SEKURYTYZACJA W POLSCE SZANSE I

SEKURYTYZACJA W POLSCE
SZANSE I PRESPEKTYWY ROZWOJU
dr Bogusław Półtorak
Akademia Ekonomiczna we Wrocławiu
Katedra Finansów
Przesłanki sekurytyzacji we
współczesnych finansach
• Globalizacja rynków finansowych
• Internacjonalizacja usług finansowych
• “Dezintermediacja” usług finansowych
Rozwój sekurytyzacji na świecie
• Większe zainteresowanie alternatywnymi
źródłami finansowania
• Wzrost znaczenia sposobów zarządznia
ryzykiem finansowym
• Nowe regulacje ostrożnościowe
• Poszukiwanie efektywnych źródeł
finansowania ekspansji rynkowej
Wierzytelności będące podstawą emisji ABS w
2004 roku w USA (łącznie 1827 mld USD)
O
D
/C
O
B
C
14%
Inne
14%
redyty
K
e
ochodow
sam
13%
arty
K
e
kredytow
21%
y
ow
m
U
leasingu
4%
Pożyczki
studenckie
6%
redyty
K
lane
budow
2%
Pożyczki
hipoteczne
26%
Europejskie emisje sekurytyzacyjnych
papierów warościowych (w mld euro)
250
200
150
100
50
0
2000
2001
2002
2003
2004
Pojęcie sekurytyzacji
(ang. securitisation)
• proces wyodrębniania wg określonych zasad
jednorodnej grupy pożyczek lub kredytów, innych
instrumentów dłużnych, z tytułu których należności
przyszłe zostaną skonwertowane w papiery
wartościowe (np. ABS, MBS) i sprzedane inwestorom,
po uprzednim poddaniu ich badaniu zdolności
kredytowej lub ocenie ratingowej
Rodzaje sekurytyzacji jako instrumentu
finansowego
• Sekurytyzacja pierwotna – bilansowa
• Sekurytyzacja wtórna – pozabilnasowa
• Sekurytyzacja syntetyczna – wykorzystująca
instrumenty pochodne
Cele transakcji sekurytyzacyjnych
• Ekonomiczne (zwiększenie efektywności i
bezpieczeństwa ekonomicznego)
• Finansowe (poprawa wskaźników finansowych,
płynności)
• Rynkowe (zwiększenie możliwości ekspansji)
Instytucje finansowe lub banki, będące
inicjatorami sekurytyzacji, mogą ją
wykorzystać do:
• zmniejszenia wielkości kapitału regulacyjnego w relacji do
aktywów, aby stworzyć warunki dla generowania nowych
aktywów lub dla poprawy wskaźników kapitałowych
• minimalizowania niedopasowania zapadalności aktywów i
wymagalności pasywów
• osiągania dodatkowych zysków z tworzenia coraz to
nowych aktywów, zwiększanie udziału w rynku
• poprawy jakości zarządzania ekspozycjami w
poszczególnych sektorach lub domenach działalności
• poprawy struktury aktywów oraz procedur zarządzania
aktywami i pasywami
Wskaźniki a finansowanie pozabilansowe
F
in
an
so
w
an
iep
o
zab
ilan
so
w
e,
skró
cen
ieb
ilan
su
F
in
an
so
w
an
ieb
ilan
so
w
e
R
entow
ność
pośredniapopraw
a, gdyśrodki
m
ożliw
apopraw
a, jeśli now
e
kapitałów w
łasnychzostanąprzeznaczonenabardziej
przedsięw
zięciaokażąsiębardziej
(R
O
E
)
rentow
neprzedsięw
zięcialub
rentow
ne, koniecznejest jednak
bezpośredniowefekciem
ożliw
ości
utrzym
yw
anieadekw
atności m
ajątkow
ejn
w
ykupuakcji
odpow
iednimpoziom
ie(lim
ityustaw
ow
e)
R
entow
ność
rośnie, zm
ianajestpraktycznie
wpoczątkow
ejfaziefinansow
aniam
aleje
aktyw
ów(R
O
A
)
natychm
iastow
a, gdyśrodki
przeznaczonesąnaspłatęzadłużenia
banku
W
spółczynnik
rośnie, aw
razznimpopraw
iasię
m
alejewefekciezw
iększaniaakcji
w
ypłacalności
w
iarygodność
kredytow
ejwoparciuofinansow
anie
bilansow
eprzyniezm
ienionympoziom
ie
kapitałóww
łasnych
Ś
redniw
ażonykoszt m
alejewefekciepopraw
y
m
alejelubrośniewzależności czy
kapitału(W
A
C
C
)* w
iarygodności kredytow
ejbanku,
osiągniętooptym
alnąstrukturękapitału, a
w
ypłacalności i płynności oraz
pozostajew
yższyniżprzyfinansow
aniu
niższegoryzykainw
estycyjnego
pozabilansow
ym(zuw
agina
absorbow
aniekapitałuw
łasnego)
Krytyczne elementy sekurytyzacji
– Przenoszenie aktywów, organizacja i
administrowanie procesem
– Efektywność ekonomiczna, rentowność
– Neutralność podatkowa
– Ochrona przed upadłością (bankruptcy
remote)
Źródła generowania kosztów w
sekurytyzacji
– nakłady poniesione na przygotowanie puli i administracji
– koszty poprawy ich jakości, koszty restrukturyzacji puli
aktywów, koszty powiernika aktywów
– koszty prawne związane z powstaniem oraz działaniem spółki
celowej
– koszty cesji do spółki celowej wybranego portfela aktywów
– koszty poniesione na zorganizowanie emisji papierów
wartościowych,spełnienie wymogów informacyjnych,
underwriting emisji, obsługa emisji papierów wartościowych
– koszty uzyskania oceny ratingowej
– opłaty gwarancyjne i inne opłaty dla instytucji, które będą
pełnić rolę gwaranta, agenta i powiernika emisji
– koszty udzielenia wsparcia kredytowego spółce celowej
Kategorie ryzyka transakcji
sekurytyzacyjnych
• Kredytowe związane z wypłacalnością dłużników
• Płynności spółki celowej i obsługi emisji (obejmuje
ryzyko przedpłat)
• Operacyjne dotyczące organizacji i wad prawnych
kontraktów
• Hazard moralny inicjatora związany z
odpowiedzialnością za aktywa
Ocena ratingowa (S&P)
Wysoka
•
Najwyższa ocena za kompetentną i stabilną kadrę zarządzającą. Przestrzegane normy
ostrożnościowe w zakresie udzielania kredytów oraz nienaganna obsługa zadłużenia.
