Scenariusz nr 1 „Kreatywne myślenie i działanie” Cel ogólny: - uczeń przekonuje się, że posiada wrodzoną kreatywność i może ją rozwijać, umie to przekonanie wyrazić Cele szczegółowe: - uczeń posługuje się wybranymi technikami twórczego myślenia, - uczeń posługuje się wyobraźnią i intuicją, - umie sporządzać twórcze notatki w formie map myśli. Metody pracy: - wykład, pogadanka, - praca indywidualna, - praca w grupach, - mapa myślowa, - prezentacja. Materiały: - karty pracy, - plansze symbolizujące określone rodzaje obuwia PRZEBIEG ZAJĘĆ: 1. Wprowadzenie. Kreatywność to swobodny i pełen fantazji sposób myślenia i działania, prowadzi do znalezienia nowych pomysłów i obmyślania użytecznych produktów. Postawa kreatywności jest istotnym czynnikiem osobistej pomyślności człowieka. Na kreatywność składa się : - wyobraźnia - intuicja - wnikliwość - fantazja - zabawa. „Wyobraźnia jest ważniejsza niż wiedza. Nasza wiedza jest zawsze ograniczona, podczas gdy wyobraźnią ogarniamy cały świat.” (Albert Einstein). Ważne jest, aby każdy z nas uwierzył, że kreatywność jest potrzebna, że każdy z nas potrafi myśleć kreatywnie, że jesteśmy zdolni do tworzenia nowych pomysłów, które możemy zastosować w życiu. Kreatywne myślenie jest związane z umiejętnością oryginalnego i twórczego rozwiązywania problemów, opiera się na poznawaniu nowych zjawisk i uwzględnianiu nowych punktów widzenia. W procesie rozwiązywania jakiegoś problemu można wyróżnić następujące fazy: I. Sprecyzowanie problemu, celu. II. Badanie sytuacji i zbieranie informacji. III. Tworzenie zbioru pomysłów. IV. Ocena rozwiązań i wybór najlepszego. V. Zastosowanie wybranego rozwiązania w praktyce. Kreatywność to moc, to umiejętność wyobrażania sobie, wymyślania, zdolność do fantazjowania, umiejętność improwizowania i duża produktywność. 2. ĆWICZENIA – poznanie wybranych technik kreatywnego myślenia. A. „Dziewięć punktów, cztery linie.” – Karta pracy nr 1a. B. „Cztery kropki” – Karta pracy nr 1b. C. „Ogłoszenie” – Karta pracy nr 2. D. „Podaj dalej” – Karta pracy nr 3. Członkowie zespołu siadają w kole. Kartka z wpisanym problemem wędruje z rąk do rąk w kółko, a kolejni członkowie dopisują na niej swoje pomysły. E. „Sześć par butów” Sześć par butów, czyli sześć sposobów działania jest określeniem stylu działania z wyprzedzeniem po to, aby – znalazłszy się w określonej sytuacji – potrafić podjąć decyzję. Buty sugerują działanie, które prowadzi do obranego celu. Jeżeli nigdzie nie idziesz, nie potrzebujesz butów. Jeżeli się gdzieś się wybierasz, buty są niezbędne – kwestia tylko – jakie? W metodzie de Bono każdej parze butów przypisany jest inny kolor i fason. Każda zatem para symbolizuje inny sposób postępowania. Granatowe buty marynarskie – granat kojarzy się z mundurem, musztrą i rutyną. Działanie w butach marynarskich, to działanie zgodne z pewną procedurą „krok po kroku” i ostrą dyscypliną. Sposoby te zostały sprawdzone i przetestowane. Działanie w butach marynarskich jest potrzebne wszędzie tam, gdzie istnieje ryzyko popełnienia błędu. Szare tenisówki – szary kolor kojarzy się z mgłą, a ona utrudnia przejrzyste widzenie. Działanie w szarych tenisówkach dotyczy poszukiwań i zbierania informacji. Gromadzenie informacji powinno być wszechstronne i bardzo obiektywne. W konsekwencji powinno doprowadzić do przyjęcia hipotez oraz