Geografia

Konkursy w województwie podkarpackim w roku szkolnym 2011/2012
Kod ucznia
-
………………………
Dzień
pieczątka WKK
-
Miesiąc
Rok
DATA URODZENIA UCZNIA
KONKURS GEOGRAFICZNY
DLA UCZNIÓW GIMNAZJUM
Rok szkolny 2011/2012
ETAP REJONOWY
Drogi Uczniu,
witaj na II etapie konkursu geograficznego. Przeczytaj uważnie instrukcję, a następnie
postaraj się prawidłowo rozwiązać wszystkie zadania.
 Arkusz zawiera 16 stron.
 W arkuszu są do rozwiązania 22 zadania.
 Przed rozpoczęciem pracy sprawdź, czy Twój test jest
kompletny. Jeżeli zauważysz usterki, zgłoś je Komisji
Konkursowej.
 Zadania czytaj uważnie i ze zrozumieniem.
 Odpowiedzi wpisuj czarnym lub niebieskim długopisem
bądź piórem.
 Dbaj o czytelność pisma i precyzję odpowiedzi.
 Nie używaj korektora. Jeżeli pomylisz się, błędne
sformułowanie przekreśl i wpisz obok poprawne.
 Oceniane będą tylko odpowiedzi, które zostały umieszczone
w miejscu do tego przeznaczonym.
 Przy każdym zadaniu podano maksymalną liczbę punktów
możliwą do uzyskania za jego rozwiązanie.
 Rozwiązując zadania możesz korzystać z kalkulatora oraz
przyborów do kreślenia (linijka, kątomierz, cyrkiel).
 Brudnopis nie będzie oceniany.
Pracuj samodzielnie.
Powodzenia!
Czas pracy:
90 minut
Liczba punktów
możliwych
do uzyskania:
60
Konkursy w województwie podkarpackim w roku szkolnym 2011/2012
Zadanie 1. (0–2 pkt.)
Zaznacz na siatce kartograficznej punkty 1. i 2. o podanych współrzędnych
geograficznych:
1. 165°W, 10°N
2. 155°E, 15°S
150°
160°
170°
180°
170°
160°
20°
10°
0°
10°
20°
Zadanie 2. (0–1 pkt)
Odczytaj, a następnie zapisz odległość zmierzoną kroczkiem na podziałce liniowej.
Odległość z jednostką ……………………………………………………
Strona 2 z 16
Konkursy w województwie podkarpackim w roku szkolnym 2011/2012
Zadanie 3. (0–2 pkt.)
Określ kierunek nachylenia terenu przedstawionego na mapach poziomicowych
(ryc. 1–4).
Wpisz pod każdą z map właściwy kierunek w postaci międzynarodowego skrótu.
ryc. 1.
ryc. 2.
……………………
ryc. 3.
…………………..
ryc. 4.
……………………
…………………..
Zadanie 4. (0–1 pkt)
Dnia 22 grudnia, w południe, turysta przebywał na Saharze w okolicy zwrotnika Raka.
Podaj kierunek strony świata, który wskazywał jego cień.
…………………………………………………………………………………………...
Zadanie 5. (0–1 pkt)
Nazwij strefę oświetlenia Ziemi, w której leży Aconcagua (32°S, 70°W).
…………………………………………………………………………………………...
Strona 3 z 16
Konkursy w województwie podkarpackim w roku szkolnym 2011/2012
Zadanie 6. (0–6 pkt.)
Mapa przedstawia rozmieszczenie płyt litosfery.
═══ krawędzie płyt litosfery
▲ wulkany
Lenartowicz B., Geografia – ćwiczenia z mapą, Wyd. Szkolne PWN, Warszawa 2009
Na podstawie załączonej mapy i własnych wiadomości wykonaj polecenia:
A. Podkreśl płytę litosfery, która nie sąsiaduje z płytą Nazca.
euroazjatycka,
południowoamerykańska,
antarktyczna
B. Wskaż, która z przedstawionych rycin ilustruje schematycznie ruch płyt litosfery
w strefie ryftu, a który w strefie subdukcji.
