polityka pieniężna

POLITYKA PIENIĘŻNA
POLITYKA FISKALNA I MONETARNA A DEFICYT BUDŻETOWY
1. Budżet państwa i budżety władz lokalnych.
Budżet państwa - to plan finansowy zawierający dochody i wydatki rządowe związane
z realizacją przyjętej polityki społeczno-gospodarczej.
Sporządzany jest on na okres jednego roku oraz zatwierdzany przez władzę
ustawodawczą.
W rzeczywistości gospodarczej pełni on kilka funkcji, spośród których za
najważniejsze uznaje się:
 funkcję fiskalną, Pierwsza z nich polega na gromadzeniu dochodów (których źródłem są
głównie podatki) pozwalających na utrzymanie aparatu państwowego oraz realizację jego
zadań.
 funkcję redystrybucyjną Druga zaś umożliwia dokonywanie pożądanych zmian w
podziale dochodu narodowego.
 funkcję stymulacyjną. Trzecia zaś polega na oddziaływaniu dochodów i wydatków
budżetu państwa na życie gospodarcze i społeczne za pomocą odpowiednio
skonstruowanych systemów podatkowych oraz wydatków budżetowych.
FUNKCJE BUDŻETU:
 funkcję fiskalna - polega na gromadzeniu dochodów (których źródłem są głównie
podatki) pozwalających na utrzymanie aparatu państwowego oraz realizację jego
zadań.
 funkcję redystrybucyjna - umożliwia dokonywanie pożądanych zmian w podziale
dochodu narodowego.
 funkcję stymulacyjna - polega na oddziaływaniu dochodów i wydatków budżetu
państwa na życie gospodarcze i społeczne za pomocą odpowiednio skonstruowanych
systemów podatkowych oraz wydatków budżetowych.
Budżet państwa składa się z dochodów i wydatków centralnych władz państwowych (budżet
centralny), władz lokalnych (budżety lokalne lub terenowe) i ubezpieczeń społecznych.
Budżet państwa składa się z dochodów i wydatków:
 centralnych władz państwowych (budżet centralny),
 władz lokalnych (budżety lokalne lub terenowe),
 ubezpieczeń społecznych,
Szukasz gotowej pracy ?
To pewna droga do poważnych kłopotów.
Plagiat jest przestępstwem !
Nie ryzykuj ! Nie warto !
Powierz swoje sprawy profesjonalistom.
2
Cechy budżetu:
1. nadwyżka budżetowa - występuje, gdy podatki i inne wpływy są wyższe od
wydatków,
2. deficyt budżetowy - występuje, gdy podatki i inne wpływy są niższe od wydatków,
3. budżet zrównoważony - występuje, gdy podatki i inne wpływy są równe wydatkom,
Budżety lokalne zależą od politycznej organizacji państwa - w Polsce są nimi budżety
wojewódzkie i budżety gminne.
W gestii budżetów lokalnych znajduje się zazwyczaj:
 gospodarka komunalna i mieszkaniowa,
 oświata i ochrona zdrowia, kultura,
 utrzymanie porządku publicznego,
 infrastruktura.
Wydatki budżetów lokalnych finansowane są głównie z własnych źródeł, którymi są dochody
pochodzące z podatków i opłat obciążających ludność danego terenu oraz dochodów
uzyskanych z działalności prowadzonej przez władze lokalne. W ograniczonym stopniu
źródłem finansowania wydatków są: subwencje, pożyczki oraz inne transfery z budżetu
centralnego.
2. Polityka pieniężna państwa.
Ponieważ pieniądz stanowi podstawę funkcjonowania gospodarki rynkowej, jego
funkcje i rola pozostają w stałym obszarze zainteresowań państwa. Wyraża się ono
kształtowaniem i realizacją odpowiedniej polityki pieniężnej państwa, która stała się jedną z
najważniejszych dziedzin polityki makroekonomicznej.
W rzeczywistości gospodarczej dostrzegać trzeba ją przez pryzmat:
 funkcji,
 instrumentów
 oraz jej skuteczności.
Polityka pieniężna (określana także jako monetarna) polega na regulowaniu stopy
wzrostu podaży pieniądza krajowego w celu wspierania rozwoju gospodarczego kraju,
zapewnieniu racjonalnego i trwałego zatrudnienia, rozsądnej stabilizacji cen oraz równowagi
Szukasz gotowej pracy ?
To pewna droga do poważnych kłopotów.
