Prawo administracyjne

advertisement
Źródła prawa




Konstytucja
Ratyfikowana umowa międzynarodowa
Ustawa
Rozporządzenie




większość zwykła (względna)
za > przeciw
większość bezwzględna
za > przeciw + wstrzymujący się
większość kwalifikowana
wyrażona w ułamku (2/3; 3/5)
quorum
projekt – 1/5 posłów (92 osoby), Senat –
uchwałą, Prezydent RP
30 dni – pierwsze czytanie
Sejm - 2/3 głosów; quorum – połowa posłów
60 dni
Senat – bezwzględną większością, quorum połowa
21 dni
podpisanie i ogłoszenie – Prezydent RP
zmiany roz. I, II, XII
45 dni
referendum
60 dni
większość głosujących

15 sędziów wybieranych przez sejm
Kadencja – 9 lat
Nieodwołalność
Zakaz ponownego wyboru
Zakaz łączenia stanowisk
Zakaz pociągania do odpowiedzialności
Wynagrodzenie

Art. 188 – 197 Konstytucji






Zadania
 Kontrola zgodności aktów normatywnych
 Kontrola celów i działalności partii
 Spory kompetencyjne pomiędzy centralnymi
organami państwa
 Skargi konstytucyjne



Grupa mogąca zaskarżyć akt bez względu na
jego przedmiot
Grupa mogąca zaskarżyć akt ze względu na
jego przedmiot
Każdy
◦ Azyl
◦ Status uchodźcy

Tylko akty obowiązujące
◦ Wyjątek – Prezydent RP

Dwustronna – wielostronna
powszechna

Czas trwania:
◦ oznaczony
◦ nieoznaczony
regionalna
1.
2.
3.
4.
5.
6.
Negocjacje
Parafowanie uzgodnionego tekstu
Podpisanie umowy
Ratyfikacja umowy
Wymiana/ złożenie dokumentów
ratyfikacyjnych
Wejście w życie

