szkoleni e powiatowe - Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego

Warsztaty gminne:
Zbilansowane nawożenie w gospodarstwie rolnym.
Projekt
- edukacja ekologiczna na rzecz
zrównoważonego regionu Morza Bałtyckiego
na terenie województwa pomorskiego ze
szczególnym uwzględnieniem obszarów
chronionych
i strefy przybrzeżnej.
Projekt
Dofinansowanie
Regionalny Program Operacyjny Województwa
Pomorskiego na lata 2014-2020
Działanie 11.4 Ochrona Różnorodności Biologicznej
Strategia Unii Europejskiej dla Regionu Morza
Bałtyckiego (SUERMB) oraz wynikające z niej plany
działań
Obszar
- Action Plan for the Baltic Sea Region Strategy,
szczegółowy
- Baltadapt Strategy and Action Plan for Adaptation to
Climate Change in the Baltic Sea Region (Baltadapt)
Priorytet
Budżet
34 miesiące do 31.12.2018 r.
748 684,00 zł, z czego dofinansowanie - 524 078,80 zł,
wkład własny - 224 605,20 zł
Beneficjent
Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Lubaniu
Partnerzy
HS Konsult AB (Szwecja), POMInnO (Polska)
Czas trwania
Plan prezentacji:
1. Zużycie nawozów w Polsce
2. Efektywne wykorzystanie składników pokarmowych –
bilans składników.
3. Pobieranie prób glebowych.
4. Prezentacja i wykorzystanie wyników badań glebowych.
5. Plany nawożenia.
Od 10 lat obserwuje się w naszym kraju tendencję do
systematycznego wzrostu zużycia nawozów mineralnych.
Średnie zużycia NPK w ciągu ostatnich lat wynosiło 122,6 kg
NPK/ha, przy znacznym zróżnicowaniu regionalnym wahającym
się od 70 kg do prawie 200 kg NPK/ha.
Szczególnie niepokojący jest spadek zużycia dwóch grup nawozów tj.
potasowych i wapniowych, które istotnie wpływają na brak stabilności
plonowania.
Poziom zużycia tych dwóch grup nawozów decyduje o wykorzystaniu
głównego składnika plonotwórczego, jakim jest azot. W środowisku kwaśnym
nawet bardzo wysokie nawożenie mineralne, nie jest w stanie pokryć potrzeb
pokarmowych roślin.
Procentowy udział rolników stosujących nawozy w Polsce
Czynniki ograniczające efektywność nawożenia (czytaj: ograniczające plon)
Naturalne
Agrotechniczne
Między innymi:
Woda:
- Nierównomierne opady
- Niska retencja
- regulacja odczynu gleby,
- dobór roślin,
Wilgotność powietrza
Kategoria agrotechniczna
gleby
Temperatura
- nawożenie naturalne i
organiczne,
- zwalczanie chwastów oraz
ochrona łanu.
