Wstęp - Granna

AUTOR GRY: FILIP MIŁUŃSKI ✜ ILUSTRACJE: ADAM PĘKALSKI
✜
Wstęp
✜
Wyruszcie w niezwykłą podróż do serca Afryki! Wcielcie się w rolę polskich archeologów,
którzy – pod czujnym okiem profesora Kazimierza Michałowskiego – prowadzą wykopaliska.
Gra Faras opowiada losy najsłynniejszej polskiej wyprawy archeologicznej do Sudanu,
która odbyła się w latach 60. XX wieku. Jej uczestnicy odkryli bezcenną chrześcijańską
świątynię. Znajdowała się ona na terenie obecnie zalanym przez wody sztucznego Jeziora
Nasera.
Faras_instr_00201_3.indd 1
2014-06-18 10:17:06
✜
Zawartość pudełka
✜
plansza
30 kart archeologów
48 żetonów znalezisk
12 variów (różności)
12 malowideł
12 kości
12 naczyń
8 skorpionów
8 żetonów piasku
znacznik gracza rozpoczynającego rozgrywkę
instrukcja
tama w budowie (we wnętrzu pudełka)
str.2
Faras_instr_00201_3.indd 2
2014-06-18 10:17:22
W grze Faras napotkacie cztery rodzaje znalezisk: naczynia, varia, malowidła i kości. Na żetonach
są przedstawione różne ilustracje, jednak ikona umieszczona w prawym górnym rogu pokazuje,
do jakiej grupy znalezisk należy dany żeton.
ikona rodzaju znaleziska
✜
Cel gry
✜
Dwa znaleziska należące do tej samej grupy (naczynia, varia, malowidła, kości) tworzą parę. Każdy
z graczy stara się zebrać jak najwięcej par – tak, jak w znanej grze memo. Ma jednak do dyspozycji
karty archeologów, które mogą znacząco wpływać na przebieg rozgrywki. Co więcej, to sami
gracze tworzą początkowy układ znalezisk! Wszystko zależy więc od ich pamięci i przyjętej strategii
zagrywania kart. Gracz, który na koniec gry ma w swoim magazynie najwięcej znalezisk – wygrywa.
✜
Przygotowanie do gry
✜
Planszę do gry połóżcie na stole tak, by strona, na której zaznaczone są kształty żetonów, znalazła
się u góry. Wszystkie żetony należy po równo rozdać graczom (w grze trzyosobowej jeden z graczy
otrzyma o jeden żeton więcej niż gracze pozostali). Gracz, który jako ostatni dotykał palcami ziemi
otrzymuje znacznik gracza rozpoczynającego rozgrywkę.
Począwszy od gracza dysponującego powyższym znacznikiem, każdy umieszcza na planszy – na
dowolnym, wybranym przez siebie polu – po jednym odkrytym żetonie. Należy je układać tak, aby
widoczna była ikona, znajdująca się w prawym, górnym rogu żetonu. Gdy wszystkie żetony zostaną
już położone na planszy, gracze mają chwilę na zapamiętanie układu elementów. Następnie muszą
odwrócić żetony obrazkami do dołu – tak, aby był widoczny tylko piasek znajdujący się na ich
odwrocie.
Znacznik gracza rozpoczynającego rozgrywkę pozostaje poza planszą!
Karty archeologów należy przetasować i rozdać po trzy każdemu z graczy, a resztę kart położyć
w zakrytym stosie obok planszy. Można zaczynać!
str.3
Faras_instr_00201_3.indd 3
2014-06-18 10:17:28
✜
Przebieg rozgrywki
✜
Gracz rozpoczynający wybiera jedną z kart archeologów i ją zagrywa. Następnie może odkryć
kolejno dwa żetony tak, aby zobaczyli je wszyscy gracze. Jeżeli okaże się, że należą one do tej
samej grupy znalezisk (naczynia, varia, malowidła lub kości), gracz dokonał odkrycia i kładzie
przed sobą (w swoim magazynie) jeden zakryty żeton, a drugi, także zakryty, odkłada na tamę
znajdującą się w pudełku. Jeżeli graczowi nie udało się znaleźć pary znalezisk, zakrywa żetony
i zostawia je na planszy. Na koniec swojego ruchu pobiera ze stosu nową kartę archeologa.
Skorpiony
Jeśli w trakcie swojego ruchu gracz odkryje żeton ze skorpionem, zostaje ukłuty! Musi wtedy
odłożyć na tamę żeton skorpiona oraz jeden ze zdobytych wcześniej żetonów. Jeśli gracz nie ma
jeszcze w magazynie żadnego żetonu, nic nie traci.
Piasek
Archeolog nie zawsze trafia na cenne przedmioty. Jeżeli na jednym z odkrytych żetonów znajduje
się piasek, to gracz nic nie zyskuje. Żeton piasku należy z powrotem zakryć i pozostawić na planszy.
