w planie wynikowym uwzględniono następujące

KLASA PIERWSZA
KSZTAŁCENIE W ZAKRESIE PODSTAWOWYM – MATERIAŁ REALIZOWANY W KLASIE I A
W PLANIE WYNIKOWYM UWZGLĘDNIONO NASTĘPUJĄCE WYMAGANIA EDUKACYJNE:

Treść konieczna (2) – odpowiada ocenie dopuszczającej

Treść podstawowa (3) – określa dodatkowe wymagania na ocenę dostateczną

Treść rozszerzająca (4) – określa dodatkowe wymagania na ocenę dobrą

Treść dopełniająca (5) – określa dodatkowe wymagania na ocenę bardzo dobrą

Treść wykraczająca (6) – określa dodatkowe wymagania na ocenę celującą
Tematyka godzin
Wymagania podstawowe
Wymagania ponadpodstawowe
TRADYCJA GRECKA i RZYMSKA
Horyzonty, dążenia, ideały
starożytnych Greków i Rzymian
Uczeń:
 rozumie pojęcia: monoteizm i politeizm
 wskazuje źródła kultury europejskiej
2
3
Uczeń:
 charakteryzuje wierzenia Greków i Rzymian
 określa istotę humanizmu antycznego
 przedstawia wkład Greków i Rzymian w
kształtowanie się kultury europejskiej
4
4
5
Co wiemy o mitach – na podstawie
„Mitologii” Jana Parandowskiego
Wśród mitycznych bogów i
bohaterów
Analiza
i interpretacja wybranych mitów


interpretuje wątki mitologiczne w literaturze
różnych epok
4

zna, streszcza i opowiada podstawowe 2
mity
zna pojęcia: mit, mitologia, mitologizacja 2

odczytuje symboliczne znaczenia mitów
3

określa rodzaje mitów
5

rozpoznaje wątki mitologiczne w
tekstach literackich
odnajduje ślady mitologii we
współczesnym języku (w związkach
frazeologicznych, skrzydlatych słowach)
3

wyjaśnia przyczyny wielowariantowości mitów
5
zna pojęcia: sztuka klasyczna, Kalos
kagatos, estetyka
wskazuje cechy sztuki antycznej, które
czynią ją wzorem piękna dla twórców
późniejszych epok
wymienia przykłady budowli i rzeźby
antycznej
rozróżnia style: dorycki, joński, koryncki
2

4
3

określa cechy estetyki starożytnych (piękno wg
Greków i Rzymian)
zna pojęcie mimesis,

Historia wojny trojańskiej
Sztuka starożytnych
Greków i Rzymian




3
3
3
5
Umiłowanie
mądrości.
Sokrates i Platon


Jak żyć szczęśliwie?

Starożytne szkoły filozoficzne –
Arystoteles, Epikur, Zenon z Kition

Platona „Obrona Sokratesa”
„Iliada” Homera – epos nad
eposami
Honor wojownika. Interpretacja
fragmentów „Iliady”







charakteryzuje stoicyzm, epikureizm
4

objaśnia platońską metaforę jaskini
5
3

rozumie i stosuje terminy: miłość platońska,
idealizm, eudajmonia
5/6
2
2
2
2
2
3
3

interpretuje fragmenty eposów (np. sławne
czyny bojowników, rola pieśni)
wyjaśnia, na czym polega budowa
epizodyczna
wyjaśnia, co to jest kwestia homerycka
zna pojęcie melorecytacja
określa cechy stylu Homera i cechy gatunkowe
eposu
rozpoznaje motywy wędrowne (np. homo
viator)
odczytuje nawiązania i odwołania w
późniejszych tekstach kultury (np. w: Iliadzie J.
Lechonia, O Troi Z. Herberta)
4
zna i omawia fragmenty Obrony
Sokratesa Platona,
wyjaśnia pojęcie cnoty- Vitus i zasadę
złotego środka,
2
zna terminy: etyka, stoicyzm i epikureizm
2
wymienia najważniejszych filozofów
Grecji i Rzymu (Sokrates, Plato,
Arystoteles, Epikur, Marek Aureliusz,
Seneka) i łączy ich nazwiska z
określonymi poglądami
zna fragmenty Iliady Homera
streszcza je i określa ich temat
charakteryzuje bohaterów
rozumie i stosuje termin epos
rozpoznaje cechy gatunkowe epopei
wskazuje cechy stylu wysokiego
wie, co to jest heksametr
2






4
4
4
5
5
5/6
Teatr grecki
Narodziny tragedii greckiej
Walka człowieka
z losem. Król Edyp
jako bohater tragiczny
Cechy tragedii
antycznej w oparciu
o „Króla Edypa”
Sofoklesa



lokalizuje w czasie narodziny dramatu
i teatru
wymienia najważniejsze cechy teatru
i dramatu greckiego oraz nazwiska
tragików greckich i ich dzieła
2

