Komórki Browicza

Gruczoły wspomagające funkcję przewodu pokarmowego
 Gruczoły ślinowe – nawilżanie błony śluzowej jamy ustnej,
inicjowanie trawienia węglowodanów i tłuszczu (aktywność
amylazy i lipazy), wydzielanie substancji bakteriobójczych (IgA,
lizozym, laktoferryna), tworzenie ochronnej powłoczki na zębach,
dzięki białkom bogatym w prolinę, wiążącym wapń
 Trzustka – produkcja enzymów trawiennych, działających w
jelicie cienkim i hormonów (insulina i glukagon) ważnych w
metabolizmie absorbowanych składników odżywczych
 Wątroba – produkcja żółci, metabolizm węglowodanów, lipidów i
białek, inaktywacja i metabolizm substancji toksycznych i leków,
metabolizm żelaza, synteza białek osocza i czynników niezbędnych
dla krzepnięcia krwi
 Pęcherzyk żółciowy – absorbcja wody z żółci i utrzymywanie jej
w formie skondensowanej
Gruczoły ślinowe (ślinianki)
Jama ustna
Ujścia małych gruczołów uwalniających
wydzielinę w systemie ciągłym (językowe,
wargowe, policzkowe). Wydzielają 10%
objętości śliny, 70% wydzieliny śluzowej.
Trzy pary dużych gruczołów ślinowych:
 Przyuszne – uwalniają w odpowiedzi
na bodźce mechaniczne
 Podżuchwowe – bodźce termiczne
 Podjęzykowe – bodźce chemiczne
Bodźce działające na zakończenia nerwowe
 Psychiczne
 Zapachowe
Pęcherzyk
Cewka
Cewko-pęcherzyk
Pęcherzyk
Cewko-pęcherzyk
Cewka
Komórki mioepitelialne
2 – 3/ jednostkę sekrecyjną, gap junction,
desmosomy.
Skurcz – uwalnianie wydzieliny, ochrona
odcinków końcowych – wzrost ciśnienia
wewnątrz światła podczas sekrecji)
Przewody śródzrazikowe
Wstawka
Odcinki prążkowane
Tkanka łączna zrębu i przegród łącznotkankowych
zawiera limfocyty i komórki plazmatyczne,
produkujące IgA. IgA tworzy kompleksy z
komponentą
sekrecyjną
syntetyzowaną
w
komórkach surowiczych pęcherzyków. Kompleks
IgA-komponenta sekrecyjna wydzielany jest do
jamy ustnej. Bierze udział w immunologicznej
walce z bakteriami jamy ustnej.
Ślinianka przyuszna (surowicza)
Odcinek prążkowany
Odcinki końcowe – pęcherzyki z komórek surowiczych, ziarna zymogenu z
wysoką aktywnością amylazy – hydroliza spożywanego pokarmu.
Znaczenie kliniczne
Oprócz produkcji składników (białkowych) śliny jest głównym miejscem
docelowym dla wirusa wścieklizny i wirusa świnki.
Wirus świnki wywołuje dwa rodzaje powikłań:
• zapalenie jąder
• zapalenie opon mózgowych
Ślinianki mieszane
Podżuchwowa
Przewaga komponenty surowiczej (90%)
10% cewki z półksiężycami surowiczymi
Odcinek
prążkowany
Cewka
Półksiężyc
surowiczy
Komórki półksiężyców – lizozym i laktoferryna
EGF - peptyd występujący w osoczu, wyizolowany
ze ślinianki myszy
Stymuluje:
 proliferację różnych typów komórek nabłonkowych
Podjęzykowa
 proces biosyntezy białka
Komórki surowicze wyłącznie
 agregację rybosomów, formowanie polisomów
jako półksiężyce. Przewody
wyprowadzające śródzrazikowe
bardzo słabo rozwinięte.
Część zewnątrzwydzielnicza trzustki
Pęcherzyki otoczone błoną podstawną i siecią włókien retikulinowych, komórki
wstawki w świetle – komórki śródpęcherzykowe.
1500-3000 mL\dobę izotonicznego zasadowego płynu – woda, jony, proteazy.
 Trypsynogen 1, 2 i 3
Nukleazy:
 Chymotrypsynogen
 Deoksyrybonukleaza
 Proelastazy 1 i 2
 Rybonukleaza
 Proteaza E
Inhibitory proteaz
 Kalikreinogen
 Prokarboksypeptydazy A1, A2, Bb1 i B2
Enterokinaza
 Amaylaza
Trypsynogen Trypsyna
 Lipaza
Aktywacja kaskadowa
Regulacja sekrecji soku trzustkowego
 Kwas żołądka (pH < 4,5)
 Stymulacja nerwu błędnego
 Sekretyna – stymuluje pęcherzyki oraz komórki przewodów
wyprowadzających do produkcji wody i węglanów. Sekrecja silnie
zasadowego płynu bogatego w elektrolity i ubogiego w enzymy –
neutralizacja kwaśnej treści żołądka, optymalne warunki dla
aktywności enzymów trzustki.