Rodzaje umów
◦ nie wymagające ratyfikacji
◦ ratyfikowane samodzielnie przez prezydenta
◦ ratyfikowane za zgodą wyrażoną w ustawie
◦ ratyfikowane za zgodą wyrażoną w ustawie
uchwaloną w szczególnym trybie lub w drodze
referndum
Zgoda wyrażona w ustawie (art. 89 ust. 1
Konstytucji):
◦ w sprawach pokoju, sojuszy, układów politycznych
lub wojskowych;
◦ wolności, prawa lub obowiązki obywateli;
◦ przystąpienie do organizacji międzynarodowych;
◦ w sprawach uregulowanych w ustawie lub w których
Konstytucja wymaga wydania ustawy;
1. Ratyfikacja przez Rzeczpospolitą Polską umowy
międzynarodowej i jej wypowiedzenie wymaga
uprzedniej zgody wyrażonej w ustawie, jeżeli
umowa dotyczy:
1) pokoju, sojuszy, układów politycznych lub
układów wojskowych,
2) wolności, praw lub obowiązków obywatelskich
określonych w Konstytucji,
3) członkostwa Rzeczypospolitej Polskiej w
organizacji międzynarodowej,
4) znacznego obciążenia państwa pod względem
finansowym,
5) spraw uregulowanych w ustawie lub w których
Konstytucja wymaga ustawy.
„Typ kwalifikowany” (art. 90 Konstytucji)
ogólnokrajowe
referendum
Sejm i Senat
2/3 głosów
quorum połowa
1. Rzeczpospolita Polska może na podstawie umowy
międzynarodowej przekazać organizacji międzynarodowej lub
organowi międzynarodowemu kompetencje organów władzy
państwowej w niektórych sprawach.
2. Ustawa wyrażająca zgodę na ratyfikację umowy
międzynarodowej, o której mowa w ust. 1, jest uchwalana
przez Sejm większością 2/3 głosów w obecności co najmniej
połowy ustawowej liczby posłów oraz przez Senat
większością 2/3 głosów w obecności co najmniej połowy
ustawowej liczby senatorów.
3. Wyrażenie zgody na ratyfikację takiej umowy może być
uchwalone w referendum ogólnokrajowym zgodnie z
przepisem art. 125.
4. Uchwałę w sprawie wyboru trybu wyrażenia zgody na
ratyfikację podejmuje Sejm bezwzględną większością głosów
w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów.
Kolizja normy ustawowej z normą wynikającą z
umowy międzynarodowej
Umowa międzynarodowa
ratyfikowana za zgodą ustawy
ustawa
1. Ratyfikowana umowa międzynarodowa, po jej
ogłoszeniu w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej
Polskiej, stanowi część krajowego porządku
prawnego i jest bezpośrednio stosowana, chyba że
jej stosowanie jest uzależnione od wydania ustawy.
2. Umowa międzynarodowa ratyfikowana za
uprzednią zgodą wyrażoną w ustawie ma
pierwszeństwo przed ustawą, jeżeli ustawy tej nie
da się pogodzić z umową.
3. Jeżeli wynika to z ratyfikowanej przez
Rzeczpospolitą Polską umowy konstytuującej
organizację międzynarodową, prawo przez nią
stanowione jest stosowane bezpośrednio, mając
pierwszeństwo w przypadku kolizji z ustawami.
Materia ustawowa:
◦ sprawy przewidziane w Konstytucji
◦ sprawy aktualnie objęte ustawodawstwem
◦ „nowe” sprawy nadające się do uregulowania ustawą
Sprawy nie nadające się do uregulowania:
◦ „prawa” przyrody
◦ sprzeczne z prawem naturalnym
◦ rozstrzygnięcia normatywne
 indywidualne i konkretne
 deklaracje, zalecenia, opinię, wyjaśnienia
◦ obowiązki i uprawnienia niewykonalne
◦ obowiązki i uprawnienia niemożliwe do wyegzekwowania
◦ absurdy
Projekt ustawy = tekst ustawy + uzasadnienie + projekty
niezbędnych aktów wykonawczych
Pierwsze czytanie (debata i głosowanie)
Komisja sejmu
Komisje
◦ Przedmiotowe
◦ Połączone
◦ Nadzwyczajne
Parytet
Drugie czytanie – możliwość wycofania projektu
Komisja sejmowa
Trzecie czytanie –
Zwykła większością, quorum połowa
Projekt zmienia się w ustawie
Senat (30 dni)
przyjęcie bez
zmian
uchwała
uchwalenie
poprawek
odrzucenie ustawy
w całości
brak działań
Sejm –
Bezwzględną większością,
quorum połowa
Koniec
Prezydent RP (21 dni)
Podpisanie i
opublikowanie
zgodność
VETO
Trybunał
Konstytucyjny
niezgodność
Sejm – 3/5
posłów
7 dni
Podpisanie i
opublikowanie
Możliwość
podpisania z
pominięciem
Zwrot do
Sejmu
Koniec
1. Inicjatywa ustawodawcza przysługuje
posłom, Senatowi, Prezydentowi
Rzeczypospolitej i Radzie Ministrów.
2. Inicjatywa ustawodawcza przysługuje
również grupie co najmniej 100.000
obywateli mających prawo wybierania do
Sejmu. Tryb postępowania w tej sprawie
określa ustawa.
3. Wnioskodawcy, przedkładając Sejmowi
projekt ustawy, przedstawiają skutki
finansowe jej wykonania.
1.
Sejm rozpatruje projekt ustawy w trzech
czytaniach.
2. Prawo wnoszenia poprawek do projektu
ustawy w czasie rozpatrywania go przez Sejm
przysługuje wnioskodawcy projektu, posłom i
Radzie Ministrów.
3. Marszałek Sejmu może odmówić poddania
pod głosowanie poprawki, która uprzednio
nie była przedłożona komisji.
4. Wnioskodawca może wycofać projekt ustawy
w toku postępowania ustawodawczego w
Sejmie do czasu zakończenia drugiego
czytania projektu.


