Niedozwolone pozostałości środków ochrony roślin w rolnictwie

Niedozwolone pozostałości
środków ochrony roślin w
rolnictwie ekologicznym
Warszawa 23 czerwca 2016 r.
Rolnictwo ekologiczne – skansen czy
nowoczesna produkcja ?
• Rolnictwo ekologiczne to nie skansen . To nowoczesna produkcja
owoców i warzyw, w której na odpowiednio przygotowanej glebie
wysadzono zdrowe rośliny, nawożone na podstawie wyników analiz,
pielone, nawadniane, systematycznie chronione przed chorobami i
szkodnikami …
• Rolnictwo ekologiczne to wysokie plony dobrej jakości owoców i
warzyw, nie zawierających pozostałości niedozwolonych środków
ochrony roślin
• Chore, zachwaszczone , nienawożone i niechronione uprawy to nie
rolnictwo ekologiczne tylko opuszczone plantacje
Zagrożenia dla rolnictwa ekologicznego
• Biologiczne zakażenia żywności
• Choroby grzybowe i wirusowe porażające rośliny na terenie całego
kraju
• Nowe , niespotykane dotąd , szybko się rozprzestrzeniające
szkodniki
• Uprawy GMO
Niedozwolone pozostałości środków ochrony roślin
Niedozwolone pozostałości środków ochrony roślin w owocach
ekologicznych
Wg raportu dr Artura Miszczaka z Pracowni Badania Bezpieczeństwa Żywności
• Certyfikat ekologiczny nie daje 100% gwarancji, że
owoce są całkowicie pozbawione niedozwolonych
pozostałości ś.o.r.
• W badaniach Laboratorium IO w Skierniewicach w 10
% próbek surowców ekologicznych ( owoce ,
warzywa, zioła ) wykryto niedozwolone pozostałości
, w tym 67% próbek skażonych stanowiły owoce
• 70 % analizowanych próbek owoców z certyfikatem
EKO było ,, czystych ”, niestety aż w 30% próbek
owoców z certyfilatem EKO wykryto niedozwolone
pozostałości ś.o.r. ( omówić konsekwencje !!! )
Skala nieuczciwości w rolnictwie ekologicznym
• Wg publikowanych wyników badań Zakładu Badania
Bezpieczeństwa Żywności Instytutu Ogrodnictwa w Skierniewicach ilość rolników nieuczciwych wśród rolników ekologicznych wynosi
ok. 2 % ( rolnicy świadomie stosujący środki konwencjonalne,
niedozwolone : herbicydy, fungicydy, zoocydy, akarycydy itp. )
• Dla porównania ilość rolników konwencjonalnych , którzy stosują
środki niedozwolone – niezarejestrowane w danej uprawie lub
wielokrotnie stosują dozwolone pestycydy powodując przekroczenie
dopuszczalnych poziomów pozostałości s.a. ( NDP = MRL ) w płodach
rolnych również stanowi ok. 2 %
Przyczyny występowania niedozwolonych
pozostałości w produktach ekologicznych
• 1. celowe działanie rolnika, często nie w pełni świadome ( krótki okres karencji
preparatu 1- 3 dni, brak wiedzy i chciwość sprzedawcy ś.o.r )
• 2. praktycznie brak państwowego doradztwa w zakresie ekologicznej uprawy i
ochrony roślin ( Instytut Ogrodnictwa ) przy niechęci rolnika do uczestnictwa w
szkoleniach, do czytania instrukcji i zaleceń oraz ogromnej presji ze strony firm
nawozowych i chemicznych. ( fosforyny )
• 3. historyczne skażenie pól preparatami o bardzo długim okresie rozpadu
( np. Azotox → DDT – okres połowicznego rozpadu 30 - 50 lat )
• 4. skażenie gleby metalami ciężkimi ( Cd , Pb ) pochodzącymi albo z tanich
nawozów importowanych ze wschodu ( fosforyty – pola po PGR-ach,
wschodnia Polska ) albo wprowadzonych do gleby wraz z tanimi nawozami
wapniowymi w okresie PRL-u ( wapno poprzemysłowe )
• 5. inmisja środków ochrony roślin z działek sąsiadów (w tym roku – plaga )
• 6. brak zarejestrowanych preparatów do zwalczania chorób i szkodników
Objawy uszkodzeń herbicydowych na malinach
( chlomazon zniesiony z tytoniu )
Jakość owoców malin ze zdrowych krzewów
Szkodliwe działanie chlomazonu s.a. preparatu
Command na uprawy ogrodnicze ( malina
truskawka i inne rośliny jagodowe )
• A. Zniesienie cieczy roboczej z podmuchami wiatru bezpośrednio w
czasie oprysku ( rzepaku , tytoniu ) na odległość nawet kilkuset
metrów od miejsca wykonywania zabiegu
• B. opary chlomazonu ( ang. clomazon ) podnoszą się nad poziom
gruntu po zabiegu herbicydowym w uprawie konwencjonalnej i
migrują z prądami powietrza nad sąsiednie pola.