sprawdzenia ich wiarygodności. Brązowe półbuty – brąz to kolor bardzo praktyczny, kojarzy się z ziemią, błotem. Działanie w brązowych półbutach to działanie praktyczne, a więc robi się to, co jest możliwe do zrobienia z własnej inicjatywy. Jest zaprzeczeniem działania formalnego. Pomarańczowe kalosze – pomarańczowy kolor kojarzy się z niebezpieczeństwem, kalosze natomiast to rodzaj obuwia, które wkładamy w sytuacji krytycznej i niebezpiecznej. Zagrożenie winno być określone i usunięte. Konieczne jest powołanie dowódcy akcji, ustalenie sposobów komunikowania się i opracowanie strategicznego planu działania. Każdy musi wiedzieć, co ma robić i w jakim celu. Różowe pantofle – róż to kolor miły, spokojny i delikatny. Działanie w różowych pantoflach sugeruje troskę, współczucie i wrażliwość. Niesienie pomocy innym oraz troska o ich dobro, to nadrzędne wartości działania w różowych pantoflach. Purpurowe pantofelki – purpura kojarzy się ze sprawowaniem władzy. Działanie w purpurowych oficerkach, to działanie przywódcze, wydawanie rozkazów z racji zajmowanego stanowiska. Człowiek działający w oficerkach występuje jako osoba urzędowa. Podczas działania odgrywa rolę zasadniczą, choć nie zawsze przestrzega określonych procedur. Uczniowie dzielą się na grupy, zapoznają się z charakterystyką poszczególnych rodzajów obuwia i stylem działania. Następnie w grupach podejmują dyskusję nad zaproponowaną sytuacją, wybierają określony rodzaj działania i wkładają odpowiednie pary butów (symboliczne). Na zakończenie liderzy grup przedstawiają wyniki pracy z komentarzem słownym. Sytuacja problemowa: „Robisz zakupy w sklepie samoobsługowym i widzisz, jak staruszka kradnie artykuły spożywcze.” F. „Mapa myśli” (Tony Buzan) – Karta pracy nr 4 to graficzna notatka, sporządzona na tzw. zasadach notowania nielinearnego. Wykonując ja, na środku kartki umieszcza się jej tytuł lub rysunek. Od tego centrum we wszystkie strony prowadzi się grube linie – wzdłuż nich wpisuje się słowa-klucze oznaczające główne wątki tematu. Od grubych linii odchodzą odgałęzienia z zakodowanymi za pomocą słów – kluczy myślami. Można uzupełnić mapę symbolami, strzałkami, rysunkami odnoszącymi się do poszczególnych myśli i skojarzeń. 3. PODSUMOWANIE ZAJĘĆ Czy rozumiesz istotę kreatywnego myślenia? Czy potrafisz zastosować niektóre metody twórczego myślenia do rozwiązywania problemów? Czy masz świadomość tego, że Ty także potrafisz twórczo myśleć? Praca domowa. Wymień kilka zaobserwowanych w Twoim otoczeniu potrzeb, które mogą stać się źródłem pomysłu na firmę. KARTA PRACY NR 1a „Dziewięć punktów” Dziewięć punktów ułożonych jak poniżej połącz czterema liniami prostymi, nie odrywając ołówka od kartki. KARTA PRACY NR 1b „Cztery kropki” Cztery kropki połącz za pomocą trzech odcinków linii prostej tak, aby na końcu wrócić do punktu wyjścia. KARTA PRACY NR 2 „Ogłoszenie.” Poniżej znajduje się typowe ogłoszenie prasowe. Przekształć je tak, aby było bardziej oryginalne i przyciągało uwagę klientów: „ USG: głowy, serca, piersi, jamy brzusznej. Elbląg, ul. Typowa 5. Czynne w soboty i niedziele w godz. 10-17.” KARTA PRACY NR 3 „Podaj dalej.” „ Jak zdobyć fundusze i zorganizować 3-dniowy biwak dla naszej klasy?” KARTA PRACY NR 4 Mapa myśli: „WŁASNA DZIAŁALNOŚĆ GOSPODARCZA” Scenariusz nr 2 „Koncepcja prowadzenia własnej działalności