Obowiązki pracodawcy i skutki ich niewykonania

advertisement
Obowiązki pracodawcy i skutki prawne ich
niewykonania
Pojęcie obowiązków pracodawcy
,, Obowiązki pracodawcy składają się na treść stosunku pracy,
określają reguły zachowania się pracodawcy względem
pracownika jako strony stosunku pracy.”
T. Kuczyński [w:] Prawo pracy. Zarys wykładu., (red.) H. Szurgacz, Z. Kubot, T. Kuczyński, A.
Tomanek
Wśród obowiązków pracodawcy możemy
wyróżnić:

Obowiązki związane z fazą nawiązania stosunku pracy,

Obowiązki związane z fazą trwania stosunku pracy,

Obowiązki związane z fazą ustania stosunku pracy.
Obowiązki związane z fazą nawiązania stosunku pracy

Obowiązek
pracę:
zaznajomienia
pracowników
podejmujących
- z zakresem ich obowiązków,
- ze sposobem wykonywania pracy na wyznaczonych
stanowiskach,
- z podstawowymi uprawnieniami

Obowiązek uprzedniego przeszkolenia pracowników w
zakresie bhp przed dopuszczeniem do pracy.
Obowiązki związane z fazą trwania stosunku pracyobowiązek należytego organizowania pracy

Obowiązek ten obejmuje powinność:
- organizowania pracy w sposób zapewniający pełne wykorzystanie czasu
pracy, jak również osiąganie przez pracowników, przy wykorzystaniu ich
uzdolnień i kwalifikacji, wysokiej wydajności i należytej jakości pracy (art.
94 pkt 2 k.p.),
- stworzenia pracownikom podejmującym zatrudnienie po ukończeniu
szkoły zawodowej lub wyższej warunków sprzyjających przystosowaniu
się do należytego wykonywania pracy (art. 94 pkt 7 k.p.),
- organizowania prac monotonnych oraz prac w ustalonym z góry tempie w
sposób zapewniający zmniejszenie ich uciążliwości (art. 94 pkt 2a k.p.).
Obowiązki związane z fazą trwania stosunku pracyobowiązek zapewnienia bezpiecznych i higienicznych
warunków pracy


Pracodawca jest obowiązany chronić zdrowie i życie
pracowników
przez
zapewnienie
bezpiecznych
i
higienicznych
warunków
pracy
przy
odpowiednim
zastosowaniu osiągnięć nauki i techniki. (art. 207 § 2 k.p.),
Powyższy obowiązek ma bezwzględny charakter- jego
realizacja nie jest uzależniona od możliwości finansowych i
organizacyjnych pracodawcy.
Obowiązki związane z fazą trwania stosunku pracyobowiązek prawidłowej i terminowej wypłaty
wynagrodzenia

-
-
-
Na wskazany obowiązek składają się:
reguły określające porządek wypłaty wynagrodzenia (wskazanie
minimalnych okresów, za które ma nastąpić wypłata, ustalenie stałych
terminów, miejsca i czasu wypłaty),
prawo pracownika wglądu do dokumentów płacowych w celu weryfikacji
wyliczeń pracodawcy stanowiących podstawę ustalenia wysokości płacy,
obowiązek wypłaty wynagrodzenia w formie pieniężnej (częściowe jego
spełnienie w innej formie jest dopuszczalne pod warunkiem, że
przewidują to ustawowe przepisy prawa pracy lub układ zbiorowy pracy),
obowiązek wypłaty wynagrodzenia do rąk pracownika (Spełnienie tego
obowiązku w inny sposób może nastąpić jedynie, gdy przewiduje to
układ zbiorowy pracy lub pracownik wyraził na to uprzednio zgodę na
piśmie),
ustalenie dopuszczalnych potraceń z wynagrodzenia za pracę oraz
zasad ich dokonywania.
Obowiązki związane z fazą trwania stosunku pracyobowiązek ułatwiania pracownikom podnoszenia
kwalifikacji zawodowych


Powyższy obowiązek nakłada na pracodawców powinność
ułatwiania podnoszenia przez pracowników kwalifikacji
zawodowych tzn. nieodmawiania bez uzasadnionych
przyczyn udziału w wybranej przez pracownika formie
szkolenia oraz tworzenie pozytywnej atmosfery wobec
uczących się pracowników,
Przez podnoszenie kwalifikacji zawodowych należy
rozumieć zdobywanie lub uzupełnianie wiedzy i
umiejętności przez pracownika, z inicjatywy pracodawcy lub
za jego zgodą ( art. 103 (1) § 1 k.p.)
Obowiązek ułatwiania pracownikom podnoszenia
kwalifikacji zawodowych

Pracownikowi
przysługuje:
podnoszącemu
kwalifikacje
zawodowe
- urlop szkoleniowy,
- zwolnienie z całości lub części dnia pracy, na czas
niezbędny, by punktualnie przybyć na obowiązkowe zajęcia
oraz na czas ich trwania ( art. 103 (1) § 2 k.p.)

