Grupy producentów rolnych szansą na rozwój indywidualnych
advertisement
GRUPY PRODUCENTÓW ROLNYCH SZANSĄ NA ROZWÓJ INDYWIDUALNYCH PRODUCENTÓW ROLNYCH NA PRZYKŁADZIE SPÓŁDZIELCZEJ GRUPY PRODUCENTÓW WARZYW I OWOCÓW DO PRZETWÓRSTWA „TOMAPOL” Katarzyna Zmudzińska SKN Ekonomistów Agrobiznesu Wstęp. Tworzenie się grup producentów rolnych było efektem zachodzących procesów integracji w rolnictwie. Jak definiuje Szymański (1998) „Integracja pionowa w rolnictwie to forma więzi ekonomicznej i produkcyjnej pomiędzy jednostkami wytwarzającymi dany produkt od surowca do produktu finalnego. Integrator, którym jest najczęściej przedsiębiorstwo przemysłowe lub handlowe, stara się (poprzez różne formy kontraktacji i kooperacji) kontrolować, względnie panować nad częścią lub całym łańcuchem produkcyjnym od surowca rolnego poprzez przetwórstwo do zbytu żywności.” Integracja pionowa w rolnictwie zaczęła się rozwijać wtedy, gdy rynek zaczął oczekiwać określonej jakościowo i dostarczonej w konkretnych terminach produkcji rolnej.(Szymański 1998). Dobre warunki dla rozwoju integracji pionowej tworzą: specjalizacja, standaryzacja, zanikanie rynków lokalnych, rozwój supermarketów, zmieniający się popyt na artykuły żywnościowe. Z drugiej strony czynniki te doprowadziły do tego, że rolnicy rozpoczęli proces dostosowywania się do stawianych im warunków rynkowej integracji. Brak środków finansowych i nowoczesnych środków produkcji uniemożliwiających- korzystne- utrzymanie się na rynku oraz utrudniony brak zbytu wytworzonych surowców powoduje, że proces ten staje się konieczny. Jedną z form integracji pionowej w rolnictwie są umowy kontraktacyjne pomiędzy przedsiębiorstwami skupującymi surowce rolne a rolnikami. Rolnik podejmując negocjacje z integratorem, podpisuje umowę zgodnie, z którą zobowiązuje się w zamian za zbyt i korzystanie z kredytu, instruktażu i dostarczonych środków produkcji wytwarzać produkty rolne w określonej ilości jakości i określonym terminie. Kontraktacja zapewnia rolnikom przede wszystkim zbyt określonej wielkości produkcji na ustalonych z góry warunkach. „Integracja pozioma jest łączeniem się ze sobą podmiotów gospodarczych należących do tej samej fazy produkcji lub dystrybucji”. (Małysz 1998). Jest to łączenie się rolników wytwarzających ten sam produkt, a więc działających w tym samym poziomie wytwarzania, ze względów łatwiejszej dystrybucji, lepszych wynegocjowanych cen i warunków zbytu. Połączenie obu integracji przekłada się na-integrację poziomą zrzeszającą rolników w grupę, zaś sposób pionowy połączy grupę z przedsiębiorstwem produkcyjnymi lub handlowymi. Przedsiębiorstwo będzie integratorem dla grupy, a grupa integratorem dla poszczególnych swoich członków. Przykładem silnych związków poziomo- pionowych jest grupa producencka. Cel i zakres pracy. Celem pracy jest przedstawienie formalno- prawnych aspektów funkcjonowania grup producenckich w Polsce na przykładzie Spółdzielczej Grupy Producentów Warzyw i Owoców do Przetwórstwa „TOMAPOL”. Dlatego też praca składa się z dwóch bloków tematycznych. W pierwszej części przedstawiono przedmiot badań, jakim są grupy producenckie na tle teorii integracji pionowej i poziomej w agrobiznesie. Druga część obejmuje studium przypadku. Metoda i materiał. W przeprowadzonej analizie deskryptywnej wykorzystano materiały Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi skonfrontowane z przeglądem literatury na temat praktycznych aspektów dotyczących 1 tworzenia i funkcjonowania grup producenckich. W części empirycznej badań wykorzystane zostały materiały wewnętrzne grupy producenckiej „TOMAPOL” Grupy producenckie jako przykład integracji. Grupa producentów rolnych wg ustawy z dnia 15 września 2000 roku o grupach producentów rolnych (Dz.U. nr 88/2000r; Dz.U. nr 229/ 2003r; Dz.U. nr 162/2004 r) rozdział 1 Art.2. mówi, że osoby fizyczne, jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej oraz osoby prawne prowadzące gospodarstwo rolne w rozumieniu przepisów o podatku rolnym lub prowadzące działalność rolniczą w zakresie działów specjalnych produkcji rolnej mogą organizować się w grupy producentów rolnych w celu dostosowania produkcji rolnej do warunków rynkowych, poprawy efektywności gospodarowania, planowania produkcji ze szczególnym uwzględnieniem jej ilości i jakości, koncentracji podaży oraz organizowania sprzedaży produktów rolnych, a także ochrony środowiska naturalnego. Ustawa definiuje również, że grupa producentów rolnych może prowadzić działalność jako przedsiębiorca mający osobowość prawną-Warunkiem koniecznym jest: Utworzenie grupy producentów jednego produktu lub grupy produktów w określonym celu. W sekcji jednego produktu ustawa wyznacza np. konie żywe rzeźne; trzoda chlewna żywa; drób domowy żywy; mleko; jaja ptasie; buraki cukrowe; Natomiast w dziale grup produktów wyszczególnione zostały np.: owce, kozy – żywe; owoce i warzywa; owoce; warzywa; owoce przeznaczone dla przetwórstwa; owoce i warzywa przeznaczone dla przetwórstwa; ziarno zbóż; materiał siewny; rośliny zielne (lecznicze). Ustawa stawia także inne wymogi: grupa jest zobowiązana prowadzić działalność na podstawie statutu lub umowy „ zwanych aktem założycielskim”, w którym określi: zasady przyjmowania i wystąpienia członków z grupy, zasady zbywania akcji lub udziałów w spółce akcyjnej lub spółce z ograniczoną odpowiedzialnością, zasady produkcji, w tym dotyczące jakości i ilości, cen, dostawy, zasady sprzedaży, promocji. Składać ma się z członków, udziałowców lub akcjonariuszy, z których żaden nie może mieć więcej niż 20% głosów podczas Walnego Zgromadzenia lub Zgromadzenia Wspólników. Po pierwszym roku działalności grupy przychody ze sprzedaży produktów lub grup produktów wytworzonych w gospodarstwach członków mają stanowić więcej niż połowę przychodów grupy ze sprzedaży tychże produktów, dla których grupa została założona. Minimalna liczba członków grupy musi być, co najmniej 5. Najlepszym sposobem na otwarcie grupy producenckiej jest powołanie czy tez utworzenie tzw. „ grupy inicjatywnej” złożonej najlepiej z „liderów” tj. rolników osiągających najwyższe wyniki produkcyjne. Zadaniem grupy inicjatywnej jest koordynowanie działań zmierzających do ustalenia przedmiotu działania grupy, określenia produkcji ( jej wielkości, ilości, asortymentu), a także wybranie potencjalnych rynków zbytu. Podstawowe kroki prawne w trakcie tworzenia grupy producentów polegają na wyborze formy prawnej, na podstawie, której grupa ma działać, ( na jakim prawie ma się opierać). Podjęcie decyzji o formie prawnej zależy przede wszystkim od postawionego celu działania, należy także wziąć pod uwagę teren działania, członkostwo -kto nim może zostać lub liczbę członków (Tabela1.) Tabela1. Porównanie