Wpisz odpowiednią cyfrę w wykropkowanych miejscach.
Wład P., Geografia. Nowa matura. Zbiór 750 zadań. Wydawnictwo Oświatowe Ortus, Stara Iwiczna 2006
ruch płyt w strefie ryftu
ryc. ……………….
ruch płyt w strefie subdukcji
ryc. ……………….
Strona 4 z 16
Konkursy w województwie podkarpackim w roku szkolnym 2011/2012
C. Skreśl po jednym z podanych w nawiasach określeń, tak aby zdania były
prawdziwe.
Andy powstały w strefie (subdukcji / ryftu) płyty (Nazca / pacyficznej) i płyty
(północnoamerykańskiej / południowoamerykańskiej).
Grzbiet Południowoatlantycki powstał w wyniku (subdukcji / ryftu) płyty
(afrykańskiej / Somalijskiej) i płyty (południowoamerykańskiej / Nazca).
D. Spośród podanych łańcuchów górskich podkreśl ten, który powstał w wyniku
kolizji kontynentalnych płyt litosfery.
Sajany,
Góry Skandynawskie,
Kordyliery,
Himalaje,
Góry Smocze
Zadanie 7. (0–2 pkt.)
Podaj imiona i nazwiska Polaków, którzy zasłynęli dzięki swej działalności w Andach.
A. Geolog; rektor Uniwersytetu w Santiago, który przyczynił się do poznania
bogactw mineralnych Chile oraz chilijskich Andów; jego imieniem nazwano jedno
z pasm andyjskich.
……………………………………………………………………………………….
B. Inżynier; zasłynął z budowy kolei transandyjskiej, do dzisiaj najwyżej położonej
linii kolejowej na świecie łączącej Callao z Cerro de Pasco w Peru.
……………………………………………………………………………………….
Zadanie 8. (0–3 pkt.)
Na jakiej szerokości geograficznej znajdował się obserwator, oglądający w dniu
przesilenia letniego górujące Słońce na wysokości 35°40', po północnej stronie sfery
niebieskiej? Wynik podaj z dokładnością do 1'.
Zapisz obliczenia:
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
szerokość geograficzna ………………………………….
Strona 5 z 16
Konkursy w województwie podkarpackim w roku szkolnym 2011/2012
Zadanie 9. (0–4 pkt.)
Korzystając z profilu terenu:
A. Wskaż punkt, który leży na dziale wodnym Wartkiego Potoku i Bystrego Potoku.
Punkt ……………
B. Oblicz spadek terenu na odcinku pomiędzy punktami G i H. Wynik podaj
w promilach, w zaokrągleniu do jedności.
m n.p.m.
1600
Wartki Potok
Bystry Potok
1400
H
1200
C
A
G
1000
D
F
B
E
800
600
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12 km
Zapisz obliczenia:
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
Spadek terenu ……………………………………….
Strona 6 z 16
Konkursy w województwie podkarpackim w roku szkolnym 2011/2012
Zadanie 10. (0–1 pkt)
Istnieje tzw. krytyczny kąt nachylenia terenu, powyżej którego w danym miejscu
i w określonych warunkach powstaje możliwość zejścia lawiny. Zawiera się on
w przedziale:
A. 10° – 50°.
B. 20° – 40°.
C. 20° – 50°.
D. 10° – 60°.
Zaznacz właściwą odpowiedź.
Zadanie 11. (0–2 pkt.)
W przypadku ogłoszenia wyższych stopni zagrożeń lawinowych czasowo zamyka się
szlaki turystyczne oraz trasy narciarskie, umieszczając na nich tablice ostrzegawcze.
Rozpoznaj znaki ostrzegawcze umieszczane na trasach. Poszczególnym znakom
przyporządkuj informację, jaką z sobą niosą.
ZNAKI
A
B
A – ………………..
B – …………..
C
C – ……………….
INFORMACJE:
1. Teren zagrożony lawinami
2. Stop, lawiny
3. Alarm lawinowy
Strona 7 z 16
Konkursy w województwie podkarpackim w roku szkolnym 2011/2012
Zadanie 12. (0–5 pkt.)
