fakty i mity o hiv_aids

FAKTY I MITY
1. CZY TO PRAWDA, ŻE PROBLEM AIDS NALEŻY JUŻ DO PRZESZŁOŚCI?
NIE, to nieprawda. Na świecie każdego dnia zakaża się około 6 tys. osób, a około 4,5 tys. osób umiera z
przyczyn związanych z HIV/AIDS. W Polsce każdego roku wykrywanych jest kilkaset zakażeń HIV. To
znaczy, że codziennie w Polsce 2-3 osoby dowiadują się o zakażeniu HIV. W większości są to osoby
młode.
Dostępne obecnie leki antyretrowirusowe poprawiają jakość życia osób zakażonych HIV. Jednakże
leczenie antyretrowirusowe musi być kontynuowane do końca życia osoby zakażonej. Leki powodują
też działania uboczne. Niektóre z późnych działań ubocznych powodują zmianę wyglądu
zewnętrznego, niektóre z nich mogą być także niebezpieczne dla życia. Nie jest więc prawdą pogląd, iż
teraz – skoro są leki – nie trzeba bać się HIV i nie trzeba stosować zabezpieczeń np. w kontaktach
seksualnych.
2. CZY NAPRAWDĘ KAŻDY MOŻE ZAKAZIĆ SIĘ HIV LUB MIEĆ AIDS?
TAK. Każdy, bez względu na pochodzenie rasowe, religię lub orientację seksualną, jeśli prowadzi życie
seksualne lub ma kontakt z zakażoną HIV krwią może nabyć zakażenie HIV. Ani płeć, ani wiek, ani
wykonywany zawód czy spełniane powołanie nie chronią przed zakażeniem. Przed zakażeniem chroni
znajomość dróg zakażenia i stosowanie metod zmniejszających ryzyko zakażenia.
3. CZY HIV PRZENOSI SIĘ PODCZAS SEKSU ORALNEGO?
Pewne ryzyko istnieje. W pierwszych latach epidemii AIDS sądzono, iż seks oralny jest bezpieczny.
Obecnie wiadomo już, że pewne ryzyko istnieje: błona śluzowa jamy ustnej jest wrażliwa na zakażenie.
Bardziej ryzykowne są sytuacje, w których do jamy ustnej dostaje się nasienie, które zwykle zawiera
więcej wirusa, niż wydzieliny narządów płciowych kobiety. Ryzyko zakażenia w takim kontakcie jest
mniejsze, niż w przypadku kontaktu waginalnego. Jednak w literaturze medycznej opisano przypadki
zakażeń HIV, do których doszło w następstwie kontaktów oralnych. Kontakty oralne pociągają za sobą
także ryzyko zakażenia innymi chorobami, m. in. kiłą, rzeżączką.
4. CZY PREZERWATYWY NAPRAWDĘ ZMNIEJSZAJĄ RYZYKO ZAKAŻENIA
HIV?
TAK. Prezerwatywa dobrej jakości, właściwie założona, używana od początku do końca kontaktu
seksualnego zmniejsza ryzyko zakażenia HIV (prawie 100% ochrona przed zakażeniem). Nie jest
prawdą, iż prezerwatywy mają „mikropory”, przez które przedostaje się wirus i plemniki.
Skuteczność prezerwatyw w zapobieganiu transmisji HIV potwierdzano wielokrotnie w badaniach
prowadzonych wśród stałych par heteroseksualnych, w których jedno z partnerów było zakażone HIV,
a drugie nie. W parach, które konsekwentnie używały prezerwatyw przy każdym kontakcie seksualnym
osoba niezakażona HIV pozostawała niezakażona.
5. CZY PRZYCZYNĄ AIDS NAPRAWDĘ JEST HIV?
TAK. HIV powoduje stopniowe niszczenie układu immunologicznego (odpornościowego) osoby
zakażonej aż do rozwinięcia się zespołu różnych infekcji i rodzajów nowotworów, który nazywamy
AIDS.
Istnieje jednak niewielka grupa uczonych, głównie zajmujących się naukami podstawowymi w
medycynie, a nie pacjentami, którzy negują związek przyczynowo skutkowy między HIV a AIDS. Takie
poglądy do niedawna były uznawane oficjalnie w Republice Południowej Afryki. Efektem jest to, że
liczba zakażeń okołoporodowych dzieci i zgonów spowodowanych AIDS rośnie w tym kraju
dramatycznie. Istnieją dane mówiące, iż około 25% młodych ludzi w RPA zakażonych jest HIV; częściej
dotyczy to kobiet.
6. CZY MOŻLIWE JEST WYLECZENIE HIV?
NIE. Leki antyretrowirusowe nie są w stanie usunąć wirusa z organizmu osoby zakażonej, jednak
hamują namnażanie się wirusa i zwalniają przebieg zakażenia.
