4. Leasing a kredyt, podobieństwa i
advertisement
Ryzyka w transakcjach leasingowych i kredytowych finansujących samochody styczeń 2014 Bożena Nowosielska 1 Ryzyka w transakcjach leasingowych i kredytowych finansujących samochody 2 Rynek samochodowy ma do zaoferowania potencjalnym nabywcom (niezależnie od ich wieku, płci i pozycji) - produkt niezmiennie od lat pożądany. Realizację tych marzeń zapewniają leasingo- i kredytodawcy. .. Ryzyka w transakcjach leasingowych i kredytowych finansujących samochody 3 Szkolenie ma na celu identyfikację ryzyk występujących w praktyce, podczas realizacji transakcji leasingowych i przebiegu procesu kredytowania samochodów a także przy ich ubezpieczaniu. .. Ryzyka w transakcjach leasingowych i kredytowych finansujących samochody 4 Czy transakcje te mogą być pozbawione ryzyka? Niestety nie, jednak może ono zostać zminimalizowane, o ile pracownicy leasingo- i kredytodawcy oraz ubezpieczyciela zostaną wyposażeni w odpowiednią do wagi ryzyka wiedzę. Ryzyka w transakcjach leasingowych i kredytowych finansujących samochody 5 PROGRAM SZKOLENIA: 1. Krajowy rynek samochodowy 1.1. Firmy specjalizujące się w finansowaniu samochodów 1.1.1. Pośrednicy kredytowi 1.2. Stan aktualny i prognozy dla rynku leasingu i kredytów na samochody nowe i używane Ryzyka w transakcjach leasingowych i kredytowych finansujących samochody 6 2. Transakcje leasingowe – podstawy prawne 2.1. Rodzaje umów leasingowych 2.2. Charakter prawny transakcji leasingowej 2.2.1. Warunki umowy leasingowej 2.2.2. Zdolność „leasingowa” 2.2.3. Zalety i wady leasingu Ryzyka w transakcjach leasingowych i kredytowych finansujących samochody 7 3. Podstawy prawne działalności kredytowej 3.1. Kredyt bankowy a pożyczka 3.2. Kredyt konsumencki, warunki umowy o kredyt konsumencki, zakres działania ustawy 3.3. Zdolność kredytowa 3.4. Zabezpieczenie spłaty kredytu Ryzyka w transakcjach leasingowych i kredytowych finansujących samochody 8 4. Leasing a kredyt, podobieństwa i rozbieżności 5. Nadużycia w bankach i firmach leasingowych 5.1. Konflikt interesów w relacjach pracodawca-pracownik 5.1.1. Wdrażanie procedur background screening .. Ryzyka w transakcjach leasingowych i kredytowych finansujących samochody 9 5. Nadużycia w bankach i firmach leasingowych, cd. 5.2. Incydenty korupcyjne 5.2.1. Opracowanie i stosowanie kodeksów etycznych, zasad dobrej praktyki biznesowej 5.2.2. Minimalizowanie okoliczności i sytuacji korupcjogennych 5.2.3. Prowadzenie transparentnej polityki wymiany podarunków biznes. 5.2.4. Zabezpieczanie elektronicznych nośników informacji z danymi do ewent. analizy 5.2.5. Analizowanie przypadków „wycieku informacji” lub innych nieprawidłowości 5.2.6. Opracowanie (zmiana, doskonalenie) mechanizmów kontrolnych .. Ryzyka w transakcjach leasingowych i kredytowych finansujących samochody 10 5. Nadużycia w bankach i firmach leasingowych, cd. 5.3. Czynniki sprzyjające nadużyciom 5.3.1. Nieadekwatny dobór pracowników 5.3.2. Luki w procedurach bezpieczeństwa 5.3.3. Błędy w konfiguracji i zabezpieczeniu oprogramowania 5.3.4. Słabość mechanizmów kontroln. lub arogancja wobec nich 5.3.5. Nadużycia uprawnień Ryzyka w transakcjach leasingowych i kredytowych finansujących samochody 11 5. Nadużycia w bankach i firmach leasingowych, cd. 5.4. Zapobieganie i minimalizowanie ryzyka nadużyć 5.4.1. Opracowanie adekwatnych procedur i instrukcji 5.4.2. Organizowanie cyklicznych szkoleń (spotkań) dla pracowników na temat przeprowadzanych przeglądów, analiz i ocen sytuacji potencjalnie generujących nadużycia 5.4.3. Wyjaśnianie i analizowanie przypadków nadużyć i strat Ryzyka w transakcjach leasingowych i kredytowych finansujących samochody 12 6. Ryzyka w przebiegu procesu zawarcia umów leasingu i kredytu 6.1. Identyfikacja ryzyk występuj. w procesie finansowania pojazdów 6.1.1. Kompletowanie dokumentacji leasingowej i kredytowej 6.2. Ryzyko związane z leasingo- i kredytobiorcą 6.2.1. Weryfikacja wnioskodawcy (BIK, BIG-i; weryfikacja danych osobowych i adresowych - dokumenty tożsamości, fałszywe lub skradzione; inne dokumenty; kredyt na „słupa”, zdarzenia losowe) .. .. Ryzyka w transakcjach leasingowych i kredytowych finansujących samochody 13 6. Ryzyka w przebiegu procesu zawarcia umów leasingu i kredytu 6.2.2. Weryfikacja źródła osiągania dochodu wnioskodawcy (zaświadczenie /oświadczenie o wys. wynagrodzenia; dokumenty potwierdzające osiągany dochód; dokumenty dotyczące prowadzonej działalności gospodarczej; dokumenty przerabiane, sfałszowane) 6.2.3. Analiza i ocena zdolności kredytowej /”leasingowej” przedsiębiorcy (źródła informacji; analiza bilansu; analiza wskaźnikowa; ocena planu przedsięwzięcia - biznes plan; komitet kredytowy 6.2.4. Ocena zdolności kredytowej /”leasingowej” osób fizycznych (liczba osób w rodzinie, na utrzymaniu; zobowiązania finansowe wnioskodawcy; wysokość dochodów, minimalny dochód na osobę; credit scoring) .. .. Ryzyka w transakcjach leasingowych i kredytowych finansujących samochody 14 6. Ryzyka w przebiegu procesu zawarcia umów leasingu i kredytu 6.3. Ryzyko związane ze sprzedawcą oraz ryzyko przedmiotu kredytowania - w przyp. kredytowania pojazdu używanego 6.3.1. Niesprawdzone źródło pochodzenia zbywanego pojazdu 6.3.2. Weryfikacja przedmiotu kredytowania (możliwość wystąpienia wad prawnych pojazdu; weryfikacja pojazdu w CRZ - ciężarowe, osobowe; wycena wartości pojazdu na podstawie cenników: Eurotax, Infoekspert, katalogi PZMot; wycena wartości pojazdu przez rzeczoznawcę; rzeczywisty stan techniczny pojazdu inny niż deklarowany; współpraca z Policją) .. Ryzyka w transakcjach leasingowych i kredytowych finansujących samochody 15 6. Ryzyka w przebiegu procesu zawarcia umów leasingu i kredytu 6.4. Ryzyko dotyczące przedmiotu leasingu 6.4.1. Ryzyko dostarczenia nierzetelnych dokumentów pojazdu 6.4.2. Ryzyko przedstawienia do leasingu pojazdu niezbywalnego 6.5. Zabezpieczenie spłaty umowy leasingu 6.5.1. Decyzja o zawarciu umowy leasingu 6.6. Zabezpieczenie spłaty kredytu samochodowego (najczęściej stosowane zabezpieczenia) 6.6.1. Decyzja kredytowa (uzgodnienie szczegółowych warunków umowy kredytowej; zawarcie umowy; istotne elementy umowy; warunki uruchomienia kredytu) .. Ryzyka w transakcjach leasingowych i kredytowych finansujących samochody 16 7. Monitoring leasingo- i kredytobiorcy, kontrola sytuacji finansowej 7.1. Uprawnienia firmy leasingowej i banku dotyczące kontroli 7.2. Wypowiadanie umów leasingowych i kredytowych (windykacja, outsourcing windykacji) 8. Ubezpieczenia pojazdów 8.1. Ryzyko ubezpieczeniowe 8.1.1. Rodzaje pojazdów o podwyższonym ryzyku ubezpieczeniowym 8.1.2. Wykorzystanie polis ubezpieczeniowych - szkodowość . . 