Rozwiąż logogryf, wpisując poziomo odpowiedzi na kolejne pytania.
Hasło otrzymasz, czytając pionowo litery w zaznaczonej kolumnie. Wyjaśnij,
co oznacza ten termin.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
1. Jeden z najaktywniejszych wulkanów świata, zwany Płonącą Grozą Andów.
2. Najrozleglejszy, poza Tybetem, wysoko położony płaskowyż w Andach (średnia
wysokość 3 300 m n.p.m.).
3. Kraj w Andach słynący ze złóż saletry.
4. Najwyżej położone żeglowne jezioro świata.
5. Część Andów rozciągająca się między równoleżnikami 12°S i 29°S, to Andy …. .
6. Na przykład Atacama (Atakama).
Hasło: …………………………………………
Wyjaśnienie:
…………………………………………………………………………………………...
Zadanie 13. (0–1 pkt)
Batolit to rodzaj intruzji magmowej występującej między innymi w Andach. Wpisz
“batolit” pod właściwym rysunkiem.
……………………
…………………..
Strona 8 z 16
Konkursy w województwie podkarpackim w roku szkolnym 2011/2012
Zadanie 14. (0–2 pkt.)
Granica wiecznych śniegów przebiega w Andach na różnych wysokościach.
A. Zakreskuj obszar między wybranymi równoleżnikami, na którym w Andach
granica wiecznych śniegów przebiega najwyżej.
12°
0°
12°
17°
25°
29°
B. Podaj główną przyczynę takiego przebiegu granicy wiecznych śniegów.
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
Zadanie 15. (0–3 pkt.)
Przyporządkuj czynne
występowania.
wulkany
Rejon występowania
andyjskie
(1 – 6)
właściwym
rejonom
ich
Wulkany
obszar Kolumbii i Ekwadoru
rejon peruwiańsko-chilijski
region środkowochilijski
Wulkany:
1- Misti, 2-Ojos del Salado, 3-Cotopaxi, 4-Llullaillaco, 5-Sangay, 6-Ubinas
Strona 9 z 16
Konkursy w województwie podkarpackim w roku szkolnym 2011/2012
Zadanie 16. (0–7 pkt.)
Mapa przedstawia rozmieszczenie wybranych ośrodków wydobycia boksytów, rud
żelaza i rud miedzi.
Legenda:
■ ……………………………
●
……………………………
▲
…………………………...
Korzystając z mapy oraz własnej wiedzy wykonaj polecenia:
A. Uzupełnij legendę mapy, wpisując nazwę odpowiedniego surowca przy każdym
symbolu.
B. Przyporządkuj ośrodkom wydobycia rud żelaza, rud miedzi i boksytów,
zaznaczonym na mapie cyframi 1–10 właściwe nazwy, spośród podanych
w ramce.
Krzywy Róg,
Zagłębie Damodar,
Kiruna i Gällivare,
Jamajka,
Copperbelt (Pas Miedzionośny),
Gwinea,
Minas Gerais.
Escondida,
Chuquicamata,
El Teniente,
Strona 10 z 16
Konkursy w województwie podkarpackim w roku szkolnym 2011/2012
Ośrodek wydobycia
na mapie
1.
Nazwa
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
C. Uzupełnij tabelę, wpisując we właściwych kolumnach cyfrę (I–VI) oznaczającą
grupę państw przodujących w wydobyciu rud miedzi oraz grupę państw
przodujących w produkcji miedzi rafinowanej.
Rudy metali
Państwa przodujące
w wydobyciu
Państwa przodujące
w produkcji miedzi
rafinowanej
rudy miedzi
I.
II.
III.
IV.
Australia, Chiny, Brazylia
Chile, Peru, Stany Zjednoczone Ameryki
Chiny, Chile, Japonia
Chiny, Rosja, Kanada
Zadanie 17. (0–4 pkt.)
Oceń poprawność przytoczonych poniżej zdań. Obok zdania prawdziwego wpisz literę
˶P˝ a obok zdania fałszywego ˶F˝.