 Cholecystokinina – uwalniana, gdy w świetle jelita kwas żołądkowy,
długołańcuchowe kwasy tłuszczowe i niektóre aminokwasy. Stymuluje
sekrecję mniej obfitego płynu, ale bardzo bogatego w enzymy.
W warunkach skrajnego niedożywienia (białkowo-kaloryczne)
komórki pęcherzyków trzustki oraz inne komórki produkujące białka
ulegają atrofii, zanika RER.
Wątroba
Hepatocyty w blaszkach
Naczynia
zatokowe
1 – 1,5 kg
Zraziki anatomiczne
Żyła centralna
Przestrzeń międzyzrazikowa,
portalna (triada)
Hepatocyty dwujądrzaste
Żyła
Tętnica
Przewód żółciowy
Żyła centralna
Zrazik anatomiczny (klasyczny)
Włókna retikulinowe
Naczynia zatokowe
Kanaliki żółciowe
PRZESTREZENIE BRAMNOŻÓŁCIOWE
Triady
tętnica międzyzrazikowa
żyła międzyzrazikowa
przewód żółciowy międzyzrazkowy
Tetrady
przewód limfatyczny
Tkanka łączna właściwa
Unaczynienie wątroby
Dwojakie
Czynnościowe
Odżywcze
Tętnica wątrobowa (krew utlenowana) i żyła wrotna (żyła krezkowa górna, +
śledzionowa + krezkowa dolna) naczynia płatowe naczynia
międzyzrazikowe na kilku poziomach po trzy tętnice i trzy żyły naczynia
okołorazikowe, biegnące na pograniczu sąsiadujących ze sobą zrazików
anatomicznych naczynia zatokowe (płynie tu krew tętnicza i żylna) żyła
centralna żyła podzrazikowa żyła wątrobowa
Żyła centralna
Przestrzeń
międzyzrazikowa
Sinusoidy
Hepatocyt
30 m długości
20 m szerokości
Powierzchnia
międzykomórkowa
Powierzchnia
kanalikowa
Powierzchnia
zatokowa
Śródbłonek
Zrazik
portalny
Zrazik
anatomiczny
Gronko
Zrazik portalny (wrotny)
Ogranicza te części wszystkich zrazików
klasycznych, które wydzielają żółć do
jednego przewodu żółciowego
międzyzrazikowego.
Unaczynienie – naczynia międzyzrazikowe
Przepływ żółci – od środka zrazika anatomicznego do obwodu
Przepływ krwi – z obwodu zrazika do żyły centralnej
Gronko wątrobowe
Żyła centralna
1 Strefa stałej czynności
2 Strefa pośrednia
3 Strefa stałego spoczynku
Żyła centralna
Oś gronka stanowią końcowe gałązki triady
wątrobowej, leżące wzdłuż granicy dwu sąsiednich
zrazików wątrobowych.
Natężenie metabolicznej aktywności i strefowość – bezpośrednia korelacja między
przepływem krwi (zaopatrzenie w substancje odżywcze) a metabolizmem komórek
 tłumaczy proces regeneracji
 wyjaśnia wiele zmian patologicznych
Inne populacje komórek wątroby
Komórki śródbłonka naczyń zatokowych
Śródbłonek nieciągły okienkowy
Komórki Browicza-Kupffera
Komórki układu makrofagów: niszczenie starych erytrocytów,
rozkład hemoglobiny, wydzielanie białek uczestniczących w
odpowiedzi immunologicznej, ew. niszczenie bakterii. ok.
15%
Komórki ziarnkowe (pit)
Światło naczyń zatokowych
Inne populacje komórek wątroby
Komórki gwiaździste (lipocyty, komórki gromadzące lipidy, Ito)
Przestrzeń okołonaczyniowa, pochodzenie mezenchymalne.
Gromadzą tłuszcz, zawierają witaminę A.