2





zna Króla Edypa Sofoklesa
odtwarza przebieg wydarzeń
nazywa i ocenia postawy bohaterów
2


wskazuje cechy tragedii
rozumie pojęcia: katharsis, fatum,
tragizm, konflikt tragiczny
2
omawia powstanie i rozwój teatru greckiego,
stosuje słownictwo związane z tematem
wiąże powstanie tragedii z kultem Dionizosa
wypowiada się na temat roli teatru w życiu
starożytnych Greków
4

interpretuje dramat (np. walka człowieka z
Losem, tragizm bohatera)
4



określa cechy tragedii, w tym
reguły kompozycji
wyjaśnia i stosuje pojęcia: Katharsis, ironia
tragiczna
4
4
5
3
5
5
2
3
3
Horacy – mistrz eolskiej lutni
w literaturze rzymskiej


„Non omnis moriar”. Lektura
„Pieśni” Horacego



Być Europejczykiem – synteza
wiedzy o antyku


wymienia poetów starożytnej Grecji i
Rzymu
zna pieśni Horacego (w tym: I. 31, III.
30)
2

2

określa tematykę pieśni Horacego
zna i wyjaśnia zwroty non omnis moriar,
exegi monumentum
wie, kim był Mecenas i co to jest
mecenat
rozpoznaje i określa cechy gatunkowe
pieśni
rozumie określenie poezja tyrtejska
2
2

2
3
3

charakteryzuje filozofię życia zawartą w
pieśniach
zna rodzaje pieśni
4
wskazuje funkcjonowanie toposu non omnis
moriar, exegi monumentum
zna najważniejsze gatunki liryki starożytnych
5
4
6
TRADYCJA BIBLIJNA
Biblia – informacje wstępne
Inspiracje biblijne
w literaturze
i sztuce





Heroizm etyczny
w Księdze Hioba


„Vanitas vanitatum et omnia
vanitas” – o Księdze Koheleta




zna systematykę ksiąg biblijnych
4

wypowiada się na temat kulturotwórczej roli
Biblii
wyjaśnia pojęcie werset
5
6
zna historię i czas powstawania Biblii
zna rodzaje ksiąg (dydaktyczne,
historyczne, profetyczne) i główne
gatunki biblijne (np. psalm, przypowieść)
wymienia najważniejsze przekłady na
język polski
wskazuje motywy biblijne w literaturze
i sztuce
rozpoznaje stylizację biblijną - odnajduje
ślady Biblii we współczesnym języku
w związkach frazeologicznych,
skrzydlatych słowach)
2
2
zna fragmenty Księgi Hioba, Księgi
Koheleta
zna dzieje Hioba, wyjaśnia, na czym
polegał jego dramat, ocenia postępowanie
bohatera
określa główne przesłanie Księgi Koheleta
wyjaśnia i stosuje termin księgi
mądrościowe
wie, co to jest sentencja
2

2



2

3
3
2
3
3

charakteryzuje Księgę Hioba jako księgę
dydaktyczną - wypowiada się na temat
niezawinionego cierpienia
wyjaśnia, co to jest lamentacja
określa rolę ksiąg mądrościowych
rozpoznaje motywy i symbole wanitatywne i
ich funkcjonowanie w kulturze
wskazuje i interpretuje nawiązania do historii
Hioba literaturze i malarstwie
4
5
5
5
6
Budująca
i niszczycielska
zarazem – o miłości
w biblii.
Hymn św. Pawła,
Pierwszy List
św. Jana Apostoła

Najbardziej tajemnicza księga
Nowego Testamentu –
Apokalipsa
św. Jana


2


zna Pierwszy list św. Jana Apostola, Hymn
św. Pawła, Pierwszy list do Koryntian
wie, co to jest list pasterski, hymn
określa biblijne rozumienie miłości
2
3




zna fragmenty Apokalipsy św. Jana
rozumie pojęcia: apokalipsa, katastrofizm
określa przesłanie księgi
2
2
3




Antyk i biblia skarbnicą kultury
śródziemnomorskiej –
powtórzenie wiadomości
wyjaśnia, na czym polega absolutyzacja miłości 4
5
określa, na czym polega dydaktyzm listów
pasterskich
6
wskazuje tropy i figury retoryczne w liście
pasterskim, określa funkcje listu pasterskiego
rozpoznaje symbole apokaliptyczne
zna określenie dies irae
porównuje różne malarskie wizje apokalipsy
(np. u Giotta, Michała Anioła)
wyjaśnia rolę ksiąg profetycznych
4
4
5
6
ŚREDNIOWIECZE
„Jesteśmy karłami na barkach
olbrzymów” – wprowadzenie
do średniowiecza



Bóg, człowiek, świat. Główne
kierunki filozoficzne
średniowiecza
„Wyznania”
św. Augustyna




2
lokalizuje w czasie średniowiecze
2
zna najważniejsze cechy epoki
(feudalizm, teocentryzm, uniwersalizm,
hierarchia)
wskazuje najważniejsze wzory osobowe 3
średniowiecza

zna tematy filozofii średniowiecznej
(Bóg – świat – człowiek)
wymienia filozofów średniowiecznych
(św. Augustyn, św. Anzelm, św. Bernard,
św. Tomasz)
wie, co to jest: scholastyka, mistyka
zna i omawia fragmenty Wyznań św.
Augustyna
2
4




wyjaśnia znaczenie i funkcjonowanie nazwy
średniowiecze
wskazuje zasięg średniowiecza
zna chronologię średniowiecza
określa stosunek średniowiecza do antyku
wypowiada się na temat obyczajów epoki

określa istotę augustynizmu i tomizmu
4

wyjaśnia pojęcia scholastyka, mistyka
5
4
5
5
5
2
3
3
Sztuka średniowiecza –
malarstwo, muzyka, sztuki
użytkowe