gospodarczej.” Cel ogólny: - uczeń potrafi uwzględnić swoje zainteresowania i umiejętności (predyspozycje) przy podejmowaniu decyzji o rodzaju i zakresie działalności gospodarczej. Cele szczegółowe: - uczeń umie posługiwać się technikami kreatywnego myślenia w celu tworzenia pomysłów na własna firmę, - uczeń umie ocenić przydatność różnych pomysłów na rynku Metody pracy: - wykład wprowadzający, pogadanka, - dyskusja, drzewko decyzyjne, praca w grupach Materiały: - arkusz papieru, pisaki, - karty pracy, - plansze – drogowskazy, PRZEBIEG ZAJĘĆ: 1. Wprowadzenie: Gospodarka rynkowa stwarza różne możliwości zarobkowania. Można poszukać pracy w przedsiębiorstwie już istniejącym lub rozpocząć działalność na własny rachunek - będziesz wtedy przedsiębiorcą. Dobry pomysł na firmę jest podstawą sukcesu pracy na własny rachunek. Większe szanse na podjecie działalności gospodarczej na własny rachunek mają osoby przedsiębiorcze. Dlaczego? Uczniowie zgłaszają pomysły, które są zapisywane na arkuszu papieru. Przewidywane odpowiedzi np.: - ponieważ posiadają zdolność podejmowania szybkich decyzji i działań, - są silnie zmotywowani, - łatwo komunikują się z ludźmi i współdziałają z nimi, - posiadają zdolność wykorzystywania doświadczeń, - posiadają zdolność podejmowania ryzyka itp. Jesteśmy przedsiębiorczy – dlatego szukamy pomysłu na własna firmę. Jaką branżę i jaki rodzaj działalności wybrać? Branż jest wiele. Mogą to być np. sport, turystyka, wypoczynek, komputery, muzyka, książki, radio, telewizja, prasa, żywność, budownictwo, odzież, transport. Małe firmy najczęściej prowadza działalność usługową: reklamową, fotograficzną, kosmetyczną, gastronomiczną, księgową, itd. Wywieszenie plansz – drogowskazów w poszukiwaniach pomysłu na własną działalność gospodarczą: „KIERUJ SIĘ SWOIMI ZAMIŁOWANIAMI, ZAINTERESOWANIAMI, TALENTAMI!” „WYBIERAJ TO, CO UMIESZ ROBIĆ NAJLEPIEJ.” „DZIAŁAJ NA RYNKU, KTÓRY ZNASZ NAJLEPIEJ.” „SPRAWDŹ I UPEWNIJ SIĘ, CZY ISTNIEJE ZAPOTRZEBOWANIE NA TWÓJ PRODUKT, WYRÓB LUB USŁUGĘ.” 2. ĆWICZENIA. A. „Hobby a pomysł na firmę” – Karta pracy nr 1. B. „Oceniamy popyt” – Karta pracy nr 2. C. „Wybieramy własną działalność gospodarczą” – Karta pracy nr 3. 3. PODSUMOWANIE tej części zajęć. Wiele osób nie zakłada własnej firmy, ponieważ brak im pomysłów. Pomysł jest bardzo ważny, ale sukces gospodarczy zależy także od wielu innych czynników. Są przedsięwzięcia, które wymagają długoletniej nauki (np. biuro rachunkowe), ale i takie, które można wykonywać niezależnie od wykształcenia. Pamiętać należy również o tym, aby robić to, co lubimy. A więc poszukaj pomysłu: - spacerując ulicami swojej miejscowości, - rozmawiając ze znajomymi, - przeglądając książkę telefoniczną, - zapoznając się z ogłoszeniami i reklamami w prasie lokalnej, - przeglądając strony w internecie. Efektem pierwszej części zajęć jest podjęcie decyzji o wyborze rodzaju działalności gospodarczej ( za pomocą drzewka decyzyjnego). Z wyborem działalności gospodarczej wiąże się problem lokalizacji firmy. ĆWICZENIE: „Wybierz lokalizację” – Karta pracy nr 4. Oprócz dobrego i realnego pomysłu bardzo ważne są pieniądze. Potencjalny przedsiębiorca powinien dysponować określonymi środkami pieniężnymi, ewentualnie rzeczowymi. Jest to tzw. kapitał. Praca domowa. „Skąd pozyskać środki na rozpoczęcie działalności gospodarczej?” KARTA