w Polsce
– blaski i cienie (próba panoramy)
Komu pomagają?
W 2008 roku 20% wolontariuszy (a więc ok. 2% Polaków) zadeklarowało,
że w ostatnim roku pracowało społecznie na rzecz więcej niż jednej
organizacji (w 2007 roku było to 40% wolontariuszy, a więc niemal 6%
Polaków).
Wolontariusze najczęściej wspierają swoją pracą:
- organizacje i grupy pomagające najuboższym,
- organizacje i ruchy religijne, parafialne
- organizacje i grupy działające w sferze edukacji i wychowania,
- Ochotniczą Straż Pożarną, GOPR, WOPR.
Społeczny i edukacyjny
wymiar wolontariatu
Wolontariat to:
• jeden z najbardziej skutecznych sposobów łagodzenia społecznych
niesprawiedliwości;
• rodzi postawy dobroczynności u innych;
• oddziaływanie edukacyjne wolontariatu;
– formą edukacji, kształcenia i formacji dla wszystkich, którzy się z nim stykają;
– narzędzie edukacji obywatelskiej;
– promuje aktywny udział w życiu społecznym poprzez uczestnictwo
w organizacjach i instytucjach nie nastawionych na zysk;
– rozwija samodzielność i kreatywność ;
– zachęca osoby defaworyzowane (niepełnosprawne, młodzież pochodzącą
z biednych rodzin, bezrobotną, zagrożoną patologiami) do pełnego uczestnictwa
w życiu społecznym;
– nie jest tylko zdobywaniem kwalifikacji umysłowych, ale także formacją ducha,
kształceniem woli.
Wolontariat nie tylko uczy aktywności i odpowiedzialności obywatelskiej, ale jako
tzw. trzeci sektor stanowi wręcz konieczny warunek dla zaistnienia we
współczesnej demokracji autentycznego społeczeństwa obywatelskiego.