• Wrażliwe na chlomazon są wszystkie uprawy ogrodnicze o miękkich ,
delikatnych liściach, szczególną wrażliwość ( zamieranie roślin w ciągu
2 lat po oprysku ) wykazuje malina i truskawka
Badania pod kątem niedozwolonych
pozostałości - ,, czyste owoce eko ”
• Brak pozostałości określanych w badaniu Galab 500 +
• Brak pozostałości w badaniu na kaptan
( kaptan i produkt
jego rozpadu THPI czyli tetrahydroftalimid )
• Brak pozostałości fosforynów ( Fosetyl Al, kwas fosfoniowy = kwas
fosforowy, suma wszystkich soli kwasu fosforowego wyrażona jako
fosetyl )
• Azotany , powinno być do 200 mg/kg ( dotyczy w chwili obecnej
warzyw )
Wykrywanie pozostałości fungicydów o
karencji 1- 3 dni ( dane niemieckie , za Adamem Furą )
Preparat)
Karencja - dni
Substancja
aktywna
Ilość dni po
zabiegu kiedy
pozostałości
mogą być jeszcze
wykryte
Nic się nie ukryje !
Switch 62,5 WG
1
cyprodynil
fludioksonil
75
55
Teldor 500 SC
1
fenheksamid
> 100
Mythos 300 SC
3
pirymetanil
110
Zato 50 WG
Nd ( nie dotyczy trifloksystrobina
> 130
Amistar Opty
Brak rejestracji
w uprawach
ogrodniczych
do 50
> 50
chlorotalonil
piraklostrobina
Niedozwolone fosforyny
• Aliette ( fosetyl )
• Alginure, AminoPower ResiPhos PK,Atlante, Atlante Plus, Atlante
TOP, Atlante K-Max
• Actifos, Basfoliar Activ
• Fosfiron Mg, Fosfiron Cu, Fosfiron K, Fosfyn
• Fos Magnum, Fosfisan , KriPhter
• Phytos K, Phos 60, Prevent P, ProFos 100,
• Resistim, Trafos line, Tecnophyt PK = Controlphyt PK ( kwas
fosfoniowy, suma soli kwasu sofoniowego wyrażona – jako fosetyl )
Fosforyny – budowa chemiczna
Reklama fosforynów
przemilczanie faktu, że produkt zawiera fosforyny
• ,, KriPther to produkt płynny o wysokiej zawartości fosforu i
potasu z magnezem i miedzią w formie chelatu o doskonałej
przyswajalności.
• Może być stosowany zarówno dolistnie jak przez fertygację, oprócz
funkcji odżywczej działa jako promotor naturalnych mechanizmów
obrony endogennej poprzez zwiększenie biosyntezy naturalnych
fitoaleksyn ”
Reklama fosforynów
podkreślanie łatwej dostępności fosforu
• ,, Prevent P jest nawozem zawierającym unikalną formę fosforu :
formę fosforynową, przez co pierwiastek jest o wiele łatwiej
dostępny dla roślin. Zarówno liście jak i korzenie bardzo łatwo
absorbują fosfor zawarty w nawozie Prevent P.
• Jest polecany szczególnie w przypadku wstąpienia wysokiej presji
chorobowej lub niedoborów fosforu czy potasu ”
Reklama fosforynów
zamiast fosforynu potasu pojawia się fosforan potasu
• Teknophyt PK zawiera fosforan potasu, jest to nawóz dolistny o
wysokiej zawartości fosforu
( 20 % ) i potasu ( 30% )
• Teknophyt PK to nawóz dolistny hamujący występowanie chorób
grzybowych, stosowany we wszystkich rodzajach upraw
warzywnych, sadowniczych i rolniczych
• Podnosi odporność na stres
• Aktywuje naturalne mechanizmy obronne roślin
Pozostałości fosforynów
• Fosetyl ( jeśli zastosowano Aliette lub jego generyk )
• Kwas fosfoniowy = kwas fosforowy , formy tautomeryczne, czyli
przechodzące jedna w drugą ( jeśli zastosowano nawozy dolistne
zawierające fosforyny + ew. naturalne powstawanie w glebie –
hipoteza dr Zbigniewa Jarosza z UP w Lublinie )
• Fosetyl Al = suma fosetylu + kwas fosforowy + pozostałe sole
kwasu fosfoniowego wyrażona jako fosetyl
• Pozostałości te wykrywane są już po jednym zabiegu preparatem
zawierającym fosforyny !