Plagiat jest przestępstwem !
Nie ryzykuj ! Nie warto !
Powierz swoje sprawy profesjonalistom.
3
bilansu płatniczego. Jako taka, pełni ona rolę instrumentalną w stosunku do ogólnych celów
polityki ekonomicznej. Te z kolei są również celami generalnymi polityki pieniężnej państwa.
Polityka pieniężna (określana także, jako monetarna) - polega na regulowaniu stopy
wzrostu podaży pieniądza krajowego w celu
 wspierania rozwoju gospodarczego kraju,
 zapewnieniu racjonalnego i trwałego zatrudnienia,
 rozsądnej stabilizacji cen oraz równowagi bilansu płatniczego.
Rola polityki pieniężnej:
 Pełni rolę instrumentalną w stosunku do ogólnych celów polityki ekonomicznej.
 Ma charakter powszechny, oddziaływuje bowiem na prawie wszystkich uczestników
procesu gospodarczego, a nie na selektywnie wybrane podmioty.
 Koncentruje się przede wszystkim na:
1. regulowaniu podaży pieniądza,
2. operowaniu zmianami stopy procentowej,
3. oddziaływaniu na kurs walutowy.
Instrumentarium polityki pieniężnej:
 oddziaływania na płynność bankową (poprzez stopę dyskontową,
 operacje otwartego rynku i rezerwy obowiązkowe),
 kontroli kredytów oraz selektywnej polityki kredytowej i jej instrumentów.
Polityka pieniężna działa stosunkowo szybko, z niewielkim opóźnieniem w czasie. Ma
ona charakter przede wszystkim bezosobowy i powszechny, oddziaływuje bowiem na prawie
wszystkich uczestników procesu gospodarczego, a nie na selektywnie wybrane podmioty.
Koncentruje się przede wszystkim na: regulowaniu podaży pieniądza, operowaniu zmianami
stopy procentowej, oraz oddziaływaniu na kurs walutowy.
Instrumentarium polityki pieniężnej sprowadza się zaś przede wszystkim do:
 oddziaływania na płynność bankową (poprzez stopę dyskontową, operacje
otwartego rynku i rezerwy obowiązkowe),
 kontroli kredytów oraz selektywnej polityki kredytowej i jej instrumentów.
Polityka pieniężna, jak każda polityka ma ograniczoną skuteczność oddziaływania na
gospodarkę. Znajduje to odzwierciedlenie w konflikcie celów polityki ekonomicznej, w samej
realizacji polityki pieniężnej oraz w niedostatecznej elastyczności struktur ekonomicznych i
społecznych. Polityka pieniężna w trakcie realizacji napotyka na takie ich układy, które nie
Szukasz gotowej pracy ?
To pewna droga do poważnych kłopotów.
Plagiat jest przestępstwem !
Nie ryzykuj ! Nie warto !
Powierz swoje sprawy profesjonalistom.
4
zawsze są ze sobą zgodne. Przejawia się to konfliktami celów, tak pomiędzy celami
wewnętrznymi a celami zewnętrznymi, jak też w obszarze samych celów wewnętrznych. Ma
to miejsce zwłaszcza w krótkich okresach.
Przykładem pierwszego układu sprzeczności są trudności pogodzenia działań na rzecz
zrównoważenia bilansu płatniczego z rozwojem gospodarczym. Jeżeli bowiem, np. stopa
procentowa na rynkach międzynarodowych wzrasta, to aby przeciwdziałać odpływowi
kapitałów za granicę, trzeba również w kraju utrzymywać relatywnie wysoką stopę
procentową - i to nawet wówczas, gdy sytuacja na rynku pracy i rynku kapitałowym wymaga
jej obniżenia. Sytuacja ta wymaga wyboru jednego spośród różnych, niespójnych ze sobą
celów.
Przykładem drugiego układu sprzeczności jest kwestia zwalczania inflacji i bezrobocia.
Oba słuszne cele wymagają jednak odmiennej polityki pieniężnej. Ograniczanie inflacji
wymaga polityki restrykcyjnej, której ubocznym skutkiem jest zwykle zwiększenie stopy
bezrobocia w następstwie recesji wywołanej spadkiem popytu globalnego. Z kolei
zmniejszenie bezrobocia wymaga ekspansywnej polityki pieniężnej, która służy ożywieniu
produkcji, inwestycji i zatrudnienia, ale pociąga za sobą niekiedy wzrost cen i nasilenie
zjawisk inflacyjnych.
