Wykład 11 - Zgapa.pl

Wykład 11.
SYSTEMY NAWADNIAJĄCE
Działanie wody w procesie nawadniania:
1. Działanie na glebę (zjawiska fizyczne, chemiczne, biologiczne):
• zwiększają wydatnie wilgotność gleby ,
• sprzyjają powstawaniu struktury agregatowej gleby,
• mogą powodować niszczenie struktury istniejącej,
• umiarkowana kolmatacja sprzyja właściwościom fizycznym gleby, nadmierna powoduje zaskorupienie
gleby, zmiany wysokościowe,
• może powodować powstawanie warstw nieprzepuszczalnych,
• może sprzyjać ługowaniu NPK,
• może powodować wtórne zasolenie,
• kształtują odczyn gleby zmniejszając jego kwasowość,
• w klimacie suchym powodują zahamowanie rozkładu masy organicznej, w umiarkowanym mogą
uaktywniać procesy anaerobowe,
• sprzyjają rozwojowi mikroflory, zwiększają amonifikację i nitryfikację;
•
•
•
Działanie na mikroklimat:
zmiany w bilansie cieplnym pola – zmniejsza się albedo, wzrasta ilość ciepła zużywana na parowanie i
transpirację, maleje ilość ciepła na ogrzanie atmosfery i gleby,
zmniejszają się dobowe amplitudy temperatur,
obniżenie średniej temperatury dobowej,
zmniejszenie niedosytów wilgotności;
3.
•
•
•
•
•
Działanie na roślinność:
na użytkach zielonych zmiany gatunkowe roślinności,
w monokulturach wzrost ilości i jakości biomasy,
zwiększają turgor roślin, intensyfikują asymilację (wzrost masy),
zmniejszają masę korzeniową, wzrasta masa nadziemna,
zmniejszają sztywność łodyg (u zbóż łatwość wylegania).
2.
•
Podział nawodnień ze względu na ich główne cele i zadania:
 zwilżające – dostarczenie wody do gleby lub atmosfery, jeżeli w danym środowisku i momencie jest jej
minimum w stosunku do potrzeb roślin,
 użyźniające – dostarczenie związków odżywczych (rozpuszczone sole lub namuły) do gleb o niskiej
żyzności,
 przemywające – do usuwania szkodliwych związków z profilu glebowego,
 regulujące stosunki termiczne – ocieplenie gleby i przyśpieszenie rozmarzania na wiosnę, środek
ochronny przed przymrozkami, obniżenie temperatur w przyziemnej warstwie powietrza,
 ochronne – do zwalczania niektórych chwastów lub szkodników zwierzęcych,
 oczyszczające – do oczyszczania ścieków bytowych, komunalnych i przemysłowych z równoczesnym
ich wykorzystaniem dla nawożenia oraz zwilżenia gleby.
Podział nawodnień ze względu na sposób dostarczenia do czynnej warstwy gleby i rozprowadzenia jej w profilu
glebowym:
 napowierzchniowe:
 zalewowe (zalewy naturalne, kierowane i regulowane),
 nasiąkowe :

stokowe (stoki jednospadkowe, grzbietowe, rowy rozlewowe, smużne),
 bruzdowe,
 deszczowniane (deszczownie stałe, półstałe, ruchome),
 kroplowe,
 podpowierzchniowe:
 przesiąkowe (wgłębne) – ciśnieniowe, bezciśnieniowe i próżniowe,
 podsiąkowe :

podsiąk stały (stały poziom zw. w. gr.),

podsiąk okresowy (zmienny poziom zw. w. gr.).
Szczegółowe urządzenia do nawodnień
1.
Nawodnienia zalewowe
a) Zalewy kierowane roztopowe (limany)
b) Zalewy kierowane powodziowe
Schematy nawodnień zalewowych regulowanych
 Układ zależny
 Układ niezależny z doprowadzalnikiem
 Układ niezależny z dopr. i rowem odpł.
2.
Nawodnienia nasiąkowe
Schemat działania nawodnień stokowych - stosowane w różnorodnych warunkach produkcyjnych, glebowych,
topograficznych, na spadkach terenu 1-100‰ i przy dysponowaniu dużym oraz małym dopływem wody. Nadają
się do nawadniania wodą i ściekami.





