Zagospodarowanie i modernizacja ogrodów działkowych w sezonie

Zagospodarowanie i modernizacja ogrodów działkowych w sezonie
wegetacyjnym 2008.
Zdrowe drzewa, krzewy, piękne rośliny ozdobne oraz wysokie plony owoców i
warzyw to marzenie wszystkich użytkowników działek. Aby to osiągnąć, potrzebny
jest pewien poziom wiedzy zarówno teoretycznej jak i praktycznej z zakresu uprawy,
pielęgnacji i ochrony roślin przed chorobami i szkodnikami.
W realizacji tych zamierzeń, pomocą i radą służą instruktorzy ogrodowi, powoływani
przez Zarządy poszczególnych ogrodów działkowych.
Instruktorzy realizując swoje zadania w zakresie zagospodarowania, modernizacji
ogrodów i działek, upowszechniania wiedzy i nowości ogrodniczych służą pomocą i
radą członkom Związku szczególnie nowo wstępującym w zagospodarowaniu i
utrzymaniu działki.
Na co zwrócić szczególną uwagę w nadchodzącym okresie wegetacyjnym?
I Zagadnienia dotyczące uprawy, nawożenia i ochrony roślin
1. Zmianowanie
Właściwe zmianowanie, czyli następstwo roślin po sobie, polega między innymi na
uwzględnieniu zapotrzebowania na składniki pokarmowe roślin uprawianych
gatunków. Te same gatunki uprawiane na tym samym miejscu przez kilka lat wydają
coraz niższe plony. Spowodowane jest to jednostronnym wyczerpaniem gleby ze
składników pokarmowych, gromadzeniem się w niej szkodliwych substancji
korzeniowych oraz chorób i szkodników. Zjawisko to nazywane jest – zmęczeniem
gleby.
Poniżej podajemy przykład właściwego zmianowania gatunków warzyw na działce,
opracowany na podstawie wieloletnich doświadczeń Instytutu Warzywnictwa w
Skierniewicach. Według tak opracowanego płodozmianu, te same gatunki trafiają na
to samo miejsce w piątym roku uprawy:
2008
Kapustne
psiankowate
cebulowe
+
+
dyniowate
korzeniowe
obornik lub kompost
strączkowe
-
2009
Cebulowe
strączkowe
kapustne
psiankowate
+
+
korzeniowe
dyniowate
-
obornik lub kompost
2010
Psiankowate
kapustne
strączkowe
cebulowe
+
+
dyniowate
korzeniowe
obornik lub kompost
-
2011
Strączkowe
-
cebulowe
psiankowate
+
+
korzeniowe
dyniowate
kapustne
obornik lub kompost
Warzywa o krótkim okresie wegetacji (rzodkiewka, sałata, szpinak) wysiewać jako
przed i poplony. Warzywa wieloletnie (chrzan lub rabarbar) uprawiać w wydzielonej
części działki. Szparag (warzywo wieloletnie) wzdłuż działki, w odległości 1,0 – 1,5 m
od granicy. Rośliny motylkowate, żyto lub mieszankę żyta z wyką, z przeznaczeniem
na nawóz zielony, wysiewać jako poplon.
2. Nawożenie organiczne czy mineralne?
W ogrodach działkowych obowiązuje zasada: nawożenie organiczne jest zabiegiem
podstawowym, nawożenie mineralne może być uzupełniającym. Nawozy organiczne
do których zaliczamy obornik, kompost i nawozy zielone wzbogacają glebę w
składniki pokarmowe, powodują wzrost zawartości próchnicy w glebie poprawiając
jednocześnie jej strukturę. Nawozy mineralne powodują zakwaszenie gleby,
obniżenie jakości plonów (min. azotany) zawierają również pewne ilości metali
ciężkich (kadm, ołów).
Najwartościowszym nawozem organicznym jest obornik, koński ( gleby ciężkie),
bydlęcy dalej gnojówka (płynne odchody zwierzęce), gnojowica (przefermentowane
odchody zwierzęce lub ptasie), kompost oraz nawozy zielone (rośliny które
uprawiamy w celu wzbogacenia gleby w substancje organiczne).
Wartościowym nawozem organicznym jest kompost, najtańszy bo produkowany na
działce. Po 10-12 miesiącach od założenia pryzmy kompostowej mamy gotowy
produkt do nawożenia działki. Celem przyśpieszenia rozkładu materii organicznej
można stosować szcsepionki np. Kompostin, Aktivit unikamy wtedy uciążliwego
przerabiania pryzmy kompostowej.