Architektura średniowieczna – styl 
romański i gotycki

zna najważniejsze cechy tych stylów
rozumie alegoryczny i wizualny
charakter sztuki średniowiecza
rozpoznaje style w sztuce
średniowiecza: romanizm, gotyk
wskazuje przykłady sztuki romańskiej i
gotyckiej (architektura, rzeźba,
malarstwo)
zna podstawowe reguły„czytania sztuki
średniowiecza", np. symbolikę kolorów,
zasady kompozycji
2
3

3


3

3

określa cechy, czas i zasięg występowania
stylów romańskiego i gotyckiego
wyjaśnia zjawisko anonimowości twórców
wypowiada się na temat cech sztuki
średniowiecznej
rozumie terminy iluminacja, miniatura, chorał
gregoriański
zna nazwiska malarzy późnego średniowiecza
(np. Giotto, Memling)
4
4
5
5
6
Ideał rycerza w „Pieśni
o Rolandzie”
Heroizacja
i sakralizacja śmierci Rolanda







Święty Franciszek miłośnik ptaków 
i Chrystusowych ran


Dwa modele świętości – św. Aleksy
i św. Franciszek



zna fragmenty Pieśni Rolandzie
określa temat utworu
charakteryzuje bohatera Pieśni o
Roladzie
2
2
wskazuje i opisuje zasady etosu
rycerskiego
wyjaśnia, co to jest honor rycerski
wymienia najważniejsze cykle pieśni
rycerskich
podaje przykłady z kultury masowej,
w których rozpoznaje odwołania do
eposów rycerskich średniowiecza
2
zna fragmenty Legendyświętym
Aleksym, Kwiatków św. Franciszka,
Pieśń słoneczną
odtwarza dzieje św. Aleksego i
charakteryzuje jego postawę
wyjaśnia pojęcia: asceza,
asceta, legenda
charakteryzuje postawę św. Franciszka
przedstawia ideały (cnoty)
franciszkańskie
rozpoznaje utwory wpisujące się w nurt
literatury franciszkańskie
2


2
2
3
3
2








2
2
2
3



interpretuje Pieśń o Rolandzie w kontekście
wiedzy o epoce; wyjaśnia rolę pieśni
charakteryzuje idealnego rycerza jako
wojownika, chrześcijanina, poddanego
wyjaśnia termin: literatura parenetyczna
wypowiada się na temat ideału wierności
seniorowi i ojczyźnie
zna pojecie chanson de geste
wskazuje i opisuje cechy eposu rycerskiego
4
określa i ocenia ideał życia św. Aleksego
wyjaśnia pojęcie hagiografia
określa istotę franciszkanizmu
wypowiada się na temat reinterpretacji
Legendy św. Aleksym w wierszu
K. Iłłakowiczówny Opowieść małżonki
świętego Aleksego
wyjaśnia znaczenie tytułu Kwiatki
św. Franciszka oraz funkcjonowanie słów:
ogród, wirydarz,
porównuje i ocenia postawę św. Franciszka
i św. Aleksego
wskazuje motywy franciszkańskie w literaturze
i malarstwie
4
4
4
5
4
4
5
5
5
5
5
6
Średniowieczne „ars bene
moriendi” i „dance makabre”
w „Rozmowie Mistrza Polikarpa ze
Śmiercią”
Literacki i malarski taniec śmierci





„By czas nie zaćmił
i niepamięć” – średniowieczne
kroniki i zabytki języka polskiego



„Bogurodzica” jako zabytek
języka polskiego i polski wiersz
średniowieczny
Kult maryjny
i średniowieczny humanizm
w „Lamencie świętokrzyskim”
Średniowiecze i świat wartości –
synteza wiedzy o epoce




zna Rozmowę mistrza Polikarpa ze
Śmiercią
określa tematykę utworu
charakteryzuje średniowieczne
wyobrażenia i wizerunki śmierci, tańce
śmierci
wskazuje elementy groteski i komizmu,
objaśnia ich funkcje
wyjaśnia, na czym polega dydaktyczny
charakter literatury średniowiecznej
2
wymienia najważniejsze zabytki języka
polskiego
wyjaśnia przyczyny dwujęzycznego
charakteru piśmiennictwa tego czasu,
wymienia najstarsze kroniki
2
zna średniowieczną lirykę religijną:
Bogurodzica, Posłuchajcie bracia miła
charakteryzuje Bogurodzicą jako pieśń
religijną (modlitwa) i pieśń ojczyźnianą
wskazuje i wyjaśnia archaizmy
rozpoznaje motywy pasyjne w sztuce
2
3
2


zna określenia memento mori, ars moriendi
objaśnia, odwołując się do przykładów,
stosunek człowieka średniowiecza do śmierci

porównuje literackie i malarskie przedstawienia 6
śmierci w średniowieczu

zna gatunki średniowiecznego dziejopisarstwa 5


zna na pamięć Bogurodzicę
analizuje tekst pieśni pod względem
językowym (leksykalnym, słowotwórczym,
składniowym)
4
5



określa cechy gatunkowe pieśni
określa cechy lamentu i skargi
wyjaśnia pojęcie pasja
5
2
2
3
4
5
3
3
3
3
3
5
RENESANS
Ogólna charakterystyka
renesansu
Humanizm i reformacja – dwa
główne prądy umysłowe epoki





