Metody badań społecznych

PROGRAM KSZTAŁCENIA NA ROK AKADEMICKI 2011/2012
Przedmiot: Metody badań społecznych
Poziom kształcenia: studia I stopnia/forma studiów: niestacjonarne I stopnia
Kierunek/rok studiów/semestr: Socjologia/II/3 i 4
Forma zajęć*: ćwiczenia
Liczba godzin: 60
Punkty ECTS: 5 za semestr (łącznie z wykładem)
Prowadzący: dr Paweł Daniłowicz, dr Katarzyna Grzeszkiewicz- Radulska
I. WYMAGANIA/PREFERENCJE WSTĘPNE (dotyczy studentów II stopnia): (co student powinien,
znać, umieć, uzupełnić itp.)
Brak wymagań wstępnych.
II. EFEKTY KSZTAŁCENIA:
1. Wiedza: W wyniku przeprowadzonych zajęć student powinien być w stanie:
1.1 zdefiniować pojęcia: badania survey’owe, techniki wysokostandaryzowane, technik oparte na obserwacji,
techniki oparte na procesie komunikowania się, koncepcja badawcza, pytanie problemowe, hipoteza,
próba badawcza, dobór losowy, dobór kwotowy, badanie pilotażowe, badanie właściwe.
1.2 odróżnić technikę wywiadu kwestionariuszowego od techniki ankiety
1.3 klasyfikować różne rodzaje technik otrzymywania materiałów
1.4 ocenić przydatność różnych technik i metod badawczych do zbadania określonych problemów
badawczych
2. Umiejętności: W wyniku przeprowadzonych wykładów student powinien:
2.1. samodzielnie przygotować kwestionariusz wywiadu i ankiety (zastosować odpowiednie rodzaje pytań oraz
odpowiedni układ pytań)
2.2. samodzielnie przygotować i przeprowadzić badanie pilotażowe
2.3. samodzielnie analizować i interpretować dane zebrane w wyniku badań survey’owych
2.4. samodzielnie przygotować raport z badań survey’owych
2.5. samodzielnie stworzyć narzędzia badawcze do obserwacji kontrolowanej, ilościowej analizy treści
3. Postawy/Kompetencje: W wyniku przeprowadzonych zajęć student nabędzie następujące kompetencje:
3.1. będzie potrafił pracować w grupie realizując projekty badawcze od pomysłu badawczego do sporządzenia
raportu z badań
3.2. będzie świadomy trudności, które wiążą się z przeprowadzaniem badań survey’owych; w tym trudności
natury etycznej
3.3. będzie posiadał kompetencje ankieterskie do przeprowadzenia badań survey’owych
3.4. będzie potrafił łączyć różnego rodzaju dane (pierwotne i wtórne) do opisu określonego problemu
badawczego
3.5. będzie potrafił krytycznie ocenić badania oparte na technikach wysokostandaryzowanych
III. TREŚCI KSZTAŁCENIA: (szczegółowy program zajęć, z rozpisaniem na tematykę poszczególnych
spotkań)
1. Struktura procesu badawczego. Techniki doboru próby
2/3. Wstępna i rozwinięta koncepcja badań
4/5. Warsztaty: pomysły badawcze, stawianie pytań problemowych i hipotez, tworzenie koncepcji badawczej
6. Charakterystyka technik o wysokim stopniu standaryzacji: wywiad kwestionariuszowy a ankieta (rodzaje
wywiadów i ankiet)
7. Szczegółowe zasady budowy kwestionariusza wywiadu i kwestionariusza ankiety – przygotowanie badania,
pytania kwestionariuszowe
8. Zasady przeprowadzania wywiadu kwestionariuszowego – zasady zachowania się ankietera, test ankieterski,
odgrywanie ról.
9/10. Warsztaty: układanie pytań do kwestionariusza wywiadu, ankiety, formuła aranżacyjna, pytania
metryczkowe, układ pytań w kwestionariuszu.
11. Warsztaty: pilotaż, przeprowadzenie badania pilotażowego oraz omówienie wyników pilotażu.
12. Pojęcie i krytyka badań survey’owych.
13/14. Krytyka, selekcja i przygotowanie materiałów z badań survey’owych do opracowania (instrukcja kodowa,
kodowanie, baza danych, transformacja zmiennych)
15. Warsztaty: tworzenie klucza kodowego (instrukcji kodowej), kodowanie materiałów, tworzenie
elektronicznej bazy danych.