Pracodawca może ponadto przyznać pracownikowi
podnoszącemu
kwalifikacje
zawodowe
dodatkowe
świadczenia, w szczególności pokryć opłaty za kształcenie,
przejazd, podręczniki i zakwaterowanie (art. 103 (4) k.p)
Obowiązek ułatwiania pracownikom podnoszenia
kwalifikacji zawodowych



Pracodawca zawiera z pracownikiem podnoszącym kwalifikacje
zawodowe umowę określającą wzajemne prawa i obowiązki stron.
Umowę zawiera się na piśmie ( art. 103 (4) § 1 k.p.),
Brak obowiązku zawarcia powyższej umowy gdy pracodawca nie
zamierza zobowiązać pracownika do pozostawania w zatrudnieniu po
ukończeniu podnoszenia kwalifikacji zawodowych (art. 103 (4) § 3 k.p.),
Pracownikowi zdobywającemu lub uzupełniającemu
wiedzę na
zasadach innych niż określone w art. 103 (1) -103 (5) mogą być
przyznane: zwolnienie z całości lub części dnia pracy bez zachowania
prawa do wynagrodzenia, urlop bezpłatny- w wymiarze ustalonym w
porozumieniu zawieranym między pracodawcą a pracownikiem (art. 103
(6) k.p.)
Obowiązki związane z fazą trwania stosunku pracyobowiązek zaspokajania potrzeb socjalnych pracowników


Pracodawca jest obowiązany zaspokajać w miarę
posiadanych środków socjalne potrzeby pracowników (art.
94 pkt 8 k.p.),
Powyższy obowiązek może być realizowany przez :
- stworzenie zakładowego funduszu świadczeń socjalnych
przeznaczonego na finansowanie działalności socjalnej (
bytowej, rekreacyjnej, kulturalnej, wypoczynkowej) na rzecz
pracowników i innych wskazanych osób,
-
wypłatę
świadczenia
urlopowego
(w
przypadku
pracodawców, którzy nie mają obowiązku tworzenia
funduszu).
Obowiązki związane z fazą trwania stosunku pracystosowanie obiektywnych i sprawiedliwych kryteriów
oceny pracowników oraz wyników ich pracy


Reguły obiektywności mogą być wyznaczane przez normy
prawne
lub
pozaprawne
(etyczne,
zwyczajowe,
prakseologiczne itp.),
Ocena sprawiedliwa jest wynikiem stosowania takiej samej
miary wobec wszystkich zainteresowanych, stosowania tych
samych kryteriów do ich sytuacji
Obowiązki związane z fazą trwania stosunku pracyprowadzenie i przechowywanie dokumentacji w sprawach
związanych ze stosunkiem pracy oraz akt osobowych
pracownika

Akta osobowe pracownika składają się z trzech części i obejmują:
- w części A dokumenty zgromadzone w związku z ubieganiem się o
zatrudnienie (np. kwestionariusz osobowy, świadectwo pracy z
poprzedniego miejsca zatrudnienia),
- w części B dokumenty dotyczące nawiązania stosunku pracy i przebiegu
zatrudnienia (np. umowa o pracę),
- w części C dokumenty związane z ustaniem stosunku pracy ( np.
oświadczenie o wypowiedzeniu).

Pracodawca prowadzi ponadto dokumentację dotyczącą : podejrzeń o
choroby zawodowe, chorób zawodowych i wypadków przy pracy oraz
odrębnie dla każdego pracownika karty ewidencji czasu pracy, koszty
wypłaconego wynagrodzenia i innych świadczeń związanych z pracą
oraz kartę ewidencyjną przyznanych środków ochrony indywidualnej.
Obowiązki związane z fazą trwania stosunku pracyposzanowanie dóbr osobistych i przeciwdziałanie
dyskryminacji w zatrudnieniu