- zawartość próchnicy
- racjonalne zmianowanie
Odczyn gleb w % powierzchni użytków rolnych województwie pomorskim
Powiat
Odczyn
bardzo kwaśny
kwaśny
Lekko kwaśny
obojętny
zasadowy
Powiat bytowski
24
45
23
6
2
Powiat chojnicki
15
43
32
8
2
Powiat człuchowski
15
39
36
8
2
Powiat gdański
4
29
40
21
6
Powiat kartuski
21
50
21
6
2
Powiat kościerski
20
45
22
10
3
Powiat kwidzyński
7
21
36
25
11
20
47
25
7
1
Powiat malborski
1
19
47
27
6
Powiat nowodworski
3
28
42
21
6
Powiat pucki
12
50
28
8
2
Powiat słupski
19
46
30
4
1
Powiat starogardzki
11
35
29
18
7
Powiat sztumski
6
21
33
32
8
Powiat tczewski
4
12
26
37
21
Powiat wejherowski
14
45
26
11
4
Ogółem
12
35
32
16
5
Powiat lęborski
Potrzeby wapnowania gleb w % powierzchni użytków rolnych województwie pomorskim
Powiaty
Potrzeby wapnowania
Konieczne
Potrzebne
Wskazane
Ograniczone
Zbędne
Powiat bytowski
25
23
20
13
19
Powiat chojnicki
16
20
21
17
26
Powiat człuchowski
17
20
20
20
23
Powiat gdański
25
21
21
17
16
Powiat kartuski
23
27
21
12
17
Powiat kościerski
19
24
19
11
27
Powiat kwidzyński
14
14
18
20
34
Powiat lęborski
24
22
22
13
19
Powiat malborski
16
23
24
20
17
Powiat nowodworski
28
23
20
14
15
Powiat pucki
19
24
24
13
20
Powiat słupski
23
23
24
16
14
Powiat starogardzki
19
18
19
16
28
Powiat sztumski
14
13
16
20
37
Powiat tczewski
10
9
13
19
49
Powiat wejherowski
17
23
19
14
26
Ogółem
19
21
20
16
24
Straty składników nawozowych w produkcji rolniczej
Straty składników nawozowych w produkcji rolniczej
EFEKTYWNOŚĆ NAWOŻENIA W ZALEŻNOŚCI OD KWASOWOŚCI GLEBY
KWASOWOŚĆ GLEBY
AZOT
FOSFOR
POTAS
STRATA
NAWOZÓW
Bardzo mocno kwaśne - 4,5 pH
30%
23%
33%
71,34%
Bardzo kwaśne - 5,0 pH
53%
34%
52%
53,67%
Kwaśne - pH 5,5
77%
48%
77%
32,69%
Lekko kwaśne - 6,0 pH
89%
52%
100%
19,67%
Obojętny - 7,0 pH
100%
100%
100%
0,00%
Straty składników nawozowych w produkcji rolniczej
Pszenica ozima
Wyprodukowanie 1 tony ziarna – 30 kg N, 12 kg P i 20 kg K
Średnia w pomorskim niecałe 6 ton/ha
Dla 6 ton odpowiednio – 180 kg N, 72 kg P i 120 kg K
Koszt 1 kg składnika nawozowego - 3,72 zł / N, 4,38 zł/ P, 3,38zł/ K
KOSZT UTRACONYCH MOŻLIWOSCI
Koszt NPK - 6 ton pszenicy w
przeliczeniu na czysty składnik
669,60 zł
315,36 zł
405,60 zł
KWASOWOŚĆ GLEBY
AZOT
FOSFOR
POTAS
STRATA
NAWOZÓW
Bardzo mocno kwaśne - 4,5 pH
468,72 zł
242,83 zł
271,75 zł
992,03 zł
Bardzo kwaśne - 5,0 pH
314,71 zł
208,14 zł
194,69 zł
746,31 zł
Kwaśne - pH 5,5
154,01 zł
163,99 zł
93,29 zł
454,57 zł
Lekko kwaśne - 6,0 pH
73,66 zł
56,76 zł
- zł
273,52 zł
- zł
- zł
- zł
- zł
Obojętny - 7,0 pH
1 390,56 zł
Straty składników nawozowych w produkcji rolniczej
Ocena potrzeby wapnowania gleby (zgodnie z zaleceniami IUNG)
Agronomiczna
kategoria gleby
pH dla przedziału potrzeb wapnowania
konieczne
do
potrzebne wskazane ograniczone zbędne od
Bardzo lekkie
4
4,1 - 4,5
4,6 - 5,0
5,1 - 5,5
5,6
Lekkie
4,5
4,6 - 5,0
5,1 - 5,5
5,6 - 6,0
6,1
Średnie
5
5,1 - 5,5
5,6 - 6,0
6,1 - 6,5
6,6
Ciężkie
5,5
5,6 - 6,0
6,1 - 6,5
6,6 - 7,0
7,1
Wapnowanie przykład
Trwałe użytki zielone
Gleby mineralne
4,6
4,6 - 5,0
5,1 - 5,5
-
5,6
Gleby organiczne
4,1
4,1 - 4,5
4,6 - 5,0
-
5,0
Dawka wapnia na gruntach ornych w tonach CaO na 1 ha
Kategoria
agronomiczna gleby konieczne
Wapnowanie gleb
potrzebne wskazane ograniczone
Bardzo lekkie
3,0
2,0
1,0
-
Lekkie
3,5
2,5
1,5
-
Średnia
4,5
3,0
1,7
1,0
Ciężka
6,0
3,0
2,0
1,0
Optymalne wartości pH dla kategorii agronomicznych
gleb
Bardzo
Kategoria gleby
lekkie
Lekkie
Średnie
Optymalne pH
5,1
5,6
6,1
Grunty orne - gleba
lekka
zmierzone pH 4,8
Potrzeby
wapnowania: ?