PRACY NR 1 „Hobby a pomysł na firmę.” Wpisz do tabelki swoje zainteresowania (lub hobby), a następnie zaproponuj przykłady działalności gospodarczej zgodnie z tymi zainteresowaniami. Zainteresowania Produkcja Handel Usługi KARTA PRACY NR 2 „Oceniamy popyt.” Uczniowie dzielą się na cztery grupy. Każda grupa wybiera jedną usługę lub produkt, których brakuje w Waszej okolicy. Grupy nie mogą dokonać takiego samego wyboru. Należy się zastanowić, jakie jest zapotrzebowanie na daną usługę lub produkt. Kto jest potencjalnym nabywcą: kobiety czy mężczyźni?, samotni czy rodziny?, emeryci czy ludzie młodzi?, osoby dobrze sytuowane czy o niskich dochodach? Spróbujcie opisać nabywców Waszego produktu lub usługi. KARTA PRACY NR 3 „Wybór własnej działalności gospodarczej” – drzewko decyzyjne. KARTA PRACY NR 4 „Wybierz lokalizację” W tych samych grupach jak poprzednio wybierzcie potencjalną lokalizację dla Waszej firmy, uwzględniając jej działalność. Uzasadnijcie swój wybór. Scenariusz nr 3 „Co to jest biznesplan?” Cel ogólny: - uczeń umie wyjaśnić, czym jest biznesplan Cele szczegółowe: - uczeń umie wskazać główne elementy biznesplanu, uczeń umie uzasadnić celowość sporządzania biznesplanu. Metody pracy: - wykład, - praca indywidualna, - praca w grupach, - prezentacja Materiały: - karta pracy „Krzyżówka” - foliogram przedstawiający zawartość biznasplanu, - foliogramy z opracowanymi przykładowymi biznesplanami PRZEBIEG ZAJĘĆ: 1. Wprowadzenie: Rozwiążmy krzyżówkę, a dowiemy się, czym będziemy dziś zajmować się na zajęciach. Karta pracy nr 1. Przedsiębiorca (potencjalny lub już działający) powinien mieć opracowany biznesplan. Biznesplan to plan działalności gospodarczej , sprzyja uporządkowaniu planowanych działań, umożliwia prognozowanie przychodów, kosztów i zysków, a przez to zmniejsza ryzyko związane nieodłącznie z każdą działalnością gospodarczą. Zawartość biznesplanu : I. STRESZCZENIE II. OPIS PRZEDSIĘWZIĘCIA: cele przedsięwzięcia, rodzaj działalności, informacje o kwalifikacjach i doświadczeniu właścicieli, forma organizacyjno-prawna firmy. III. PLAN MARKETINGOWY: charakterystyka oferty firmy (jej produktu), opis rynku, na którym będzie działać firma (klienci, konkurenci), polityka firmy w zakresie cen, dystrybucji, promocji. IV. ZASOBY FIRMY: zasoby ludzkie, zasoby rzeczowe. V. PLAN FINANSOWY: potrzebny kapitał finansowy, źródła finansowania, opłacalność przedsięwzięcia. VI. VII. 2. OCENA RYZYKA I SPOSOBY JEGO MINIMALIZACJI. HARMONOGRAM DZIAŁAŃ PRZYGOTOWAWCZYCH I ZWIĄZANYCH Z URUCHOMIENIEM FIRMY. ĆWICZENIA: A. Uczniowie w 3-osobowych zespołach redagują uproszczone biznesplany swoich firm. Nauczyciel konsultuje projekty uczniów. B. Uczniowie prezentują swoje biznesplany. Nauczyciel ocenia opracowania uczniów i komentuje sposób prezentacji. 3. PODSUMOWANIE: W działalności gospodarczej szczególne jest planowanie. Każde przedsięwzięcie powinno być zaplanowane pod względem marketingowym, organizacyjnym i finansowym. Plan działalności gospodarczej – biznesplan – przedsiębiorca opracowuje: - dla siebie, aby uporządkować swoje działania, przewidzieć reakcje na rynku i przebieg zdarzeń finansowych, a w rezultacie zwiększyć swoje szanse powodzenia i zminimalizować ryzyko, - dla banku lub inwestora – jeśli stara się o dodatkowe środki finansowe. 