13. Czy w przypadku odwołania ze stanowiska z-cy
advertisement
dr Marcin Adamczyk – radca prawny, adiunkt na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Warmińsko – Mazurskiego w Olsztynie Pytanie Czy w przypadku odwołania ze stanowiska z-cy burmistrza i skończenia kadencji na stanowisku dyrektora jednostki / powołany na okres 5 lat / pracownicy ci mają prawo powrotu na zajmowane przed powołaniem stanowiska ? Odpowiedź Ewentualne prawo pracownika do powrotu do pracy u poprzedniego pracodawcy uzależnione jest od tego czy pracownikowi został udzielony urlop bezpłatny czy też stosunek pracy uległ rozwiązaniu. W pierwszym przypadku, po upływie okresu urlopu bezpłatnego, prawa i obowiązku stron ulegają odwieszeniu, a tym samym pracownik nadal pozostaje pracownikiem poprzedniego pracodawcy na warunkach wynikających z zawartej umowy o pracę. W drugim przypadku stosunek pracy pracownika uległ rozwiązaniu, a pracownik nie ma żadnych uprawnień do żądania zatrudnienia u poprzedniego pracodawcy. Ewentualne nawiązanie stosunku pracy wymagałoby zawarcia nowej umowy o pracę na zasadzie swobody umów, a tym samym pracodawca może, ale nie musi zatrudnić byłego pracownika. Powyższe zasady należy stosować także w przypadku powołania na jedno ze wskazanych w zapytaniu stanowisk spośród pracowników samorządowych zatrudnionych odpowiednio w urzędzie lub jednostce organizacyjnej, a więc gdy z momentem powołania nie doszło do zmiany pracodawcy, ale do udzielenia pracownikowi urlopu bezpłatnego lub do zmiany podstawy zatrudnienia i zajmowanego stanowiska. Wskazać bowiem należy, iż w przypadku gdy strony nie postanowiły o udzieleniu pracownikowi urlopu bezpłatnego z chwilą powołania pracownika doszło do przekształcenia w drodze porozumienia stron dotychczasowego umownego stosunku pracy w stosunek pracy z powołania. Oznacza to, iż skuteczne odwołanie ze stanowiska skutkować będzie, w braku odmiennego porozumienia stron, definitywnym rozwiązaniem stosunku pracy, chyba że pracodawca i pracownik zawarli porozumienie w sprawie zmiany umowy o pracę na stosunek pracy z powołania na czas określony, po upływie którego następuje reaktywowanie umownego stosunku pracy. Krótki opis stanu faktycznego Pracownicy Urzędu zostali powołani przez Burmistrza na stanowisko : 1/ z-cy burmistrza, 2/ dyrektora jednostki organizacyjnej. Pracownicy ci przed powołaniem nie wystąpili z wnioskiem o udzielenie urlopu wypoczynkowego. Na ich miejsce zatrudniono inne osoby. Czy w przypadku odwołania ze stanowiska z-cy burmistrza i skończenia kadencji na stanowisku dyrektora jednostki / powołany na okres 5 lat / pracownicy ci mają prawo powrotu na zajmowane przed powołaniem stanowiska ? Podstawa prawna ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (tj. Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 z późn.zm.) ustawa z dnia 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych (Dz. U. z 2008 r. Nr 223, poz.1458 z późn. zm.) Uzasadnienie Odpowiedź na przedstawione pytanie należy rozpocząć od wyjaśnienia kilku podstawowych zagadnień związanych z przedmiotem niniejszej opinii. Po pierwsze pytanie zawiera oczywistą omyłkę, gdyż mało prawdopodobne jest, aby pracownik zatrudniony na stanowiskach zastępcy burmistrza oraz dyrektora jednostki organizacyjnej korzystał przez okres sprawowania ww. obowiązków u swojego dotychczasowego pracodawcy z urlopu wypoczynkowego. Urlop ten ma ograniczony charakter czasowy i z przyczyn oczywistych byłby niewystarczający do zwolnienia pracownika z obowiązku świadczenia pracy u dotychczasowego pracodawcy. Na potrzeby niniejszej opinii należy więc założyć, iż intencją pytającego była kwestia udzielania i powrotu do pracy z urlopu bezpłatnego. W dalszej kolejności wskazać należy, iż