Karty archeologów
Rozgrywka skupia się na kartach archeologów. Zmieniają one podstawowe zasady gry
i pozwalają na zagrania taktyczne, wykorzystujące aktualną sytuację na planszy. Należy pamiętać,
że zasady, jakimi rządzą się karty archeologów, są zawsze ważniejsze niż podstawowe zasady gry.
Dokładny opis kart archeologów znajduje się w dalszej części instrukcji.
Jeśli podczas gry stos kart archeologów wyczerpie się, należy przetasować zużyte karty i stworzyć
z nich nowy stos.
str.4
Faras_instr_00201_3.indd 4
2014-06-18 10:17:33
✜
Koniec gry
✜
Gra kończy się, gdy zaistnieje jedna z poniższych sytuacji:
* tama zostanie wybudowana
* gracze zakończą wykopaliska
Tama
Budowa tamy zostaje zakończona, jeśli wszystkie 18 przynależących do niej pól (znajdują się one
w pudełku) zakryto żetonami. Gdy tak się stanie, gra kontynuowana jest do końca rundy (do ruchu
gracza siedzącego na prawo od osoby posiadającej żeton gracza rozpoczynającego rozgrywkę).
Następnie podlicza się punkty.
Zakończenie wykopalisk
Jeśli na koniec rundy na planszy znajduje się osiem lub mniej żetonów, następuje koniec rozgrywki.
✜
Podliczenie punktów
✜
Każdy żeton w magazynie gracza daje mu jeden punkt. Gracz, który zdobył najwięcej punktów,
wygrywa. W przypadku remisu gracze dzielą się zwycięstwem.
✜
Wariant łatwy
✜
Jeśli chcecie, aby gra była łatwiejsza, zdecydujcie się na rozgrywkę bez budowania tamy. W tym
wariancie gra może skończyć się wyłącznie wtedy, gdy na koniec rundy na planszy zostanie osiem
lub mniej żetonów.
✜
Wariant ekspercki
✜
Jeśli potrzebujecie większego wyzwania, zagrajcie przy użyciu drugiej strony planszy – bez
zarysowanych kształtów żetonów. W tym wariancie gry, każde odkrycie i zakrycie żetonu sprawia,
że zmienia on nieco swoje położenie na planszy – to zaś utrudnia zapamiętanie jego pozycji.
str.5
Faras_instr_00201_3.indd 5
2014-06-18 10:17:38
Naczynia, varia,
malowidła, kości
✜
Opis kart archeologów
✜
Gdy gracz odkrył dwa żetony znalezisk tego samego rodzaju co karta, którą zagrał,
może zabrać obydwa do swojego magazynu. Jeśli gracz grał np. kartą varia, a odkryje
dwa takie same znaleziska innego rodzaju, jedno z nich zabiera do magazynu,
a drugie odkłada na tamę.
Dodatkowe kosze
Jeśli gracz odkryje dwa żetony piasku, może je zabrać do swojego magazynu tak
jak znaleziska. Jeśli odkryje dwa znaleziska tego samego rodzaju, zabiera jedno
do magazynu, a drugie odkłada na tamę.
Leki
W tym ruchu gracz jest odporny na działanie skorpionów! Gdy odkryje żeton
ze skorpionem, odkłada go po prostu na tamę i nie traci żadnego znaleziska. Jeśli zaś
odkryje dwa skorpiony, może je zabrać do swojego magazynu tak jak znaleziska.
Jeśli odkryje dwa znaleziska tego samego rodzaju, zabiera jedno do magazynu,
a drugie odkłada na tamę.
Goście
W tym ruchu gracz może odkryć aż trzy żetony, dzięki czemu zwiększa swoje szanse
na znalezienie pary. Jeśli odkryje dwa znaleziska tego samego rodzaju, zabiera jedno
do magazynu, a drugie odkłada na tamę. Jeśli wszystkie znaleziska należą do tej
samej grupy, jeden żeton zostaje na planszy.
str.6
Faras_instr_00201_3.indd 6
2014-06-18 10:17:49
Profesor
W tym ruchu gracz prowadzi wykopaliska dwukrotnie (dwa razy odkrywa po
dwa żetony).
Opis kart archeologów
W tym ruchu gracz nie prowadzi wykopalisk! Może za to podejrzeć cztery dowolne
żetony z planszy. Powinien zrobić to tak, aby żetonów nie zobaczyli inni gracze.