Jednym ze sposobów poprawienia żyzności gleby jest stosowanie nawozów
zielonych. Polega to na uprawie roślin motylkowatych (najczęściej jest to łubin żółty,
łubin wąskolistny, wyka, seradela, bobik, peluszka), żyta lub mieszanki żyta z wyką z
przeznaczeniem na ich przekopanie. Przed zastosowaniem nawozów zielonych,
glebź moæna zasilię Azofosk¹ w dawce 300-400 g/10 m². Roœliny motylkowe
dodatkowo wzbogacaj¹ glebź w azot.
3. Drzewa i krzewy na działce.
W ogrodach działkowych dopuszcza się sadzenie drzew i krzewów owocowych oraz
drzew ozdobnych słabo rosnących i karłowych. Dobierając zalecane gatunki i
odmiany, sadzić je w odpowiednich odległościach od granic działek (Regulamin ROD
§ 118-119).
Użytkownik działki zobowiązany jest do cięcia, prześwietlania koron drzew i krzewów
ozdobnych i owocowych w taki sposób, aby gałęzie nie przekraczały granic działki.
Formowanie koron drzew i krzewów ma również na celu przystosowanie ich do
wielkości działki i niejako zmuszenie ich do przybierania formy zredukowanej.
Usunięcie z ogrodu lub działki ozdobnych drzew i krzewów, których wiek przekroczył
5 lat może nastąpić wyłącznie za zezwoleniem właściwego organu administracji
publicznej. Sprawa nie dotyczy drzew owocowych.
4. Ochrona roślin przed chorobami i szkodnikami.
Zwalczanie chorób i szkodników w ogrodach działkowych jest szczególnie trudne,
ponieważ na niewielkiej powierzchni uprawia się wiele gatunków roślin, które
porażane są przez różne choroby i zasiedlane przez różne szkodniki. Na skutek
globalnego ocieplenia klimatu, jakie obserwujemy od kilku lat, odnotowano wzrost
uszkodzeń ze strony takich szkodników jak: miniarki, mszyce, skoczki, śmietka
kapuściana, wciornastki a ze strony chorób: antraknozy, fuzariozy, rdze, septoriozy.
Pojawiają się w Polsce nowe gatunki szkodników i ras chorób.
Mamy za sobą wyjątkowo łagodną, bezśnieżną zimę z temperaturą dni w większości
powyżej 0°C. Temperatury nocne również rzadko spadały poniżej 0°C. Należy
spodziewać się wzrostu tempa rozwoju i szkodliwości ze strony chorób i szkodników.
Zgodnie z Ustawą o ochronie roślin uprawnych z grudnia 2003 roku “środki ochrony
roślin można stosować wyłącznie do celów określonych na etykiecie – instrukcji
stosowania i ściśle według podanych w niej zaleceń w taki sposób, aby nie dopuścić
do zagrożenia zdrowia ludzi, zwierząt i skażenia środowiska oraz uwzględniając w
pierwszej kolejności biologiczne, hodowlane i agrotechniczne metody ochrony roślin.”
4.1. Metoda hodowlana.
- Uprawa odmian genetycznie odpornych lub tolerancyjnych na choroby i
szkodniki. Na rynku dostępnych jest coraz więcej odmian warzyw i roślin
sadowniczych odpornych na najgroźniejsze choroby grzybowe.
4.2. Metoda agrotechniczna.
- Siew zdrowych nasion, sadzenie zdrowej rozsady warzyw i kwiatów oraz sadzenie
zdrowych drzewek i krzewów owocowych i ozdobnych.
- Przestrzeganie zmianowania roślin. Tak rozplanować gatunki warzyw i kwiatów na
działce, aby przynajmniej przez trzy lata nie były uprawiane na tym samym miejscu.
- Nasiona wysiewać przestrzegając norm wysiewu a rozsadę sadzić wg zalecanej
rozstawy roślin i w określonym terminie.
- Ściółkowanie międzyrzędzi w uprawie warzyw wymagających dużej rozstawy. W
uprawie truskawek ściółkowanie chroni przed rozwojem chorób i zabezpiecza przed
zanieczyszczeniem ziemią.
- Optymalne nawożenie sprzyjające rozwojowi roślin sprawia, że są one odporniejsze
na choroby i szkodniki.
- Stosowanie osłon z włókniny chroni warzywa przed szkodnikami. Przykrycie
włókniną rozsady wczesnych warzyw kapustnych chroni rośliny przed śmietką
kapuścianą, marchwi przed połyśnicą marchwianką. Nasiona ogórków chronione są
w ten sposób przed śmietką kiełkówką, mszycami i ptakami.
- Systematyczne zwalczanie chwastów znacznie utrudnia rozwój niektórych
szkodników.
