Czy (dlaczego) warto pozna* najstarsze Radomskie ko*cio*y ? Radom

CZY (DLACZEGO) WARTO POZNAĆ
NAJSTARSZE RADOMSKIE KOŚCIOŁY ?
RADOM
Praca wykonana w ramach projektu edukacyjnego
Jakub Suwała Dominik Ponichtera Mateusz Sinko 3c
KOŚCIÓŁ I KLASZTOR OJCÓW BERNARDYNÓW
Zakon bernardynów sprowadził do Radomia w
1453 r. król Kazimierz Jagiellończyk
Plac pod budowę kościoła i klasztoru
zlokalizowano tuż za murami miasta, w pobliżu
Bramy Lubelskiej. W 1468 r. stanął kościół
drewniany, który otrzymał wezwanie św.
Katarzyny, męczennicy aleksandryjskiej.
W latach 1861-1864 klasztor był miejscem manifestacji patriotycznych.
Bernardyni odzyskali kościół i klasztor w 1936 r. W 1959 r. pożar zniszczył dach na
kościele i klasztorze. Ostatnie duże prace remontowe przeprowadzono w latach 1998-2000.
Ceglany kościół i klasztor oo. bernardynów to jeden z najcenniejszych zabytków
Radomia. Na teren kościoła prowadzi osiemnastowieczna brama z rzeźbą Chrystusa
upadającego pod krzyżem.
Pierwotne, drewniane zabudowania zastąpiono na przełomie XV i XIV wieku
murowanymi fundacji podczaszego koronnego i starosty radomskiego
Dominika z Kazanowa.
Zespół klasztorny w Radomiu należy do najlepiej zachowanych średniowiecznych
założeń bernardyńskich w Polsce. Restaurację i niewielką rozbudowę kościoła
przeprowadził w latach 1911-12 architekt Stefan Szyller
W kruchcie od strony zachodniej znajduje się późnogotycki portal z piaskowca.
Na szczególna uwagę zasługuje wykonana w drewnie gotycka grupa Pasji w
ołtarzu głównym: Chrystus Ukrzyżowany, Matka Boska Bolesna i św. Jana
Ewangelista.
Niewykluczone, że rzeźby powstały w warsztacie Wita Stwosza. Rokokowe
ołtarze boczne pochodzą z drugiej połowy XVIII wieku. Wewnątrz kościoła można
zobaczyć wiele epitafiów i płyt nagrobnych z rozmaitych epok. Do najcenniejszych
należy wczesnobarokowe epitafium Wszebora Tymińskiego herbu Nałęcz
Niewykluczone, że rzeźby powstały w warsztacie Wita Stwosza. Rokokowe ołtarze
boczne pochodzą z drugiej połowy XVIII wieku. Wewnątrz kościoła można zobaczyć
wiele epitafiów i płyt nagrobnych z rozmaitych epok. Do najcenniejszych należy
wczesnobarokowe epitafium Wszebora Tymińskiego herbu Nałęcz
Kościół bernardynów słynie w mieście z pięknej, precyzyjnie wykonanej przez
bernardynów, ruchomej szopki, którą można oglądać od Świąt Bożego Narodzenia do
Święta Matki Boskiej Gromnicznej. Co roku jest ona wzbogacana o nowe postacie i
elementy ruchome.
Warto zajrzeć także do Kaplicy Matki Boskiej, która mieści się na prawo od prezbiterium.
Można tu zobaczyć oryginalne stalle z początku XVI stulecia
Piękny jest też krużganek klasztorny i wirydarz (dziedziniec klasztorny). Niewielki
budynek przylegający od południa do klasztoru z piramidalnym kominem to
pochodzący z początku XVI wieku tzw. piekarnik. Mieściła się tu kuchnia klasztorna
oraz warzelnia wosku. Jest to jedyny tego typu obiekt w kraju i jeden z nielicznych na
świecie.
Na przykościelnym cmentarzu znajdują się XIX-wieczne epitafia oraz terakotowe stacje Drogi
Krzyżowej. Od strony ulicy Żeromskiego możemy zobaczyć figurę Matki Boskiej, pod którą w
przededniu powstania styczniowego zbierały się tłumy Polaków śpiewających pieśni religijne i
patriotyczne.
W czasie poprzedzającym powstanie styczniowe klasztor był
głównym miejscem działalności patriotycznej w Radomiu, za co
władze carskie ukarały go kasatą, a klasztor zamieniły na
więzienie dla powstańców
W kościele i klasztorze bywało wielu królów
polskich oraz sławnych Polaków. Gościli tu m.in.