✜
Studia w bibliotece
Cenne znalezisko
Gracz po dokonaniu odkrycia zabiera jeden żeton do magazynu. O pomoc w wydobyciu
drugiego prosi dowolnego z pozostałych graczy. Używając wyłącznie jednego
ze swoich palców, gracze wspólnie próbują zabrać drugi żeton z planszy. Jeśli im się
to uda, zarówno gracz rozgrywający, jak i jego pomocnik dostają po dodatkowym
żetonie do swoich magazynów (jeden z graczy bierze żeton podniesiony z planszy,
drugi – dowolny żeton z tamy). Jeżeli żeton upadnie, lub z innych powodów nie uda
się go zabrać z planszy, należy odłożyć go z powrotem na miejsce.
✜
Naukowa dysputa
Gracz, który zagrał tą kartą, wykonuje swój normalny ruch (wykopaliska), a następnie
pyta dowolnego z pozostałych graczy, jakich żetonów ma najwięcej w swoim
magazynie (varia, naczynia, kości, malowidła, piasek, skorpiony). Zapytany gracz, nie
sprawdzając uprzednio swojego zbioru, udziela odpowiedzi, a następnie odkrywa
wszystkie żetony z magazynu. Jeśli odpowiedział poprawnie, nic się nie dzieje. Jeśli się
pomylił, oddaje jeden dowolny żeton graczowi, który zadał mu pytanie. Jeśli zapytany
gracz ma w swoim magazynie po tyle samo żetonów należących do różnych rodzajów,
podanie któregokolwiek z nich będzie poprawną odpowiedzią na pytanie.
str.7
Faras_instr_00201_3.indd 7
2014-06-18 10:18:00
Widok komu w Faras przed
wykopaliskami od strony północnej.
fot. Tadeusz Biniewski
✜
Archeolodzy w Faras
✜
Rok 1961, Faras – wioska nad Nilem, na skraju sudańskiej pustyni. W pobliżu kom – sztuczny
pagórek. Na jego szczycie ruiny arabskiej twierdzy. W środku – wielka niewiadoma. I sensacyjne
odkrycie! Misja profesora Kazimierza Michałowskiego odsłoniła ruiny katedry działającej od VIII
do XIV wieku. Na ścianach budowli zachowało się ponad 120 malowideł. Do Faras ściągały tłumy
archeologów, dziennikarzy i turystów aby na własne oczy zobaczyć unikatową katedrę.
str.8
Faras_instr_00201_3.indd 8
2014-06-18 10:18:05
Malowidła
Anioł był pierwszy. Wyłaniał się powoli z piasków pustyni,
odsłaniany delikatnymi ruchami miotełek archeologów.
Najpierw ukazały się włosy, potem twarz, wreszcie cała postać
namalowana na ścianie blisko tysiąc lat wcześniej.
Wkrótce okazało się, że malowideł jest znacznie więcej.
Przedstawiały świętych, aniołów, sceny z Biblii oraz władców
nubijskich i biskupów Faras. Powstały między VIII a XIV wiekiem.
Piękny wizerunek św. Anny dziennikarze nazwali Mona Lisą z Faras.
Odsłanianie fresku z wizerunkiem archanioła w 1962 roku.
fot. Tadeusz Biniewski
Ceramika
Duże i małe, kruche, delikatne fragmenty naczyń – tych archeolodzy
znajdują na wykopaliskach najwięcej. Są starannie zbierane, myte
i opisywane. Wprawne oko badacza wyczyta z nich bardzo wiele
– jak wyglądały naczynia, zanim się potłukły, gdzie i kiedy zostały
zrobione, do czego służyły. Na niektórych do dziś zachował się napis
bądź fragment malowanej dekoracji, przedstawiający np. żyrafę.
Ludzie przed wiekami lubili piękne przedmioty, podobnie jak my.
Fragment butli pielgrzymiej z dekoracją malowaną. fot. Mieczysław Niepokólczycki
Kości
Grób biskupi z XIII wieku w katedrze faraskiej. fot. Andrzej Dziewanowski
Czy oni naprawdę tak wyglądali? – zapewne zastanawiali się archeolodzy,
patrząc na malowidła z wizerunkami biskupów.
Odpowiedź na to pytanie przyniosły… kości znalezione w grobowcach
przy katedrze oraz płyty z inskrypcjami, które pozwoliły ustalić,
kogo pochowano w grobach. Szkielety należały do biskupów
sportretowanych na ścianach katedry. Wyniki badań kości ujawniły
np., że większość dostojników dożyła później starości i że osoby te
często cierpiały na artretyzm, że biskup Petros pochodził z terenów
Sudanu leżących na południe od Faras, a biskup Marianos był zapewne
Egipcjaninem.
str. 9
Faras_instr_00201_3.indd 9
2014-06-18 10:18:10
Varia
Archeolodzy znaleźli w Faras nie tylko malowidła,
naczynia i kości, ale także elementy kamienne
z dekoracją rzeźbiarską. Umieszczano je zazwyczaj
nad wejściami do pomieszczeń katedry, wokół
drzwi, a w oknach jako kraty. Wewnątrz katedry
odkryto około siedmiuset inskrypcji. Znaleziono
także drobne przedmioty codziennego użytku,
takie jak lampki oliwne i fragmenty tkanin.