trzech wybranych form prawnych. Kategorie Podstawa prawna Charakter organizacji Teren działania Członkostwo Spółdzielnia Zrzeszenie Stowarzyszenie Ustawa z dn. 16.09.1982 "Prawo spółdzielcze" Gospodarczy, ale również społeczny Ustawa z dn. 8.10.1982 "o społeczno - zawodowych organizacjach rolników" Społeczno - zawodowy, ale również gospodarczy Ustawa z dn. 7.04.1989 "Prawo o stowarzyszeniach" Bez ograniczeń Terytorium RP Bez ograniczeń Osoby fizyczne Osoby fizyczne, osoby prawne - jako członkowie wspierający Osoby prawne fizyczne i 2 Społeczny Liczba członków założycieli Co najmniej 10 osób fizycznych lub 3 osoby prawne, w przypadku RSP - 5 osób fizycznych Co najmniej 10 osób fizycznych, z których co najmniej 8 osób prowadzi gospodarstwo rolne jako jego właściciel, posiadacz lub użytkownik Co najmniej 15 osób fizycznych Rejestracja Sąd rejonowy gospodarczy Sąd rejonowy gospodarczy Sąd wojewódzki wydział cywilny - Źródło: Opracowanie własne Na następne kroki prawne składają się- napisanie stosownie do wybranej formy prawnej statutu ( dla zrzeszenia, spółdzielni, spółki akcyjnej) bądź umowy (dla spółki z o.o.), późniejrejestracja w Krajowym Rejestrze Sądowym i Krajowym Rejestrze Przedsiębiorców. Ostatnim etapem jest złożenie wniosku do właściwego ze względu na siedzibę grupy wojewody o wpisanie grupy do rejestru grup.(Nowak 2005). Tylko dla grup, które będą działać na rynku owoców i warzyw prowadzone są dwa rejestry grup- rejestr grup wstępnie uznanych i rejestr grup uznanych. Do pierwszego rodzaju rejestru wpisywane są grupy, które uprzednio złożą wniosek do wojewody wraz z Planem Dochodzenia do uznania. Przez okres do 5 lat mają czas na wdrożenie się, na dostosowanie się do istniejącej infrastruktury. W tym czasie grupa korzysta z pomocy finansowej przeznaczonej na rozwój działalności, zakup maszyn itp. Natomiast grupy uznane nie korzystają z takiej pomocy. Najważniejszym krokiem i przysparzającym najwięcej trudności jest akt założycielski. Założenia i wytyczne ujęte w tym dokumencie, powinny być korzystne nie tylko dla grupy oraz poszczególnych jego członków, ale przy tym spełniające wszystkie wymogi stawiane przez rynek zbytu czy prawo unijne. Rodzaje wsparcia i profitów, o które może się ubiegać grupa producentów rolnych. Dużym atutem założenia grupy jest możliwość skorzystania z dotacji. W 2004 roku uruchomiony został program wspierający grupy producenckie zarejestrowane po 1 maja 2004 roku. – „Wsparcie dla grup producentów rolnych” w ramach Planu Rozwoju Obszarów Wiejskich (PROW). W latach 20042006 dla grup w ramach tego działania przewidziane jest 25,4 mln euro, z czego ponad 20 mln euro pochodzi z budżetu Unii Europejskiej. (PROW 2004r). Skorzystanie z dotacji jest ograniczone wykazem produktów i grup produktów, które podlegają dotacji są to produkty wykazane w Rozporządzeniu Rady Ministrów z 19.10.2004 roku (poz.2391) są to na przykład: produkty regionalne, buraki cukrowe, ziemniaki, ziarno zbóż, mleko krowie itd. Grupa starająca się o dotacje składa wniosek do oddziału regionalnego ARiMR. (Łuczak 2005 r). Po12 miesięcznym okresie prowadzenia działalności przez grupę liczonym od dnia wydania decyzji przez wojewodę o wpis do rejestru, grupa składa do agencji kolejny wniosek o wypłatę pieniędzy. Wypłaty dotacji będą realizowane w formie rocznych płatności w okresie pierwszych pięciu lat od