1. Krajowy rynek samochodowy 17 Silny rozwój leasingu w Polsce wiąże się głównie z wejściem Polski do Unii Europejskiej oraz związanymi z tym zmianami w przepisach podatkowych. Także w ostatnich latach wzrósł udział innych europejskich krajów w światowym rynku usług leasingowych. Obecnie ponad połowa wszystkich transakcji leasingowych zawierana jest właśnie w Europie. Liderami europejskiego rynku leasingu są Niemcy, Wielka Brytania, Włochy i Francja, które łącznie mają 60-proc. udział w europejskim rynku leasingu. Od połowy lat 90. średni roczny przyrost wartości nowych umówi leasingu wynosi ok. 10%. W strukturze umów leasingowych zawieranych w krajach europejskich leasing samochodów osobowych obecnie dominuje, stanowiąc ponad 1/3 całego rynku. .. .. 1. Krajowy rynek samochodowy 18 W Polsce udział pojazdów, w tym także samochodów osobowych w całym rynku leasingowym stanowi obecnie jeszcze większy udział niż ma to miejsce w innych krajach europejskich. Ocenia się, że pojazdy stanowią ok. 60% całego polskiego rynku leasingowego. Sektor leasingu pojazdów rozwija się bardziej dynamicznie od rynków innych przedmiotów. Rynek leasingu jest jedną ze strategicznych gałęzi gospodarki. Leasing, stał się, obok kredytu głównym źródłem finansowania inwestycji. Z funduszy pochodzących od firm leasingowych finansowana jest co trzecia inwestycja sektora przedsiębiorstw. 1. Krajowy rynek samochodowy 1.1. Firmy specjalizujące się w finansowaniu samochodów 19 Wg danych IBRM Samar (Inst.Bad.Rynku Motoryzac.) : - w pierwszych 8 m-cach 2013 r. firmy wyleasingowały w kraju 42 595 samochodów osobowych, co daje wynik o 1,92 % lepszy niż w analogicznym okresie poprzedniego roku. - Volkswagen Leasing Polska sp. z o.o. utrzymuje pozycję lidera w rankingu „Samochody osobowe zarejestrowane na firmy leasingowe”. Od stycznia do października 2013 r. spółka zarejestrowała 6 670 samochodów, osiągając tym samym 12,12% udziałów w rynku. 1. Krajowy rynek samochodowy 1.1. Firmy specjalizujące się w finansowaniu samochodów 20 Finansowanie ogółem Ranking firm leasingowych w Polsce po 2 kw. 2013 r. - pierwsza 10. 1. Krajowy rynek samochodowy 1.1. Firmy specjalizujące się w finansowaniu samochodów 21 Liderzy finansowania pojazdów po 2 kwartale 2013 roku 1. Krajowy rynek samochodowy 22 Nie wszystkie detaliczne banki utrzymują w swoich ofertach propozycje dla potencjalnych nabywców samochodów , wśród oferujących ten rodzaj kredytów są: - BNP Paribas Bank Polska - Reiffeisen Polbank - Nordea Bank Polska - Idea Bank - Credit Agricole Bank Polska - Toyota Bank - mBank - Getin Bank - Santander Consumer Bank - Alior Bank - Volkswagen Bank - Deutsche Bank PBC. .. 1. Krajowy rynek samochodowy 23 Ranking : Kredyty samochodowe [50 tys. , okres spłaty: 60 m-cy], 01.2014 Miejsce / bank Wy s. raty PLN Prowiz. % Oproc. nomin. % Oproc. rzeczyw. % 1. Vw Bank 966.63 5 3,99 6,17 2. mBank 971.11 1 5,74 6,37 5. Santander 1014.44 2 7,19 8,33 9. mBank 1030,49 3 7,44 9,05 10. Reiffeisen Polbank 1081,09 2 9,90 11,3 1. Krajowy rynek samochodowy 1.1.1. Pośrednicy kredytowi 24 Określenie „pośrednik” nie zawsze od razu wzbudza zaufanie, często kojarzone jest z dodatkowymi kosztami, czasem z brakiem kompetencji czy słusznie 1. Krajowy rynek samochodowy 1.1.1. Pośrednicy kredytowi 25 Potrzeba istnienia pośredników finansowych towarzyszy gospodarce od momentu pojawienia się pieniądza. Bez pośredników nie istniałby i nie funkcjonowałby sprawnie system finansowy. Pośrednik oznacza podmiot, którego działalność ma na celu ułatwienie zawierania kontraktów finansowych między dawcami a biorcami środków. .. 1. Krajowy rynek samochodowy 1.1.1. Pośrednicy kredytowi 26 Banki zlecają pośrednikowi sprzedaż danego produktu finansowego - w ramach tzw. outsourcingu sprzedaży. W przypadku kredytów, bank dzieli się z pośrednikiem prowizjami jakie płaci kredytobiorca. Dodatkowe zyski pośrednika przynosi sprzedaż wszelkich produktów powiązanych z kredytem: - ubezpieczenia, - pomoc przy ustanowieniu zabezpieczeń - oraz pośrednictwo w kontaktach ze sprzedawcami kredytowanych produktów. Znaczącej firmie pośredniczącej może się udać (paradoksalnie) wynegocjować dla klienta niższą cenę nabywanego pojazdu. . 1. Krajowy rynek samochodowy 1.2. Stan aktualny i prognozy dla rynku leasingu i kredytów na samochody nowe i używane 27 Analitycy w USA prognozują, że popyt na nowe pojazdy w USA ma być w tym roku najwyższy od siedmiu lat. Według firmy analitycznej IHS Automotive, w roku 2014 nabywców ma znaleźć 16,03 mln nowych aut i lekkich ciężarowek – o 2,4 proc. więcej niż w roku 2013, w którym sprzedano 15,65 mln pojazdów 1. Krajowy rynek samochodowy 1.2. Stan aktualny i prognozy dla rynku leasingu i kredytów na samochody nowe i używane 28 Ożywienie na rynku w USA przyczyni się także do wzrostu sprzedaży aut w skali globalnej, eksperci prognozują od 3,4 do 5 %. W kraju wpływ na sprzedaż nowych samochodów w 2014 roku mogą mieć zmienione przepisy o podatku VAT (dzięki nim możliwe jest pełne odliczenie VAT-u od samochodu do 3,5 tony, zakupionego do celów służbowych). .. 1. Krajowy rynek samochodowy 1.2. Stan aktualny i prognozy dla rynku leasingu i kredytów na samochody nowe i używane 29 Najbardziej optymistyczne prognozy nie zwalniają sprzedawców z obowiązku zabiegania o zainteresowanie klientów trwa więc "polowanie" na klienta . 1. Krajowy rynek samochodowy 1.2. Stan aktualny i prognozy dla rynku leasingu i kredytów na samochody nowe i używane 30 Misseling (mis-seling) to zespół wątpliwych pod względem prawnym i etycznym zachowań i procedur nastawionych na sprzedaż produktu finansowego. Przykł. może być sprzedaż dokonana przez agenta ubezpiecz. czy prac. banku, który świadomie (lub nie) wprowadza konsumenta w błąd co do mechanizmu funkcjonowania oferowanego produktu, jego funkcji i zastosowania, w konsekwencji - konsument decyduje się na przystąpienie do umowy. Za misseling oprócz błędnego procesu sprzedaży mogą zostać uznane działania marketingowe mające na celu wprowadzenie konsumenta w błąd, na przykład, reklama manipulująca informacjami nt. danego produktu finansowego lub ulotka informacyjna zatajająca jego istotne cechy. 2. Transakcje leasingowe – podstawy prawne 2.1. Rodzaje umów leasingowych 31 Leasing operacyjny (bieżący) jest bardzo zbliżony do umowy najmu lub dzierżawy. Przedmiot umowy leasingowej jest prawnie własnością leasingodawcy i przez niego księgowana jest amortyzacja. Leasingobiorca jest użytkownikiem tego przedmiotu i korzystając z niego pobiera pożytki. Za korzystanie płaci czynsz leasingowy. Po zakończeniu umowy korzystający ma prawo pierwokupu środka przed osobami trzecimi. Przeniesienie prawa własności następuje albo na mocy odrębnej umowy sprzedaży poleasingowej albo na mocy odpowiednio sformułowanej umowy leasingowej. .. 