System grzbietowy
System rowów rozlewowych
System smużny (nawodnienie pasmowe)
System nawodnień bruzdowych
Rozplanowanie nawodnień bruzdowych
3.
Nawodnienia deszczowniane
Podstawowe elementy składowe systemów deszczownianych:
ujęcie wody napowierzchniowej lub podziemnej;
agregat pompowy lub pompownia dostosowana wydajnością do wielkości nawadnianego obszaru;
rurociągi tłoczne napowierzchniowe lub podziemne doprowadzające wodę pod ciśnieniem od pomp do
urządzeń deszczujących;
urządzenia deszczujące ze zraszaczami.
Podział deszczowni ze względu na wielkość nawadnianej powierzchni:



małoobszarowe – kilka do 50 ha, wydajność pompy < 25 dm3·s-1;
średnioobszarowe – 50 – 300 ha, wydajność pompy 26 – 150 dm3·s-1;
wielkoobszarowe – 300 – 600 (800) ha, wydajność pompy > 150 (300) dm3·s-1.
Podział systemów deszczownianych ze względu na stopień związania z określonym obszarem:




Deszczownia ruchoma
Deszczownia półstała
Deszczownia stała
Deszczownia okresowo stała
Zastosowania deszczowni :
 nawodnienia zwilżające;
 nawożenie roślin nawozami mineralnymi wraz z nawadnianiem;
 rozdeszczowywanie wstępnie oczyszczonych ścieków i gnojowicy;
 nawodnienia techniczne celem ułatwienia zbioru roślin korzeniowych i ochrony plonu przed
uszkodzeniami;
 deszczowania ochronne przed przymrozkami;
 deszczowania klimatyzujące celem ochłodzenia otoczenia roślin;
 do chemicznej ochrony roślin;
 deszczowania barwiące w sadach jabłoniowych i śliwkowych.
Podstawowe urządzenia deszczujące (napowierzchniowe urządzenia deszczujące i deszczownie samobieżne):
przenośne rurociągi deszczujące;
przeciągane rurociągi deszczujące;
przetaczane rurociągi deszczujące;
frontalne rurociągi deszczujące;
obrotowe rurociągi deszczujące;
nawijane rurociągi deszczujące;
wleczone węże rozwijane z bębna;
okresowo stałe rurociągi deszczujące;
mieszane instalacje deszczujące.
4.
Nawodnienia wgłębne (przesiąkowe)
Schemat działania nawodnienia przesiąkowego
Systemy nawodnień przesiąkowych: ciśnieniowe, bezciśnieniowe, próżniowe (decyduje wysokość ciśnienia
wytworzonego w rurociągach, która decyduje o mechanizmie przenikania wody do gleby.
5.
Nawodnienia podsiąkowe
Schemat działania nawodnienia podsiąkowego: rowami otwartymi, drenami
Podział nawodnień podsiąkowych
System
Odmiana
Forma
Nawodnienia
podsiąkowe ze
stałym
zwierciadłem
wody gruntowej
– tzw. podsiąk
stały
Nawodnienia
podsiąkowe ze
zmiennym
zwierciadłem
wody gruntowej
– tzw. podsiąk
okresowy
1a. Wspólna sieć osuszająconawadniająca – układ zależny;
1b. Odrębna sieć nawadniająca – układ
niezależny
Sieć szczegółowa w
postaci rowów lub
drenów
1a. Wspólna sieć osuszająconawadniająca – układ zależny;
1b. Odrębna sieć nawadniająca – układ
niezależny
Jak w poz. 1 oraz:
1. z wykorzystaniem
zrzutów;
2. bez wykorzystania
zrzutów
6.
Nawodnienia kroplowe
Systemy nawodnień kroplowych:
przewody z mikroporami (pocące się węże);
przewody z drobną perforacją;
rurociągi z podwójną ścianą (w wewnętrznej – otwory dozujące, w zewnętrznej otwory kroplujące);
przewody z emiterami kropel;
- rurociągi z labiryntowymi emiterami kropel (emiterami w postaci zaworów igłowych, emiterami jednolub wieloprzeponowymi, emiterami wirowymi.
Emitery wykonane z tworzyw sztucznych w kolorze czarnym – zmniejszenie rozwoju mikroorganizmów
wewnątrz emitera.
Emitery umieszczone z reguły w odległości 0,5-1,0 m, co umożliwia nawodnienie pasa gleby wzdłuż linii
przewodu.
Nawadnianie roślin w szklarniach i pod osłonami
Systemy nawodnień w uprawach pod osłonami:
kroplowe punktowe (do nawadniania roślin rosnących w pojemnikach i na wełnie mineralnej);
kroplowe taśmy i linie kroplujące (w uprawie rzędowej roślin na stołach lub zagonach);
podpowierzchniowe (w uprawie roślin na zagonach przy stosunkowo grubej warstwie gleby);
mikrozraszające stałe (w uprawach kwiatowych jako instalacje podwieszane lub zwilżające podłoże
bez moczenia liści);
mikrozraszające ruchome;
zamgławiające (do schładzania roślin);
podsiąkowe (do uprawy roślin w małych pojemnikach, zagony piaskowe, maty podsiąkowe);
zalewowe (stoły zalewowe i stoły uprawowe).
Profile podłużne
1.
2.
Profil podłużny rowu zbiorczego
Profil podłużny cieku zasadniczego – to co my robiliśmy