daty wpisania grupy do rejestru, kwota wsparcia będzie naliczana na podstawie wartości udokumentowanych rocznych przychodów netto ze sprzedaży produktów lub grup produktów. (Łuczak 2005).Wysokość dotacji w kolejnych pięciu latach wyniesie odpowiednio: 5%, 5%, 4%, 3%, 2% wartości produkcji sprzedanej do kwoty 1 mln euro. 2.5%, 2.5%, 2%, 1.5%, 1.5% wartości produkcji sprzedanej powyżej 1 mln euro. Wysokość wsparcia nie może jednak przekroczyć (Dziennik Ustaw nr 88/ 2000 r. Rozdział 14).: 1. W pierwszym i drugim roku działalności-100 tys. euro 2. W trzecim roku- 80 tys. euro 3. W czwartym roku- 60 tys. euro 4. W piątym roku- 50 tys. euro. Grupy utworzone przed 1 maja 2004 roku są nadal wspierane wg zasad sprzed maja. Tym grupom pomoc finansowa przyznawana jest na wniosek grupy. Wniosek składa do Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa. 3 Pomoc przeznaczona jest na założenie i wsparcie ich działalności administracyjnej w okresie pierwszych pięciu lat działania. Pomoc finansowa dla grupy będzie wynosić: w pierwszym roku - 5% w drugim roku - 4% w trzecim roku - 3% w czwartym roku - 2% w piątym roku - 1% udokumentowanych rocznych przychodów ze sprzedaży produktów dla których grupa została utworzona, nie może ona jednak przekroczyć kosztów założenia grupy i rocznego kosztu jej działalności administracyjnej. W okresie pięciu lat od wpisania grupy do rejestru, mogą też liczyć na zwolnienie z podatku od nowo wybudowanych bądź zmodernizowanych budynków i budowli oddanych do użytkowania i wykorzystywanych przez grupę na działalność statutową. „Pomoc finansowa ze środków publicznych przyznana grupom podlega zwrotowi w całości lub w części w każdym przypadku wykorzystania jej niezgodnie z przeznaczeniem. Grupy producentów rolnych będą mogły ubiegać się o preferencyjne kredyty inwestycyjne o rocznym oprocentowaniu dla kredytobiorcy w wysokości 0,25 stopy redyskontowej weksli, na takich zasadach jak dla kredytów inwestycyjnych w przetwórstwie rolno-spożywczym.” (Dz.U. nr 88/200r. rozdział 4 Art.23). Uznane organizacje producentów mogą uzyskać dodatkową pomoc finansową z ARiMR na dofinansowanie funduszu operacyjnego przeznaczonego na realizację programu operacyjnego. Profity z przynależności do grupy. Eliminowanie do minimum pośrednictwa handlowego, a przez to podniesienie dochodowości z uzyskanej marży pośredniej. Istnieje możliwość tańszego nabycia środków do produkcji oraz korzystniejszych warunków płatności i dostaw, poprzez zakupy w ilościach hurtowych, Większa grupa producentów ma: możność operowania na rynku giełdowym, rynkach hurtowych oraz podejmowania dostaw do sieci supermarketów i hipermarketów, szansę zawierania długoterminowych korzystnych kontraktów z odbiorcami produktów i większą pewność zbytu, możliwość budowania stałej sieci odbiorców oraz konfekcjonowania towarów zgodnie z ich wymogami. Jako członek grupy, indywidualny producent ma warunki, aby dostosować swoją produkcję do wymagań odbiorców i konsumentów, oszczędzić czas, który musiałby poświecić na zaopatrzenie i znalezienie zbytu, ma możliwość pełniejszego wykorzystania potencjału produkcyjnego oraz umiejętności i doświadczenia stowarzyszonych rolników. Grupa producentów rolnych jako przedsiębiorca prowadzący działalność może zatrudnić specjalistę do spraw marketingu, a także wynegocjować wyższe ceny zbytu, korzystniejsze warunki transakcji od tych, jakie jest w stanie wynegocjować pojedynczy producent. Rosnąca liczba zarejestrowanych grup w Polsce. Proces tworzenia się grup producenckich w Polsce uregulowano w 2000 roku.Od tego czasu zauważa się ciągły wzrost liczby zarejestrowanych grup producentów. 