Przykładowe niemieckie badanie na obecność
fosforynów ( Fosetyl + Phosphonsäure , LABOR FRIEDLE GMBH)
Parameter
Unit
Result
MRL
RL
Fosetyl
mg/kg
-
0,01
Phosphorus acid
mg/kg
4,3
0,1
Fosetyl -Al
mg/kg
5,8
75
RL = reporting limit ( czułość metody )
- = not detected ( nie wykryto )
MRL = NDP ( najwyższa dopuszczalna pozostałość )
Uwaga ! Od 1.X. 2013 r. produkty zawierające fosforyny są niedozwolone w krajach EU
Jak można utracić certyfikat ekologiczny 1
• Fałszywa interpretacja wyników analiz materiału roślinnego, nieuctwo pracowników
Jednostki Certyfikującej, niejednoznaczny zapis wyników analizy
Przykładowy wynik analizy jednego z krajowych Laboratoriów Analitycznych :
1. Fosetyl Al < 0,1 mg/kg ( brak zapisu n.d. = not detected = nie wykryto )
2. Pozostałości pestycydów – nie wykryto
Działanie Jednostki Certyfikującej :
zatrzymanie certyfikatu ekologicznego na malinę !!! Laboratorium fosetylu nie
wykryło, ale pracownik Jednostki Cert. odniósł wrażenie, że w malinie są śladowe ilości
niedozwolonego fosetylu . Z powodu błędnego przekonania, wrażenia - zatrzymano
rolnikowi certyfikat na malinę jesienną.
Jak można utracić certyfikat ekologiczny 2
• Nieprzestrzeganie procedur przy pobieraniu próbek gleby i roślin,
nadgorliwość Jednostki, działanie prawa wstecz.
1. Brak kontrpróby
Próbka gleby pobrana z plantacji truskawek ekologicznych, analiza
gleby pod kątem obecności herbicydów, wykrycie desmedifamu i
etofumesatu ( Saherb 180 EC lub 232 EC, Kemifam Pro, Betanal
Progres itp. ) protest rolnika, który jak twierdzi nie stosował żadnych
herbicydów, brak zabezpieczonej kontrpróby, odmowa ponownego
pobrania próbki przez Jednostkę Certyfikującą,
zabranie certyfikatu na rok, na całe gospodarstwo, na mocy
przepisu , który wchodzi w życie z dniem 17 czerwca 2016 r. !!!
Jak można utracić certyfikat ekologiczny 3
• Zniesienie cieczy roboczej z pestycydem od sąsiada ( z rzepaku,
tytoniu, zboża, leszczyny – głównie herbicydy i fungicydy )
• Sprawca dostaje co najwyżej mandat 500 zł, a poszkodowany rolnik
ekologiczny traci certyfikat , dopłaty, możliwość zbytu owoców a więc
dochody, firma – traci zakontraktowany surowiec, pracownicy
sezonowi tracą pracę. Fatalny , niesprawiedliwy system, eliminujący
uczciwych rolników ekologicznych.
• Poprzez badanie pozostałości s.a. na działce rolnika ekologicznego
oraz działce sprawcy bardzo łatwo można udowodnić zniesienie
cieczy roboczej na działkę ekologiczną. ( odszkodowania – Belgia )
c.d. jak można utracić certyfikat ekologiczny 3
• Wykrycie substancji aktywnych w liściach truskawki :
1. Captan – 0,021 + - 0,011 mg/kg
2. Clomazone – 0,007 +- 0,004 mg/kg
3. Terbuthylazine - 0,012 +- 0,006 mg/kg
Kontrolna analiza na sąsiadującym z truskawką ekologiczną polu rzepaku
1. Captan – > 0,021
2. Clomazone – > 0,007
3. Terbuthylazine - > 0,012
Jak można utracić certyfikat ekologiczny 4
• Kupić pole od rolnika , który w latach 50 –tych uprawiał na nim
ziemniaki używając do zwalczania stonki ziemniaczanej Azotox-u .
Okres połowicznego rozpadu s.a. tego preparatu – DDT wynosi 50 lat
tzn. , że za ok. 50 lat przestanie być wykrywany. Dziś DDT wykrywane
jest w ok. 50 % gleb Polski ( informacja za dr Arturem Miszczakiem ).
DDT wykrywa się w arktycznym krylu, w mleku kobiet Eskimosów.
• Na chwilę obecną takim DDT naszych czasów stał się Roundup i jego
generyki zawierające s.a. glifosat ( za dr Dorotą Metera )
Jak można utracić certyfikat ekologiczny 5
• Opryskać uprawę ekologiczną Efektywnymi Mikroorganizmami np.
