1 marca- Światowy Dzień Walki z Otyłością DIAGNOZA PROBLEMU

1 marca- Światowy Dzień Walki z Otyłością
DIAGNOZA PROBLEMU ZDROWOTNEGO
Występowanie nadwagi i otyłości stanowi istotny problem w zakresie zdrowia
publicznego, dotyczy on przede wszystkim osób dorosłych, jednak niepokój budzi
również wzrastająca liczba otyłych wśród dzieci i młodzieży.
Badania wskazują, że 70-80% młodzieży z otyłością stwierdzoną w okresie dojrzewania stanie
się otyłymi dorosłymi. Dziecko otyłe w wieku 10-13 lat jest 6-7 krotnie bardziej zagrożone
wystąpieniem otyłości w dorosłym życiu niż jego rówieśnik z prawidłową masą ciała (4,5).
Poważne następstwa zdrowotne otyłości, a także szybki wzrost częstości jej występowania
sprawiły, iż określa się ją mianem epidemii XXI wieku. Szybkość, z jaką narasta w wielu
współczesnych społeczeństwach wśród młodzieży, wydaje się wskazywać na zmiany
zachodzące w stylu życia i zachowaniach zdrowotnych młodych ludzi, dotyczących głównie
sposobu odżywiania i braku aktywności fizycznej (4).
Zachowania żywieniowe oraz niska aktywność fizyczna stanowią w etiologii otyłości zespół
czynników zewnętrznych, a więc poddających się zmianie. Właściwa ich modyfikacja jest więc
szansą na realną pomoc otyłym lub zagrożonym otyłością nastolatkom. Działania w kierunku
redukcji masy ciała mogą doprowadzić nie tylko do zmniejszenia częstości występowania
nadwagi i otyłości w tej grupie populacji, ale także do zmniejszenia częstości występowania
związanych z tym problemem powikłań zdrowotnych (4).
EPIDEMIOLOGIA NADWAGI I OTYŁOŚCI .
Według badań przeprowadzonych w ramach Projektu WOBASZ (Wieloośrodkowego
Ogólnopolskiego Badania Stanu Zdrowia Ludności) nadwaga występuje u 40,4% mężczyzn i
27,9% kobiet, natomiast problem otyłości dotyczył 21,2% mężczyzn i 22,4% kobiet (6).
Wyniki badań prowadzonych na populacji dzieci i młodzieży w Instytucie Żywności i Żywienia w
Warszawie w 2000 roku wykazały, że nadwaga występowała u 8,0% chłopców oraz u 7,2%
dziewcząt, natomiast odsetek dzieci otyłych zarówno wśród chłopców i dziewcząt wynosił 4,6%
(6).
Zgodnie z wynikami badań przeprowadzonych w Zakładzie Medycyny Szkolnej Instytutu Matki i
Dziecka w Warszawie w 2005 roku odsetek polskich gimnazjalistów z nadmiarem masy ciała
wynosił ponad 13,3%. Stwierdzono, że otyłość występowała u 4,5% badanych, częściej u
dziewcząt niż u chłopców (odpowiednio 5,7% oraz 3,3%), natomiast nadwaga została
stwierdzona u 9% młodzieży. Największy odsetek uczniów z nadwagą i otyłością
zarejestrowano w grupie 14-latków, wyniósł on 12% dla chłopców i 16% dla dziewcząt. W
porównaniu do roku 1995 uzyskane w badaniu dane pozwalają stwierdzić, że częstość
występowania nadmiaru masy ciała w grupie wiekowej 14-15 lat zwiększyła się o około 2% w
roku 2005 (6).
Tendencję wzrostową odnośnie ilości osób z problemem otyłości można zaobserwować także na
terenie województwa łódzkiego. W roku 2004 wskaźnik dotyczący liczby osób w wieku 0-18 lat
(wskaźnik na 10 tys. ludności) będących pod opieką lekarza POZ z powodu otyłości wynosił
152,0, natomiast cztery lata później wzrósł do 217,2. Także w powiecie miasta Łodzi w
analizowanym okresie wskaźnik wzrósł z 147,4 do 218,0. Ogółem w województwie łódzkim w
roku 2008 otyłość (E65-E68) zdiagnozowano u 10 608 dzieci w wieku 0-18 lat, a w mieście
Łodzi u 2 452 dzieci (1).
Wykres 1
Według danych Łódzkiego Oddziału Wojewódzkiego Narodowego Funduszu Zdrowia w 2009
roku na terenie województwa łódzkiego z powodu otyłości leczonych było 492 dzieci w wieku
gimnazjalnym (roczniki 1994, 1995, 1996). Dane dotyczą osób leczonych w podstawowej opiece
zdrowotnej oraz ambulatoryjnej opiece specjalistycznej.
NASTĘPSTWA ZDROWOTNE NADWAGI I OTYŁOŚCI.