Często w procesie realizacji polityki pieniężnej dochodzi do trudności w osiąganiu
celów, dla których została ona podjęta. Ma to miejsce mimo uruchomienia odpowiednich
instrumentów. Przykładem takiej sytuacji jest regulowanie podaży pieniądza oraz stopy
podatkowej.
W praktyce skuteczność polityki pieniężnej zależy w znacznym stopniu od
elastyczności struktur ekonomicznych i społecznych, w obrębie których jest realizowana.
Dotyczy to zarówno struktur w wymiarze wewnętrznym jak i zewnętrznym.
W wymiarze wewnętrznym nieelastyczność - inaczej sztywność - struktur
spowodowana może zostać: współzależnościami między układem cen i dochodów;
zadłużeniem przedsiębiorstw i gospodarstw domowych; rozmiarami sektora publicznego oraz
sztywnością jego potrzeb finansowych; wysokim poziomem świadczeń socjalnych.
Zmniejszenie negatywnych skutków działania tych czynników, winno sprowadzać się przede
wszystkim do walki z ograniczeniami konkurencji i mobilności czynników produkcji.
Niekiedy wskazuje się także na działania mające ograniczać wydatki publiczne i socjalne.
W wymiarze zewnętrznym nieelastyczność struktur spowodowana jest przede
wszystkim ograniczeniami swobody kształtowania polityki pieniężnej, ze względu na reguły
funkcjonowania (będące niekiedy dyktatem) międzynarodowych organizacji gospodarczych.
Szukasz gotowej pracy ?
To pewna droga do poważnych kłopotów.
Plagiat jest przestępstwem !
Nie ryzykuj ! Nie warto !
Powierz swoje sprawy profesjonalistom.
5
3. DEFICYT BUDŻETOWY
Ważne jest zbadanie wpływu polityki fiskalnej na wielkość budżetu i konsekwencje dla
gospodarki deficytu budżetowego.
Dług publiczny - składa się z pożyczek zaciągniętych przez rząd;
 jego wielkość to wartość obligacji rządowych znajdujących się w rękach ludności.
Możliwe przyczyny i konsekwencje deficytu budżetowego:
 przyczynami mogą być:
1. recesja (kryzys) - deficyt koniunkturalny;
2. polityka gospodarcza (np. wzrostu) - taki deficyt nazywa się strukturalnym;
 „wypychanie” inwestycji;
 ekonomiczny ciężar długu publicznego;
Budżet strukturalny (aktywny) - część budżetu ukształtowana przez aktywną politykę
państwa, jak np. podatki, wydatki na zbrojenia i infrastrukturę;
 ten budżet oblicza się szacując jego przychody i wydatki zakładając, że
gospodarka wytwarza na poziomie produktu potencjalnego;
Budżet koniunkturalny (pasywny) - część budżetu ukształtowana przez aktualną fazę cyklu
koniunkturalnego, jak np. niże podatki wyższe wydatki socjalne w
fazie kryzysu;
 ten budżet oblicza się szacując jego przychody i wydatki zakładając, że
gospodarka wytwarza na poziomie znacząco różnym od produktu
potencjalnego;
 jest różnicą pomiędzy deficytem rzeczywistym a strukturalnym;
Budżet strukturalny jest ważnym narzędziem analizy makroekonomicznej. Pozwala ocenić i
przewidywać skutki polityki gospodarczej rządu realizowanej poprzez budżet, a także polityki
fiskalnej: np. wzrost podatków fazie recesji.
4. KIEROWANIE POPYTEM I KOMBINACJA POLITYKI
Poziom podatków, wydatków, deficytów lub nadwyżek powinien zależeć od:
1. potrzeby hamowania lub pobudzania aktywności gospodarczej - stąd polityka kierowania
popytem;
 instrumentem tej polityki może być deficyt strukturalny aby zapewnić pełne
zatrudnienie, albo nadwyżka w celu schłodzenia popytu;
Szukasz gotowej pracy ?
To pewna droga do poważnych kłopotów.
Plagiat jest przestępstwem !
Nie ryzykuj ! Nie warto !
Powierz swoje sprawy profesjonalistom.