4 Grupy Producenckie 2003-2005r. 35 32 30 25 20 18 15 22 21 17 14 10 10 9 9 5 5 2 7 6 6 3 32 3 2 1 2 4 0 0 1 9 6 3 4 5 6 7 8 S1 S2 S3 Rysunek 1. Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych ARiMR. Legenda: 1.-Ziarno zbóż, nasiona roślin oleistych 2.-Owoce; warzywa; owoce i warzywa do przetwórstwa; owoce i warzywa; 3.-Trzoda chlewna 4.-Tytoń 5.-Drób, strusie, jaja ptasie 6.-Ziemniaki, buraki cukrowe, rośliny do produkcji zielarskiej, kwiaty, chmiel 7.-Żywiec wołowy, owce i kozy żywe, króliki 8.-Mleko Analizując dane z lat 2003 –2005 zauważa się wzrost zarejestrowanych grup producenckich w Polsce. Największy wzrost wśród grup producentów zbóż, od końca lipca 2004 roku do początku lutego 2005 o 14 nowych grup. Rysunek 2. Grupy producenckie w Polsce 98 100 76 80 60 37 40 20 0 lipiec 2003 rok lipiec 2004 rok luty 2005 rok Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z ARiMR. Ogólna liczba grup w Polsce ciągle rośnie, w roku 2004 zauważa się wzrost o 39 nowych zarejestrowanych grup, zaś od końca lipca 2004 roku do lutego 2005 roku zarejestrowały się 22 nowe grupy w ciągu pół roku. Spółdzielcza Grupa Producentów Warzyw i Owoców do Przetwórstwa „ TOMAPOL”. Powstanie grupy. 5 Grupa producentów „ TOMAPOL” powstała z inicjatywy 12 osób będących początkowo członkami Zrzeszenia Plantatorów przy Zakładzie Pudliszki S.A. Oddział Międzychód. Zrzeszenie Plantatorów skupiało ponad 100 rolników. Wejście Polski do UE przyspieszyło podjęcie decyzji o utworzeniu grupy producenckiej dla warzyw i owoców do przetwórstwa, ponieważ prawo unijne dotyczące udzielania dotacji uprzywilejowuje grupę producentów. W grudniu 2003 roku w porozumieniu z Zakładem Przetwórstwa w Międzychodzie ustalono skład kilkunastoosobowej Grupy Inicjatywnej do rozpoczęcia prac nad utworzeniem grupy. Zdecydowano, że najlepszą i najodpowiedniejszą ze względu na cel działalności formą prawną będzie Spółdzielnia- oparta na prawie spółdzielczym. W dniu 9 stycznia 2004 roku przyjęto statut Spółdzielczej Grupy Producentów Warzyw i Owoców do Przetwórstwa, 12 stycznia 2004 roku Grupa uzyskała wpis do Krajowego Rejestru Sądowego. Następnym koniecznym krokiem było złożenie wniosku do Urzędu Wojewódzkiego w Poznaniu o wpisanie Grupy do rejestru grup uznanych w grupie owoce i warzywa do przetwórstwa. Zgodnie z decyzją Wojewody Wielkopolskiego w dniu 9 marca 2004 roku Grupa Producencka. ”TOMAPOL” została wpisana do rejestru grup uznanych. Prowadzenie i organizacja SGPWiO „ TOMAPOL”. Podstawowym celem grupy jest produkcja surowców głównie pomidorów, a także kapusty, i wiśni przez swoich członków, a następnie sprzedaż ich poprzez grupę do Zakładu Przetwórczego w Międzychodzie. Spółdzielcza Grupa Producentów Warzyw i Owoców do Przetwórstwa „TOMAPOL” w Międzychodzie jest dobrowolnym zrzeszeniem nieograniczonej liczby osób, o zmiennym składzie osobowym i zmiennym funduszu udziałowym, która w interesie swoich członków prowadzi wspólną działalność gospodarczą. W statucie grupy przewidziane zostało, że Spółdzielnia działać może na Obszarze Rzeczypospolitej Polskiej i poza jej granicami. Zawiązana zostaje na czas nieograniczony. Organami Spółdzielni są: 1) Walne Zgromadzenie Członków. 