POTRZEBNE
Ciężkie
6,6
Zawartość CaO w Zalecana
nawozie
dawka
56%
2,5
Obliczona
dawka na 1 ha
2 / 56%
Wapnowanie przykład
4,5
Zestawienie powierzchni
Powierzchnia
działki
Działka A
Działka B
Działka C
Ilość
nawozu
3,6
5,4
2,8
4,5
4,3
3,6
Działka D
Działka E
Grunty orne - gleba
lekka
zmierzone pH 4,8
Potrzeby
wapnowania: ?
Działka F
Działka G
Działka H
Działka I
Działka J
Działka K
Razem
10,7
13,5
Odczyn (pH) gleby powinien być tym wyższy im cięższa jest gleba.
Odpowiednie zakresy odczynu dla poszczególnych kategorii
agronomicznych gleb (ciężkości) są podane w kolumnie potrzeby
wapnowania „ograniczone”– jeżeli takie pH występuje, to nie
należy gleby wapnować, chyba że uprawiać będziemy roślinę
szczególnie wrażliwą na odczyn.
Kategoria
agronomiczna gleby
Zakresy pH dla przedziałów potrzeb wapnowania
konieczne potrzebne wskazane ograniczone
zbędne
bardzo lekkie
do 4,0
4,1-4,5
4,6-5,0
5,1-5,5
od 5,6
lekkie
do 4,5
4,6-5,0
5,1-5,5
5,6-6,0
od 6,1
średnie
do 5,0
5,1-5,5
5,6-6,0
6,1-6,5
od 6,6
ciężkie
do 5,5
5,6-6,0
6,1-6,5
6,6-7,0
od 7,1
użytki zielone
do 5,0
5,1-5,5
5,6-6,0
Szybkość zobojętniania przez
wapna zależy od ich twardości
i rozdrobnienia
Źródło: Praca zbiorowa pod red. R. Czuby.
Nawożenie mineralne roślin uprawnych. Police
1996.
Produkcja
Zapamiętaj!
!
• Regulacja odczynu gleby ma pierwszeństwo przed innymi
zabiegami nawozowymi
• Uprawa roślin na glebach kwaśnych skutkuje nie tylko spadkiem
plonów, ale również wzrostem kosztów produkcji
!
• Każda gleba swój optymalny zakres pH z rolniczego punktu
widzenia, tzn. w zakresie tym wypadkowa dostępności wszystkich
składników pokarmowych i wody, a także warunki wzrostu roślin
są najkorzystniejsze
!
• W praktyce rolniczej wskazane jest wapnowanie zachowawcze - nie
można dopuszczać do zbyt dużego spadku odczynu gleby
• Dokonując wyboru nawozów wapniowych należy także zwrócić
uwagę na zawartość składników drugoplanowych.
Zbilansowane nawożenie w gospodarstwie rolnym.
Pobieranie prób glebowych
INSTRUKCJA POBIERANIA PRÓBEK GLEBOWYCH
opracowana na podstawie PN-R-04031:1997
1.Przed przystąpieniem do pobierania próbek należy sporządzić szkic pól gospodarstwa
przeznaczonych do badań.
2.Na polach tych należy zakreślić zasięg powierzchni uprawianych roślin np. okopowe, zboża, rzepak,
itp.
3.Próbka (ogólna uśredniona) powinna reprezentować obszar użytku rolnego o zbliżonych warunkach
przyrodniczych (typ, rodzaj i gatunek gleby, ukształtowanie terenu) i agrotechnicznych( przedplon,
uprawa, nawożenie).