1. Fałdowanie Andów zakończyło się w permie.
…..……
2. Jedną z głównych przyczyn braku lodowców w Himalajach powyżej 7 000 m
n.p.m. jest przebieg na tej wysokości izotermy 0°C.
…..……
3. Specyfiką Himalajów jest występowanie tzw. lodowców ścianowych.
…..……
4. W wysokich górach, obszary leżące powyżej piętra chmur cechują się małym
zachmurzeniem i dużym usłonecznieniem, co w połączeniu z rozrzedzeniem
powietrza sprzyja dużym dobowym amplitudom temperatur.
…..……
Strona 11 z 16
Konkursy w województwie podkarpackim w roku szkolnym 2011/2012
Zadanie 18. (0–3 pkt.)
Przyporządkuj uprawy i rodzaj hodowli (I – III) zawartym w tabeli właściwym
piętrom klimatycznym Andów.
Uprawy i rodzaj hodowli:
I.
II.
III.
miejscami uprawiane są zboża (pszenica, jęczmień), ziemniaki, warzywa;
hodowla bydła, owiec, lam i alpak
uprawa kawy, owoców tropikalnych; wyżej uprawa fasoli, kukurydzy, trzciny
cukrowej, bawełny
trzcina cukrowa, bananowiec, ryż, palma kokosowa i oleista, kakaowiec.
Piętra klimatyczne Andów
Uprawy i rodzaj
hodowli
A. Tierra caliente – kraina gorąca, rozciągająca się u podnóża
gór na wysokości 600-1 000 m n.p.m. Średnia roczna
temperatura wynosi od 23°C do 28°C; duże, zróżnicowane
opady.
B. Tierra templada – kraina umiarkowana rozciąga się
pomiędzy 1 000-2 500 m n.p.m.; średnia roczna temperatura
wynosi od 15°C do 20°C; opady zróżnicowane w zależności
od ekspozycji stoków, w niektórych rejonach przekraczają
nawet 2 500 mm rocznie.
C. Tierra fria – kraina zimna – rozciągająca się pomiędzy
2 500-4 000 m n.p.m.; średnia roczna temperatura od 12°C
do 18°C; roczne sumy opadów od 1 000 do 2 000 mm.
D. Tierra helada – kraina lodowata, najwyżej położone piętro w
Andach – powyżej 4 000 m n.p.m. Średnia roczna temperatura
poniżej 12°C. Temperatury obniżają się wraz ze wzrostem
wysokości ok. 0,7°C na 100 m. Roczne sumy opadów około
1 000 mm.
Strona 12 z 16
Konkursy w województwie podkarpackim w roku szkolnym 2011/2012
Zadanie 19. (0–2 pkt.)
Przeczytaj uważnie fragmenty artykułu Somalia umiera z głodu. Plagi somalijskie,
a następnie wykonaj zamieszczone pod każdym z nich polecenia.
‟W porównaniu z innymi ludami Afryki, kiedy w 1960 roku Somalia uzyskała
niepodległość, Somalijczycy znaleźli się w wyjątkowo dogodnej sytuacji. Co prawda
nowe państwo było pozbawione bogactw naturalnych (nie wszyscy na kontynencie
je mają), Róg Afryki jest suchy i niegościnny, a w początkach państwowości między
dwoma największymi miastami – Mogadiszu i oddaloną od niego o 800 km Hargejsą –
nie było nie tylko bitej drogi, ale także połączenia telefonicznego. Za to wszyscy
Somalijczycy mówili tym samym językiem, mieli tę samą kulturę, wyznawali jedną
religię, a ich państwo miało najdłuższą w Afryce linię brzegową.”
Winiecki J., (współr.) Okraszewski M., Somalia umiera z głodu. Plagi somalijskie., Polityka.pl Świat
A. Wymień po jednym czynniku przyrodniczym i pozaprzyrodniczym korzystnym
dla rozwoju gospodarczego i społecznego Somalii po uzyskaniu niepodległości.