2) Rada Nadzorcza 3) Zarząd Walne Zgromadzenie Członków jest najwyższym organem Spółdzielni. W Walnym Zgromadzeniu Członków biorą udział z głosem decydującym wszyscy członkowie Spółdzielni. Członkowie grupy biorą udział w Walnym Zgromadzeniu Członków osobiście z prawem jednego głosu dopuszcza się możliwość, żeby w Walnym Zgromadzeniu członków mogły uczestniczyć osoby zaproszone z głosem doradczym. Członkostwo w Spółdzielni przyznaje, na wniosek Zarządu, Walne Zgromadzenie Członków decyduje o przyjęciu członka, na podstawie złożonej deklaracji na Walnym Zgromadzeniu. Podpisana przez przystępującego do Spółdzielni deklaracja powinna zawierać: Nazwisko przystępującego, miejsce zamieszkania, wysokość uiszczonego wpisowego ilość i wartość zadeklarowanych udziałów, określenie wnoszonych wkładów i ich wartość oraz wskazanie osoby, której Spółdzielnia jest obowiązana po śmierci członka wypłacić udziały. Deklaracja członkostwa powinna również zawierać terminy: uiszczenia opłaty wpisowej, wniesienia udziałów i wkładów oraz zawarcia umowy członkowskiej oraz zobowiązanie do wnoszenia opłat manipulacyjnych w wysokościach i terminach ustalonych przez Zarząd. Wpisowe do Spółdzielni wynosi 1000 zł. Udział członkowski wynosi 1000 zł. Członkostwo w Spółdzielni ustaje na skutek: 1) wypowiedzenia 2) wykreślenia 3) wykluczenia. Gospodarka Spółdzielni: Spółdzielnia tworzy następujące fundusze własne: 1)Fundusz udziałowy- powstający z wpłat udziałów członkowskich, odpisów z podziału nadwyżki bilansowej lub innych źródeł określonych w odrębnych przepisach. 6 2)Fundusz zasobowy- powstający z wpłat przez członków wpisowego, części nadwyżki bilansowej, kwot przedawnionych roszczeń z tytułu wpłat udziałów i należnej części nadwyżki bilansowej oraz z tytułu wkładów lub innych źródeł określonych w oddzielnych przepisach. Spółdzielnia odpowiada za swe zobowiązania całym majątkiem. Nadwyżka bilansowa podlega podziałowi na podstawie uchwały Walnego Zgromadzenia Co najmniej 5%nadwyżki przeznacza się na zwiększenie funduszu zasobowego, jeżeli fundusz ten nie osiąga wysokości wniesionych udziałów obowiązkowych. Co najwyżej 50% pozostałej kwoty nadwyżki przeznacza się na zwiększenie funduszy własnych. Pozostałe kwoty przeznacza się na wypłaty dla członków, uwzględniając wysokość wniesionych udziałów oraz obrót ze Spółdzielnią, lub na zwiększenie wysokości udziałów członkowskich. Pierwsze wyniki produkcyjne: Integratorem zapewniającym SGPWiO „TOMAPOL” zbyt wytworzonych produktów jest Zakład „Pudliszki „S.A. Oddział Międzychód. Do SGPWiO „ TOMAPOL” należy obecnie 97 członków (oraz 2 nie członków), łączna powierzchnia użytków rolnych wszystkich członków wynosi 3000 ha. Natomiast łączna powierzchnia gruntów, na których wytwarzane są surowce dla grupy wynosi 355,7 ha w tym: 330 ha pomidorów, 14 ha kapusty, 11,7 ha wiśni. Podstawowe warunki określone w umowach kontraktacyjnych poszczególnych surowców pomiędzy grupą a zakładem przetwórczym dotyczą: odmiany oraz jakości surowca, sposobu dostawy, ogólnej sumy zakontraktowanego surowca wraz z limitem dziennym, ceny surowca, sposobu naliczania kar za niewykonanie umowy, a także ujęty jest w umowie wykaz substancji czynnych ( tzn. substancji, które są zakazane w stosowaniu przy ochronie