2. Transakcje leasingowe – podstawy prawne 2.1. Rodzaje umów leasingowych 32 Leasing finansowy (kapitałowy, inwestycyjny) jest zbliżony do kredytowej sprzedaży ratalnej, dokonywanej przez finansującego na rzecz korzystającego. Leasingodawca przekazuje przedmiot leasingu korzystającemu wraz z prawem aktywowania go i amortyzowania. W sensie prawnym przedmiot leasingu stanowi własność finansującego, a w sensie ekonomicznym korzystającego. Opłatą za korzystanie z przedmiotu jest tzw. "opłata leasingowa". Opłata składa się z części kapitałowej, będącej spłatą ratalną wartości przedmiotu oraz części odsetkowej. 2. Transakcje leasingowe – podstawy prawne 2.1. Rodzaje umów leasingowych 33 - Leasing bezpośredni - Leasing pośredni - leasing zwrotny - Leasing konsumencki - czy warto 2. Transakcje leasingowe – podstawy prawne 2.2. Charakter prawny transakcji leasingowej 2.2.1. Warunki umowy leasingowej 34 Pod rygorem nieważności umowa leasingu musi być zawarta w formie pisemnej. Jeśli chodzi o formę umowy, szczególne wymogi obowiązują w przypadku umów leasingu, których przedmiotem są nieruchomości. Jeśli w umowie leasingu nieruchomości zawarta jest opcja zakupu nieruchomości przez korzystającego, to umowa leasingu powinna być zawarta w formie aktu notarialnego 2. Transakcje leasingowe – podstawy prawne 2.2. Charakter prawny transakcji leasingowej 2.2.1. Warunki umowy leasingowej 35 Zgodnie z obecnymi regulacjami kodeksu cywilnego, podstawowym obowiązkiem finansującego w ramach umowy leasingu jest nabycie rzeczy od oznaczonego zbywcy i oddanie jej korzystającemu do korzystania (i ewentualnie pobierania pożytków) przez czas oznaczony. Głównym obowiązkiem korzystającego jest zapłata w ratach wynagrodzenia pieniężnego, które ma odpowiadać co najmniej cenie lub wynagrodzeniu z tytułu nabycia rzeczy przez finansującego. W przeciwieństwie do najmu i dzierżawy przepisy dotyczące leasingu zakładają obowiązkową spłatę wartości przedmiotu leasingu przez korzystającego, co jest jednym z elementów odróżniających umowę leasingu od innych umów zakładających oddanie rzeczy do używania bądź używania i pobierania pożytków drugiej stronie. 2. Transakcje leasingowe – podstawy prawne 2.2.2. Zdolność „leasingowa” 36 W przypadku firm: - przychody/dochody (strata) - zabezpieczenie standardowe – weksel własny in blanco 2. Transakcje leasingowe – podstawy prawne 2.2.2. Zdolność „leasingowa” 37 W przypadku osób fizycznych ; - oświadczenie/zaświadczenie dot. osiąganych dochodów - wyciąg z rachunku bankowego Akceptowane źródła dochodu: zatrudnienie na czas określony i nieokreślony emerytura, renta wolne zawody w innych formach niż stosunek pracy rolnicy dochody z tytułu umów cywilno-prawnych, umów zleceń, umów dzierżawy lub umów najmu, zawartych na czas nieokreślony lub o charakterze stałym (powtarzalnym). 2. Transakcje leasingowe – podstawy prawne 2.2.3. Zalety i wady leasingu 38 leasing: i .................................. .................................... .................................. .................................. .................................... .................................... 3. Podstawy prawne działalności kredytowej 3.1. Kredyt bankowy a pożyczka 39 Bank udzieli nam kredytu czy też … pożyczy wskazaną we wniosku kwotę ? Kryteria różnicujące kredyty i pożyczki pieniężne 3. Podstawy prawne działalności kredytowej 40 POŻYCZKA , art. 720 KC § 1. Przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości. § 2. Umowa pożyczki, której wartość przenosi pięćset złotych, powinna być stwierdzona pismem. KALKULATOR POŻYCZKI w PROVIDENT 41 PAKIET GOTÓWK. PAKIET PRZELEW Kwota pożyczki do wypłaty: 1.000 zł 1.000 zł Całkowita kwota pożyczki: 1243,20 zł 1243,20 zł Czas obowiązywania umowy (tygodnie): 30 tygodni 30 tygodni Wysokość raty tygodniowej: 56,62zł 42,64zł Koszt ubezpieczenia*: 110 zł 110 zł 99,90 zł 99,90 zł Oprocentowanie pożyczki***: 71,25 zł 69,34 zł Całkow. kwota do zapł. przez konsum.****: 1.524,35 zł 1.489,14 zł Dodatkowa opłata przygotowawcza*****: 33,30 zł 0 Opłata za obsługę pożyczki w domu: 384,00 zł 0 RRSO*****: 137,74 % 123,52 % Całkowita suma rat do zapłaty: 1.698,45 zł 1.279,24 zł . Opłata przygotowawcza**: Ryzyka w transakcjach leasingowych i kredytowych finansujących samochody 42 Kredyt - nie zawsze do uniknięcia 3. Podstawy prawne działalności kredytowej 43 KREDYT, Prawo bankowe, art. 69. 1. Przez umowę kredytu bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu. Różnice między kredytem bankowym a pożyczką Kryterium zróżnic. Cel 44 Kredyt - udzielany na konkretnie, sprecyzowany we wniosku cel - bank ma prawo kontroli wykorzystania kredytu .. Pożyczka - nie ma wymogu określania celu, - bank nie ma obowiązku kontroli sposobu wykorzystania pożyczki Udzielający Kredytów mogą udzielać wyłącznie banki ( i SKOK-i) Wykorzystanie przyznanych środków Wykorzystanie zgodnie z zasadami i Zasady takie nie obowiązują na warunkach określonych w umowie Forma wykorzystania Bezgotówkowa (częściej) lub gotówkowa Odpłatny, koszt kredytu to: odsetki , prowizje , opłaty Gotówkowa (częściej) lub bezgotówkowa Może być odpłatna lub nieodpłatna Umowa Zawsze musi być zawarta na piśmie Podstawa prawna Prawo bankowe Wskazane jest zawieranie na piśmie gdy przekracza 500 zł; jeśli udzielana przez bank - musi być na piśmie. Kodeks cywilny; a dla pożyczek zawieranych przez bank : Prawo bankowe Odpłatność Pożyczek udzielają zarówno banki jak i przedsiębiorcy czy osoby fiz. 3. Podstawy prawne działalności kredytowej 45 UżYCZENIE art. 710. KC : Przez umowę użyczenia użyczający zobowiązuje się zezwolić biorącemu, przez czas oznaczony lub nie oznaczony, na bezpłatne używanie oddanej mu w tym celu rzeczy. Art. 718. KC : § 1. Po zakończeniu użyczenia biorący do używania obowiązany jest zwrócić użyczającemu rzecz w stanie nie pogorszonym; jednakże biorący nie ponosi odpowiedzialności za zużycie rzeczy będące następstwem prawidłowego używania. 3. Podstawy prawne działalności kredytowej 3.2. Kredyt konsumencki, warunki umowy, zakres działania ustawy 46 Kredyt konsumencki - ZMIANA, od 18.12.2011 W dniu 17.06.2011 r. w Dz.Ustaw Nr 126, poz.715 opublikowana została : Ustawa z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim /weszła w życie od 18.12.2011 / .. 3. Podstawy prawne działalności kredytowej 3.2. Kredyt konsumencki, warunki umowy, zakres działania ustawy 47 - dotyczy kredytów i pożyczek do 255 550 zł (75 000 EUR ); - wprowadza: Europejski Ujednolicony Formularz Kredytowy (na jego podstawie konsumenci mogą podjąć świadomą decyzję dot. zaciąganego kredytu, a także porównywać oferty różnych banków) ; - wydłuża czas na odstąpienie od um. bez pod. przycz. z 10 do 14 dni (konsument nie ponosi kosztów związanych z odstąpieniem od umowy, z wyjątkiem odsetek za okres od dnia wypłaty kredytu do dnia spłaty. W przypadku odstąpienia konsumenta, kredytodawcy nie przysługują żadne inne opłaty z wyjątkiem kosztów poniesionych na rzecz organów administracji publicznej oraz opłat notarialnych) ; .. 