4.Powierzchnia użytku przypadająca na próbkę ogólną, przy wyrównanej pod względem glebowym
powierzchni i zbliżonym ukształtowaniem terenu, nie może przekroczyć obszaru 4ha.
5.Próbkę ogólną należy przygotować oddzielnie dla każdej uprawy.
Próbki ogólne powinny być zaznaczone na dokładnie wykonanym szkicu, opatrzone kolejnymi
numerami wraz z określeniem powierzchni pola, którą reprezentują. Próbki pobrane z użytków
zielonych muszą być oprócz numeru oznakowane X.
7. Aby sporządzić próbkę ogólną należy pobrać do 20 próbek pierwotnych według schematu:
23
zaleca się prostopadły kierunek pobierania do zabiegów agrotechnicznych (uprawa, nawożenie)
8. Próbka ogólna (uśredniona) powinna ważyć około 0,5 kg.
9. Próbki pierwotne pobiera się laską glebową z wierzchniej warstwy gleby 0-20cm, kolejno wykonując
czynności:
w miejscu pobierania próbki pierwotnej (pojedynczej), rolę świeżo zaoraną przydeptać
pionowo ustawić laskę do powierzchni gleby
wcisnąć laskę do oporu (na wysokość poprzeczki ograniczającej)
wykonać pełny obrót i wyjąć laskę
zawartość wgłębienia (zasobnika)przenieść do pojemnika skrobaczki
po pobraniu próbek pojedynczych, całość wymieszać i napełnić kartonik lub woreczek
10. Próbek nie należy pobierać:
na obrzeżach pola do 5m
w miejscach po stogach i kopcach
w rowach, bruzdach, kretowiskach i żwirowiskach
w zagłębieniach i ostrych wzniesieniach terenu(w razie potrzeby z tych miejsc pobrać dodatkowe
próbki).
11. Najodpowiedniejszym okresem pobierania próbek glebowych jest okres wiosenny lub jesienny przed
wysiewem nawozów.
12. Należy unikać pobierania próbek bezpośrednio po zastosowaniu nawozów mineralnych, po nawożeniu
organicznym oraz w okresie nadmiernej suszy lub wilgotnej gleby.
13. Zwrócić uwagę na zgodność oznaczeń zawartych na opakowaniu próbki z jej odpowiednikiem na
szkicu
pola.
14. Próbki tak opisane wraz z opisanym szkicem gospodarstwa, należy dokładnie zapakować i dostarczyć
bezpośrednio lub pocztą do Stacji Chemiczno-Rolniczej
Przy indywidualnym systemie pobierania dopuszcza się również pobieranie za pomocą innych
przyrządów lub urządzeń, gwarantujących pobranie odpowiednio reprezentatywnej masy gleby. 24
Pobieranie próbek przez 3 osoby:
1
1
1
1
1
1
1
1
Próba
3
Prób
a2
Próba 1
1
2
2
2
2
2
2
2
2
2
3
3
3
3
3
3
3
3
3
Każdy z próbobiorców pobiera próbki w zaznaczonych punktach, gdy rodzaj
gleby zmienia się wyraźnie lub zmienia się uprawa zsypuje się wszystkie
próbki pojedyncze.
Metoda systematyczna do map glebowych
26
28
University of Missouri extension, 2009
29
Rozporządzenie
Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi1)
z dnia 8 sierpnia 2014 r.
zmieniające rozporządzenie w sprawie wysokości i sposobu
uiszczania opłat za zadania wykonywane
przez okręgowe stacje chemiczno-rolnicze
Oznaczenie próchnicy metodą Tiurina próbka 20,32 zł
Oznaczenie substancji organicznej metodą wagową próbka 40,64 zł
Oznaczenie przyswajalnego fosforu próbka 6,10 zł
Oznaczenie przyswajalnego potasu próbka 5,08zł
Oznaczenie przyswajalnego magnezu metodą ASA próbka 6,10 zł
Oznaczenie azotu ogólnego metodą Kjeldahla próbka 60,96 zł
Oznaczenie azotu azotanowego metodą kolorymetrii przepływowej próbka 15,24 zł
Oznaczenie azotu amonowego metodą kolorymetrii przepływowej próbka 15,24 zł
Oznaczenie pH próbka 5,08 zł
31
Zbilansowane nawożenie w gospodarstwie rolnym.