roślin). W 2004 roku grupa sprzedała do Zakładu 3 rodzaje surowców: pomidory, kapustę, oraz wiśnie. Największa produkcja a zarazem sprzedaż dotyczy pomidorów. Uprawiane są dwie odmiany: odmiany o kształcie podłużnym ( głównie Polbig, Polfast, Polset), a także o kształcie okrągłym (głównie Dalia, Pluton). Grupa producencka złożyła także, w ramach polityki jakościowej zakładu „Pudliszki” oświadczenie, że do produkcji pomidorów nie zostaną użyte nasiona GMO. Natomiast w ramach polityki jakościowej grupy oraz Dobrej Polityki Rolnej każdy z plantatorów ma obowiązek prowadzenia książki upraw pomidora, w której zapisywane są: terminy zabiegów agrotechnicznych, stosowane środki ochrony roślin wraz z podaniem okresu karencji, terminy zbiorów, terminy dostaw, a także odbyte szkolenia czy numer atestu opryskiwacza. Na podstawie umowy grupa dostarcza pomidory według ustalonego harmonogramu, który zawiera limit dostaw dzienny oraz tygodniowy dla jednego plantatora. Harmonogram prowadzony jest dla utrzymania płynności produkcji czy też uniknięcia kolejek. Przetwórca ma prawo nie przyjąć towaru powyżej ustalonego limitu. Plantator dostarcza surowiec luzem, następnie poddawany jest on badaniu jakości oraz badaniu brix- badanie zawartości suchej masy. Jeżeli badana próba ma poniżej 3.6 zawartości brix-u przetwórca ma prawo nie przyjąć towaru. Zawartość brix ma wpływ na cenę. Każdy dostawca (plantator) otrzymuje świadectwo dostaw na podstawie którego między innymi wypłacana zostaje dopłata unijna. Świadectwo dostaw zawiera imię i nazwisko dostawcy, termin dostawy, waga, rodzaj środka transportu. Umowa kontraktacyjna z Zakładem opiewała na dostawę 15 500 ton pomidora. Dostarczono 9 533,5 ton ( tj. około 61 %). Przyczyną nie dostarczenia zgodnie z umową kontraktacyjną były przymrozki i choroby, a przede wszystkim chłodne lato. Choć umowa kontraktacyjna z Zakładem „Pudliszki” narzuca kary za nie dotrzymanie warunków umowy to jest: za nie dostarczenie mniej niż 90% dostawy wtenczas nalicza się 20 zł za każdą nie dostarczoną tonę. Grupa za kampanię pomidorową 2004 nie poniosła żadnych konsekwencji z tytułu nie dotrzymania umowy, ponieważ umowa kontraktująca zawiera klauzulę mówiącą,że nie nałożone zostaną kary na grupę z powodu „ siły wyższej” to znaczy z powodów niezależnych od plantatora- warunków pogodowych, przymrozków, czy chorób plantacji. 7 Grupa „TOMAPOL” ma prawo do otrzymania unijnej dopłaty za dostarczenie pomidorów do przetwórstwa. Do 15 lipca 2004 roku grupa dostarczyła do ARiMR umowę z przetwórcą, wykaz wszystkich pól na których obsadzone zostały pomidory z uwzględnieniem numeru poszczególnych działek, powierzchni działki w hektarach oraz arach, i inne dokumenty. Następnie do ARiMR dostarcza się co tydzień świadectwa dostaw. Po całej kampanii pomidorowej grupa składa wniosek o dofinansowanie. W ciągu 30 dni ARiMR przysyła decyzję o przyjęciu wniosku. Na wypłatę pomocy unijnej agencja ma 60 dni od dnia przysłania wniosku o dopłatę. Dopłata wynosi 34,5 Euro za tonę pomidora, natomiast po 60 dniach Agencja wypłaca 25,88 Euro (75%) resztę po zakończeniu roku pomidorowego ( w czerwcu 2005 roku). Dopłata wypłacana jest po kursie z pierwszego dnia miesiąca, w którym była dostawa pomidora do przetwórcy. Na podstawie umowy kontraktacyjnej grupa za dostawę pomidora otrzymuje 209 zł za tonę (+ 5%VAT) oraz 34,5 