Fragment fryzu z absydy najstarszej katedry w Faras; VII wiek.
fot. Andrzej Dziewanowski
Profesor Kazimierz Michałowski
Jako pierwszy polski archeolog
prowadził wykopaliska za granicą
– w Edfu, w Egipcie.
Odkryto tu najlepiej zachowaną
świątynię faraońską. Później
profesor rozpoczął prace m.in.
w Sudanie, Syrii, na Cyprze,
w Grecji. Jego wykopaliska
przynosiły ważne odkrycia.
Wiele osób mówiło, że profesorowi
dopisuje szczęście. Jednak
Kazimierz Michałowski przede
wszystkim miał ogromną wiedzę
z zakresu historii, sztuki i literatury
starożytnej.
I to nią się kierował, dokonując
wyboru stanowiska, dlatego
odnosił sukcesy.
Profesor przy wejściu do tzw. Starego Klasztoru w Faras; 1963. fot. Mieczysław Niepokólczycki
str.10
Faras_instr_00201_3.indd 10
2014-06-18 10:18:14
Dzień z życia archeologa w Faras
O wschodzie słońca: pobudka. Uwaga na
skorpiony, pająki i węże! W nocy mogły
„zamieszkać” w butach. Do południa: praca
(i śniadanie) na stanowisku. Robotnicy odkopują
kolejne pomieszczenia katedry, wynoszą piach
w wielkich koszach. Archeolodzy rysują,
fotografują i opisują znaleziska. W południe:
upał jest nieznośny. Archeolodzy wracają
do bazy, robotnicy do domów. Po południu
i wieczorem: obiad i praca w bazie. Spotkania
z mieszkańcami wioski. Około północy: niektórzy
siadają na podwórzu obok palmy. Włączają radio.
Przy pomyślnych wiatrach usłyszą Polskie Radio
i dowiedzą się, co słychać w kraju.
Archeolodzy na podwórzu domu ekspedycji w Faras. fot. Tadeusz Biniewski
Czas ucieka!
Wykopaliska w Faras były misją ratunkową. Po zbudowaniu koło Asuanu Wysokiej Tamy spiętrzone wody
Nilu miały zmienić część doliny rzeki w wielki sztuczny zbiornik, tzw. Jezioro Nasera. UNESCO poprosiło
archeologów z całego świata o zbadanie wielu
stanowisk w Egipcie i Sudanie, którym groziła
całkowita zagłada. Polacy wybrali Faras.
Odkryli tam katedrę i bezcenne malowidła,
które trzeba było zdjąć ze ścian i uratować.
Wyzwanie ogromne, a czasu coraz mniej.
W 1964 roku mieszkańców wioski Faras
ewakuowano, archeolodzy kończyli ostatnie prace.
Wszystkie znaleziska zostały podzielone: połowa
pojechała do Chartumu, stolicy Sudanu, pozostałe
do Muzeum Narodowego w Warszawie. Można je
zobaczyć w Galerii Faras.
Teksty: Anna Knapek
Konsultacja mertytoryczna: Bożena Mierzejewska, dr Stefan Jakobielski
Zdjęcia z zasobów dokumentacji wykopaliskowej IKŚiO PAN
Faras_instr_00201_3.indd 11
str. 11
Ładowanie skrzyni ze zdjętym ze ściany malowidłem
na barkę nilową; kwiecień 1964. fot. Andrzej Dziewanowski
2014-06-18 10:18:18
Drogi Kliencie! Jeśli chcesz otrzymać pocztą darmowy dodatek do gry Faras, zawierający
wariant kooperacyjny, prześlij swoje dane na adres: [email protected].
Drogi Kliencie!
Nasze gry kompletowane są ze szczególną starannością. Jeżeli jednak zdarzą się jakieś braki (za co z góry
serdecznie przepraszamy), możesz zgłosić reklamację e-mailem na adres: [email protected].
Nie zapomnij podać swojego imienia, nazwiska i adresu (miasto, kod pocztowy, ulica, numer domu i mieszkania) oraz napisać, jakiego elementu gry brakuje.
Jeżeli chcesz otrzymywać drogą mailową wiadomości o nowościach, wyślij e-mail z taką informacją na adres: [email protected] i podpisz go imieniem i nazwiskiem.
00201/3
Zapraszamy - odwiedź nas na Facebooku:
www.facebook.com/grannagry
Faras_instr_00201_3.indd 12
2014
Projekt realizowany we współpracy
z Muzeum Narodowym w Warszawie
Patronat:
2014-06-18 10:18:25