nie jest jasny także status prawny osób, których dotyczy pytanie. O ile bowiem zgodnie z art. 4 ust. 1 pkt 2 ustawy o pracownikach samorządowych zastępca wójta zatrudniony jest na podstawie powołania, to zatrudnienie na tej podstawie dyrektora jednostki organizacyjnej nie wynika wprost z przepisów ww. ustawy. Ustawodawca w powyższym akcie nie wymienił dyrektora jednostki organizacyjnej gminy jako osoby zatrudnianej na podstawie szczególnej tj. powołania, a tym samym mieszczą się oni w pojęciu pozostałych pracowników samorządowych zatrudnianych w oparciu o umowę o pracę. Ewentualne zatrudnienie na podstawie powołania wynikać musiałoby z ustawy szczególnej. Przechodząc do odpowiedzi na zasadniczą cześć niniejszego zapytania wskazać należy, iż ani przepisy ustawy o samorządzie gminnym, ani ustawy o pracownikach samorządowych nie zawierają samodzielnej podstawy prawnej regulującej kwestię udzielania pracownikom urlopów bezpłatnych w związku z zatrudnieniem na stanowisku zastępcy wójta czy dyrektora jednostki organizacyjnej. Oznacza to, iż ewentualne udzielenie tego rodzaju zwolnienia z wykonywania dotychczasowych obowiązków, bez rozwiązania stosunku pracy, mogłoby nastąpić na zasadach ogólnych określonych w kodeksie pracy. Zgodnie z art. 174 kodeksu pracy na pisemny wniosek pracownika pracodawca może udzielić mu urlopu bezpłatnego. Ponadto kodeks pracy przewiduje także udzielnie urlopu na potrzeby wykonywania pracy u innego pracodawcy. Zgodnie z art. 1741 kodeksu pracy za zgodą pracownika, wyrażoną na piśmie, pracodawca może udzielić pracownikowi urlopu bezpłatnego w celu wykonywania pracy u innego pracodawcy przez okres ustalony w zawartym w tej sprawie porozumieniu między pracodawcami. Przede wszystkim wskazać więc należy, iż pracownik, który podejmuje nowe zatrudnienie w innym miejscu pracy w następstwie aktu powołania, może wystąpić do dotychczasowego pracodawcy z wnioskiem o udzielenie mu urlopu bezpłatnego na warunkach określonych w ww. przepisach kodeksu pracy. Z przepisów tych nie wynika obowiązek pracodawcy udzielenia pracownikowi urlopu w związku z powołaniem go na określone stanowisko u innego pracodawcy. Zgoda pracodawcy na udzielenie wspomnianego urlopu powoduje, że pracownik pozostaje jednocześnie w dwóch stosunkach pracy. Obowiązki pracownika i pracodawcy w ramach stosunku pracy z tytułu którego pracownik został urlopowany ulegają zawieszeniu (zob. W. Muszalski, Kodeks pracy. Komentarz. Legalis). W niniejszej sprawie brak złożenia wniosku o udzielenie urlopu bezpłatnego daje podstawę do założenia, iż urlop ten nie został udzielony. Jednak wskazać należy, iż ustawodawca wprowadzając wymóg złożenia przez pracownika pisemnego wniosku nie zastrzegł dla ww. formy czynności rygoru nieważności. Oznacza to, iż do jego udzielenia może dojść także na skutek zgodnego oświadczenia stron stosunku pracy wyrażonych również w sposób dorozumiały (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 października 2009 r., I PK 85/09, Lex). Powyższa uwaga ma o tyle znaczenie, iż bez szczegółowej analizy okoliczności jakie towarzyszyły zaprzestaniu wykonywania pracy u dotychczasowego pracodawcy nie sposób jest ocenić czy doszło do urlopowania pracowników. W tym zakresie znaczenie może mieć np. fakt wydania pracownikowi przez dotychczasowego pracodawcę świadectwa pracy, wypłata ekwiwalentu za niewykorzystany urlop wypoczynkowy, a zwłaszcza okoliczności towarzyszące zaprzestaniu pracy u poprzedniego pracodawcy. Trudno sobie wyobrazić bowiem, aby pracownik po prostu przestał świadczyć pracę na rzecz pracodawcy. Oznacza to, iż strony stosunku pracy musiały prowadzić rozmowy co do dalszego bytu prawnego łączącego ich stosunku pracy. W sytuacji, gdy z okoliczności sprawy wynika, że