Euro za tonę. Natomiast indywidualny producent otrzymuje 209 zł za tonę (+ 5% VAT). ARiMR ma prawo do kontroli. Przeprowadza 3 kontrole. Wybiera losowo kilku członków i przeprowadza kontrolę zgodności powierzchni działek na których obsadzone zostały pomidory ( przy niezgodności powyżej 5% ma prawo zmniejszyć dopłatę całej grupie), następnie przeprowadza kontrolę w Zakładzie przetwórczym ( kontrola przepływu dokumentów z grupą) dalej kontrola administracyjna grupy. Wiśnie: Na rok 2004 zakontraktowane zostało 85 ton. Dostarczone zostało 29,5 ton. Powodem były przede wszystkim przymrozki. Przymrozki spowodowały zmarzniecie nawet 80 % sadu jednego z plantatorów. Plantatorom gwarantowana cena za surowiec wyniosła 1,30 zł za kilogram. Umowa określa dostarczenie wiśni w skrzynkach plastikowych o pojemności do 10 kilogramów. Umowa kontraktacyjna dotycząca kapusty zawierana jest pod warunkiem – „na czas dostawy”. Plantator dostarcza obraną kapustę, o średnicy 16-24 cm , w skrzynio- paletach za cenę 0.20 zł za kilogram w terminie wyznaczonym przez przetwórcę. Podczas dostawy kapusta podlega badaniu jakości. Po dostawie plantator otrzymuje świadectwo dostawy. Umowa opiewała na 520 ton (w okresie od IX'2004 do V’2005),do 31-12-2005r. dostarczono 168,8 t. Zarządzanie finansami: Grupa pobiera 2% na działalność grupy oraz 1 % na fundusz operacyjny od wartości sprzedaży netto od każdego członka. Oprócz dotacji unijnych do pomidorów Grupa „TOMAPOL” korzysta z dofinansowania funduszu operacyjnego. Zagrożeniem dla grupy „TOMAPOL” może zostać jedynie inna konkurencyjna grupa producentów warzyw do przetwórstwa, która utwory się przy Zakładzie „Pudliszki” oddział Międzychód. Zakład Przetwórczy w Międzychodzie jest wyłącznym rynkiem zbytu dla grupy, ponieważ innym, a zarazem najbliższym Zakładem jest oddalony o 150 km Kotlin lub Pudliszki. Dostawa do tak oddalonego zakładu jest niemożliwa. Grupa „TOMAPOL” prowadzi w tym roku poszukiwanie innego rynku zbytu, potencjalnym rynkiem jest chłodnia w Rogoźnie. Grupa ma zamiar także poszerzyć swój asortyment o produkcję truskawek. Wnioski: Rozdrobnienie producentów powoduje trudności w sprostaniu coraz większym wymaganiom rynku. Grupy producenckie stwarzają nowe możliwości działania, umożliwiając obniżenie kosztów produkcji i ograniczenie ryzyka. Połączenie oferty rynkowej wielu gospodarstw zwielokrotnia ich siłę ekonomiczną i możliwości działania na rynku. Otwiera również nowe kanały zbytu, z których pojedyncze gospodarstwa nie mogły korzystać. Wzmacnia także pozycję negocjacyjną w kontaktach handlowych z odbiorcami produktów i dostawcami środków produkcji. Należy uznać, że potrzeba organizowania się rolników to w dzisiejszych realiach już konieczność, która pozwoli dostosować się do potrzeb rynku. LITERATURA: Szymański W. (1998 r). „Integracja pionowa w rolnictwie” [w:] „Encyklopedia Agrobiznesu” (red. Woś A.) str. 383. 8 Małysz J. (1998) „Integracja pozioma „[w:] „Encyklopedia Agrobiznesu” (red. Woś A.) str. 389. Nowak W. (2005) „Wsparcie dla grup”, Warzywa nr 2 str. 6-7 Łuczak P. (2005) „Nowe grupy: start po dotacje”, TopAgrar nr 2 str. 34-37 Plan Rozwoju Obszarów Wiejskich (2004), Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi Ustawa z dnia 15 września 2000 r. o grupach producentów rolnych. Na podst. (Dz.U. nr 88/2000r; Dz.U. nr 229/ 2003r; Dz.U. nr 162/2004 r ). 9