4. PRACA DOMOWA. W dowolnym banku przeprowadź wywiad i dowiedz się, co powinien zawierać biznesplan stanowiący załącznik do wniosku o kredyt. KARTA PRACY NR 1. Rozwiąż krzyżówkę, a dowiesz się, czym będziemy zajmowali się na zajęciach: 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10 Wykorzystaj swoją dotychczasową wiedzę! 1. Najważniejsza w kreatywnym myśleniu. 2. Inaczej „przedsiębiorstwo”. 3. Działalność gospodarcza. 4. Jedna z form działań promocyjnych. 5. Umiejętność wykorzystania wiedzy z różnych dziedzin do tworzenia nowych oryginalnych pomysłów. 6. Działalność gospodarcza mająca na celu zaspakajanie potrzeb. 7. Wniesienie wkładu przez jednego ze wspólników spółki (może być rzeczowy lub pieniężny). 8. Przedsiębiorca zajmujący się sprzedażą mieszkań lub budynków. 9. Jeden z podmiotów gospodarczych państwa. 10. Osoba finansująca w całości lub części jakąś działalność zamian za reklamowanie własnej firmy. POWODZENIA!!!!! Scenariusz nr 4 „Procedura podejmowania działalności gospodarczej.” Cel ogólny: - uczeń zna procedurę postępowania konieczną do uruchomienia działalności gospodarczej przez osoby fizyczne Cele szczegółowe: - uczeń zna nazwy urzędów, do których należy udać się podejmując działalność gospodarczą, - uczeń umie wypełnić dokumenty związane z uruchomieniem działalności gospodarczej. Metody pracy: - wykład wprowadzający, - dyskusja, - praca indywidualna Materiały: - foliogramy przedstawiające kolejne kroki umożliwiające podejmowanie działalności gospodarczej, - druki urzędowe PRZEBIEG ZAJĘĆ: 1. Wprowadzenie: Najprostszą forma organizacyjną jest indywidualna działalność gospodarcza osób fizycznych. Oto droga, jaką należy pokonać, aby rozpocząć działalność gospodarczą: krok pierwszy: rejestracja działalności gospodarczej w swoim Urzędzie Gminy, krok drugi: nadanie numeru statystycznego REGON – to zakodowany system informacji o firmie, adresie, rodzaju prowadzonej działalności, wydawany przez Wojewódzki Urząd statystyczny, krok trzeci: złożenie wniosku o nadanie numeru NIP i zgłoszenie firmy jako podatnika (potrzebna będzie kserokopia rejestru z gminy i REGON), krok czwarty: wykonanie pieczątki firmowej – będzie potrzebna do założenia konta bankowego, krok piąty: w dowolnie wybranym banku należy założyć rachunek bankowy firmy, krok szósty: w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych należy zgłosić ubezpieczenie społeczne i zdrowotne właściciela firmy. 2. ĆWICZENIA: A. Wypełnianie dokumentów: Uczniowie otrzymują druki, uzupełniają je pod kierunkiem nauczyciela, druk do Urzędu Gminy, druk do Urzędu Statystycznego, druk do Urzędu Skarbowego, druk do ZUS –u. (Wzory druków zostały umieszczone na końcu tego scenariusza.) B. „ Legalizacja działalności gospodarczej” I. Dokończ zdania: Podstawę prawną prowadzenia działalności gospodarczej …………………………………………………. Działalnością gospodarczą jest…………………………. …………………………………………………………... II. Wymień czynności, które należy wykonać, aby zgodnie z prawem rozpocząć działalność gospodarczą: Lp. Urząd, do którego należy się zgłosić stanowi Cel, w jakim zgłaszamy się do urzędu 3. Podsumowanie: Prowadzenie działalności gospodarczej wymaga znajomości aktualnie obowiązujących przepisów prawa. Przedsiębiorca zamierzający rozpocząć prowadzenie działalności gospodarczej powinien się z nimi zapoznać, pamiętając o powiedzeniu, że nieznajomość prawa nie