3. Podstawy prawne działalności kredytowej 3.2. Kredyt konsumencki, warunki umowy, zakres działania ustawy 48 - nie dotyczy w pełni kredytów i pożyczek zabezpiecz. hipoteką - znosi maksym. wys. prowizji na poziomie 5% (może być wyższa) - daje możliwość spłaty kredytu denominowanego do waluty obcej w tej walucie, bez dodatkowych kosztów ze strony banku - umożliwia bankom pobieranie prowizji za przedterminową spłatę kredytu (zmiana ta nie dotyczy wszystkich kredytów lecz tych o stałej stopie procentowej i w sytuacji gdy spłacana przed terminem kwota przekracza w ciągu 12 m-cy określoną wartość, w Polsce – trzykrotność przeciętnego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw wg danych GUS). . 3. Podstawy prawne działalności kredytowej 3.3. Zdolność kredytowa 49 Art. 70. 1. PB. Bank uzależnia przyznanie kredytu od zdolności kredytowej kredytobiorcy. Przez zdolność kredytową rozumie się zdolność do spłaty zaciągniętego kredytu wraz z odsetkami w terminach określonych w umowie. Kredytobiorca jest obowiązany przedłożyć na żądanie banku dokumenty i informacje niezbędne do dokonania oceny tej zdolności. 3. Podstawy prawne działalności kredytowej 3.4. Zabezpieczenie spłaty kredytu 50 Prawne środki zabezpieczenia kredytu Rodzaje zabezpieczeń wierzytelności pieniężnych: zabezpieczenie rzeczowe (materialne) - osoba dająca zabezpieczenie odpowiada za dług wskazanym przedmiotem majątkowym zabezpieczenie osobiste - osoba dająca zabezpieczenie odpowiada całym swym majątkiem (także przyszłym, w tym są np. dochody, spadek) 3. Podstawy prawne działalności kredytowej 3.4. Zabezpieczenie spłaty kredytu 51 Zabezpieczenia rzeczowe : - blokada środków na rachunku, - kaucja, - przewłaszczenie na zabezpieczenie (całk, częśc., warunk.) - zastaw, - hipoteka 3. Podstawy prawne działalności kredytowej 3.4. Zabezpieczenie spłaty kredytu 52 Zabezpieczenia osobiste : - gwarancja bankowa, - poręczenie, - przelew wierzytelności, - przystąpienie do długu, - weksel, - ubezpieczenie kredytu . . 4. Leasing a kredyt, podobieństwa i rozbieżności 53 - Koszty kredytu i leasingu są do siebie zbliżone, - własność pojazdu - po stronie leasingodawcy, - przy leasingu - oszczędność czasu, większość formalności związanych z rejestracją samochodu załatwia firma leasingowa, - spłata leasingu nie obniża zdolności kredytowej przedsiębiorcy, - dla przedsiębiorcy - do rozważenia korzyści, które można uzyskać dzięki tarczy podatkowej. 5. Nadużycia w bankach i firmach leasingowych 54 5.1. Konflikt interesów w relacjach pracodawca-pracownik 5.1.1. Wdrażanie procedur background screening W jakich obszarach potencjalni pracownicy mijają sie z prawdą w swoich CV ? 1/ znajomość języków obcych - 83 % 2/ 3/ 4/ 5/ zakres obowiązków - 27 % znajomość programów/aplikacji - 24 % przebyte kursy - 10 % staż pracy na danym stanowisku - 5 % . .. 5. Nadużycia w bankach i firmach leasingowych 55 5.1. Konflikt interesów w relacjach pracodawca-pracownik 5.1.1. Wdrażanie procedur background screening - czym są procedury background screening - tylko nowy trend czy konieczność ? Ryzyka w transakcjach leasingowych i kredytowych finansujących samochody 56 5. Nadużycia w bankach i firmach leasingowych 5.2. Incydenty korupcyjne - Kodeks Etyki i Standardy Zawodowe Przedsiębiorcy Leasingowego - Kodeks Etyki Bankowej (Zasady Dobrej Praktyki Bankowej) Ryzyka w transakcjach leasingowych i kredytowych finansujących samochody 57 5. Nadużycia w bankach i firmach leasingowych 5.2. Incydenty korupcyjne - polityka wymiany podarunków biznesowych (zapisy w Regulaminach wewnętrznych firm) .. Ryzyka w transakcjach leasingowych i kredytowych finansujących samochody 58 5. Nadużycia w bankach i firmach leasingowych 5.2. Incydenty korupcyjne - „wyciek informacji” - analiza przypadku, dochodzenie, kary - ochrona elektronicznych nośników informacji z danymi do ewent. analizy - mechanizmy kontrolne - zmiana, doskonalenie .. Ryzyka w transakcjach leasingowych i kredytowych finansujących samochody 59 5. Nadużycia w bankach i firmach leasingowych 5.3. Czynniki sprzyjające nadużyciom - Nieadekwatny dobór pracowników To człowiek jest zazwyczaj najsłabszym ogniwem każdego systemu bezpieczeństwa; - podnoszenie świadomości potencjalnych zagrożeń online Ryzyka w transakcjach leasingowych i kredytowych finansujących samochody 60 5. Nadużycia w bankach i firmach leasingowych 5.3. Czynniki sprzyjające nadużyciom - Luki w procedurach bezpieczeństwa konieczne przeglądy okresowe i aktualizacje - Błędy w konfiguracji i zabezpieczeniu oprogramowania bieżąca reakcja serwisu - Słabość mechanizmów kontroln. lub arogancja wobec nich niezbędny skuteczny nadzór zarządu - Nadużycia uprawnień konieczność wprowadzenia mechanizmów "wymuszających" stosowanie procedur . Ryzyka w transakcjach leasingowych i kredytowych finansujących samochody 61 5. Nadużycia w bankach i firmach leasingowych - na co zwracać szczególną uwagę Ryzyka w transakcjach leasingowych i kredytowych finansujących samochody 62 5. Nadużycia w bankach i firmach leasingowych 5.4. Zapobieganie i minimalizowanie ryzyka nadużyć - Opracowanie odpowiednich procedur i instrukcji a następnie ich wdrażanie, stosowanie i weryfikacja wstępnych założeń 5. Nadużycia w bankach i firmach leasingowych 5.4. Zapobieganie i minimalizowanie ryzyka nadużyć 63 - Wyjaśnianie i analizowanie, na jak najszerszym forum, przypadków nadużyć i strat, podkreślanie wagi zagadnienia; - Organizowanie cyklicznych szkoleń (spotkań) dla pracowników na temat przeprowadzanych przeglądów, analiz i ocen sytuacji potencjalnie generujących nadużycia. 5. Nadużycia w bankach i firmach leasingowych 5.4. Zapobieganie i minimalizowanie ryzyka nadużyć 64 - whistleblowing to ujawnienie przez pracownika nielegalnych, niemoralnych lub bezprawnych praktyk dokonywanych w miejscu pracy – poprzez poinformowanie osób, które są zdolne do podjęcia skutecznych działań dla ich powstrzymania. W każdej organizacji w pewnych sytuacjach może dojść do spontanicznego demaskowania nieprawidłowości, szczególnie wtedy, gdy naruszają one bezpieczeństwo pracownika, ale również, gdy zagrażają jego szerszemu otoczeniu społecznemu. Próby demaskacji często przynoszą także skutki negatywne, gdy informacje są ignorowane, pracownik zastraszany, a niepowstrzymane złe procesy prowadza do strat, a nawet upadku korporacji. . 