7. CZY ISTNIEJE SZCZEPIONKA CHRONIĄCA PRZED ZAKAŻENIEM HIV?
NIE. Wprawdzie badania nad szczepionką profilaktyczną trwają, jednak dotychczasowe próby
zakończyły się niepowodzeniem. Obecnie jedynym sposobem ochrony przed HIV pozostaje wiedza o
drogach zakażenia, sposobach zmniejszania ryzyka i stosowanie tej wiedzy w życiu.
8. CZY HIV MOŻE PRZETRWAĆ POZA ORGANIZMEM CZŁOWIEKA?
HIV jest wirusem, który do życia potrzebuje organizmu człowieka. Poza organizmem szybko ginie.
Niszczą go wszelkie środki dezynfekcyjne, także woda z mydłem.
Ginie w wyższych temperaturach (powyżej 56°C po kilku minutach, w 100°C – natychmiast).
9. CZY TRANSFUZJA KRWI JEST BEZPIECZNA?
W krajach rozwiniętych, także w Polsce, każda porcja krwi oddanej w stacjach krwiodawstwa badana
jest w kierunku zakażenia HIV. Zmniejsza to znacznie ryzyko przeniesienia zakażenia. W Polsce od 1995
r. nie stwierdzono przypadków zakażeń przez transfuzję krwi.
Na początku epidemii HIV wiele osób zostało zakażonych poprzez krew lub preparaty krwiopochodne
(np. używane w leczeniu chorych na hemofilię). Transfuzje krwi i czynników krwiopochodnych mogą
nieść za sobą ryzyko zakażenia HIV w krajach rozwijających się.
10. CZY BYCIE DAWCĄ KRWI JEST BEZPIECZNE?
W krajach rozwiniętych, w których używa się jednorazowego sprzętu nie można zakazić się w ten
sposób. Polska jest krajem bezpiecznym dla krwiodawców. Jednak w krajach rozwijających się może
wystąpić takie ryzyko.
11. CZY WIZYTA U DENTYSTY NIESIE RYZYKO ZAKAŻENIA?
Leczenie dentystyczne nie powinno nieść ze sobą żadnego ryzyka pod warunkiem, że wszystkie
narzędzia są sterylizowane po każdym użyciu oraz stosowane jest postępowanie chroniące przed
przenoszeniem infekcji.
12. CZY OSOBY ZAKAŻONE HIV MOGĄ MIEĆ DZIECI?
TAK. Jeśli kobieta zakażona HIV wie o swojej infekcji, podczas ciąży pozostaje pod opieką nie tylko
ginekologa-położnika, ale także specjalisty terapii AIDS, wówczas szanse na urodzenie zdrowego
dziecka wynoszą ponad 99%.
W przypadku pary, w której mężczyzna jest zakażony HIV również możliwe jest bezpieczne posiadanie
dzieci. Plemniki nie przenoszą wirusa, który znajduje się w innych komórkach płynu nasiennego.
Dokładne „wypłukanie” plemników (opracowano metody pozwalające na to) i podanie ich kobiecie
chroni ją przed zakażeniem. A jeśli kobieta nie będzie zakażona HIV dziecku nic nie grozi.
W Polsce jest już kilkanaścioro dzieci, które przyszły na świat dzięki tej procedurze. Kilka żon
zakażonych HIV mężczyzn jest w ciąży - wszystkie te kobiety nie są zakażone HIV.
dr n. med. Dorota Rogowska-Szadkowska
HIV/AIDS I SEKS
Przed zakażeniem HIV w 100% chroni abstynencja seksualna. Jednakże nie jest to opcja możliwa dla
wszystkich. Jeśli w życiu człowieka pojawia się seks, wówczas trzeba pamiętać, że istnieje też HIV.
Najwięcej wirusa w organizmie osoby nim zakażonej jest kolejno we krwi, w nasieniu mężczyzn i w
wydzielinach narządów płciowych kobiet. Podczas kontaktu seksualnego możliwe jest przeniesienie
zakażenia na partnera seksualnego.
HIV nie jest najbardziej zakaźnym wirusem, dzięki czemu nie każdy kontakt seksualny z osobą zakażoną
musi się skończyć przeniesieniem zakażenia na partnera seksualnego.
Wiadomo jednak, że pewne techniki seksualne są bardziej ryzykowne:



kontakty analne (doodbytnicze) pociągają za sobą największe ryzyko zarówno dla strony
„biernej”, jak i „czynnej”,
kontakty waginalne (dopochwowe) są bardziej ryzykowne dla kobiet, niż dla mężczyzn,
kontakty oralne nie są tak bezpieczne, jak sądzono na początku epidemii AIDS. Wiadomo już,
że ryzyko z nim związane jest mniejsze, niż w przypadku kontaktów waginalnych, jednak
wiadomo także, iż są one bardziej ryzykowne dla osób, których jama ustna będzie miała
kontakt z nasieniem męskim i/lub krwią zawierającymi wirus.