Ema Farma Plus , w notatniku zabiegów napisać , że zwalczaliśmy
szarą pleśń.
• Ten konkretny przypadek spowodował problemy rolnika
ekologicznego, które ,, zawędrowały ” aż do ówczesnego Ministra
Rolnictwa Pana Jacka Sawickiego.
• Po interwencji firmy Probiotics Polska – producenta Em -ów ,
przywrócono rolnikowi certyfikat i dopłaty
Szkodliwe oddziaływanie fosforynów na rośliny
• W wielu badaniach aplikacja fosforynów w formie nawożenia
dolistnego miała szkodliwy wpływ na rośliny rosnące w warunkach
niedoboru fosforu w glebie
• Dolistne nawożenie fosforynami roślin kukurydzy niedostatecznie
zaopatrzonych w fosfor powodowało ich karłowaty wzrost a nawet
zamieranie.
Źródło : za Jackiem Sawickim : badania Thao i in., Hirosse i in., Avilla i in., Schroetter i in.
Fosforyny – źródło fosforu czy źródło
problemów ?
Fosforyny nie są źródłem
fosforu dla roślin, mogą być co
najwyżej źródłem problemów
dla rolnika i firmy, która
kupuje od niego surowce
ekologiczne !!!
Naród jest suwerenem, wybraliśmy was po to
byście nam służyli a nie rozkazywali… Karolina
Elbanowska w Sejmie RP w słowach skierowanych do posłów ówczesnej
koalicji PO, PSL
Rolnicy ekologiczni liczą na pomoc posłów , senatorów i
urzędników państwowych w rozwiązaniu problemu
znoszenia cieczy roboczej z pestycydami z upraw
konwencjonalnych na plantacje ekologiczne
Postulaty rolników ekologicznych
• Ukrócić samowolę Jednostek Certyfikujących w zakresie
pozbawiania rolników certyfikatów ekologicznych
• Wymóc na Laboratoriach Analitycznych, by w przypadku braku
wykrycia niedozwolonych substancji w protokole znajdował się zapis
- nie wykryto ( not detected )
• Zobowiązać pracowników PIORiN do występowania do prokuratury
w przypadku zastosowania herbicydu niedozwolonego w danej
uprawie np. chlomazon w tytoniu ( co jest przestępstwem ), jeśli
jego użycie doprowadziło do uszkodzenia plantacji ekologicznej
c.d. Postulaty rolników ekologicznych
• W regionach , gdzie dochodzi do uszkodzenia upraw ekologicznych
wskutek zniesienia cieczy roboczej z upraw konwencjonalnych
przeprowadzić akcję informacyjną skierowaną do producentów
rzepaku , tytoniu, kukurydzy itd.
• W przypadku zniesienia cieczy roboczej z upraw konwencjonalnych
na ekologiczne wykonać analizy roślin z wszystkich pól w zasięgu
oddziaływania skażenia. Kosztami analiz obciążyć sprawcę skażenia.
• Wycofać zarządzenie , na mocy którego po wykryciu niedozwolonej
substancji na jednym polu, pozbawia się rolnika certyfikatu na całe
gospodarstwo.
c.d. Postulaty rolników ekologicznych 2
• Stworzyć system rekompensat dla rolników ekologicznych , którym
zniszczono uprawy – wzorem rozwiązań przyjętych w Belgii
• Inmisja cieczy roboczej z upraw sąsiadujących na plantacje
ekologiczne powinna być przedmiotem dochodzenia w celu
ustalenia sprawcy skażenia. Nie może być ona powodem
pozbawienia rolnika certyfikatu.
• Walczyć z patologią w rolnictwie ekologicznym i oszustami
,, ekologicznymi ” a wspierać uczciwych rolników ekologicznych.
c.d. Postulaty rolników ekologicznych 3
• Przeprowadzić w placówkach naukowych ( Inst. PAN, Inst.
Ogrodnictwa, Uczelnie Rolnicze ) badania nad fosforynami w celu
potwierdzenia lub odrzucenia hipotezy dr Z. Jarosza o możliwości
samorzutnego powstawania fosforynów w glebie wskutek redukcji
związków fosforu
• W przypadku potwierdzenia hipotezy wprowadzić dozwolony próg
zawartości fosforynów w produktach ekologicznych , teraz jest to
< 0,01 mg/kg ( próg oznaczalności ) . Dla porównania w konwencji
próg ten wynosi 75 mg/kg.
Naszym celem wysoka jakość żywności
ekologicznej
Zdrowa żywność alternatywą dla GMO
Dziękuję za uwagę
Stanisław Jamrozik
Warszawa 23 czerwca 2016