Ponadprzeciętna
•
Różni się od oceny najwyższej nieznacznie gorszymi wynikami historycznymi,
stabilnością, elastycznością lub płynnością finansową.
Przeciętna
•
Zmienne wyniki mogą pochodzić ze stosowania niestandardowych norm w zakresie
udzielenia kredytów, stopnia niewypłacalności pojedynczych aktywów, obsługa
zadłużenia poprawna, ale nie wiodąca.
Poniżej średniej
•
Brak możliwości, wydajności i kompetencji czego efektem są zmienne wyniki. Bardziej
liberalne warunki udzielania kredytów, poniżej standardów, ograniczona zdolność
obsługi zadłużenia pogarszająca wyniki.
Niska
•
Słabe wyniki wiążące się ze zbyt liberalnymi zasadami udzielania kredytów,
niedostatecznej kontroli jakości, ponoszenia strat. Możliwości obsługi długu są
wyczerpane, a stopień niewypłacalności powyżej średniej.
Struktury finansowania
– transze o planowanej amortyzacji (Planned
Amortization Class, PAC)
– transze o określonej amortyzacji (Targeted
Amortization Class, TAC)
– transze obligacji towarzyszących (Companion,
or Support Tranches)
– transze narastające w przypadku zajścia
zdarzenia kredytowego (Accrual Bonds, ZTranches)
Przykładowa struktura bilansu spółki
celowej emitującej CLO (mln euro)
A
k
ty
w
a
(k
red
y
ty
,
p
o
ży
czk
i)
50
0
0
50
0
0
P
asy
w
a
R
atin
gS
tatu
stran
szy
(in
stru
m
en
ty
d
łu
żn
e)
46
5
0 A
A
A
/ u
p
rzy
w
ilejo
w
an
a
A
A (sen
io
r)
1
0
0
A
p
o
śred
n
ia
(m
ezzan
in
e)
1
0
0
B
B
B p
o
d
p
o
rząd
k
o
w
an
a
(su
b
o
rd
in
ated
)
1
5
0
* b
rak k
ap
itałw
łasn
y
50
0
0
U
d
ziałw
w
arto
ści
p
asy
w
ó
w
9
3
%
2
%
2
%
3
%
1
0
0
%
Uwarunkowania sekurytyzacji w Polsce
– Przystąpienie do UE
– Rosnące potrzeby w zakresie finansowania
gospodarki
– Szybki wzrost rynku kredytowego
– Niewielkie kapitały krajowe
– Nowe regulacje prawne
– Rozwój rynku kapitałowego
Bariery rozwoju sekurytyzacji
– Problemy organizacyjne, prawne z aktywami
– Trudności z wykorzystaniem sekurytyzacji do
zarządzania ryzykiem
– Brak rynku wtórnego
– Ograniczenia prawne (np. zakaz odkupu
transzy podporządkowanej, wymagana zgoda
na cesję dłużnika)
– Ograniczenia efektywności finansowej
– Tańsze źródła finansowania (np. dla banków
depozyty detaliczne)
Szanse dla rozwoju sekurytyzacji
– Zapotrzebowanie rynku kapitałowego na
nowe, bezpieczne i jednocześnie rentowne
instrumenty finansowe
– Wzrost znaczenia finansowania
długoterminowego w gospodarce, większe
potrzeby kapitałowe
– Rosnąca konkurencja w sektorze bankowym
– Przenikanie innowacji z rynków europejskich
– Rozwój oferty bankowości inwestycjnej
– Potrzeba zarządzania ryzykiem finansowym
Postulaty
– zmiany prawne w zakresie cesji i zgody dłużnika
pierwotnego
– animowanie rynku wtórnego (IKE, OFE)
– wprowadzenie instytucji administratora zabezpieczeń
hipotecznych w sekurytyzacji (kredytów hipotecznych)
na wzór instytucji administratora zastawu
– uprawnienie do wystąpienia z wnioskiem o nadanie
klauzuli wykonalności dla tytułu egzekucyjnego
opiewającego na wierzytelność na takich samych
warunkach, jak bank inicjujący transakcję
– podjęcie próby utworzenia instytucji publicznej
wspierającej rozwój wtórnego rynku kredytowego
Dziękuję za uwagę!
Źródło:
“Sekurytyzacja kredytu hipotecznego”
Bogusław Półtorak
Wydawnictwa Fachowe Cedewu, Warszawa 2005
Kontakt:
[email protected]
[email protected]
Katedra Finansów
Akademia Ekonomiczna we Wrocławiu