JAK MOŻNA SPRAWIĆ, ŻE SEKS BĘDZIE BEZPIECZNIEJSZY?
Jeśli oboje partnerzy są dla siebie pierwszymi w życiu partnerami seksualnymi i nie mieli innego ryzyka
zakażenia lub wykonali test w kierunku HIV i otrzymali negatywne wyniki, a później są sobie wzajemnie
wierni, wówczas ryzyko zakażenia HIV nie istnieje. Poza tymi wyjątkami w dobie AIDS nie ma już
bezpiecznego seksu – może być tylko bezpieczniejszy.
Bezpieczne są wszelkiego rodzaju kontakty intymne, w których nie dochodzi do penetracji, do kontaktu
z nasieniem, wydzielinami kobiecych narządów płciowych lub z krwią. Praktyki seksualne, przy których
nie dochodzi do kontaktu spermy lub krwi z błonami śluzowymi są bezpieczne. Przeniesienie HIV przez
nieuszkodzoną w widoczny sposób skórę jest niemożliwe – skóra stanowi naturalną barierę chroniącą
przed czynnikami chorobotwórczymi. Całowanie się nie pociąga za sobą ryzyka przeniesienia zakażenia
HIV. Ślina nie jest materiałem zakaźnym.
Podczas stosunku płciowego pojawia się ryzyko zakażenia HIV. Zmniejszyć może je znacznie
konsekwentne i właściwe używanie prezerwatyw.
Konsekwentne używanie prezerwatyw daje niemal 100% chronę przed zakażeniem (większą, niż daje
wiele szczepionek). Zmniejsza także ryzyko przeniesienia innych zakażeń przenoszonych drogą płciową.
Skuteczność prezerwatyw, jako środka zmniejszającego ryzyko przeniesienia zakażenia HIV, zależy od
tego, czy są one wyprodukowane z zachowaniem standardów jakości, a także od:








konsekwentnego ich używania,
właściwego sposobu otwarcia opakowania (niewskazane jest używanie w tym celu ostrych
narzędzi, które mogłyby prezerwatywę uszkodzić),
właściwego ich przechowywania (niebezpieczne jest, na przykład, noszenie ich w tylnej
kieszeni spodni lub narażanie na duże wahania temperatury otoczenia),
nieużywania prezerwatyw uszkodzonych lub wyglądających na stare (ważne jest sprawdzenie
daty przydatności do użycia)
założenia przed rozpoczęciem i zdjęcia dopiero po zakończeniu kontaktu seksualnego, zgodnie
z załączoną instrukcją,
użycia jednej prezerwatywy tylko jeden raz,
nieużywania lubrykantów (środków nawilżających) zawierających tłuszcze (kremy, olejki do
ciała, oleje spożywcze itp. niszczą lateks), a tylko substancji nawilżających na bazie wody (są
dostępne w aptekach),
w razie pęknięcia lub zsunięcia się prezerwatywy – jak najszybszego zastąpienia jej nową.
Nie jest wskazane używanie prezerwatyw zawierających nonoksynol 9, ani preparatów
plemnikobójczych do stosowania miejscowego zawierających tę substancję, gdyż może ona
powodować podrażnienie błony śluzowej pochwy lub odbytu, co zamiast zapobiegać zakażeniu, może
je ułatwiać.
Tabletki antykoncepcyjne zmniejszają ryzyko zajścia w ciążę, ale w przeciwieństwie do prezerwatywy
nie zapobiegają zakażeniu HIV ani innymi chorobami przenoszonym drogą płciową.
Przed podjęciem decyzji o rozpoczęciu życia seksualnego najlepiej wspólnie zrobić test na HIV.
Anonimowy i bezpłatny test w kierunku HIV można wykonać w jednym z punktów konsultacyjnodiagnostycznych, których adresy i godziny przyjęć dostępne są tu.
DLACZEGO WARTO UŻYWAĆ PREZERWATYW W KONTAKTACH
SEKSUALNYCH?
Brak alarmujących objawów, nieznajomość dróg przenoszenia i negowanie faktu, że HIV może zakazić
się każdy powoduje, że ludzie nie wykonują testów w kierunku HIV i przez lata mogą nie wiedzieć o
swoim zakażeniu. W Polsce co druga osoba żyjąca z HIV nie wie o swoim zakażeniu. Nie wiedząc o
zakażeniu nie można uprzedzić o nim partnera seksualnego. „Na oko” nie da się rozpoznać zakażonej
osoby. Można żyć z wirusem wiele lat nie mając żadnych objawów.
Jeśli więc dochodzi do kontaktu seksualnego z osobą, o której nie wszystko wiadomo, powinno się użyć
prezerwatywy.
Każdy jest odpowiedzialny za własne bezpieczeństwo!
Dlatego jeśli istnieje choć cień niepewności warto nalegać na użycie prezerwatywy.
dr n. med. Dorota Rogowska-Szadkowska