Prawa i obowiązki pracownika

Prawa i obowiązki
pracownika
Pracownikiem jest osoba zatrudniona na podstawie
umowy o pracę, powołania, wyboru, mianowania lub
spółdzielczej umowy o pracę. Art. 2 KP
Pracodawcą jest jednostka organizacyjna, choćby
nie posiadała osobowości prawnej, a także osoba fizyczna,
jeżeli zatrudnia ona pracowników. Art. 3 KP
Obowiązki pracownika
• sumienne i staranne wykonywanie pracy oraz
wykonywanie poleceń przełożonych
• przestrzeganie regulaminu, przepisów oraz
zasad BHP
• dbanie o dobro zakładu pracy
• nieprowadzenie konkurencji wobec pracodawcy
Sumienne i staranne wykonywanie pracy oraz
wykonywanie poleceń przełożonych
•
Sumienne wykonywanie pracy polega na dołożeniu wszelkich starań, aby zgodnie
z posiadanymi przez pracownika umiejętnościami i możliwościami, wykonywana
praca dawała jak najlepsze wyniki.
•
Staranne wykonywanie pracy oznacza dokładne jej wykonywanie we właściwym
terminie i zgodnie z wymaganiami technicznymi, produkcyjnymi oraz metodami
i sposobami wynikającymi z istoty pracy.
•
Podporządkowanie się poleceniom przełożonych polega na tym, że pracownik na
skutek polecenia wydanego przez przełożonego zobowiązany jest do określonego
postępowania. Treść tego polecenia winna dotyczyć głównie sposobu świadczenia
pracy oraz miejsca i czasu, w którym praca ma być wykonana. Jednakże
pracownik może odmówić wykonania polecenia w sytuacji, gdy wykracza ono poza
zakres obowiązków pracownika wynikający z umowy lub gdy jest sprzeczne
z przepisami prawa.
Dbałość o dobro zakładu pracy
•
Zakazanie pracownikowi działalności, która mogłaby narazić pracodawcę na
jakąkolwiek szkodę.
•
Nakaz działań korzystnych dla interesu firmy, stosownie do jej potrzeb
i możliwości pracownika.
W wąskim zakresie dbanie o dobro zakładu pracy jest rozumiane jako jeden
z aspektów starannego i sumiennego wypełniania obowiązków służbowych.
Ze względu na przepisy BHP pracownik jest
zobowiązany w szczególności:
•
znać przepisy i zasady bezpieczeństwa i higieny pracy,
•
wykonywać pracę w sposób zgodny z przepisami i zasadami bezpieczeństwa
i higieny pracy
•
dbać o należyty stan maszyn, urządzeń, narzędzi i sprzętu oraz o porządek i ład
w miejscu pracy,
•
stosować środki ochrony zbiorowej, a także używać środków ochrony indywidualnej oraz
odzieży i obuwia roboczego, zgodnie z ich przeznaczeniem,
•
poddawać się wstępnym, okresowym i kontrolnym badaniom lekarskim i stosować się do
wskazań lekarskich,
•
niezwłocznie zawiadomić przełożonego o zauważonym w zakładzie pracy wypadku albo
zagrożeniu życia lub zdrowia ludzkiego oraz ostrzec współpracowników o grożącym im
niebezpieczeństwie,
•
współdziałać z pracodawcą i przełożonymi w wypełnianiu obowiązków dotyczących
bezpieczeństwa i higieny pracy.
Prawa pracownika
Pracownik ma:
• prawo do urlopu,
• prawo do terminowego wynagrodzenia,
• prawo do równouprawnienia,
• prawo do tworzenia organizacji,
• prawo do świadczeń socjalnych.
Prawo do urlopu
Celem urlopu wypoczynkowego jest zapewnienie pracownikowi odpoczynku
fizycznego i psychicznego pozwalającego na regenerację sił.
Urlop wypoczynkowy to świadczenie coroczne, nieprzerwane i płatne.
Coroczne - pracownikowi przysługuje urlop w każdym kolejnym roku
kalendarzowym zatrudnienia.
Nieprzerwane - długość urlopu nie może być krótsza niż 14 dni.
Płatne - za okres urlopu pracownikowi przysługuje wynagrodzenie jak
w czasie pracy.
Wymiar urlopu wypoczynkowego wynosi obecnie:
minimum 20 dni, gdy staż pracy pracownika wynosi mniej niż 10 lat,
minimum 26 dni, gdy staż pracy pracownika wynosi ponad 10 lat.
Prawo do terminowego
wynagrodzenia
 Pracodawca ma obowiązek wypłacania wynagrodzenia
pracownikowi w określonym terminie.
 Wynagrodzenie pracodawca powinien wypłacać co najmniej
raz w miesiącu.
 Wynagrodzenie musi zostać pracownikowi wypłacone nie
później niż w ciągu pierwszych 10 dni następnego miesiąca
kalendarzowego, po miesiącu w którym pracownik zyskał
prawo do wynagrodzenia.
 W przypadku, kiedy dzień wypłaty wynagrodzenia przypada
na dzień wolny od pracy, wynagrodzenie należy wypłacić
przed tym dniem.
Prawo do równouprawnienia
Wszyscy powinni mieć równe prawo do kształcenia,
zatrudnienia i awansów, do jednakowego wynagradzania za
pracę jednakowej wartości, do zabezpieczenia społecznego
oraz do zajmowania stanowisk, pełnienia funkcji oraz
uzyskiwania godności publicznych i odznaczeń niezależnie od:
płci, wieku, niepełnosprawności, religii, narodowości,
przekonań politycznych, przynależności związkowej,
pochodzenia etnicznego, wyznania, orientacji seksualnej,
zatrudnienia na czas określony lub nieokreślony,
zatrudnienia w pełnym lub niepełnym wymiarze godzin.
Prawo do tworzenia organizacji
Pracownicy i pracodawcy, w celu reprezentacji i obrony
swoich praw i interesów, mają prawo tworzyć organizacje
i przystępować do tych organizacji.
W myśl tej zasady pracownicy, bez jakiegokolwiek
rozróżnienia, mają prawo, bez uzyskania uprzedniego
zezwolenia, tworzyć organizacje według swego uznania, jak
też przystępować do tych organizacji, z jednym zastrzeżeniem
- stosowania się do ich statutów.
Prawo do świadczeń socjalnych
ZFŚS
Środki z ZFŚS mogą być przeznaczone na takie cele, jak:
 dofinansowanie różnych form aktywnego spędzania wolnego czasu,
 dopłata pracodawcy do wypoczynku krajowego i zagranicznego,
 zwrotna i bezzwrotna pożyczka mieszkaniowa,
 zapomogi otrzymywane w przypadku indywidualnych zdarzeń losowych,
klęsk żywiołowych, długotrwałej choroby (pracownika lub członka jego
najbliższej rodziny) lub śmierci.