Dobra osobiste to prawnie chroniona więź pomiędzy osobą
fizyczną a jej indywidualnym światem przeżyć psychicznych
związanych z istnieniem jej jako integralnej, społecznej
jednostki.
W orzecznictwie jako przejaw naruszenia dóbr osobistych
pracownika traktuje się m.in: ujawnienie osobom
nieuprawnionym wysokości jego wynagrodzenia oraz
zawarcie
w
treści
świadectwa
pracy
informacji
wykraczających poza przyjęte ramy normatywne.
Pracodawca jest obowiązany przeciwdziałać dyskryminacji
w zatrudnieniu, co jest równoznaczne z nakazem równego
traktowania
pracowników
z
tytułu
jednakowego
wykonywania takich samych obowiązków.
Przeciwdziałanie dyskryminacji w zatrudnieniu
Zakaz
dyskryminacji
oznacza
niedopuszczalność
jakiegokolwiek
bezpośredniego
lub
pośredniego
różnicowania uprawnień lub obowiązków pracowników w
szczególności ze względu na:
- płeć,
- wiek,
- niepełnosprawność,
- rasę,
- religię,
- narodowość,
- przekonania polityczne,
- przynależność związkową,
- pochodzenie etniczne,
- wyznanie,
- orientację seksualną

Przeciwdziałanie dyskryminacji w zatrudnieniu

Pracodawca będzie stosował praktyki dyskryminacyjne
jeżeli z podanych wcześniej przyczyn nie będzie równo
traktował pracowników w zakresie:
- nawiązywania lub rozwiązywania stosunku pracy,
- warunków zatrudnienia,
- dostępu do szkoleń
chyba, że udowodni, że kierował się obiektywnymi powodami.
Obowiązki związane z fazą trwania stosunku pracywpływanie na kształtowanie w zakładzie pracy zasad
współżycia społecznego


Powyższy obowiązek stanowi drugą stronę pracowniczej
powinności przestrzegania zasad współżycia społecznego,
Obejmuje skierowaną do pracodawcy dyrektywę takiego
postępowania, które sprzyja kształtowaniu pośród
pracowników stosunków opartych na powszechnie
społecznie uznanych normach: wzajemnej życzliwości,
koleżeńskiej współpracy, lojalności, wzajemnym szacunku
itp.
Obowiązek związany z fazą ustania stosunku pracwydanie świadectwa pracy
Pracodawca jest obowiązany do niezwłocznego wydania
pracownikowi świadectwa pracy w związku z rozwiązaniem
lub wygaśnięciem stosunku pracy. W przypadku
pracowników zatrudnionych u tego samego pracodawcy na
podstawie umów terminowych pracodawca jest obowiązany
wydać im świadectwo pracy obejmujące zakończone okresy
zatrudnienia na podstawie takich umów, zawartych w
okresie 24 miesięcy, poczynając od zawarcia pierwszej
umowy. Jeśli jednak rozwiązanie lub wygaśnięcie umowy o
pracę nawiązanej przed upływem 24 miesięcy przypada po
upływie tego terminu,świadectwo pracy wydaje się w dniu
ustania takiej umowy (art. 97 §1-1(3) k.p.)
Świadectwo pracy- treść
W świadectwie pracy należy podać informacje dotyczące
okresu i rodzaju wykonywanej pracy, zajmowanych
stanowisk, trybu rozwiązania albo okoliczności wygaśnięcia
stosunku pracy, a także inne informacje niezbędne do
ustalenia uprawnień pracowniczych i uprawnień z
ubezpieczenia społecznego. Ponadto w świadectwie pracy
zamieszcza się wzmiankę o zajęciu wynagrodzenia za
pracę w myśl przepisów o postępowaniu egzekucyjnym. Na
żądanie pracownika w świadectwie pracy należy podać
także informację o wysokości i składnikach wynagrodzenia
oraz o uzyskanych kwalifikacjach (art. 97 § 2 k.p.)
Świadectwo pracy- procedura prostowania


Pracownik może w ciągu 7 dni od otrzymania świadectwa
pracy wystąpić z wnioskiem do pracodawcy o sprostowanie
świadectwa.
W przypadku nieuwzględnienia wniosku pracownikowi
przysługuje, w ciągu 7 dni od zawiadomienia o odmowie
sprostowania świadectwa pracy, prawo wystąpienia z
żądaniem jego sprostowania do sądu pracy (art. 97 § 2 (1)
k.p. )
Skutki prawne niewykonania obowiązków pracodawcy

Odpowiedzialność odszkodowawcza:
- według zasad określonych w Kodeksie pracy,
- według zasad określonych w Kodeksie cywilnym

Odpowiedzialność wykroczeniowa
Odpowiedzialność odszkodowawcza według Kodeksu
pracy