6. Ryzyka w przebiegu procesu zawarcia umów leasingu i kredytu 65 Bywają sytuacje, które zmuszają nas do refleksji - dlaczego coś nam się nie udało. Czy i co można było zrobić inaczej, lepiej? Jak zareagujemy w przypadku kolejnego, podobnego zdarzenia? Czy wyciągniemy wnioski i zminimalizujemy ryzyko niepowodzenia. Powinniśmy przecież uczyć się na błędach ... 6. Ryzyka w przebiegu procesu zawarcia umów leasingu i kredytu 66 Uczymy się na błędach ? - jeśli tak, to .. - najlepiej na (czyich)......................... swoich / cudzych .. 6. Ryzyka w przebiegu procesu zawarcia umów leasingu i kredytu 67 "Najlepiej uczyć się na własnych błędach, najzdrowiej - na cudzych" .. 6. Ryzyka w przebiegu procesu zawarcia umów leasingu i kredytu 68 6.1. Identyfikacja ryzyk występuj. w procesie finansowania pojazdów Kompletowanie dokumentacji leasingowej i kredytowej - odpowiednia organizacja pracy własnej - przestrzeganie procedur i instrukcji - przestrzeganie terminów - ...................................................... .. 6. Ryzyka w przebiegu procesu zawarcia umów leasingu i kredytu 6.1. Identyfikacja ryzyk występuj. w procesie finansowania pojazdów 6.1.1. Kompletowanie dokumentacji leasingowej i kredytowej 69 – Presja konkurencji (presja czasu), skrócenie procesu podejmowania decyzji .. 6. Ryzyka w przebiegu procesu zawarcia umów leasingu i kredytu 6.2. Ryzyko związane z leasingo- i kredytobiorcą 70 - Weryfikacja wnioskodawcy w BIK i BIG-ach Istotną rolę w procesie rozpatrywania wniosku kredytowego i szacowania zdolności kredytowej potencjalnego klienta odgrywają informacje pochodzące z : - Biura Informacji Kredytowej - Biur Informacji Gospodarczej .. 6. Ryzyka w przebiegu procesu zawarcia umów leasingu i kredytu 6.2. Ryzyko związane z leasingo- i kredytobiorcą 71 - Weryfikacja wnioskodawcy w BIK i BIG-ach: Biuro Informacji Kredytowej SA wspomaga podejmowanie decyzji kredytowych przez banki, powiązane z nimi organizacje sektora usług finansowych, jak również podmioty kredytujące w innych sektorach gospodarki, tworząc i rozwijając efektywne narzędzia oceny kondycji finansowej ich klientów; działalność ta prowadzona jest poprzez : gromadzenie, integrowanie i udostępnianie danych oraz produktów informacyjnych o wysokiej wartości dodanej, niezbędnych dla budowy rozwiniętego rynku kredytowego .. 6. Ryzyka w przebiegu procesu zawarcia umów leasingu i kredytu 6.2. Ryzyko związane z leasingo- i kredytobiorcą 72 - Weryfikacja wnioskodawcy w BIK i BIG-ach: Prawo do korzystania z informacji BIK mają wszystkie banki oraz instytucje ustawowo upoważnione do udzielania kredytów zobowiązując się przekazywać do Biura regularnie pełne i kompletne dane, zgodnie z zawartymi umowami. Za poprawność i wiarygodność informacji dostarczonych do baz danych Biura odpowiedzialność ponoszą banki i SKOK-i . Biuro odpowiada za zgodność informacji przekazywanych do użytkowników z danymi źródłowymi oraz zobowiązuje się do nie zmieniania ani modyfikowania przekazywanych danych .. 6. Ryzyka w przebiegu procesu zawarcia umów leasingu i kredytu 6.2. Ryzyko związane z leasingo- i kredytobiorcą 73 - Weryfikacja wnioskodawcy w BIK i BIG-ach BIK generuje : - raporty, służą ocenie wiarygodności i zdolności kredyt. zarówno klientów indywid. jak i przedsięb. - analizy przekrojowe, prezentują wybrane cechy charakteryzujące polski rynek kredytów, także pozwalające zidentyfikować czynniki mające wpływ na powstawanie nieregul. kredytów w danym obszarze - oprogramowanie, umożliwiające korzystanie z baz BIK SA, przekazywane bankom odpłatnie .. 6. Ryzyka w przebiegu procesu zawarcia umów leasingu i kredytu 6.2. Ryzyko związane z leasingo- i kredytobiorcą 74 - Weryfikacja wnioskodawcy w BIK i BIG-ach Na podstawie zebranych od banków informacji BIK SA przygotowuje ocenę punktową klientów. Scoring jest metodą punktowej oceny ryzyka kredytowego. Polega ona na określeniu wiarygodności kredytowej Klienta na podstawie porównania jego profilu z profilem Klientów, którzy już otrzymali kredyty. Im bardziej profil danego Klienta jest podobny do profilu Klientów terminowo spłacających swoje kredyty w przeszłości, tym lepszą ocenę punktową otrzyma ten Klient. 6. Ryzyka w przebiegu procesu zawarcia umów leasingu i kredytu 6.2. Ryzyko związane z leasingo- i kredytobiorcą 75 - Weryfikacja wnioskodawcy w BIK i BIG-ach Ocena punktowa (score, scoring) to liczba punktów uzyskanych przez Klienta w wyniku zastosowania odpowiedniej, starannie opracowanej formuły matematycznej - metody punktowej oceny ryzyka kredytowego. Ostateczna ocena punktowa jest sumą punktów uzyskanych przez Klienta za poszczególne elementy jego profilu (charakterystyki). Negatywny wpływ na ocenę punktową, może mieć np. - przekroczenie limitu na karcie kredytowej - opóźnienie w spłatach rat poprzedniego kredytu - opóźnienie w spłatach rat kredytu poręczonego - wiek - w zakresie potwierdzonym statystyką, itd. .. 6. Ryzyka w przebiegu procesu zawarcia umów leasingu i kredytu 6.2. Ryzyko związane z leasingo- i kredytobiorcą 76 - Weryfikacja wnioskodawcy w BIK i BIG-ach Korzystanie z ocen punktowych przez instytucje współpracujące z BIK, zapewnia ich Klientom: - przyspieszenie procesu wydawania decyzji kredytowych, - obiektywne traktowanie - z wykorzystaniem tych samych kryteriów, - możliwość zautomatyzowania w bankach / SKOK-ach procesu oceny ryzyka kredytowego (szybkość obsługi) . 6. Ryzyka w przebiegu procesu zawarcia umów leasingu i kredytu 6.2. Ryzyko związane z leasingo- i kredytobiorcą 77 - Weryfikacja wnioskodawcy w BIK i BIG-ach W bazach BIG gromadzone są informacje o pozabankowych zaległych zobowiązaniach (czynsze, opłaty za telefony, mandaty itp), nie ma natomiast informacji o pozytywnych przebiegach spłat zobowiązań bankowych kredytobiorców (to zawierają raporty BIK). .. 6. Ryzyka w przebiegu procesu zawarcia umów leasingu i kredytu 6.2. Ryzyko związane z leasingo- i kredytobiorcą 78 - Weryfikacja wnioskodawcy w BIK i BIG-ach Krajowy Rejestr Długów Biuro Informacji Gospodarczej S.A. czy BIG InfoMonitor SA stworzyły ogólnopolskie system inform. gospod. obejmujące: - banki komercyjne i spółdzielcze, SKOK-i ( w wyniku współpracy z BIK), firmy leasingowe, - zakłady energetyczne i gazownicze, - operatorów telefonii stacjonarnej i komórkowej oraz telewizji kablowej i satelitarnej, dostawców Internetu, - spółdzielnie mieszkaniowe, - przedsiębiorstwa komunikacji miejskiej i międzymiastowej, koleje, - a także inne przedsiębiorstwa produkcyjne, handlowe i usługowe ze wszystkich sektorów gospodarki; 6. Ryzyka w przebiegu procesu zawarcia umów leasingu i kredytu 6.2. Ryzyko związane z leasingo- i kredytobiorcą 79 - Weryfikacja wnioskodawcy w BIK i BIG-ach; .. 