Kazimierz Pułaski, Tadeusz Kościuszko, książę
Józef Poniatowski, Julian Ursyn Niemcewicz,
Dionizy Czachowski
KOŚCIÓŁ PW. ŚW. JANA
CHRZCICIELA
Parafia pw. św. Jana Chrzciciela erygowana
została po 1325 r., a prawdopodobnie przed
kazimierzowską lokacją miasta. Król
Kazimierz Wielki (1330-1370) lokował Nowy
Radom najpierw na prawie średzkim około
1340-1360, potem w 1364 r. na prawie
magdeburskim
W raz z miastem uposażył nową parafię pw. św.
Jana. Pierwsza wzmianka o istnieniu parafii
pochodzi z 1408 r. (przed 27 lipca 1408). Około
1360-1370 r. został wzniesiony z czerwonej cegły
pierwotny, jednonawowy kościół, fundacji
Kazimierza Wielkiego. W wiekach XV i XVI
dobudowano kaplice boczne, z których zachowała
się kaplica różańcowa, fundowana w 1481 r. przez
mieszczanina Jana Warcaba. Św. Kazimierz
Jagiellończyk, rezydując w Radomiu z polecania
ojca w latach 1481-1483, traktował świątynię pw.
św. Jana jako zamkową i częste miejsce swej
modlitwy. W 1495 r. inny syn króla Kazimierza
Jagiellończyka, Fryderyk, w kościele tym
uroczyście otrzymał bullę nominującą go do
godności kardynalskiej z przynależnymi jej
oznakami.
W XVII w. Z fundacji Jana Kochanowskiego chorążego kozienickiego, dobudowano
późnorenesansową kaplicę. W początkach XIX w. kościół był poważnie uszkodzony. Jego
restaurację podjęto w latach 1817-1838: podwyższono ściany nawy, która została nakryta
stropem drewnianym były staraniem ks. inf. Stanisława Sikorskiego. Polichromia swoim
stylem nawiązuje do gotyckiego wnętrza.
W latach 1908-1909, staraniem ks. inf. Piotra Górskiego, została fara gruntownie
przebudowana według projektu architekta Józefa Dziekońskiego. Kościół w wyniku tych
wielokrotnych zmian jest neogotycki, orientowany, jednonawowy z dobudowaną nawą
boczną
Według Biblii urodził się pół roku przed Jezusem, według tradycji w wiosce
Ain Karim (niedaleko Jerozolimy), jako syn żydowskiego kapłana
Zachariasza oraz Elżbiety, która była krewną Maryi matki Jezusa. Jego
narodziny zapowiedziane były jako dowód prawdziwości zapowiedzi
złożonych przez Archanioła Gabriela Maryi w czasie zwiastowania, a także
przepowiedziane były jego ojcu przez anioła w Świątyni Jerozolimskiej. W
dość młodym wieku, zapewne po śmierci
Kościół pod wezwaniem św. Wacława
Kościół pod wezwaniem Św. Wacława jest jednym z najstarszych
obiektów w Radomiu. Wzniesiono go jako drewniany kościół w 2giej połowie XII w. Pod koniec XIII wybudowano na tym miejscu
kościół z cegły palonej, rozbudowany najpierw w XV, a później w
XVI w.
W 1802 r. kościół Św. Wacława zajęli Austriacy na magazyn wojskowy. W okresie Księstwa
Warszawskiego był częściowo przebudowany (1809 r.) i użytkowany nadal na cele magazynowe.
Dalszej przebudo- wie uległ w połowie XIX w., kiedy został zamieniony przez władze rosyjskie na
etapowe więzienie skąd wywożono zesłańców na Syberię. W r. 1922/1923 kościół był szpitalem
epidemicznym, przeznaczonym dla chorych na tyfus podczas szalejącej wówczas w Radomiu epidemii
tej choroby. W okresie międzywojennym (1930-1939) użytkowany był jako dom Starców, następnie
mieścił się w nim Oddział Psychiatryczny Szpitala Miejskiego.
W dniu 24 marca 1978 r. — ta XII-wieczna budowla w której znajdował się dawny szpital powróciła
w końcu z powrotem na łono kościoła. Stało się to przede wszystkim dzięki staraniom ś.p. ks.
Stanisława Sikorskiego i Jego współtowarzyszom.