uchroni przed karą. Rozpoczęcie działalności wymaga podjęcia szeregu działań polegających na zgłoszeniu się do kolejnych urzędów i uzyskania niezbędnych wpisów, zezwoleń, potwierdzeń. Wykonanie ich jest jednak konieczne, aby móc legalnie prowadzić działalność gospodarczą. Scenariusz nr 5 „Etyka w biznesie.” Cel ogólny: uczeń rozumie, jakie zachowania nazywa się etycznymi w różnych sytuacjach zawodowych. Cele szczegółowe: uczeń formułuje etyczne zasady postępowania, uczeń zna pojęcie etyki i etyki w biznesie. Metody pracy: praca w grupach, dyskusja, sesja plakatowa, pogadanka Materiały: duże arkusze papieru, pisaki, magnesy, przybory do rysowania PRZEBIEG ZAJĘĆ: 1. Wprowadzenie: Trochę teorii: Etyka – to przyjęte przez społeczeństwo normy, które powinny kierować ludzkim postępowaniem. Za etyczne uznaje się takie postępowanie, które jest zgodne z obowiązującymi w danym społeczeństwie: regułami moralnymi opierającymi się na powszechnie akceptowanych wartościach wynikających z tradycji i kultury, normami prawnymi o charakterze nakazów i zakazów, ustalającymi odpowiedzialność za nieprzestrzeganie prawa. Etyka w biznesie to przestrzeganie norm postępowania przez przedsiębiorców relacjach z klientami, pracownikami, wspólnikami, dostawcami i innymi podmiotami, zgodnie z obowiązującym prawem i regułami moralnymi. Etyka pracownika – nakazuje mu lojalność wobec firmy, wypełnianie poleceń przełożonego, uczciwość, rzetelność, pracowitość i staranność. Pracując w zespole, powinien być koleżeński i pomocny, dbać o dobrą atmosferę w grupie, nie rywalizować z innymi w sposób nieuczciwy. ĆWICZENIA: I. „Przestrogi dla biznesmena” Podzielcie się na 3- osobowe zespoły i spróbujcie opracować żartobliwą wersję przestróg dla biznesmena, odwołując się do najważniejszych zasad etycznego biznesu. Przestrogi mogą mieć dowolną formę: rysunku, wierszyka, krótkiej inscenizacji, telewizyjnego spotu. Zaprezentujcie efekty waszej pracy na forum klasy. Wszystkie prezentacje oceniamy! II. „Klient – nasz pan” ułóż kodeks zasad obowiązujących w relacjach przedsiębiorcy z klientami. Praca domowa: ( do wyboru jedno zagadnienie) 1. Zapisz swoje przemyślenia i uzasadnij (oceń), czy etyka w biznesie jest powszechnie przestrzegana. 2. Czy wiesz, co to jest „szara strefa”? 3. Jakie działania nazywamy korupcją? Jakie straty korupcja przynosi gospodarce? EWALUACJA ZAJĘĆ pt. „ Planowanie i rozpoczynanie działalności gospodarczej”. 1. Czy omawiany blok tematyczny był dla Ciebie interesujący? TAK NIE 2. Czy chętnie uczestniczyłeś w tych zajęciach? TAK NIE 3. Czy odpowiadały Ci sposoby pracy na poszczególnych zajęciach? TAK NIE 4. Czy lubisz zajęcia, które wymagają od ciebie aktywności? TAK NIE Dlaczego?............................................................................................ ………………………………………………………………………. 5. W jakim stopniu zrozumiałeś przekazane treści? ________________________________ 6. Czy znałeś już wcześniej omawiane zagadnienia? TAK NIE 7. Czy omawiany blok tematyczny zaintrygował Cię? TAK NIE 8. Czy myślisz, że możesz w przyszłości w praktyce wykorzystać te wiadomości i informacje? TAK NIE 9. Czy potrafisz wypełnić samodzielnie dokumenty umożliwiające rozpoczęcie działalności gospodarczej? TAK NIE 10. Jak oceniasz celowość realizacji takiego bloku tematycznego na zajęciach z tego przedmiotu?