Agresja - autoagresja

Agresja - autoagresja
Samobójstwo – interwencja i
profilaktyka
Agresja
Forma reagowania, pełniąca funkcje regulacyjne
w stosunkach człowiek - otoczenie, człowiek inne osoby.
Zachowania agresywne wiążą się naciskami
ograniczającymi jednostkę, przymusem
działania oraz frustracją potrzeb.
agresja,
fiksacja,
frustracja
FRUSTRACJA
ucieczka
Cel
działanie ukierunkowane
na pokonanie przeszkody
działanie ukierunkowane
na obejście przeszkody
działanie ukierunkowane na
wyznaczenie i osiągnięcie celu
zastępczego
Cel
zastępczy
ŚRODOWISKO
Zachowania agresywne są rezultatem frustracji
wynikającej z ograniczonej możliwości
zaspokojenia elementarnych potrzeb.
Tendencja do podejmowania zachowań agresywnych
wynika z istnienia cech osobowości zaburzonej –
lękowej / psychopatycznej lub deficytu zdolności
intelektualnych
JEDNOSTKA
Formy zachowań agresywnych:
• Fizyczna wobec osoby - świadome,
zamierzone, celowe powodowanie obrażeń –
inicjowanie bójek, dopuszczanie się rękoczynów,
popychanie, poszturchiwanie, ciężkie pobicia.
• Wandalizm - przemoc skierowana na
przedmioty – zachowanie szkodzące, sprzeczne
z obowiązującymi normami.
agresja przemieszczona – jej celem jest
rozładowanie napięcia emocjonalnego związanego z
tendencjami agresywnymi.
• Agresja psychiczna werbalna – wykorzystanie
bodźców słownych, w celu wołania poczucia
krzywdy lub emocjonalnego odrzucenia.
• Groźby – presja i szantaż wywołujące strach,
których celem jest wymuszenie zachowań
prawidłowych
• Dyskryminacja – poniżanie, naruszanie
godności osobistej.
• Negatywizm społeczny - negowanie
autorytetów, przyjętych norm, łamanie nakazów i
zakazów, krytykowanie i odrzucanie poglądów.
Autoagresja
Jest to działanie mające na celu spowodowanie psychicznej
albo fizycznej szkody. Jest to agresja kierowana do
wewnątrz, pewnego rodzaju zaburzenie instynktu
samozachowawczego, które wyraża się tendencją do
samookaleczeń i samouszkodzeń zagrażających
zdrowiu a nawet życiu.
Osoba z różnych przyczyn atakuje samą siebie, powodując nie
tylko obrażenia fizyczne lecz także pogłębienie istniejących
już psychicznych problemów. Samookaleczanie nie jest
bowiem tylko okaleczaniem, lecz procesem, którego efektem
są rany.
autoagresja bezpośrednia - bicie, samookaleczenie,
samooskarżanie
autoagresja pośrednia - jednostka wymusza, prowokuje i
poddaje się agresji innych
autoagresja werbalna - polega na zaniżaniu swej samooceny,
poprzez wmawianie sobie własnej małej wartości, częstą krytykę siebie
i swojego zachowania.
autoagresja niewerbalna - samookaleczenie - to uszkodzenie ciała,
które może mieć formę powierzchownych lub głębokich ran ciętych,
wbijanie ostrych przedmiotów w ciało, połykanie ich, polewanie się
kwasem, przypalanie, łamanie kości, uszkadzanie lub wycinanie
fragmentów ciała, także narządów płciowych, powiek, gałek ocznych tp.
Jest to agresja jawna.
Z czasem autoagresja jawna może przejść w ukrytą Charakterystyczne
dla tego zaburzenia jest pozorowanie objawów choroby fizycznej lub
psychicznej. Osoby stosujące takie praktyki wierzą, że cierpią na
poważną chorobę, zaprzeczają faktowi, że same wywołują swoje
dolegliwości
OBJAWY SYNDROMU PRESUICYDALNEGO
Zawężenie sytuacyjne
Osoba, która znajduje się w sytuacji presuicydalnej nie widzi
rozwiązania swojego trudnego położenia. Nie widzi innych,
Dopuszczalnych alternatyw rozwiązań. Nie jest w stanie przyjrzeć
się swemu położeniu z metapoziomu. Nie jest w stanie nic zmienić.