80 6. Ryzyka w przebiegu procesu zawarcia umów leasingu i kredytu 6.2. Ryzyko związane z leasingo- i kredytobiorcą - dokumenty tożsamości, fałszywe lub skradzione; inne dok.; Dokumenty polskie zawierające dane osobowe : • • • dowód osobisty paszport – wszystkie typy karty pobytu – wszystkie typy • polski dokument (także tymczas.) podróży dla cudzoziemca dokument podróży przewidziany w Konwencji Genewskiej wiza – wszystkie typy • tymczasowe zaświadczenie tożsamości cudzoziemca • • • • polski dokument tożsamości cudzoziemca prawo jazdy – wszystkie typy USTAWA z dnia 10.04.1974 r. o ewidencji ludności i dowodach osobistych (tekst jednolity, ze zmianami z 12.2010 r. ) 81 Rozdział 1, Przepisy ogólne Art. 1. pkt 3. Dowód osobisty jest dokumentem: 1) stwierdzającym tożsamość osoby; 2) poświadczającym obywatelstwo polskie; 3) (1) uprawniającym obywateli polskich do przekraczania granic państw członkowskich Unii Europejskiej, państw Europejskiego Obszaru Gospodarczego nienależących do Unii Europejskiej oraz państw niebędących stronami umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym, których obywatele mogą korzystać ze swobody przepływu osób na podstawie umów zawartych przez te państwa ze Wspólnotą Europejską i jej państwami członkowskimi oraz na podstawie jednostronnych decyzji innych państw, uznających ten dokument za wystarczający do przekraczania ich granicy. USTAWA z dnia 10.04.1974 r. o ewidencji ludności i dowodach osobistych (tekst jednolity, ze zmianami z 12.2010 r. ) 82 USTAWA z dnia 13.07.2006 r. o dokumentach paszportowych (Dz.U. z 2013 poz. 268 ) Art. 4. Dokument paszportowy uprawnia do przekraczania granicy i pobytu za granicą oraz poświadcza obywatelstwo polskie, a także tożsamość osoby w nim wskazanej w zakresie danych jakie ten dokument zawiera. Przytoczone przepisy wskazują w polskim systemie prawnym 2 dokumenty potwierdzające tożsamość osoby: - są to zarówno dowód osobisty jak i paszport. .. 6. Ryzyka w przebiegu procesu zawarcia umów leasingu i kredytu 6.2. Ryzyko związane z leasingo- i kredytobiorcą - dokumenty tożsamości, fałszywe lub skradzione; inne dok.; 83 W kontaktach z klientami : - należy szczegółowo przyglądać się zarówno dokumentom tożsamości jak i osobom, które się nimi legitymują; - należy zwracać uwagę : na datę ważności dokumentu; na to czy nowy dowód nie rozwarstwia się, nie rozkleja się oraz na jego grubość, gdyż przerobiony dokument może być grubszy niż oryginał. Za fałszowanie dow.os. kodeks karny przewiduje karę do 5 lat pozbawienia wolności. .. 84 85 Prawo jazdy , wzór obowiązujący od 19 stycznia 2013 roku 86 z informacji rzecznika policji wynika, że: - na bazarach skupowane bywają prawdziwe (skradzione) dokumenty – dowody osobiste po 50 zł za szt.; 87 - we wrześniu 2012 r. w internecie pojawiło się ogłoszenie dot. możliwości nabycia za 30,- złotych dowodu osobistego / posiadaczy takich dokumentów zatrzymano przy próbie wylegitymowania ; posługiwali się podrobionymi dokumentami, co jest przestępstwem. Policjanci starali się dotrzeć do autorów internetowej oferty i ustalić, czy taka działalność zagrożona jest karą - okazało się, że na fałszywkach była zapisana drobnym drukiem informacja, że nie są to prawdziwe dokumenty /. .. - przypadek opisany w 2012 r. : Oszust legalnie wynajął lokal - dla siebie. 88 Podając się za Pełnomocnika właściciela mieszkania, sprzedał je - dwukrotnie (za 290 tys.zł i zaliczka 10 tys. a poza tym wynajął kilku studentom, pobierając zaliczki). Rzekome pełnomocnictwo sporządzone zostało w amerykańskim stanie Wirginia. Oszust dysponował także zaświadczeniem z administracji budynku o braku zadłużenia mieszkania ( sfaszowanym) oraz zaświadczeniem z urzędu miasta, o tym, że nikt nie był tam zameldowany (fałszywe). Notariusz nie podważył sfałszowanych dokumentów : - "amerykańskiego" pełnomocnictwa, - dow. osob., który widniał w wykazie dok. zastrzeżonych i został przerobiony tak, że zdjęcie dotyczyło oszusta, - ani zaświadczeń, które można było zweryfikować najłatwiej. Nowy nabywca został wpisany do KW i prawowity właściciel musi dochodzić swoich praw w sądzie. . 6. Ryzyka w przebiegu procesu zawarcia umów leasingu i kredytu 6.2. Ryzyko związane z leasingo- i kredytobiorcą 89 - weryfikacja danych osobowych i adresowych - dokumenty tożsamości, fałszywe lub skradzione; inne dokumenty; System Dokumenty Zastrzeżone, działający przy Związku banków Polskich chroni osoby, które utraciły swoje dokumenty. Skutecznie ogranicza możliwość ich wykorzystania do celów przestępczych popełnianych w imieniu i na szkodę osoby, która je utraciła. Każdy utracony dokument - np. dowód osobisty, paszport czy prawo jazdy - należy natychmiast zastrzec w banku - nawet, jeżeli nie mamy własnego konta i nigdy nie korzystaliśmy z usług bankowych. .. Ryzyka w transakcjach leasingowych i kredytowych finansujących samochody 90 6. Ryzyka w przebiegu procesu zawarcia umów leasingu i kredytu 6.2. Ryzyko związane z leasingo- i kredytobiorcą Skradziony lub zagubiony dokument, zastrzeżony w jednym banku, poprzez System DZ, natychmiast trafia do wszystkich innych banków oraz do innych firm i instytucji uczestniczących w tym Systemie. Raport InfoDOK Związku Banków Polskich: W ubiegłym roku udaremniono 6 286 prób wyłudzeń kredytów na łączną kwotę 308,1 mln zł . .. Ryzyka w transakcjach leasingowych i kredytowych finansujących samochody 91 W 2013 roku regularnie rosła liczba prób wyłudzeń kredytów - w ciągu roku wzrost sięgnął 36 proc. i był najwyższy od trzech lat. W ostatnim kwartale 2013 r. próbowano wyłudzić 80,1 mln zł . Spadła liczba prób wyłudzeń bardzo wysokich kwot na rzecz mniejszych - zbliżonych do średniej, wynoszącej w czwartym kwartale ub.r. 22 tys. 612 zł. Próby wyłudzeń bardzo wysokich kwot zdarzają się nadal - w IV kw.2013 r. odnotowano 16 takich przypadków, na kwoty 1 mln zł lub większe. Rekord padł w województwie łódzkim, gdzie próbowano wyłudzić ponad 5 mln zł. Ryzyka w transakcjach leasingowych i kredytowych finansujących samochody 92 w ubiegłym roku rekord próby wyłudzenia kredytu, padł w województwie pomorskim - 12 mln 192 tys. 944 zł. Na koniec grudnia 2013 r. wielkość Centralnej Bazy Danych Systemu Dokumenty Zastrzeżone wzrosła z 1 mln 260 tys. 796 do 1 mln 294 tys. 248 sztuk; - W 2013 r. do bazy trafiło aż 120 tys. 686 dokumentów - to rekord w skali całego badania infoDOK od 2008 r. Statystycznie, niezależnie od pory dnia i nocy, do bazy co 4,5 minuty trafiał nowy dokument . . 