nie doszło do udzielenia urlopu bezpłatnego uznać należy, iż stosunek pracy u dotychczasowego pracodawcy ustał w zależności od oświadczeń stron na podstawie porozumienia stron lub wypowiedzenia, zwłaszcza w sytuacji wydania przez pracodawcę świadectwa pracy. Ewentualne prawo pracownika do powrotu do pracy u poprzedniego pracodawcy uzależnione jest od tego czy pracownikowi został udzielony urlop bezpłatny czy też stosunek pracy uległ rozwiązaniu. W pierwszym przypadku po upływie okresu urlopu bezpłatnego prawa i obowiązki stron ulegają odwieszeniu, a tym samym pracownik nadal byłby pracownikiem poprzedniego pracodawcy na warunkach wynikających z zawartej umowy o pracę. W drugim przypadku stosunek pracy pracownika uległ rozwiązaniu, a pracownik nie ma żadnych uprawnień do żądania zatrudnienia u poprzedniego pracodawcy. Ewentualne nawiązanie stosunku pracy wymagałoby zawarcia nowej umowy o pracę na zasadzie swobody umów, a tym samym pracodawca może, ale w nie musi, zatrudnić byłego pracownika. Powyższe zasady należy stosować także w przypadku powołania na jedno ze wskazanych w zapytaniu stanowisk spośród pracowników samorządowych zatrudnionych odpowiednio w urzędzie lub jednostce organizacyjnej, a więc gdy z momentem powołania nie doszło do zmiany pracodawcy, ale do udzielenia pracownikowi urlopu bezpłatnego lub do zmiany podstawy zatrudnienia i zajmowanego stanowiska. Wskazać bowiem należy, iż w przypadku gdy strony nie postanowiły o udzieleniu pracownikowi urlopu bezpłatnego, z chwilą powołania pracownika doszło do przekształcenia w drodze porozumienia stron dotychczasowego umownego stosunku pracy w stosunek pracy z powołania. Oznacza to, iż z skuteczne odwołanie ze stanowiska skutkować będzie, w braku odmiennego porozumienia stron, definitywnym rozwiązaniem stosunku pracy (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 12 maja 2010 r., I PK 10/10, Lex nr 602199 w której sąd wskazał, iż powołanie na funkcję […] zatrudnionej w niej osoby powoduje przekształcenie dotychczas istniejącego stosunku pracy w stosunek pracy na podstawie powołania. Jeśli powołanie takie następuje na czas określony, z upływem jego terminu dochodzi do rozwiązania stosunku pracy a nie "powrotu" do stanu sprzed powołania. ), chyba że pracodawca i pracownik zawarli porozumienie w sprawie zmiany umowy o pracę na stosunek pracy z powołania na czas określony, po upływie którego następuje reaktywowanie umownego stosunku pracy (zob. wyrok SN z 15 maja 1997 r., I PKN 164/97, OSNP Nr 7/1998/213). W orzecznictwie prezentowany był także odmienny pogląd o domniemaniu udzielenia urlopu bezpłatnego poprzez wyrażenie zgody na czasowe wykonywanie innych obowiązków w oparciu o odmienną podstawę prawną, ale wydaje się, iż stanowisko to, w sposób nieuprawniony, całkowicie pomija kwestię woli stron stosunku pracy oraz to, iż urlopu bezpłatnego udziela się, co do zasady, na wniosek pracownika (zob. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 18 grudnia 2003 r., III PZP 17/03, Legalis). Wykaz wykorzystanego orzecznictwa oraz publikacji W. Muszalski, Kodeks pracy. Komentarz. Legalis; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 października 2009 r., I PK 85/09, Lex; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 12 maja 2010 r., I PK 10/10, Lex nr 602199; wyrok SN z 15 maja 1997 r., I PKN 164/97, OSNP Nr 7/1998/213; uchwała Sądu Najwyższego z dnia 18 grudnia 2003 r., III PZP 17/03, Legalis. Niniejsza porada prawna nie jest oficjalnym stanowiskiem Ministerstwa Administracji i Cyfryzacji. Udzielane porady prawne nie mogą być wykorzystywane w jakichkolwiek postępowaniach sądowych, administracyjnych i innych, jako dowód na poparcie stanowiska stron, posiadają bowiem walor doradczo-informacyjny.