16/17. Opracowanie danych z badań survey’owych (rozkłady brzegowe zmiennych, wykrywanie zależność
między zmiennymi)
18. Ilościowe techniki oparte na procesie obserwacji - obserwacja kontrolowana
19. Warsztaty: tworzenie karty do obserwacji, przeprowadzenie jednorazowej obserwacji kontrolowanej.
20/21. Wykorzystanie danych zastanych w socjologii. Ilościowa wersja analizy treści.
22. Warsztaty: układanie klucza kodowego do analizy zawartości materiałów prasowych (lub innych).
IV. KONTROLA EFEKTÓW KSZTAŁCENIA: (sposób – forma zaliczania, przykładowe pytania, tematy do
opisu itp.)
Przygotowanie w trybie zespołowym projektu badań – od koncepcji do pilotażu. Przygotowanie raportu z badań
ilościowych na podstawie danych z wcześniejszych badań. Wykonywanie pozostałych zadań badawczych w
zakresie tematów dotyczących obserwacji kontrolowanej oraz ilościowej analizy treści.
V. AKTUALNA LITERATURA:
Podstawowa:
1.
2.
E. Babbie, Podstawy badań społecznych, PWN, Warszawa 2008, str. 206 – 248;
J. Lutyński, Metody badań społecznych. Wybrane zagadnienia, ŁTN 1994, Koncepcja badawcza.
Pojęcia, główne składniki i problemy, s.77-109;
3. Wywiad kwestionariuszowy. Analiza teoretyczna i badania empiryczne., red. K. Lutyńska, A.P. Wejland,
Ossolineum, Wrocław 1983, s.41-49;
4. J. Lutyński, Metody badań społecznych. Wybrane zagadnienia, ŁTN 1994, s.135-146;
5. A. Wejland, Kwestionariusz w wywiadzie socjologicznym. Podstawowe pojęcia, maszynopis;
6. K. Lutyńska, Wywiad kwestionariuszowy. Przygotowanie i sprawdzenie narzędzia badawczego,
Ossolineum 1984, rozdz. III;
7. A. Kubiak, I. Przybyłowska, W.A. Rostocki, Encyklopedia socjologii, hasło: Badania ankietowe, Oficyna
Naukowa, Warszawa 1998, s. 51-58;
8. I. Przybyłowska, Wywiad swobodny ze standaryzowaną listą poszukiwanych informacji i możliwości
jego zastosowania w badaniach socjologicznych, Przegląd Socjologiczny T.XXX;
9. Ch. Frankfort-Nachmias, D. Nachmias, Metody badawcze w naukach społecznych, Zysk i S-ka, Poznań
2001, rozdz. IX, s. 221-238;
10. M. Stefanowska, Odbiorcy kultury, Warszawa 1988, s. 9-33 oraz Aneks
11. H. Ogryzko-Wiewiórski, Zastosowanie analizy treści w badaniach socjologicznych, Annales Universitatis
Mariae Curie-Skłodowska, Vol. IX, 1, Lublin 1984, s.1-13
12. R. D. Wimmer, J. R. Dominick, Mass media. Metody badań., rozdział 6, s. 209-249, Wyd. Uniwersytetu
Jagiellońskiego, Kraków 2008
Uzupełniająca:
1.
2.
E. Noelle, Reprezentatywne badania ankietowe. Wprowadzenie do metodologii. Wybór tekstów,
OBOP i SP, Warszawa 1976, str. 40 – 75
P. Daniłowicz, Wywiad telefoniczny w badaniach socjologicznych – perspektywy zastosowań, Kultura i
Społeczeństwo 1993, t.XXXVII, nr 3, s.171-176;
3.
4.
5.
6.
Podręcznik ankietera, red. Z. Skawiński, P.B. Sztabiński, F. Sztabiński, IFiS PAN, Warszawa 2000, s.269278;
M. Rosenberg, Logika analizy sondażowej [w:] Logika analizy socjologicznej. Wybór tekstów A. Sułek,
wyd. UW, s. 161-211;
Ch. Frankfort-Nachmias, D. Nachmias, Metody badawcze w naukach społecznych, Zysk i S-ka, Poznań
2001, rozdz. IX, s. 221-238;
Materiały dodatkowe – przykłady koncepcji badawczych, narzędzi badawczych itd.
* np. wykład, konwersatorium, ćwiczenia laboratoryjne, ćw. terenowe