Prezentacja wyników badań glebowych
Odczyn do nawożenia precyzyjnego
34
Zbilansowane nawożenie w gospodarstwie rolnym.
Plany nawożenia
Zasady zbilansowanego nawożenia
1. Prawo zwrotu składników pokarmowych. Aby utrzymać żyzność gleby należy jej
zwracać substancje przyswajalne, nie tylko pobrane przez rośliny i zebrane z plonem,
ale również te które znikają w glebie w formie przyswajalnej w następstwie stosowania
dużych ilości nawozów mineralnych.
2. Prawo minimum (Liebiega). Wysokość plonów zależy od tego pierwiastka, który
Beczka Liebiga
znajduje się w glebie w ilości minimalnej w stosunku do potrzeb rośliny. Pierwiastek
ten ogranicza działanie innych i w następstwie powoduje obniżkę plonów.
3. Prawo opłacalności nawożenia (Mitscherlicha). Każdy kg dostarczonego do gleby
nawozu może
dać różny efekt: -im mniej danego składnika w glebie, a inne występują
MINIMUM
w ilości optymalnej, tym efekt nawożenia większy (wyższy plon). -im tego składnika w
glebie więcej, tym efekt nawożenia mniejszy.
4. Prawo maksimum. Nadmiar składnika pokarmowego w glebie ogranicza skuteczność
działania innych i w następstwie powoduje obniżkę plonów.
5. Prawo wartości biologicznej. Stosowanie nawozów musi mieć na celu nie tylko
wielkość plonu ale również wysoką jakość tego plonu.
39
Obieg składników
pokarmowych
PLO
N
N
Nawozy
organicz
ne
Nawozy
organicz
ne i
mineraln
e
Nawozy
Mineralizacj
a, wietrzenie
N Z
ASYMILACJI
Blokada,
uwstecznienie
Wpłukanie do warstwy podornej
Zawartość przyswajalnych
(rozpuszczalnych) form
Zasobność gleby
ogólna
ZROZUMIENIE
BILANSÓW
SKŁADNIKÓW
N,K,Ca + N,K, P,
Ca
Wypłukanie
+ erozja
Zbilansowane nawożenie w gospodarstwie rolnym.
Wykorzystanie zasobów w odżywianiu roślin
Zapraszamy do odwiedzenia naszych stron
www.podr.pl
www.facebook.pl
strefa.agro.pl
E-porady
Elektroniczna Platforma Świadczenia Usług PODR
Zapraszamy do skorzystania z elektronicznych porad, oraz platformy do
otrzymywania ważnych informacji dot. działalności PODR
Na stronie www.podr.pl w górnej
części jest zakładka, gdzie można
założyć konto
Po założeniu konta mamy kontakt
mailowy z doradcą oraz będziemy
otrzymywać ważne informacje
dotyczące działalności PODR
Newsletter sygnalizacyjny PODR
• Cotygodniowa informacja nt. występowania
organizmów szkodliwych na plantacjach
roślin uprawnych w województwie pomorskim
(w sezonie wegetacyjnym)
• Poradnik sygnalizatora ochrony roślin – opis
zaobserwowanych agrofagów
• Zapisy na www.podr.pl/ePODR
Zamów prenumeratę
Roczna
33,00 zł - odbiór u doradcy
44,00 zł - z wysyłką pocztową
Półroczna
18,00 zł - odbiór u doradcy
28,00 zł - z wysyłką pocztową
Wpłaty:
Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego
w Lubaniu
Lubań, ul. Tadeusza Maderskiego 3
83-422 Nowy Barkoczyn
PODR w Lubaniu,
Bank Gospodarstwa Krajowego
Nr konta 20 1130 1121 0006 5580 9920 0001
Informacje na temat prenumeraty:
tel. (58) 326 39 23
On-line
ww.podr.pl/wydawnictwa