Czynnik przyrodniczy: …………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………
Czynnik pozaprzyrodniczy: ……………………………………………………….
………………………………………………………………………………………
‟Wojna (domowa), piraci, talibowie, a teraz klęska głodu. Czy jest nadzieja dla
Somalii, upadłego państwa?
W sytej Europie trudno w to pewnie uwierzyć, ale w Rogu Afryki dopiero wybuchnie
największa od dekad katastrofa humanitarna.
Wiosną nie spadły jeszcze deszcze, nie zebrano plonów, wyschły pastwiska, padło 90%
bydła – mówi Rafał Hechman, który przygotowuje somalijską misję Polskiej Akcji
Humanitarnej. Wskutek suszy, niewidzianej w regionie od 60 lat, już głoduje lub zaraz
będzie głodować ponad 12 mln osób na wschodzie Etiopii i w północnej Kenii (Róg
Afryki), ale przede wszystkim w odciętej od świata południowej i środkowej Somalii.
Regiony te kontrolują talibowie z Al-Szabab (po arabsku – młodzież, to radykalni
powiązani z Al-Kaidą islamiści). Ich bojówki na głucho pozamykały granice i nie
wpuszczają konwojów z pomocą humanitarną, bo zdaniem talibów głód to wymysł
Zachodu i sprawa podejrzanie polityczna.”
Winiecki J., (współr.) Okraszewski M., Somalia umiera z głodu. Plagi somalijskie., Polityka.pl Świat
B. Podaj dwie przyczyny, które spowodowały klęskę głodu wyniszczającą ludność
Somalii w pół wieku po odzyskaniu przez ten kraj niepodległości.
1. …………………………………………………………………………………
2. …………………………………………………………………………………
Strona 13 z 16
Konkursy w województwie podkarpackim w roku szkolnym 2011/2012
Zadanie 20. (0–3 pkt.)
Na wykresach przedstawiono wybrane dane statystyczne dotyczące turystyki
zagranicznej: Rosji, Chin, Francji i Niemiec w 2007 roku. Wpisz numery, którymi
oznaczono wykresy dla poszczególnych krajów.
Rosja ……
Niemcy ……
Chiny ……
Francja ……
Przyjazdy osób w mln (2007r)
Przyjazdy osób (w mln)
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
1.
2.
3.
4.
Saldo (wpływy/wydatki) mld dol. amer
Saldo z turystyki zagranicznej (wpływy - wydatki) w mld dolarów amerykańskich
30
20
10
0
-10
-20
-30
-40
-50
1.
2.
3.
4.
Strona 14 z 16
Konkursy w województwie podkarpackim w roku szkolnym 2011/2012
Zadanie 21. (0–2 pkt.)
Charakterystycznym cechom położenia
konsekwencje oznaczone cyframi 1–4.
Japonii
(A–C)
przyporządkuj
A. Kraj wyspiarski
.………..
B. Duża rozciągłość południkowa
.………..
C. Strefa kontaktowa dwóch wielkich płyt skorupy
ziemskiej
....………
ich
Konsekwencje położenia geograficznego Japonii:
1. trzęsienia ziemi, fale tsunami
2. występowanie kilku stref klimatycznych
3. występowanie morskiego typu klimatu
4. występowanie kilku stref roślinnych
Zadanie 22. (0–3 pkt.)
Kąt nachylenia osi ziemskiej do płaszczyzny orbity wynosi 66°33'. Wykonaj polecenia
dotyczące oświetlenia Ziemi przy założeniu, że oś ziemska jest prostopadła
do płaszczyzny orbity.
A. Podaj szerokości geograficzne, na których dzień byłby równy nocy w ciągu całego
roku.
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
B. Wskaż szerokości geograficzne, na których można by było obserwować Słońce
górujące w zenicie.
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
C. Czy występowałoby zjawisko dni i nocy polarnych? Jeżeli tak, to na których
szerokościach geograficznych.
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
Strona 15 z 16
Konkursy w województwie podkarpackim w roku szkolnym 2011/2012
BRUDNOPIS
Strona 16 z 16