Przeżywa poczucie osamotnienia, osaczenia, bezradności
Zawężenie dynamiczne
Osoba w sytuacji presuicydalnej doświadcza działania sił które
pchają ją do samobójstwa. Jej nastrój, wyobrażenia, uczucia
pogrążone są w pesymizmie (widzenie świata przez czarne
okulary). Zawężone są możliwości fantazji człowieka i nadwerężone
jego siły napędowe
Zawężenie stosunków międzyludzkich
Osoba w sytuacji presuicudalnej izoluje się od starych przyjaciół,
od znajomych (czasami śmierć starego człowieka spostrzegana
jest po kilku dniach). Zmniejsza ilościowo kontakty z ludźmi.
Stopniowo w jej najbliższym otoczeniu jest coraz mniej bliskich
osób. W krańcowej sytuacji często "czepia się" jednej osoby jak
ostatniej deski ratunku
Zawężenie świata wartości
Osoba w sytuacji presuicydalnej przeżywa brak poczucia wartości
w niektórych dziedzinach życia. Brak jej zainteresowań, hobby.
Brak jej ustalenia hierarchii ważności spraw, którymi się jeszcze
zajmuje. Wartości przez nią wyznawane ulegają dewaluacji
Napięcie
Osoba w sytuacji presuicydalnej przeżywa bardzo silne na pięcie, które
często prowadzi do agresji. Jest ona kierowana początkowo na
najbliższe osoby następnie na siebie.
Fantazje samobójcze
Osoba w sytuacji presuicydalnej zaczyna fantazjować na temat swojej
śmierci. Myślenie to ma charakter przekształcający cel w rzeczywistość.
Celem staje się samobójstwo. Początkowo niewinne myśli o samobójstwie,
dające możliwość rozładowania napięcia w trudnej sytuacji, nabierają
charakteru samodzielnych bytów. Stają się natrętnym, obezwładniającym
myśleniem. Fantazje samobójcze przechodzą przez trzy etapy;
• pierwszy to wyobrażenia bycia martwym (fantazje nie dotyczą samej śmierci,
ale bycia martwym, który czuje smak zemsty nad tymi, co go opłakują) na
tym etapie śmierć jest zjawiskiem odwracalnym,
• drugi to wyobrażenia podniesieniana siebie ręki bez konkretnych planów
samobójstwa,
•
trzeci to faza najwyższego zagrożenia gdzie samobójstwo bywa bardzo
szczegółowo zaplanowane.
Potencjalny samobójca
1.
2.
3.
4.
5.
6.
Czy myślałeś o odebraniu sobie życia?
Od kiedy występują myśli samobójcze?
Czy rozmawiałeś z kimś o swoich zamiarach?
Jak byś odebrał sobie życie?
Czy myśli o samobójstwie nawracają mimowolnie?
Czy wcześniejsze kontakty z ludźmi i zainteresowania
uległy zawężeniu?
7. W jakich okolicznościach ma zamiar dokonać próby
samobójczej?
Rodzina w której jeden z jej członków podjął
próbę samobójczą
Każda śmierć porusza całą rodzinę i bliskich. Co
dopiero, gdy chodzi o śmierć samobójczą. Każda próba
samobójcza ujawnia kryzys w rodzinie, wydobywa na światło
dzienne wadliwe relacje, izolację i osamotnienie jej członków.
Dla rodziny jest to olbrzymia dawka cierpienia wyrażającego
się przeżywaniem lęku, poczucia winy, wstydu, poczucia
krzywdy. Bardzo ważne jest, aby dać ujście tym uczuciom,
poznać schematy zachowań i myśli i przerwać destrukcyjny
łańcuch postępowania. Jeśli rodzina nie otrzyma fachowej
pomocy w takiej sytuacji, to można stwierdzić występowanie
samobójstw w kolejnych pokoleniach (tzw. tradycja
suicydalna). Bardzo ważne jest wyrobienie przekonania, że
rodzina potrzebuje i ma prawo do pomocy i opieki.
Osoba po próbie samobójczej
1. W jakich okolicznościach dokonałeś próby samobójczej?
2. Jakie są przyczyny bezpośrednie i pośrednie samobójstwa?
3. Czy to jest pierwsza próba samobójcza? Jeśli nie, to jak
wyglądały poprzednie?
4. Co się działo w ostatnim tygodniu przed próbą
samobójstwa?
5. Co się działo w ostatnim dniu, godzinach przed próbą
samobójstwa?
6. Jak się czułeś po odzyskaniu przytomności?
7. Czy w rodzinie były śmierci samobójcze? Jeśli tak, to kto i
kiedy?
8. Czy w chwili próby samobójczej byłeś pod wpływem
środków zmieniających nastrój?