6. Ryzyka w przebiegu procesu zawarcia umów leasingu i kredytu 6.2. Ryzyko związane z leasingo- i kredytobiorcą 93 - kredyt na „słupa” - dość częste jest posługiwanie sie przez oszustów oryginalnymi dokumentami , jednak nie swoimi - kradzież nastąpiła najczęściej min. kilka miesięcy a nawet lat wcześniej; - osoba posługująca sie takim dokumentem stara się maksymalnie upodobnić do rzeczywistego właściciela ze zdjęcia, "uczy się" jego podpisu. Ryzyka w transakcjach leasingowych i kredytowych finansujących samochody 94 6. Ryzyka w przebiegu procesu zawarcia umów leasingu i kredytu 6.2. Ryzyko związane z leasingo- i kredytobiorcą - zdarzenie losowe (np. utrata zdrowia własnego bądź członka rodziny; splot braku wyobraźni i pecha skutkujący np. - wypadkiem koszty, utrata zdrowia; - utratą prawa jazdy brak możliwości wykonywania zawodu) . Ryzyka w transakcjach leasingowych i kredytowych finansujących samochody 95 6. Ryzyka w przebiegu procesu zawarcia umów leasingu i kredytu 6.2. Ryzyko związane z leasingo- i kredytobiorcą - podpis klienta a grafologia - czy powinien być czytelny ? - co robić gdy podpis różni się od złożonego wzoru ? - co robić gdy podpis jest inny na każdej stronie umowy a składany w obecności pracownika ? . 6. Ryzyka w przebiegu procesu zawarcia umów leasingu i kredytu 6.2.2. Weryfikacja źródła osiągania dochodu wnioskodawcy 96 (zaświadczenie /oświadczenie o wys. wynagrodzenia; dokumenty potwierdzające osiągany dochód; dokumenty dotyczące prowadzonej działalności gospodarczej; dokumenty przerabiane, sfałszowane) Wyłudzanie kredytów Najczęściej występującym przestępstwem godzącym w interesy finansowe banku jest wyłudzenie kredytu bankowego. Przestępstwo to wg art. 297 kk jest oszustwem kredytowym, zespołem przestępczych działań zmierzających do oszukańczego przywłaszczenia sobie udzielonego zasilania finansowego w postaci kredytu, pożyczki, gwarancji itp. 6. Ryzyka w przebiegu procesu zawarcia umów leasingu i kredytu 6.2.2. Weryfikacja źródła osiągania dochodu wnioskodawcy 97 Art. 297 § 1 Kodeksu karnego określił 3 rodzaje zachowania przestępczego: • przedłożenie fałszywych dokumentów, • przedłożenie dokumentów stwierdzających nieprawdę, • przedłożenie nierzetelnych pisemnych oświadczeń 6. Ryzyka w przebiegu procesu zawarcia umów leasingu i kredytu 6.2.2. Weryfikacja źródła osiągania dochodu wnioskodawcy 98 - Dokumenty podrobione (przypominające autentyczne, w tym np. kserowanie zaświadczeń wymaganych w oryginale - kolorowe ksero; dokumenty sporządzone na skradzionych formularzach), - dokumenty przerobione (z oryginalnych dokumentów), - dokumenty poświadczające nieprawdę (oryginalne ale przygot. w zmowie); w tym nierzetelne oświadczenia; jak je rozpoznać ? - popełnienie wyżej wymienionych przestępstw następuje już w momencie, gdy sprawca przedłoży fałszywe lub stwierdzające nieprawdę dokumenty bądź nierzetelne pisemne oświadczenie - niezależnie od tego, czy doprowadziły one do uzyskania kredytu, pożyczki bankowej lub gwarancji kredytowej. 6. Ryzyka w przebiegu procesu zawarcia umów leasingu i kredytu 6.2.3. Analiza i ocena zdolności kredytowej /”leasingowej” przedsiębiorcy 99 źródła informacji; analiza bilansu; analiza wskaźnikowa; ocena planu przedsięwzięcia - biznes plan; komitet kredytowy - wymagania wobec kredytobiorcy - wymagania wobec leasingobiorcy komitety kredytowe : uczestniczą w procesie opiniowania transakcji kredytowych oraz ich klasyfikacji pod kątem ryzyka ponoszonego przez Bank . Ryzyka w transakcjach leasingowych i kredytowych finansujących samochody 100 6. Ryzyka w przebiegu procesu zawarcia umów leasingu i kredytu - Ocena zdolności kredytowej /”leasingowej” osób fizycznych liczba osób w rodzinie, na utrzymaniu; zobowiązania finansowe wnioskodawcy; wysokość dochodów, minimalny dochód na osobę; credit scoring - Rekomendacje KNF - praktyka .. 6.3. Ryzyko związane ze sprzedawcą oraz ryzyko przedmiotu kredytowania - w przyp. kredytowania pojazdu używanego 101 6.3.1. Niesprawdzone źródło pochodzenia zbywanego pojazdu 6.3.2. Weryfikacja przedmiotu kredytowania : możliwość wystąpienia wad prawnych pojazdu; weryfikacja pojazdu w CRZ - ciężarowe, osobowe; wycena wartości pojazdu na podstawie cenników: Eurotax, Infoekspert, katalogi PZMot; wycena wartości pojazdu przez rzeczoznawcę; rzeczywisty stan techniczny pojazdu inny niż deklarowany; współpraca z Policją .. Ryzyka w transakcjach leasingowych i kredytowych finansujących samochody 102 6.3. Ryzyko związane ze sprzedawcą oraz ryzyko przedm. kredytow. - rzeczywisty stan techniczny pojazdu inny niż deklarowany; .. Ryzyka w transakcjach leasingowych i kredytowych finansujących samochody 103 6.4. Ryzyko dotyczące przedmiotu leasingu - Ryzyko dostarczenia nierzetelnych dokumentów pojazdu - próba (udana w kilku przypadkach) wyłudzenia leasingu na ładowarki budowlane, z podmienianymi tabliczkami znamionowymi "wypożyczanymi" ze sprzętu niczego nie świadomych, obcych firm; - jak się bronić przed tego typu sytuacjami ? .. 6.4. Ryzyko dotyczące przedmiotu leasingu 104 z jakimi konsekwencjami powinien się liczyć leasingobiorca i jakie działania podjąć - w przypadku wymienionych zdarzeń / ryzyk : - zgubienie jednego z kompletów kluczyków do auta - otrzymanie pojazdu uszkodzonego - kradzież wyleasingowanego auta - wypadek Ryzyka w transakcjach leasingowych i kredytowych finansujących samochody 105 6.5. Zabezpieczenie spłaty umowy leasingu - zawarcie umowy leasingu Przebieg procedury zawarcia umowy leasingu 1. Dokumenty 2. Wstępna weryfikacja (BIK,BIG) 3. Sprawdzenie dostawcy (wiarygodność) i przedmiotu leasingu (cena/wycena) 4. Wizyta u leasingobiorcy i podpisanie umowy 5. Decyzja 6. Zakup przedmiotu leasingu 7. Zapłata i odbiór (po zarejestr., protok.zdaw.-odb.) 6.6. Zabezpieczenie spłaty kredytu samochodowego (najczęściej stosowane zabezpieczenia) 106 Podstawowym prawnym sposobem zabezpieczenia uzyskania należności od klienta jest: - przedpłata, - zaliczka, - zadatek. przedpłata – to określona suma pieniędzy, stanowiąca część ceny towaru, wpłacana z góry w celu uzyskania gwarancji jego zakupu w określonym terminie. .. 6.6. Zabezpieczenie spłaty kredytu samochodowego (najczęściej stosowane zabezpieczenia) 107 W większości umów przedpłata przyjmuje formę : zaliczki lub zadatku. Kwota wręczona drugiej stronie stanie się zadatkiem tylko wtedy, gdy zostanie to jasno określone (zapisane) w umowie - bez tego zaznaczenia będzie to zaliczka czy kwota wpłacanego zadatku może być dowolnej wysokości .. 6.6. Zabezpieczenie spłaty kredytu samochodowego (najczęściej stosowane zabezpieczenia) 108 [ art.394 KC ] Jeżeli kupujący, który wpłacił zadatek, chce zrezygnować z transakcji, traci wpłaconą kwotę na rzecz kontrahenta. Gdy umowę chce zerwać strona, która otrzymała zadatek, musi go zwrócić wpłacającemu w podwójnej wysokości. .. 