6
 np. zwiększając wydatki lub zmniejszając podatki w okresie słabej koniunktury rząd
pobudza (powiększa) popyt (najlepiej do poziomu odpowiadającego potencjalnemu
PKB);
2. roli jaką polityka fiskalna i pieniężna odgrywa w kierowaniu aktywnością gospodarczą kombinacja polityki pieniężnej i fiskalnej;
 tych instrumentów - tj. podatków, wydatków i podaży pieniądza - można używać
do oddziaływania na ogólny poziom PKB jak i na jego strukturę (zmienić podział
potencjalnego PKB na I; C; G);
 np: celem jest zwiększenie wydatków na oświatę i zdrowie przy nie zmienionym
poziomie PKB. Aby to osiągnąć rząd może:
a). zwiększyć wydatki na oświatę i zdrowie;
b). nie zmieniać podatków;
c). podnieść stopę procentową, aby zwolnić środki z inwestycji;
 aby wzrosły inwestycje kosztem konsumpcji, rząd może:
a). podnieść podatki (aby obniżyć dochód do dyspozycji i C);
b). obniżyć stopę %;
c). nie zmieniać poziomu G;
5. WYPYCHANIE INWESTYCJI PRZEZ DEFICYT
ROZWINIĘTA ANALIZA POLITYKI PIENIĘŻNEJ
1. KLASYCZNE SCHEMATY
1.1. Model Saya
Jego istotą jest prawo rynków Saya - mówiące, że nadprodukcja nie jest możliwa,
ponieważ podaż tworzy swój własny popyt. Nie dostrzega on różnicy pomiędzy wymianą
bezpośrednią a za pośrednictwem pieniądza (nie widzi możliwości rozerwania kupna i
sprzedaży).
Zakłada on - jak w modelu klasycznym - że ceny i płace są giętkie, elastyczne, a co za
tym idzie szybko dostosowują się (zmieniają) aby wyeliminować nadmiar popytu lub podaży.
Zmiana podaży powoduje, że ceny i płace zmieniają się aż do zrównoważenia rynków.
Model Saya
poziom cen
produkt
potencjalny
Szukasz gotowej pracy ?
To pewna droga do poważnych kłopotów.
Plagiat jest przestępstwem !
Nie ryzykuj ! Nie warto !
Powierz swoje sprawy profesjonalistom.
7
P
F
P1
Q = Q1
produkt realny i potencjalny (PKB)
Gdy spada popyt (np. na skutek ograniczenia podaży pieniądza), to spadnie poziom cen i
gospodarka nadal będzie produkować na poziomie potencjalnego PKB.
Keynesowskie
Twierdzenie:
Jeżeli ceny i płace będą zamrożone a AD przesunie się w dół, to podaż nie znajdzie
dostatecznego popytu i produkcja spadnie do nowego punktu równowagi w punkcie F
(poniżej poziomu pełnego zatrudnienia) – schemat wyżej
Jednocześnie wiadomo, że polityka fiskalna i pieniężna wywiera (delikatny) wpływ na
stopę procentową i oraz poziom i strukturę produkcji.
Założenia
 lepkie (sztywne) ceny i płace w krótkim okresie,
 istnieją niewykorzystane zasoby (moce produkcyjne),
Model keynesowski
poziom cen
Produkt
potencjalny
P
P1
Q1
Q2
Szukasz
gotowej pracy ?
produkt realny (PKB)
To pewna droga do poważnych kłopotów.
Plagiat jest przestępstwem !
Nie ryzykuj ! Nie warto !
Powierz swoje sprawy profesjonalistom.
8
1.2. Modele współczesne
Modele współczesne pokazują oddziaływanie na siebie:
 produkcji i dochodu;
 podaży pieniądza;
 stopy procentowej;
Narzędziem analizy tych oddziaływań są krzywe „IS - LM”. Zakłada się przy tym, że ceny i
podaż pieniądza są stałe.
 pozwala ona na rozpatrywanie takich kombinacji dochodu (produkcji) i stopy
procentowej, które prowadziłyby do ustalenia się równowagi na dwóch rynkach
jednocześnie - tj. na rynku dóbr i rynku pieniądza.
Równowaga oszczędności i inwestycji oraz równowaga na rynku pieniężnym
Stopa %%
LM
równowaga na rynku
pieniężnym
IS
inwestycje równe
oszczędnościom
Krzywa IS - opisuje zależność pomiędzy stopą procentową a produkcją, przy których
występuje równość inwestycji i oszczędności (wydatki są w stanie równowagi, bo I = S).
Szukasz gotowej pracy ?
To pewna droga do poważnych kłopotów.