Wielcy twórcy renesansu i ich
dzieła



lokalizuje w czasie epokę
wymienia czynniki, które doprowadziły
do przełomu renesansowego
charakteryzuje humanizm renesansowy
zna pojęcia: antropocentryzm,
reformacja
wskazuje związki myśli renesansowej z
antykiem
2
2


2
2


3

wymienia myślicieli renesansu (Erazm z 2
Rotterdamu, Mirandola, Morus,
Machiavelli, Montaigne) i ich dzieła
zna i wyjaśnia pojęcia: utopia, irenizm 2
3
wyjaśnia, na czym według Mirandoli
polega szczególna pozycja człowieka
Leonardo da Vinci – człowiek
renesansu



Renesansowe marzenia
o idealnym społeczeństwie.
Tomasz Morus „Utopia”
Ideały sztuki renesansowej




wymienia twórców sztuki renesansu
zna cechy sztuki renesansowej
(harmonia i piękno)
rozpoznaje styl renesansowy
2
2
3



wskazuje źródła przełomu renesansowego
omawia związki myśli renesansowej z
antykiem
określa cechy humanizmu chrześcijańskiego
charakteryzuje czynniki sprzyjające
formowaniu nowej świadomości, poczucia
wielkości człowieka
określa wkład renesansu w dziedzictwo
kulturowe
4
5
wyjaśnia związki myśli renesansowej z filozofią
antyku
charakteryzuje - na podstawie fragmentów
poglądy Erazma z Rotterdamu
charakteryzuje renesansowe marzenie o
idealnym społeczeństwie
przedstawia - odwołując się do tekstów portrety i obowiązki władców
4
charakteryzuje ideał renesansowego twórcy
określa zasady estetyki renesansowej
wskazuje wzorce artystyczne
4
5
6
5
5
6
5
5
5
Renesans w Polsce

zna utwory podejmujące tematykę
patriotyczną Pieśń V J.
Kochanowskiego, fragm. Kazań
sejmowych P. Skargi,
2

określa, odwołując się do tekstów,
wzorce zachowań obywatelskich
2


zna termin liryka apelu
opisuje sposoby kształtowania
postaw patriotycznych
2
3

3
wskazuje toposy: ojczyzna – matka,
ojczyzna - tonący okręt
rozpoznaje środki retoryczne w tekstach 3
Jan Kochanowski – biografia
renesansowego twórcy
Renesansowa filozofia życia w
„Pieśniach” Jana
Kochanowskiego
Obywatelska troska
o dobro państwa
w „Pieśni
o spustoszeniu Podola” Jana
Kochanowskiego
„Służmy poczciwej sławie…”
„Kazania sejmowe” Piotra Skargi


analizuje kompozycję Pieśni V i Kazań
sejmowych
4

interpretuje Pieśń V jako apel do Polaków
4

interpretuje Kazania jako wzór oracji
patriotycznej
odczytuje historyczne konteksty wpisane w
Kazania sejmowe Skargi
opisuje i ocenia przedstawienie Piotra Skargi
na obrazie Matejki
5


5
6
Cena mądrości.
„Tren IX” Jana Kochanowskiego


Kryzys światopoglądowy twórcy
na podstawie „Trenów” Jana
Kochanowskiego



Dorobek literatury renesansowej
w Polsce. Gatunki literackie
renesansu

zna utwory Kochanowskiego (fraszki,
pieśni, treny)
zna fakty z życia poety
2
wskazuje i ocenia oddziaływanie różnych
kierunków filozoficznych
4

analizuje i interpretuje utwory poety
4

określa znaczenie twórczości Kochanowskiego 5
dla literatury polskiej
2
odtwarza renesansową filozofię życia w 2
pieśniach Kochanowskiego
2
określa tematykę Trenów (dramat
jednostki i intelektu)
opisuje sytuację podmiotu lirycznego w 2
Trenach
rozpoznaje odwołania kulturowe w
dziełach poety - zna cechy gatunkowe
trenu

3
Teatr elżbietański
w Anglii



Historia Makbeta i jego żony w

świetle dramatu Williama Szekspira

Charakterystyka Makbeta - czyli o
skutkach przekraczania granic
człowieczeństwa

zna Makbeta
wymienia cechy teatru elżbietańskiego
2
2
charakteryzuje bohaterów dramatów
odtwarza przebieg zdarzeń w dramacie
2
2
wskazuje kręgi odczytań dramatu (np.
dramat jednostki i władzy)
2
wymienia cechy dramatu Szekspira
rozpoznaje topos świata jako teatru

zna fragmenty Hamleta Szekspira
określa psychologiczne motywacje działań
postaci, ocenia postępowanie głównego
bohatera

interpretuje Makbeta (dramat jednostki i władzy, 4
„tajemnica nieprawości", źródła zła)

wyjaśnia, na czym polega uniwersalizm
dramatów Szekspira
5

porównuje reguły obowiązujące w teatrze
antycznym i elżbietańskim
5
4
2
„Ciemne Sybille, więcej mi
powiedzcie.”
Co powinniśmy wiedzieć
o dramacie szekspirowskim