Sejm uchwala ustawy zwykłą większością
głosów w obecności co najmniej połowy
ustawowej liczby posłów, chyba że
Konstytucja przewiduje inną większość. W
tym samym trybie Sejm podejmuje uchwały,
jeżeli ustawa lub uchwała Sejmu nie stanowi
inaczej.
Art. 121 ust. 3, 125 ust. 2, art. 158 ust. 1
1. Ustawę uchwaloną przez Sejm Marszałek Sejmu
przekazuje Senatowi.
2. Senat w ciągu 30 dni od dnia przekazania ustawy
może ją przyjąć bez zmian, uchwalić poprawki albo
uchwalić odrzucenie jej w całości. Jeżeli Senat w
ciągu 30 dni od dnia przekazania ustawy nie
podejmie stosownej uchwały, ustawę uznaje się za
uchwaloną w brzmieniu przyjętym przez Sejm.
3. Uchwałę Senatu odrzucającą ustawę albo
poprawkę zaproponowaną w uchwale Senatu uważa
się za przyjętą, jeżeli Sejm nie odrzuci jej
bezwzględną większością głosów w obecności co
najmniej połowy ustawowej liczby posłów.
1. Po zakończeniu postępowania określonego w art.
121 Marszałek Sejmu przedstawia uchwaloną
ustawę do podpisu Prezydentowi Rzeczypospolitej.
2. Prezydent Rzeczypospolitej podpisuje ustawę w
ciągu 21 dni od dnia przedstawienia i zarządza jej
ogłoszenie w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej
Polskiej.
3. Przed podpisaniem ustawy Prezydent
Rzeczypospolitej może wystąpić do Trybunału
Konstytucyjnego z wnioskiem w sprawie zgodności
ustawy z Konstytucją. Prezydent Rzeczypospolitej
nie może odmówić podpisania ustawy, którą
Trybunał Konstytucyjny uznał za zgodną z
Konstytucją.
4. Prezydent Rzeczypospolitej odmawia podpisania ustawy, którą
Trybunał Konstytucyjny uznał za niezgodną z Konstytucją. Jeżeli
jednak niezgodność z Konstytucją dotyczy poszczególnych
przepisów ustawy, a Trybunał Konstytucyjny nie orzeknie, że są
one nierozerwalnie związane z całą ustawą, Prezydent
Rzeczypospolitej, po zasięgnięciu opinii Marszałka Sejmu,
podpisuje ustawę z pominięciem przepisów uznanych za
niezgodne z Konstytucją albo zwraca ustawę Sejmowi w celu
usunięcia niezgodności.
5. Jeżeli Prezydent Rzeczypospolitej nie wystąpił z wnioskiem do
Trybunału Konstytucyjnego (…) może z umotywowanym
wnioskiem przekazać ustawę Sejmowi do ponownego
rozpatrzenia. Po ponownym uchwaleniu ustawy przez Sejm
większością 3/5 głosów w obecności co najmniej połowy
ustawowej liczby posłów Prezydent Rzeczypospolitej w ciągu 7
dni podpisuje ustawę i zarządza jej ogłoszenie w Dzienniku
Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej. W razie ponownego uchwalenia
ustawy przez Sejm Prezydentowi Rzeczypospolitej nie
przysługuje prawo wystąpienia do Trybunału Konstytucyjnego w
trybie ust. 3.
Tryb pilny:
◦
◦
◦
◦
projekt Rady Ministrów
Senat – 14 dni
Prezydent – 7 dni
wyjątki:
 wybór Prezydenta RP, Sejm, Senatu, organów
samorządu terytorialnego
 ustrój i właściwość władzy publicznej
 kodeksy
 prawo podatkowe
1. Rada Ministrów może uznać uchwalony przez siebie
projekt ustawy za pilny, z wyjątkiem projektów ustaw
podatkowych, ustaw dotyczących wyboru Prezydenta
Rzeczypospolitej, Sejmu, Senatu oraz organów
samorządu terytorialnego, ustaw regulujących ustrój i
właściwość władz publicznych, a także kodeksów.
2. Regulamin Sejmu oraz regulamin Senatu określają
odrębności w postępowaniu ustawodawczym w sprawie
projektu pilnego.
3. W postępowaniu w sprawie ustawy, której projekt
został uznany za pilny, termin jej rozpatrzenia przez
Senat wynosi 14 dni, a termin podpisania ustawy przez
Prezydenta Rzeczypospolitej wynosi 7 dni.
System kontroli konstytucyjności ustawy:
◦ przez parlament
◦ przez Trybunał Konstytucyjny
◦ przez Radę Konstytucyjną (system francuski)
◦ przez sądy powszechne (system amerykański)