9. Czy było wcześniej leczenie psychiatryczne? Jeśli tak, to
kiedy i z jakim rozpoznaniem?
10.Czy z obecnej perspektywy ponowiłbyś próbę samobójczą?
11.Czy w ostatnim okresie życia utraciłeś kogoś bliskiego?
12.Jakich strat doznałeś w swoim życiu? Jak one wpłynęły na historię
życia?
Przezwyciężanie sytuacji
kryzysowych
Możliwe jest w większości przypadków uchwycenie momentu
pojawienia się trudności i problemów, np. poprzez obserwację
zachowania,
Należy stworzyć możliwość kontrolowanego upustu agresji
odreagowania emocji dzięki np.: zajęciom sportowym,
Żołnierza zagrożonego autoagresją nie wolno pozostawić samego,
Nie można dopuszczać do naruszania godności osobistej żołnierza,
poniżania go lub instrumentalnego traktowania.
Zasady postępowania w stosunku do
osoby zagrożonej samobójstwem
1. Nawiązanie kontaktu, słuchanie i zrozumienie:
–
–
–
–
słuchaj,
okazuj zrozumienie i zainteresowanie.
nie oceniaj.
bądź spokojny i cierpliwy, życzliwy, bliski i wczuwający się w
sytuację osoby.
2. Ocena rzeczywistości:
– dokonaj oceny sytuacji, na ile poważne są zamiary samobójcze,
– dowiedz się, jak wysokie jest ryzyko podjęcia próby samobójczej,
zadbaj o bezpieczeństwo tej osoby - nie wolno pozostawiać jej
samej.
Zasady postępowania w stosunku do
osoby zagrożonej samobójstwem
3. Ocena natężenia emocji:
– oceń jak silne są w tej chwili emocje danej osoby, zwłaszcza lęk,
rozpacz, agresja, rozmawiaj o tych emocjach, aby umożliwić ich
ekspresję,
– nie pocieszaj w stylu: „weź się w garść”, „nie myśl o tym”, „inni mają
gorzej”, „wszystko będzie dobrze”, wywołują przeciwną reakcję.
– zazwyczaj takie słowa
–
4. Traktowanie rozmówcy poważnie:
– nie lekceważ ani nie umniejszaj znaczenia tego co mówi. Każda
skarga i każde odczucie wyrażone przez zagrożoną osobę jest dla
niej ważne.
Zasady postępowania w stosunku do
osoby zagrożonej samobójstwem
5. Zadawanie właściwych pytań:
Nie należy bać się zadawania pytań wprost osobie mającej myśli
samobójcze. Badania wykazały, że bezpośrednie pytania o
samobójstwo, zadane w odpowiednim czasie, rzadko powodują
szkodę.
6. Odnalezienie osobistego systemu wsparcia:
– oceń, czy rozmówca ma w sobie siły, które mogą być dla niego
oparciem w pokonywaniu kryzysu, co mu dotąd pomagało,
– pomóż mu odkryć alternatywne rozwiązania kryzysu,
– warto abyś dowiedział się, kto jest ważną osobą w jego życiu
(mającą największy wpływ na jego życie), oświadczając
jednocześnie, że znajomość tych osób jest jednym z elementów
pomocy, (poprzez pytania typu: Kogo chciałbyś mieć teraz przy
sobie? Czy chcesz, abym cię z kimś skontaktował ?)
Zasady postępowania w stosunku do
osoby zagrożonej samobójstwem
7. Podjęcie działania:
– staraj się skłonić (ale nie wymuszaj) rozmówcę do podjęcia decyzji,
by zrobił coś konstruktywnego w celu zmiany swojej sytuacji,
– jeśli jest to potrzebne, przejmij inicjatywę i bądź stanowczym,
– miej na uwadze, że kryzys niekoniecznie można uznać za miniony
tylko dlatego, że osoba zagrożona twierdzi, że tak się stało.
8. Organizacja wsparcia i pomocy profesjonalnej:
– Staraj się zapewnić system wsparcia dla zagrożonej osoby, w tym
celu, w działanie włączyć powinno się jak najwięcej pozytywnie
nastawionych życzliwych osób,
– zaproponuj i skontaktuj osobę w kryzysie z lekarzem lub
psychologiem,
– jeśli podejrzewasz, że istnieje realne zagrożenie życia
(wypowiadany zamiar pozbawienia się życia) wezwij pomoc
lekarską.
Dziękuję za uwagę
Małgorzata Karwowska-Zaradniak