3
W teatrze życia codziennego. Topos
świata jako teatru
„Być czy nie być…” – dylematy
Hamleta. Ekranizacje dramatów
Szekspira
Renesansowa wizja człowieka i
świata – powtórzenie wiadomości o
epoce
3
BAROK
Barokowe czasy – ogólna
charakterystyka baroku




Rozum i jego granice. Filozofia
baroku




Sztuka w epoce kontrastów

Idea vanitas
w malarstwie i poezji baroku



umiejscawia w czasie epokę
wyjaśnia terminy: klasycyzm, libertynizm,
kontrreformacja
wskazuje zróżnicowanie kulturowe
baroku
uzasadnia określenie baroku mianem
epoki kontrastów
2
2
wymienia filozofów epoki (Kartezjusz,
Pascal, Spinoza)
zna termin racjonalizm
zna fragmenty Myśli Pascala,
przedstawia poglądy Kartezjusza, Pascala
dotyczące poznania,
2
wymienia najważniejszych twórców
(sztuki plastyczne, muzyka)
rozpoznaje cechy stylu barokowego
(architektura, rzeźba, malarstwo, muzyka)
wskazuje zróżnicowanie sztuki barokowej
zna cechy teatru barokowego
2



wyjaśnia przyczyny zróżnicowania baroku
określa stosunek do poprzednich epok
charakteryzuje klasycyzm francuski i
kontrreformację

omawia poglądy filozofów na sytuację człowieka 5
we wszechświecie, Boga


określa cechy estetyki barokowej
wyjaśnia przyczyny zróżnicowania sztuki
barokowej
ocenia wpływ kontrreformacji na sztukę sakralną
zna pojęcia manieryzm, malarstwo
iluzjonistyczne
3
4
5
6
3
2
3
3
3
3
3


4
5
5
5
Barok w Polsce. Kontekst
historyczny i społeczny polskiego
baroku

Barokowa poezja nurtu dworskiego 
– Daniel Naborowski



„I nie miłować ciężko
i miłować…” czyli barokowy
koncept w poezji miłosnej Jana
Andrzeja Morsztyna

2
zna poetów polskiego baroku (J.A.
Morsztyn, D. Naborowski) i ich utwory
w poezji barokowej rozpoznaje nurt
dworski i metafizyczny
2
określa tematykę utworów (poezja
światowych rozkoszy, paradoksalność
istnienia świata i człowieka, uroda świata, 2
przemijanie i złuda życia, miłość
i przemijanie)
wymienia najważniejsze środki artystyczne 2
2
zna pojęcia: marinizm, koncept,
konceptyzm
3
rozpoznaje cechy stylu poezji dworskiej







wyjaśnia, odwołując się do przykładów, co to jest
koncept, konceptyzm
wskazuje i omawia dominanty interpretacyjne w
wierszach barokowych (miłość i śmierć)
omawia intelektualny charakter poezji dworskiej
wyjaśnia określenie poetyka przesytu
4
4
5
5
porównuje poetyckie normy barokowego piękna
5
ze współczesnymi ideałami
opisuje ludyczne funkcje literatury (dworska
5
galanteria)
rozpoznaje motywy wanitatywne w poezji
6
i malarstwie
Antytetyczne kategorie piękna i
brzydoty w liryce barokowej

wymienia pisarzy nurtu sarmackiego
2

interpretuje teksty w kontekście historycznym
4

zna utwory W. Potockiego i Pamiętniki
Paska (fragm.)
omawia wizerunek Sarmaty w utworach
Potockiego i Paska
2


określa cechy i przejawy ideologii sarmackiej
przedstawia nurt pamiętnikarstwa w kulturze
sarmackiej
5
5
2
3


zna pojęcia: makaronizm, silva rerum
wskazuje odwołania do tradycji sarmackiej w
utworach z różnych epok
5
6

wymienia cechy kultury sarmackiej
rozpoznaje cechy obyczajowości
sarmackiej w tekstach
wskazuje cechy stylu Paska



zna Świętoszka Moliera,
streszcza utwór
charakteryzuje postacie
2
2
2

wyjaśnia powody, dla których sztuka
wzbudzała kontrowersje
4


wskazuje typy i środki komizmu
posługuje się pojęciami komedia,
intryga, komedia charakteru
2
3

ustosunkowuje się do zagadnienia cenzury
i wolności słowa, obłudy i hipokryzji, fanatyzmu 5
religijnego
Jan Chryzostom Pasek –
przedstawiciel nurtu sarmackiego w 
twórczości barokowej
Głos obywatelski w sprawie
naprawy Rzeczypospolitej na
podstawie wybranych utworów
Wacława Potockiego
Krytyka fałszywej pobożności i
dewocji w „Świętoszku” Moliera
Charakter komizmu
w „Świętoszku” Moliera
Sąd nad epoką baroku –utrwalenie
wiadomości