4.3. Metoda mechaniczna.
Jedna z podstawowych metod polecana do stosowania w ogrodach działkowych, w
których odnalezienie i zniszczenie szkodnika jest stosunkowo łatwe ze względu na
niewielką powierzchnię i liczbę uprawianych roślin. Bardzo szczegółowo o tej i
pozostałych nie chemicznych metodach ochrony roślin pisze w swojej książce
“Ochrona roślin bez chemii”, profesor Kazimierz Wiech. Wszystkich użytkowników
działek zachęcamy do zapoznania się z treścią tej niezwykle ciekawej książki.
4.4. Metoda chemiczna.
Stosowanie środków chemicznych do ochrony roślin uprawnych przed chorobami i
szkodnikami należy traktować jako zło konieczne i sięgać po nie w przypadkach
chorób i szkodników, z którymi bardzo trudno walczyć metodami nie chemicznymi.
Do takich szkodników należą: owocówka jabłkóweczka, owocówka śliwkóweczka i
nasionnica trześniówka (szkodnik późnych odmian czereśni). Zwalcza się je w
oparciu o tzw. sygnalizację, prowadzoną w Instytucie Ochrony Roślin w Poznaniu.
Instytut skierował w latach poprzednich ofertę specjalną dla użytkowników ogrodów
działkowych zlokalizowanych w Poznaniu oraz w promieniu do 30 km od Poznania.
Informacje o terminach wykonania zabiegów opryskiwania środkami chemicznymi
przekazywane są telefonicznie, po podpisaniu umowy. Zgłoszenia przyjmuje Zakład
Zoologii Instytut Ochrony Roślin, ul. Władysława Węgorka 20 (dawniej Miczurina) w
Poznaniu, tel. (061) 864-90-64.
Chemiczna ochrona roślin w ogrodach jest trudnym zadaniem, wynikającym z kilku
przyczyn. Należy pamiętać, że środek chemiczny niszczący szkodnika lub
zwalczający chorobę, może być niebezpieczny dla ludzi, zwierząt, pszczół i całej
fauny pożytecznej. Dlatego potrzebna jest umiejętność rozpoznawania organizmów
pożytecznych i odróżnianie ich od szkodników roślin.
Podstawą skutecznej ochrony roślin powinna być właściwe rozpoznanie tzn.
określenie sprawcy sytuacji, w której rośliny tracą walory estetyczne a ich zdrowie i
życie jest zagrożone.
Niezwykle cenną zaletą jest umiejętność przewidywania zagrożeń ze strony chorób i
szkodników. Prognozowanie takie nie jest zadaniem łatwym, ale warto nauczyć się
tego w oparciu o znajomość faz rozwojowych najgroźniejszych chorób i szkodników
oraz obserwacje przebiegu pogody (temperatura i wilgotność).
Skuteczność metody chemicznej zależy od doboru właściwego środka do zwalczania
choroby lub szkodnika, dawki i terminu jego zastosowania oraz od warunków
atmosferycznych panujących w momencie wykonywania zabiegu. Podam przykład
choroby, której nasilenie wyraźnie wzrosło w ostatnich latach i której zwalczanie w
warunkach ogrodów działkowych jest bardzo trudne. Rdza gruszowo-jałowcowa jest
chorobą dwudomową. Drugim żywicielem jest jałowiec sabiński, masowo uprawiany
w ogrodach działkowych. Wśród działkowców są zarówno amatorzy gruszek jak i
wielbiciele jałowców. Trudno pogodzić interesy obu stron. Chorobę zwalczyć można
wykonując pierwszy zabieg opryskiwania gruszy w momencie pojawienia się
pierwszych, pomarańczowych plam na górnej stronie liści preparatem Dithane M 45
WP. Po dwóch tygodniach zabieg powtórzyć używając środka Score 250 EC.
Najbardziej odporna na rdzę okazała się odmiana Paryżanka, u której
zaobserwowano porażenie liści w zaledwie 2%.
Jeżeli środki ochrony roślin są toksyczne dla pszczół, unikać należy opryskiwania
roślin kwitnących.
Mszyce, miodówki, czerwce oraz inne szkodniki wydzielające spadź (tzw. rosę
miodową) należy zwalczać przed ich licznym rozmnożeniem się, zanim rośliny nie
pokryją się spadzią.
Przed zastosowaniem chemicznych środków ochrony roślin, użytkownik działki
zobowiązany jest do poinformowania o tym sąsiadów , podając nazwę środka, okres
karencji i datę przeprowadzenia zabiegu.
Wszelkie zabiegi wykonywać należy sprawnie działającym opryskiwaczem.
Krajowa Rada Polskiego Związku Działkowców ustala corocznie wykaz środków,
którymi można wyłącznie przeprowadzać zabiegi chemiczne na działce.