Fizjologiczna funkcja w odpowiedzi na regulatory:
 wychwyt i uwalnianie retinoidów
 synteza i sekrecja białek matrix pozakom. i proteoglikanów
 sekrecja czynników wzrostu i cytokin
 regulacja średnicy światła sinusoidy
W chronicznych schorzeniach wątroby komórki Ito
aktywowane przez czynniki produkowane przez
hepatocyty i komórki Browicza-Kupffera –
proliferują i nabywają cech miofibroblastów z/bez
kropli lipidowych i pełnią główną rolę w procesie
włóknienia wątroby (może być nieodwracalny)
Marskość
wątroby
Funkcje wątroby
Wątroba pełni ok. 100 różnych funkcji
 Wytwarzanie żółci (600 – 1200 mL/dobę). Żółć – woda, kwasy żółciowe
(kwas cholowy), barwniki żółciowe (bilirubina), fosfolipidy, lecytyna,
cholesterol, glukoza, IgA, białka, enzymy, liczne sole mineralne.
Kwasy żółciowe reabsorbowane w jelicie, transportowane do wątroby (krążenie
jelitowo-wątrobowe).
Bilirubina – toksyczny produkt rozpadu degradacji hemoglobiny (makrofagi
śledziony, komórki Browicza-Kupffera). Hepatocyty endocytują bilirubinę
związaną z albuminami i katalizują koniugację bilirubiny do formy
rozpuszczalnej (glukuronianu bilirubiny). Uwolnienie większej ilości
glukuronianu lub wolnej bilirubiny – żółtaczka.
 Utrzymywanie stałego stężenia glukozy we krwi (80-100 mg%)
glikogenogeneza, glikogenoliza
Funkcje wątroby
 Wytwarzanie białek – ok. 90% białek krwi
Czynniki procesu krzepnięcia krwi – fibrynogen, czynnik III, protrombina;
prokonwertyna
białka dla funkcjonowania układu dopełniacza
albuminę, globuliny (bez Ig), transferyna
-fetoproteina
białko c-reaktywne
 Udział w metabolizmie lipidów: cholesterol, trójglicerydy, fosfolipidy,
apolipoproteiny- lipoproteiny o bardzo małej gęstości (VLDL), LDL, HDL
 Wydzielanie hormonów
IGFI i IGF-II.
Erytropoetyna (EPO) – 20%
Funkcje wątroby
 Gromadzenie witamin – w dużych ilościach A, D i B12.
Może utrzymywać stały poziom witamin przez określony czas:
Wit. A – 10 m-cy
Wit. D – 4 m-ce
Wit. B12 – 12 m-cy
 Unieczynnianie hormonów steroidowych
 Detoksykacja
Utlenianie / redukcja
Sprzęganie (kw. glukuronwy, gluc, Gly, Tauryna, Ornityna, Gln,
SH)
 Regeneracja – komórki owalne (macierzyste), zlokalizowane w pobliżu końcowych
odcinków kanalików żółciowych (przewodziki Heringa). Uczestniczą w regeneracji
przy masywnych uszkodzeniach wątroby. Proste podwojenie hepatocytów.
 Narząd hematopoetyczny w życiu płodowym
 Przeszczepy
Drogi wyprowadzające żółć
Wewnątrzwątrobowe
• canaliculus hepatis
• canaliculi biliferi (Heringa)
• ductuli interlobulares
• ductuli biliferi
ductus hepaticus dex. et sin.
Zewnątrzwątrobowe
• ductus hepaticus communis
• ductus cysticus
• ductus choledochus
• ampula hepatopancretica
m. sphincter Boyden’a
m. sphincter Oddiego
Vasica fellae
• Warstwy o zatartym
przebiegu
• Nabłonek walcowaty
(mikrokosmki)
• Przewody Luschki
• Gruczoły śluzowe szyjki
• Brak blaszki mięśniowej
śluzówki
Pęcherzyk żółciowy
Nabłonek jednow-wy
walcowaty
Funkcje:
• zatężanie (do 10x)
i gromadzenie żółci
pomiędzy posiłkami
• uwalniane żółci przez
skurcz mięśniówki
(CCK) i bodźce nerwowe
Cholestaza – nieprawidłowe
Kamienie żółciowe
tworzenie i wydalanie żółci na
poziomie hepatocyta
(wewnątrzwątrobowa) lub
strukturalna (guz trzustki lub
przewodów żółciowych), lub
mechaniczna (kamica żółciowa
– kamienie żółciowe)
Stany patologiczne
 Choroby spichrzeniowe – nadmierne gromadzenie żelaza i miedzi
Wrodzona hemochromacytoza – wzrost absorbcji żelaza i jego
akumulacja w lizosomach hepatocytów (powikłania: marskość, rak
wątroby).
Wrodzone zaburzenie metabolizmu miedzi (choroba Willsona) –
nadmierne depozyty miedzi w lizosomach wątroby (chroniczne
zapalenie wątroby, marskość wątroby).
 Alkoholizm
Długoterminowe spożywanie alkoholu powoduje:
wątroby, marskość wątroby (wzrost ilości kolagenu)
stłuszczenie
Włókna kolagenowe