3
3
OŚWIECENIE
Oświecenie na zachodzie Europy

Oświecenie w Polsce


Prądy intelektualne oświecenia




zna i wyjaśnia nazwy (oświecenie, wiek 2
rozumu, wiek filozofów, czasy
stanisławowskie),
2
umiejscawia w czasie epokę
3
wymienia najważniejsze cechy
oświecenia w Polsce i Europie


wymienia filozofów i kierunki
filozoficzne (wpływy racjonalizmu,
empiryzmu, materializmu)
zna pojęcia: deizm, ateizm
wyjaśnia ideę encyklopedyzmu
wymienia najważniejszych twórców
Encyklopedii



2
2
3
3


określa genezę oświecenia
wskazuje konteksty historyczne przemian
kulturowych
wyjaśnia, dlaczego rozum i naturato słowa
klucze tego okresu
wyjaśnia, na czym polegała odmienność
polskiego oświecenia
4
4
określa postawy wobec Boga
zestawia ze sobą racjonalizm i empiryzm
zna pojęcie imperatyw kategoryczny Kanta
4
5
6
5
6
Nurty w sztuce oświeceniowej




Szkolnictwo w dobie oświecenia.
Pierwsza reforma edukacji


Życie umysłowe i kulturowe
w czasach Stanisława Augusta
Poniatowskiego



rozpoznaje styl klasycystyczny i rokokowy
wymienia przykłady architektury
i malarstwa sztuki klasycystycznej
i rokokowej
wymienia najważniejszych kompozytorów
tego czasu, w tym trójkę klasyków
wiedeńskich
opisuje ogród francuski i ogród angielski
2
3
określa rolę edukacji w oświeceniu
i wskazuje różne modele wychowania
wie, jaką rolę odegrały salony w życiu
kulturalnym epoki
2


charakteryzuje styl klasycystyczny
określa cechy sztuki rokokowej
4
5

przedstawia przesłanki kulturalnej emancypacji
kobiet
5

omawia rolę Stanisława Augusta Poniatowskiego
i jego mecenat artystyczny
opisuje Warszawę czasów oświeceniowych
określa charakter i cele reformy szkolnictwa
ocenia rolę prasy w kształtowaniu opinii
publicznej
charakteryzuje stosunek oświeconych do tradycji
sarmackiej
4
3
3
3
wymienia instytucje kulturalne i światowe, 2
które powstały w Warszawie w czasach
stanisławowskich,
2
wie, co to była Komisja Edukacji
Narodowej
3
określa rolę Teatru Narodowego




5
5
5
6
Broń żartu dowcipnego. Strategia
dydaktyzmu w satyrach Ignacego
Krasickiego
„…bajki, lecz dla dorosłych drani,
nie dla dzieci” – Krasicki jako
bajkopisarz
„I śmiech niekiedy może być
nauką…” O „Monachomachii”
Ignacego Krasickiego
Patriotyzm oświecony. Ignacy
Krasicki „Hymn do miłości
Ojczyzny”









Patriotyzm oświeceniowy. Stanisław
Staszic „Przestrogi dla Polski”

zna utwory Ignacego Krasickiego
(satyry: Świat zepsuty, Do króla,
Palinodia, wybrane bajki, a także Hymn
do miłości Ojczyzny, fragmenty
Monachomachii
określa tematykę utworów Krasickiego
wskazuje dominantę interpretacyjną
satyry Do króla
charakteryzuje program dydaktyczny
wpisany w satyry,
wyjaśnia zasadę: „uczyć bawiąc"
określa cechy satyry
rozróżnia typy bajek: narracyjną
i epigramatyczną
rozpoznaje i opisuje cechy poematu
heroikomicznego
zna fragmenty „Przestróg dla Polski”
Staszica
charakteryzuje poglądy Staszica
2

opisuje obraz świata wyłaniający się z utworów
Krasickiego
4
interpretuje utwory poety odwołując się do
zasady „uczyć bawiąc"
4

określa funkcje satyry
5

zna pojęcia panegiryk, parodia, oktawa
5
3
2

2
2
2
3
3

2

3

dostrzega publicystyczny charakter
wypowiedzi Staszica
charakteryzuje obecne w utworach
artystyczne wykładniki patosu
określa związki poznanych utworów z
filozofią epoki i wydarzeniami historycznymi
Żywotność klasycyzmu – od antyku 
do oświecenia


Dorobek i dziedzictwo oświecenia powtórzenie
Charakterystyka bohatera
zbiorowego w „Potopie”
H. Sienkiewicza


Kmicic a bohaterowie
romantyczni

Obraz cywilizacji przełomu
ukazany w „Quo vadis”
H. Sienkiewicza
„Quo vadis” powieścią
o dwóch światach
wyjaśnia termin klasycyzm
wymienia pisarzy związanych z tym
prądem artystycznym
rozpoznaje teksty należące do nurtu
klasycyzmu, określa ich cechy
2
2

określa cechy klasycyzmu w Polsce
5
3

wyjaśnia pojęcie poetyka normatywna
6
zna Potop i Quo vadisH. Sienkiewicza
przedstawia tematykę powieści,
charakteryzuje i ocenia bohaterów,
m.in. Kmicica
określa cechy stylu (np. archaizacja)
2
2


określa stosunek Sienkiewicza do przeszłości
omawia kreację Kmicica, jego sarmacki
światopogląd, porównuje go z bohaterami
romantycznymi, wskazując podobieństwa
i różnice
4
4
3
Cechy stylu
H. Sienkiewicza




wskazuje cechy powieści historycznej
wyjaśnia i ocenia ideę „ku pokrzepieniu
serc"
zajmuje stanowisko w „sporze o
Sienkiewicza"
wypowiada się na temat wzorów
patriotyzmu
2
2
3