Otyłość stanowi zagrożenie dla zdrowia i życia. Osoby otyłe częściej chorują na cukrzycę,
nadciśnienie tętnicze, mają podwyższony poziom lipidów w surowicy krwi. Otyłość zwiększa
zagrożenie miażdżycą i chorobą wieńcową, prowadzi do niewydolności krążenia i niewydolności
oddechowej. Ryzyko wystąpienia chorób związanych z otyłością zależy w dużej mierze nie tylko
od stopnia otyłości, ale również od rozmieszczenia tkanki tłuszczowej w organizmie. Bardzo
niekorzystny dla zdrowia jest brzuszny typ otyłości, często współistniejący z nadciśnieniem
tętniczym, cukrzycą, podwyższonym poziomem trójglicerydów i obniżonym poziomem HDL
cholesterolu we krwi, tworzących razem zespół metaboliczny. Umieralność z powodu niektórych
rodzajów nowotworów u osób otyłych jest wyższa niż u osób z prawidłową masą ciała. U
mężczyzn dotyczy to raka jelita grubego oraz raka gruczołu krokowego. U kobiet nadmierna
masa ciała jest związana z wyższą umieralnością z powodu raka piersi, szyjki macicy,
endometrium, raka jajników i pęcherzyka żółciowego (2,3,4).
Do powikłań otyłości należą m.in.: choroby zwyrodnieniowe stawów, kamica pęcherzyka
żółciowego, zespół obturacyjny bezdechu nocnego oraz zaburzenia funkcjonowania układu
rozrodczego u kobiet. Niezwykle istotną konsekwencją otyłości jest obniżenie jakości życia
związanej z jednej strony z ww. problemami zdrowotnymi, z drugiej zaś z niską samooceną,
brakiem akceptacji własnego wyglądu, izolacją społeczną. Osoby z otyłością częściej cierpią na
zaburzenia lękowe i depresję, mają problemy z zatrudnieniem i wcześniej przechodzą na rentę
(2,4).
KONSEKWENCJE DLA MŁODEGO POKOLENIA
Otyłość jest zaburzeniem, które wpływa na sposób postrzegania otyłego dziecka, zarówno przez
siebie samego, jak i przez otoczenie. Dlatego właśnie bardzo częstym powikłaniem otyłości u
dzieci i młodzieży są problemy psychospołeczne (4).
Otyłe dzieci mają poczucie małej atrakcyjności fizycznej, negatywnie oceniają swój wygląd, czują
się nielubiane i nieakceptowane przez innych. Poczucie odrzucenia, osamotnienia, smutku, żalu
oraz depresji znajduje swoje odzwierciedlenie w braku wiary we własne siły i w konsekwencji
przyjęciu postawy pasywnej. Dzieci otyłe bardzo często stają się obiektami przezwisk i żartów.
Brak akceptacji ze strony otoczenia może doprowadzić do agresywnego zachowania, co rodzi
wiele konfliktów (4).
Odrzucenie
przez rówieśników oraz zawstydzenie własnym wyglądem powodują niechęć do uczestniczenia w
zajęciach sportowych oraz do spędzania wolnego czasu z rówieśnikami. Tworzy się w ten
sposób błędne koło, skutkujące poczuciem osamotnienia. Jego dopełnieniem jest spędzanie
przez samotnych otyłych większości czasu przed telewizorem i komputerem, co dodatkowo
pogłębia problem otyłości. Otyli nastolatkowie, sfrustrowani i zniechęceni, albo izolują się coraz
bardziej od rówieśników, albo też szukają za wszelką cenę akceptacji przez jakąkolwiek grupę –
nawet przestępczą (4).
PIŚMIENNICTWO
1. Wojewódzkie Centrum Zdrowia Publicznego w Łodzi: “Informator Statystyczny Ochrony
Zdrowia” za lata 2004-2008.
2. Jodkowska M., Wojnarowska B., Oblacińska A.: „Test przesiewowy do wykrywania zaburzeń w
rozwoju fizycznym u dzieci i młodzieży w wieku szkolnym”, Instytut Matki i Dziecka, Warszawa
2007, s. 5, 13-14.
3. Zahorska-Markiewicz B: „Otyłość – poradnik dla lekarzy”, ARCHI plus, Kraków 2002, s. 8-11.
4. Oblacińska A., Tabak I.: „Jak pomóc otyłemu nastolatkowi?”, Instytut Matki i Dziecka,
Warszawa 2006.
5. Oblacińska A., Jodkowska M., Palczewska I., Tabak I.: „Wartość i przydatność
zmodyfikowanego testu przesiewowego do wykrywania nadwagi i otyłości u dzieci i młodzieży w
weiku szkolnym”, Medycyna Wieku Rozwojowego, nr 3, część 1, tom XI, 2007, s. 275-280.
6. Jarosz M., Kłosiewicz-Latoszek L.: „Otyłość –zapobieganie i leczenie”, zalecenia Instytut
Żywności i Żywienia, PZWL, Warszawa 2006, 2009.
Opracowały: Izabela Borczyk, Wioletta Krakała; Dział Promocji Zdrowia, Nadzoru Świadczeń
Medycznych i Kontroli ZOZ
Źródło INTERNET:
http://www.wczp-lodz.pl/Dokumenty/swiatowy_dzien_walki_z_otyloscia.pdf