Plagiat jest przestępstwem !
Nie ryzykuj ! Nie warto !
Powierz swoje sprawy profesjonalistom.
9
 IS - jest zbiorem kombinacji dochodu i stopy procentowej przy których rynek dóbr
(globalny popyt C i I) i produkcja znajdują się w równowadze;
 przy niższym poziomie stopy procentowej inwestycje i dzięki nim PKB będą wyższe.
LM - opisuje zależność pomiędzy stopą procentową i produkcją, przy którym popyt i
podaż na rynku pieniężnym są sobie równe.
 LM - jest zbiorem kombinacji stopy % i produkcji zapewniających równość popytu na
pieniądz (zwanego preferencjami płynności, bo jest przeznaczony do celów
transakcyjnych) i podażą pieniądza;
 wraz ze wzrostem PKB i dochodu popyt i podaż na pieniądz rośnie;
Wzajemne oddziaływanie IS i LM:
Ponieważ krzywa IS reprezentuje równowagę na rynku dóbr (przy której wydatki są w stanie
równowagi: bo I = S), a krzywa LM przedstawia , to makroekonomiczna równowaga produkcji
i stopy % jest wyznaczana przez równowagę wydatków i rynku pieniężnego;
 tylko w punkcie przecięcia krzywych IS i LM podaż pieniądza jest taka, że stopa %
równoważy planowane S i I.
Monetarystyczna krzywa LM - zakłada, że:
 szybkość obiegu pieniądza jest stabilna,
 popyt na pieniadz jest niewrażliwy na stopę %,
stąd produkcja wyznaczana jest przez podaż pieniądza - TYLKO PIENIADZ MA
ZNACZENIE
Q = MV / P
POLITYKA PIENIĘŻNA
1. Polityka pieniężna polega na regulowaniu podaży pieniądza.
Zmiana podaży pieniądza, przy braku zmian po stronie wydatków, , wyznaczając nowy
punkt równowagi makroekonomicznej, w którym nastapi:
 wzrost (spadek) produkcji - PKB;
 spadek (wzrost) stopy procentowej;
Skutki polityki pieniężnej i fiskalnej
LM
równowaga na
rynku pieniężnym
stopa %%
P
E
EC
Szukasz gotowej pracy ?
To pewna droga do poważnych kłopotów.
Plagiat jest przestępstwem !
Nie ryzykuj ! Nie warto !
Powierz swoje sprawy profesjonalistom.
10
IS
inwestycje równe
oszczędnościom
Q Q1
produkt realny (PKB)
2. Polityka fiskalna polega na regulowaniu obciążeń podatkowych - stąd zmiana C + (lub)
I - lub poziomu wydatków rządowych.
Polityka fiskalna przesuwa krzywą IS, a przy stałej podaży pieniądza (LM) spowoduje:
 wzrost (spadek) produkcji - PKB;
 wzrost(spadek) stopy procentowej;
WYPYCHANIE INWESTYCJI:
Ekspansywna polityka fiskalna prowadzi do wzrostu stopy % (patrz wyżej). W
zależności od stopnia wzrostu stopy % i wrażliwości inwestycji na jej zmianę, inwestycje
zostaną wypchnięte.
Przybliżonym wskaźnikiem wypychania jest zmiana położenia punktu równowagi
pod wpływem zmiany stopy %. Skala wypychania zależy od nachylenia LM; im bardziej
płaska to skala wypychania jest mniejsza.
W porównaniu do wcześniej prowadzonej analizy mnożnika, analiza z wykorzystaniem
krzywych IS i LM pokazuje wpływ polityki pieniężnej i fiskalnej na inwestycje. Przykładowy
mechanizm wypychania:
 zmniejszenie obciążeń podatkowych (lub wydatków rządowych) spowoduje wzrost
wydatków i produkcji;
 efektem będzie wzrost stopy %;
 wzrost stopy % „wypchnie” część inwestycji;
Podobne efekty spowoduje deficyt budżetowy:
 w celu pokrycia deficytu rząd zadłuża się w systemie bankowym,
 powoduje to zmniejszenie podaży pieniądza dla sektora prywatnego,
 rezultatem jest wzrost stopy % i wypychanie inwestycji,
Szukasz gotowej pracy ?
To pewna droga do poważnych kłopotów.
Plagiat jest przestępstwem !
Nie ryzykuj ! Nie warto !
Powierz swoje sprawy profesjonalistom.