3




Cierpienie i Bóg – Dżuma A.
Camusa


zna Dżumę A. Camusa
streszcza powieść
2
Postawy bohaterów powieści A.
Camusa wobec zagrożenia

charakteryzuje bohaterów i omawia
ich stosunek do zarazy
2
Paraboliczny sens
Dżumy A. Camusa

wypowiada się na temat: Dżuma powieść-parabola
3
rozpoznaje różne wzory epickie, które
zastosował Sienkiewicz
omawia cechy stylu Sienkiewicza
referuje i ocenia poglądy zwolenników i
przeciwników Sienkiewicza
wypowiada się na temat roli powieści
Sienkiewicza w formowaniu i utrwalaniu
mitów narodowych.
ocenia wzorce patriotyzmu
4
4
4
4
5
KSZTAŁCENIE KULTUROWE
Szekspir na scenie – oglądamy
realizację teatralna wybranej sztuki
Williama Szekspira


interpretuje symbol i metaforę w teatrze

ocenia koncepcje reżyserskie przy wystawianiu 5
dramatów z dawnych epok (np. wierność wobec
tekstu)
Przestrzeń widowiska teatralnego.
My w teatrze

widział przynajmniej dwie realizacje
teatralne dramatów przewidzianych
w programie klasy pierwszej
rozumie, na czym polega polisemiczność
sztuki teatru
wypowiada się na temat spektaklu; ocenia
reżyserię, grę aktorską, scenografię,
muzykę
pisze recenzje ze spektaklu
Książka a film – o filmowych
adaptacjach lektur szkolnych


wie, co to jest adaptacja filmowa
pisze recenzję filmu
2
3

wypowiada się na temat adaptacji filmowych
5
Odbicie literatury w zwierciadle
kultury masowej

rozumie pojęcia: społeczne środki
przekazu, kicz, arcydzieło, kultura
wysoka, kultura masowa
wskazuje w różnych tekstach kultury
masowej odwołania do utworów
prezentowanych na lekcji
2

bierze udział w życiu kulturalnym swego
regionu
6

Recenzja spektaklu


2
4
3
3
3
3
NAUKA O JĘZYKU
O komunikacji językowej
Pisanie i mówienie
w akcie komunikacji językowej
Funkcje języka




wie, że język jest systemem znaków
wie, co to jest akt komunikacji
zna pojęcie komunikat językowy
rozpoznaje i tworzy różne akty mowy
2
2
2
2


określa funkcje języka
odróżnia język pisany od języka
mówionego oraz wskazuje ich cechy
zna historię pisma
rozpoznaje funkcje języka w tekście
literackim i publicystycznym
wskazuje, które cechy języka
używanego w Internecie zbliżają
go do języka mówionego, a które do
pisanego
rozpoznaje oficjalną i nieoficjalną
odmianę języka
2
2



Język Internetu


zna i wyjaśnia pojęcia: ideogram, piktogram
4

omawia cechy języka mówionego i pisanego
4

określa cechy języka używanego w Internecie 5
2
3
3
3
Wartościowanie za pomocą języka 
określa zabarwienie uczuciowe
wyrazów, tworzy ich synonimy
wskazuje związki, jakie zachodzą
między słownictwem a formą danej
wypowiedzi
wyjaśnia zależność między rodzajem
zdań (pojedyncze, złożone) a funkcją
komunikacyjną tekstu
2

zna normy poprawnościowe:
wymawianiową, fleksyjną, składniową,
leksykalną i frazeologiczną, stylistyczną,
ortograficzną i interpunkcyjną
gatunkową, komunikacyjną
2

tworzy poprawne i skuteczne wypowiedzi 2


rozpoznaje błędy w tekstach
ocenia stosowność i skuteczność
wypowiedzi

Synonimy i antonimy – ćwiczenia
językowe
Fleksja i składnia – ćwiczenia
językowe

Praktyczna stylistyka – ćwiczenia
językowe
Poprawność językowa –
rozpoznajemy błędy w tekstach
Gdzie postawić przecinek? –
ćwiczenia interpunkcyjne

określa związek słownictwa z formą
wypowiedzi
4

wyjaśnia uwarunkowania komunikacyjne
związane z doborem słownictwa
decydującego o skuteczności wypowiedzi
5

ocenia poprawność wypowiedzi
5
3
3
3
3
Świat pełen tekstów
Rodzaje i gatunki literackie –
powtórzenie


Jak analizować i interpretować
wiersz? – powtórzenie
zna językowe środki i sposoby
wartościowania, wskazuje je w różnych
tekstach
wypowiada się na temat wymiaru
etycznego w posługiwaniu się językiem
2
zna i stosuje normy akcentowania
zna pojęcia: intonacja, akcent zdaniowy
wygłasza z pamięci tekst poetycki,
fragment prozy
określa funkcję intonacji, tempa
mówienia, barwy głosu, właściwego
akcentowania w różnych komunikatach
językowych
rozumie i analizuje rolę pozawerbalnych
środków komunikacji
2
2
2

3
Raz jeszcze o środkach
stylistycznych
Akcent i intonacja
w języku polskim
Pozawerbalne sposoby
komunikowania się






3
3
porównuje różne teksty pod względem
wartościowania
ocenia szczerość i nieszczerość w
wypowiedziach o różnych funkcjach:
informującej, ekspresywnej, perswazyjnej
4
5
Retoryka – sztuka czy broń?