Kościół Świętej Rodziny
Początki kościoła p.w. Świętej Rodziny
sięgają 1901 roku, kiedy to Radomskie
Towarzystwo Dobroczynności będące
właścicielem Domu Pracy – neogotyckiego
budynku przy ul. Świeżej 19 (obecnie
Kelles-Krauza) – otrzymało od
sandomierskiej 6 tys. rubli, z których 3 tys.
przeznaczył on na wzniesienie nowej
kaplicy i 3 tys. na założenie przytułku dla
moralnie upadłych kobiet.
Ojca Pio, Miłosierdzia Bożego), a po
1974 r. obiekt został poddany
gruntownemu remontowi
zmieniającemu wystrój jego wnętrza.
Prace wykonano wg projektów i pod
kierunkiem prof. Władysława
Pieńkowskiego i art.
KATEDRA OPIEKI NAJŚWIĘTSZEJ MARYI
PANNY
W RADOMIU
Gdy w roku 1873 władze carskie skasowały kościół OO Pijarów w
Rynku, radomska parafia, wówczas jedyna, licząca 36 tyś.
wiernych, miała tylko dwa czynne kościoły: św. Jana (farny) i św.
Katarzyny (pobernardyński). Kościół Mariacki w Radomiu to
trójnawowa bazylika z transeptem o bogato rozczłonkowanej
fasadzie z dominującą rozetą i trzema portalami. Projekt nawiązuje
do gotyku francuskiego, także poprzez zastosowanie systemu
przypór i łuków odporowych. Wysokie,
Wnętrze radomskiej katedry swą lekkością i strzelistością
(wys. 21 m) przypomina wnętrza zachodnioeuropejskich
kościołów gotyckich.
Kościół garnizonowy pw. św. Stanisława
Pierwotnie była to cerkiew pod wezwaniem świętego
Mikołaja wybudowana w 1902 roku według projektu
Wiktora Syczugowa, zmodyfikowanego przez innego
rosyjskiego architekta - M. Prieobrażeńskiego.
Świątynia została poświęcona w dniu 9 lutego 1902
przez lubelskiego biskupa prawosławnego
Germana. W 1918 roku cerkiew została przejęta
przez wojsko polskie. Zniszczona podczas działań
wojennych budowla miała być przebudowana na
Muzeum Ziemi Radomskiej. Zwyciężyła jednak
koncepcja przebudowy świątyni na kościół
garnizonowy pod wezwaniem św. Stanisława
Biskupa. Przebudowa miała miejsce w latach 19251932. Autorem tej przebudowy był radomski
architekt Kazimierz Prokulski. Uroczysta
konsekracja świątyni obyła się w 1930 roku
Kościół Ewangelicko-Augsburski
Dawniej była to świątynia katolicka pod wezwaniem Wniebowzięcia
Najświętszej Maryi Panny z lat 1784-1785, zbudowana na miejscu
drewnianej z 2 połowy XIV wieku (była to filia benedyktynów z
Sieciechowa dla obsługi i zarządu majątkami klasztornymi w okolicy
Radomia).
W 1802 zamieniona na magazyn, w 1818 roku na teatr.
Od 1830 własność gminy ewangelicko-augsburskiej (luterańskiej).
W 1893 roku gruntownie przebudowana.
Wejście w miejscu dawnego prezbiterium. Stoi na pozostałościach
baszty murów miejskich.
Kościół Świętej Trójcy
Kościół Świętej Trójcy - został wybudowany w XVII
wieku wraz z klasztorem dla sióstr benedyktynek z
fundacji Barbary Tarłowej. Pierwotnie była to
świątynia drewniana. Uległa zniszczeniu podczas
potopu szwedzkiego. Dzięki Annie Radziwiłłowej w
1678 rozpoczęto odbudowę murowanego kościoła.
W 1774 pożar zniszczył zespół klasztorno-kościelny.
W 1809 w klasztorze urządzono szpital wojskowy, a
w 1819 po kasacie klasztoru - więzienie.
W 1837 kościół zamieniono na cerkiew pw. św.
Mikołaja. Podczas I wojny światowej Austriacy
urządzili w nim magazyn, przez co obiekt popadł w
ruinę. W latach 1924-1925 udało się go odbudować.
Od 1947 kościołem zarządzają oo. jezuici.
Do 1997 w klasztorze mieściło się więzienie i areszt
śledczy, a obecnie - siedziba kurii biskupiej.
DZIĘKUJE ZA OBEJRZENIE
PREZENTACJI