II Zagospodarowanie odpadów
Zgodnie z zasadami określonymi w Ustawie o odpadach oraz zgodnie z ustaleniami
Unii Europejskiej, obowiązuje następująca kolejność działań w postępowaniu z
odpadami:
- przeciwdziałanie powstawaniu odpadów,
- bezpieczne dla środowiska zagospodarowanie odpadów,
- zgodne z zasadami ochrony środowiska ich składowanie.
1. Odpady nieorganiczne.
Uchwała Nr XII/76/IV/2003 Rady Miasta Poznania zobowiązuje między innymi ogrody
działkowe do utrzymania czystości poprzez wyposażenie ogrodów w kontenery i
pojemniki w celu prowadzenia segregacji odpadów nieorganicznych.
2. Odpady organiczne.
Kompostowanie jest najkorzystniejszą formą zagospodarowania odpadów
organicznych, ciągle niedocenianą przez działkowców. Każdy użytkownik działki,
powinien posiadać kompostownik na swoim terenie. Mogą to być kompostowniki
wykonywane samodzielnie, zapewniające dostęp powietrza do gromadzonej masy
organicznej. Doskonale do tego celu nadają się siatki plastikowe lub druciane,
metrowej wysokości o dość gęstych oczkach. W żadnym wypadku nie mogą to być
kompostowniki murowane. Można zaopatrzyć się w gotowe kompostowniki
drewniane lub wykonane z plastyku.
Do kompostowania nadają się wszelkie odpady organiczne z działki, a więc
wyplewione chwasty usunięte najpóźniej w fazie kwitnienia, skoszona lekko
przesuszona trawa, liście, resztki po sprzęcie warzyw i kwiatów, odpady kuchenne z
gospodarstw domowych.
Niestety, bywa często tak, że skoszoną trawę ładuje się do worków foliowych i
wrzuca do kontenerów, a niekiedy do przydrożnych rowów lub zagajników w
sąsiedztwie wypielęgnowanych działek. Skoszona i przesuszona trawa nadaje się
doskonale do ściółkowania gleby w międzyrzędziach uprawianych roślin lub pod
drzewami.
Kompostowanie jest procesem kontrolowanym, w którym materia organiczna zostaje
rozłożona w odpowiednich warunkach temperatury, wilgotności i dostępu powietrza.
Proces rozkładu materii organicznej można przyspieszyć, dodając do pryzmy
kompostowej szczepionki bakteryjne lub dżdżownice kalifornijskie.
Tak otrzymany kompost jest najtańszym, najłatwiej dostępnym nawozem
organicznym dla wszystkich uprawianych roślin. Zasady budowy kompostowników
jak i sam proces tworzenia kompostu szeroko opisywane są w prasie fachowej, do
której zainteresowanych odsyłamy.
3. Azbest.
Zarządy rodzinnych ogrodów działkowych zobowiązane są do przeprowadzenia
inwentaryzacji wyrobów zawierających azbest. W ogrodach są to przeważnie płyty
azbestowo-cementowe (eternit), wykorzystywane w przeszłości do krycia dachów
altan.
Po walnym zebraniu członków PZD, zarządy poszczególnych ogrodów
zlokalizowanych w Poznaniu składają informację o wyrobach zawierających azbest w
Wydziale Ochrony Środowiska Urzędu Miejskiego w Poznaniu, ul. Gronowa 22. W
przypadku ogrodów z poza Poznania informacje te składać należy w Wydziałach
Ochrony Środowiska Urzędów Gminnych. Kserokopie tych informacji dostarczyć
należy do Okręgowego zarządu PZD w Poznaniu, ul. Umultowska 1.
4. Szkodliwość spalania.
Niedopuszczalne, wręcz zakazane jest spalanie na działkach wszelkiego rodzaju
tworzyw sztucznych. W wyniku niskotemperaturowego ich spalania powstają
rakotwórcze dioksyny. Są niezwykle trwałe i w organizmie ludzkim odkładają się w
tkance tłuszczowej i wątrobie.
Nieobojętne dla środowiska jest także spalanie chwastów oraz resztek roślin po
zbiorze warzyw, gałęzi po zabiegach prześwietlających korony drzew oraz innych
materiałów organicznych, zwłaszcza gdy są one wilgotne. Podczas spalania
wydzielają bardzo dużo dymu, zawierającego również szkodliwe substancje.
Regulamin ROD (§ 136) dopuszcza spalanie pochodzących z działki części roślin
porażonych przez choroby i szkodniki. Spalania nie można wykonywać w ciągu dnia
w okresie od 1 maja do 30 września.
Edward
Kowalewsk