Do czego jest nam potrzebna
retoryka dzisiaj?





Perswazje i manipulacje językowe
w języku współczesnym


wie, co to jest retoryka
zna różne rodzaje argumentów i objaśnia
ich działanie
zna pojęcie figura retoryczna
zna etapy przygotowania i wygłaszania
mowy
wskazuje tropy i figury retoryczne w
różnych tekstach (np. Kazaniach
sejmowych P. Skargi, Przestrogach
dla Polski S. Staszica),
dostrzega cele dydaktyczne i perswazyjne
w wypowiedziach, przemówieniach,
reklamie
tworzy teksty o charakterze perswazyjnym
2
2
wskazuje dziedziny życia i kultury, gdzie
mamy do czynienia z wypowiedziami
retorycznymi
wygłasza mowę, stosując zasady kultury
żywego słowa oraz niewerbalne środki
komunikacji
2



2
2

3

3
3
3
określa, czym jest retoryka, definiuje pojęcie
omawia wykładniki stylu retorycznego
rozróżnia rodzaje przemówień (doradcze,
osądzające, okolicznościowe)
dokonuje analizy tekstów ze względu na
odbiorcę
układa i wygłasza przemówienia
4
5
5
5
5
Wyrażenia językowe
o funkcji grzecznościowej i zwroty
adresatywne

O pismach urzędowych
i użytkowych



O dyskusji
i negocjacjach





2
tworzy poprawne wypowiedzi
grzecznościowe (np. gratulacje, życzenia)
3
rozumie znaczenie historycznych
zwrotów adresatywnych, wyjaśnia
ich stosowanie w mowie grzecznościowej
tworzy pisma użytkowe, CV, listy
motywacyjne, intencyjne
czyta ze zrozumieniem ulotki i instrukcje
2
zna zasady i cechy dyskusji, negocjacji
referuje poglądy innych
argumentuje, odwołując się do
doświadczenia, wiedzy i emocji
streszcza opinie innych
komentuje i ocenia
2
2
2

porównuje zasady charakterystyczne dla
grzeczności staropolskiej, sarmackiej
i współczesnej
5




parafrazuje, cytuje opinie innych
bierze udział w dyskusji
wygłasza referat
tworzy wypowiedzi polemiczne
4
4
4
5
2
2
3
W stronę publicystyki – artykuł,
felieton






Czytanie ze zrozumieniem tekstów
literackich
Czytanie ze zrozumieniem tekstów
kultury
Czytanie ze zrozumieniem tekstów
użytkowych


sporządza notatki z lektury
wykonuje różne operacje tekstotwórcze,
np. skraca, rozwija wypowiedź
wskazuje komunikacyjne uwarunkowanie
tekstów
zna cechy rozprawki, recenzji
tworzy rozprawki, recenzje
zna cechy artykułu informacyjnego
i problemowego
2
2
czyta ze zrozumieniem teksty literackie,
publicystyczne i użytkowe
zadaje pytania do tekstu
2
2
2
2
3
2

zna cechy eseju
5
Rodowód współczesnej
polszczyzny
W antykwariacie słów, wyrażeń,
zwrotów –
o tekstach dawnych






zna rodowód współczesnej polszczyzny
(od języka praindoeuropejskiego po
współczesną polszczyznę)
czyta ze rozumieniem teksty staropolskie
wskazuje przyczyny podobieństw między
językami europejskimi
wykazuje przynależność języka polskiego
do rodziny języków słowiańskich
i zachodniosłowiańskiej grupy
językowej
poszerza wiedzę przeszłości, badając
znaczenia związków frazeologicznych
zna i wyjaśnia terminy: wspólnota
językowa, archaizm, makaronizmy
2

charakteryzuje kulturotwórczą rolę Cyryla
i Metodego
4
2
3

charakteryzuje język tekstów staropolskich
(leksyka, składnia)
5
3
3
3
SAMOKSZTAŁCENIE
Korzystanie z tekstów
popularnonaukowych, słowników,
kompendiów wiedzy




korzysta z przypisów, spisu treści,
indeksów
zbiera i selekcjonuje materiały
sporządza notatki z wykładu
tworzy wypisy, wyciągi
2
2
2
3




tworzy konspekt referatu
korzysta z różnych źródeł informacji (np. zbiory
biblioteczne, Internet)
sporządza bibliografię
korzysta z tekstów popularnonaukowych
Na realizację materiału w klasie pierwszej przeznaczamy około 140 godzin, w tym ponad 15 godzin na prace klasowe, prace
stylistyczne, wypracowania przygotowujące do egzaminu maturalnego, czytanie tekstów ze zrozumieniem oraz ich omówienie.
Ponadto w ramach zajęć z języka polskiego odbywają się spotkania z ludźmi kultury, a także omówienia współczesnego życia
kulturalnego.
4
4
4
5