Odpowiedzialność
odszkodowawcza
regulowana w k.p. dotyczy:
pracodawcy
- naruszenia obowiązku równego traktowania w zatrudnieniu,
- wadliwego rozwiązania stosunku pracy,
- dopuszczenia się ciężkiego naruszenia podstawowych
obowiązków wobec pracownika skutkującym niezwłocznym
rozwiązaniem umowy o pracę przez pracownika,
- stosowania mobbingu,
- naruszenia obowiązku wydania pracownikowi świadectwa
pracy
Odpowiedzialność odszkodowawcza według Kodeksu
cywilnego

Odpowiedzialność kontraktowa ( art. 471 k.c. w zw. Z art.
300 k.p.):
- nienawiązanie stosunku pracy z pracownikiem, który w ciągu
6 miesięcy od rozwiązania umowy o pracę bez
wypowiedzenia z przyczyn niezawinionych zgłosi swój
powrót do pracy niezwłocznie po ustaniu tych przyczyn,
- niezwrócenie pracownikowi świadectwa szkolnego lub innych
dokumentów łączących się ze stosunkiem pracy,
- niezrealizowanie przygotowania zawodowego pracownika,
- pozbawienie uprawnionego pracownika nabycia należnych
mu nieodpłatnie akcji
Odpowiedzialność według Kodeksu cywilnego

Odpowiedzialność
niedozwolonym:
za
szkodę
wyrządzoną
czynem
- naruszenie dobra osobistego pracownika,
- szkoda spowodowana zaniedbaniem przez pracodawce
obowiązku zapewnienia pracownikowi bezpiecznego
stanowiska pracy,
- naruszenie zasad współżycia społecznego- uczciwego
działania, dobrych obyczajów, przyzwoitości oraz lojalności
wobec pracownika
Odpowiedzialność odszkodowawcza według Kodeksu
cywilnego

Pracodawcy
prowadzący
na
własny
rachunek
przedsiębiorstwo wprowadzane w ruch za pomocą sił
przyrody mogą ponosić odpowiedzialność na zasadzie
ryzyka,
Od powyższej odpowiedzialności zwalnia jedynie wykazanie
zaistnienia:
- siły wyższej.
- winy poszkodowanego,
- winy osoby trzeciej.

Odpowiedzialność za szkodę powstałą w mieniu
pracownika w zakładzie lub innym miejscu wyznaczonym
do wykonywania pracy

Powyższa odpowiedzialność może mieć charakter:
- kontraktowy- związany z niewykonaniem lub nienależytym
wykonaniem obowiązku pieczy nad rzeczami niezbędnymi
pracownikowi udającemu się do pracy. Obejmuje on
obowiązek należytej pieczy nad rzeczami wniesionymi do
zakładu pracy w ,, związku z pracą”,
- oparty na zasadzie ryzyka- gdy szkoda w mieniu pracownika
została wyrządzona przez ruch przedsiębiorstwa lub
zakładu wprawianego w ruch za pomocą sił przyrody, chyba
że szkoda nastąpiła wskutek siły wyższej albo wyłącznie z
winy poszkodowanego lub osoby trzeciej, za którą
pracodawca nie ponosi odpowiedzialności
Odpowiedzialność odszkodowawcza z tytułu wypadku przy
pracy lub choroby zawodowej

Powyższa odpowiedzialność obejmuje:
- odszkodowanie należne w przypadku uszkodzenia lub utraty
w związku z wypadkiem przy pracy przedmiotów osobistego
użytku oraz przedmiotów niezbędnych do wykonywania
pracy, z wyjątkiem pojazdów samochodowych oraz wartości
pieniężnych,
uzupełniającą
odpowiedzialność
odszkodowawczą
pracodawcy w przypadku gdy odszkodowanie z ustawy o
wypadkach przy pracy i chorobach zawodowych nie
rekompensuje
w
całości
poniesionych
przez
poszkodowanego strat na osobie a istnieje cywilnoprawna
podstawa odpowiedzialności pracodawcy.
Odpowiedzialność za przestępstwa i wykroczenia
przeciwko prawom pracownika
Przyjmuje ona postać odpowiedzialności pracodawcy jedynie
w przypadku pracodawców będących osobami fizycznymi,
którzy działając we własnym imieniu, podejmując decyzje w
zakresie stosowania prawa pracy lub decyzji takich nie
podejmując, dopuszczają się jego naruszeń.
Opracowano na podstawie:


Red. H. Szurgacz, Z. Kubot, T. Kuczyński, A. Tomanek,
Prawo pracy. Zarys wykładu, Warszawa 2016,
Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dz.U.
2014, poz. 1502 z późn. zm)
Download