6.6. Zabezpieczenie spłaty kredytu samochodowego (najczęściej stosowane zabezpieczenia) 109 6.6.1. Decyzja kredytowa uzgodnienie szczegółowych warunków umowy kredytowej; zawarcie umowy; wybór zabezpieczeń: przewłaszczenie na zabezpieczenie (całkowite, częściowe, z warunkiem zawieszającym); istotne elementy umowy - termin przelewu, terminy spłat rat; warunki uruchomienia kredytu - np. dostarczenie dokumentu, złożenie podpisów, założenie rachunku bankowego .. Ryzyka w transakcjach leasingowych i kredytowych finansujących samochody 110 7. Monitoring leasingo- i kredytobiorcy, kontrola sytuacji finansowej 7.1. Uprawnienia firmy leasingowej i banku dotyczące kontroli Poza zabezpieczeniem w stosownych przepisach kodeksu cywilnego firmy leasingowe, mogą zastrzegać sobie prawo do kontroli właściwego korzystania z przedmiotu leasingu. Kontrola ta nie powinna jednak utrudniać używania samochodu zgodnie z jego przeznaczeniem gospodarczym .. 7. Monitoring leasingo- i kredytobiorcy, kontrola sytuacji finans. 7.1. Uprawnienia firmy leasingowej i banku dotyczące kontroli 111 Art. 7097 .KC § 1. Korzystający obowiązany jest utrzymywać rzecz w należytym stanie, w szczególności dokonywać jej konserwacji i napraw niezbędnych do zachowania rzeczy w stanie niepogorszonym, z uwzględnieniem jej zużycia wskutek prawidłowego używania oraz ponosić ciężary związane z własnością lub posiadaniem rzeczy. § 2. Jeżeli w umowie leasingu nie zostało zastrzeżone, że konserwacji i napraw rzeczy dokonuje osoba mająca określone kwalifikacje, korzystający powinien niezwłocznie zawiadomić finansującego o konieczności dokonania istotnej naprawy rzeczy. § 3. Korzystający obowiązany jest umożliwić finansującemu sprawdzenie rzeczy w zakresie określonym w § 1 i 2. Ryzyka w transakcjach leasingowych i kredytowych finansujących samochody 112 7. Monitoring leasingo- i kredytobiorcy, kontrola sytuacji finansowej 7.1. Uprawnienia firmy leasingowej i banku dotyczące kontroli Art. 74. PrB. Obowiązki kredytobiorcy w czasie obowiązywania umowy kredytu W czasie obowiązywania umowy kredytu kredytobiorca jest obowiązany przedstawić na żądanie banku informacje i dokumenty niezbędne do oceny jego sytuacji finansowej i gospodarczej oraz umożliwiające kontrolę wykorzystania i spłaty kredytu. 7. Monitoring leasingo- i kredytobiorcy, kontrola sytuacji finans. 7.2. Wypowiadanie umów leasingowych i kredytowych (windykacja, outsourcing windykacji) 113 Art. 7099. KC Korzystający powinien używać rzeczy i pobierać jej pożytki w sposób określony w umowie leasingu, a gdy umowa tego nie określa - w sposób odpowiadający właściwościom i przeznaczeniu rzeczy. Art. 70911. KC Jeżeli mimo upomnienia na piśmie przez finansującego, korzystający narusza obowiązki określone w art. 7097 § 1 lub w art. 7099 albo nie usunie zmian w rzeczy dokonanych z naruszeniem art. 70910, finansujący może wypowiedzieć umowę leasingu ze skutkiem natychmiastowym, chyba że strony uzgodniły termin wypowiedzenia 7. Monitoring leasingo- i kredytobiorcy, kontrola sytuacji finans. 7.2. Wypowiadanie umów leasingowych i kredytowych (windykacja, outsourcing windykacji) 114 Art. 75. PrB. 1. W przypadku niedotrzymania przez kredytobiorcę warunków udzielenia kredytu albo w razie utraty przez kredytobiorcę zdolności kredytowej bank może obniżyć kwotę przyznanego kredytu albo wypowiedzieć umowę kredytu. 2. Termin wypowiedzenia, o którym mowa w ust. 1, o ile strony nie określą w umowie dłuższego terminu, wynosi 30 dni, a w razie zagrożenia upadłością kre-dytobiorcy – 7 dni. .. Ryzyka w transakcjach leasingowych i kredytowych finansujących samochody 115 8. Ubezpieczenia pojazdów 8.1. Ryzyko ubezpieczeniowe .. 8. Ubezpieczenia pojazdów 8.1. Ryzyko ubezpieczeniowe 116 Idea ubezpieczenia spłaty kredytu polega na tym, iż w przypadku zajścia zdarzenia określonego w umowie ubezpieczenia ubezpieczyciel przejmuje od ubezpieczonego obowiązek spłat kredytu. Ubezpieczenie kredytu powinno chronić zarówno kredytodawcę jak i kredytobiorcę. Niestety w praktyce warunki umowy ubezpieczenia kształtowane są w taki sposób iż zabezpieczają głównie / jedynie interesy banku. [uwagi KNF w tej sprawie] 8. Ubezpieczenia pojazdów 8.1. Ryzyko ubezpieczeniowe 117 Ubezpieczenie kredytu to często także bardzo kosztowna forma zabezpieczenia . Mimo to, w niektórych przypadkach, może okazać się nieskuteczna. Klienci banków bardzo często nie potrafią odróżnić poszczególnych umów ubezpieczenia, uważając, że skoro kredyt jest ubezpieczony oznacza to, że w każdym przypadku, braku możliwości spłaty kredytu zrobi to za nich ubezpieczyciel. "Warunki ubezpieczenia" powinny wskazywać sytuacje, które będą skutkowały wypłatą pieniędzy przez zakład ubezpieczeń (zazwyczaj spłatą kredytu) oraz sytuacje, w których ubezpieczyciel odmówi wypłaty . .. 8. Ubezpieczenia pojazdów 8.1. Ryzyko ubezpieczeniowe 118 Kontrole przeprowadzane przez Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów wykazały sporo zastrzeżeń wobec umów ubezpieczenia kredytu, zawieranych przez banki z towarzystwami ubezpieczeniowymi. Konsument niejednokrotnie jest w takich przypadkach obciążany kosztami polisy, mimo że nie jest ani stroną umowy, ani jej beneficjentem. W praktyce, kredytobiorca opłaca składki wynikające z umowy, która zabezpiecza jedynie przedsiębiorcę (bank). .. 8. Ubezpieczenia pojazdów 8.1. Ryzyko ubezpieczeniowe 119 W umowach ubezpieczenia bardzo ważne są (oprócz przytoczonych definicji) również tzw. wyłączenia odpowiedzialności czyli katalog sytuacji, w których zakład ubezpieczeń odmówi spłaty kredytu (większość umów ubezpieczeniowych zawiera np. wyłączenia odpowiedzialności w stosunku do osób, które chorowały przed zawarciem umowy) . .. 8. Ubezpieczenia pojazdów 8.1. Ryzyko ubezpieczeniowe 120 Ryzyko ubezpieczeniowe dotyka także ubezpieczycieli : - z danych Polskiej Izby Ubezpieczeń wynika, że ogółem w 2012 roku łączna suma wyłudzeń sięgnęła prawie 130 mln zł; - w jaki sposób działają oszuści ? sfingowana kolizja, rzeczywista kolizja ale szkody zawyżone, fraudy związane z ryzykiem zgonu, we "współpracy" z agentem ubezpieczeniowym. Ryzyka w transakcjach leasingowych i kredytowych finansujących samochody 121 8. Ubezpieczenia pojazdów 8.1. Ryzyko ubezpieczeniowe - pojazdy o podwyższonym ryzyku ubezpieczeniowym .. .. Ryzyka w transakcjach leasingowych i kredytowych finansujących samochody 122 Pojazdy o podwyższonym ryzyku - ubezpieczenia za dodatkową składką lub nie podlega ubezp. : -Taxi -Przesyłki kurierskie -Wynajem zarobkowy -Pojazd zastępczy -Jazdy interwencyjne i patrolowe (ochrona mienia) -Nauka jazdy -Wyścigi -Kradzież - Białoruś, Rosja, Mołdawia, Ukraina Ryzyka w transakcjach leasingowych i kredytowych finansujących samochody 123 8. Ubezpieczenia pojazdów 8.1. Ryzyko ubezpieczeniowe - polisy ubezpieczeniowe - szkodowość . .. .. Ryzyka w transakcjach leasingowych i kredytowych finansujących samochody 124 dziękuję za uwagę