Prezydent (1926 – 1989)
Rada Ministrów (1945 – 1952)
Rada Państwa (1952 – 1989)
Prezydent RP na wniosek Rady Ministrów (art.
234 Konstytucji)
1. Jeżeli w czasie stanu wojennego Sejm nie
może zebrać się na posiedzenie, Prezydent
Rzeczypospolitej na wniosek Rady Ministrów
wydaje rozporządzenia z mocą ustawy w
zakresie i w granicach określonych w art. 228
ust. 3 - 5. Rozporządzenia te podlegają
zatwierdzeniu przez Sejm na najbliższym
posiedzeniu.
2. Rozporządzenia, o których mowa w ust. 1,
mają charakter źródeł powszechnie
obowiązującego prawa.



Jedyny akt wykonawczy do ustawy
Musi być zawsze oparte na ustawowej
podstawie prawnej – delegacja ustawowa
Może być wydawane tylko przez podmioty
wskazane w Konstytucji:
◦
◦
◦
◦
◦
Prezydent RP
Radą Ministrów
Prezes Rady Ministrów
Ministrowie
Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji

Potrójna konkretność delegacji ustawowej:
◦ Wskazuje upoważniony organ
◦ Określa zakres spraw przekazany do uregulowania
◦ Daje wytyczne co do treści rozporządzenia

Zakaz subdelegacji

Nieważność rozporządzenia
◦ Przekroczenie delegacji
◦ Brak delegacji
1. Rozporządzenia są wydawane przez organy
wskazane w Konstytucji, na podstawie
szczegółowego upoważnienia zawartego w
ustawie i w celu jej wykonania. Upoważnienie
powinno określać organ właściwy do wydania
rozporządzenia i zakres spraw przekazanych
do uregulowania oraz wytyczne dotyczące
treści aktu.
2. Organ upoważniony do wydania
rozporządzenia nie może przekazać swoich
kompetencji, o których mowa w ust. 1, innemu
organowi.
Zakres
◦ sprawy często się zmieniające
◦ zamiany nieprzewidywalne i niezależne od
ustawodawcy
◦ określenie szczegółowe trybu działania
Kontrola rozporządzeń
◦ Trybunał Konstytucyjny;
◦ Kontrola sądów administracyjnych;
◦ Kontrola Rady Ministrów na wniosek Prezesa Rady
Ministrów;
◦ Kontrola podmiotu wydającego rozporządzenie
(autokontrola).

Delegacja ustawowa jak w rozporządzeniu

Organ wydający nie musi być wymieniony w
Konstytucji, wystarczająca jest ustawa

Obszar obowiązywania
Organy uprawnione
◦ Organy stanowiące samorządu terytorialnego
◦ organy wykonawcze samorządu terytorialnego
(czasami)
◦ Organy samorządu terytorialnego – przepisy
porządkowe



Akty zawierające statuty;
Akty zawierające przepisy wykonawcze, tj.
akty wydawane na podstawie szczegółowych
upoważnień;
Akty zawierające przepisy porządkowe,
wydawane na podstawie upoważnień
generalnych.
Organy samorządu terytorialnego oraz
terenowe organy administracji rządowej, na
podstawie i w granicach upoważnień
zawartych w ustawie, ustanawiają akty prawa
miejscowego obowiązujące na obszarze
działania tych organów. Zasady i tryb
wydawania aktów prawa miejscowego określa
ustawa.

Prawa i obowiązki dla określonych podmiotów
– stosunek podległy
◦ Kierownictwo
◦ nadzór
◦ kontrola

Organy wydające
◦
◦
◦
◦
Rada Ministrów – uchwały
Prezes Rady Ministrów – zarządzenia
Ministrowie – zarządzenia
Inne organy wg. Trybunału Konstytucyjnego

Delegacja ustawowa

Kontrola



1. Uchwały Rady Ministrów oraz
zarządzenia Prezesa Rady Ministrów i
ministrów mają charakter wewnętrzny i
obowiązują tylko jednostki organizacyjnie
podległe organowi wydającemu te akty.
2. Zarządzenia są wydawane tylko na
podstawie ustawy. Nie mogą one stanowić
podstawy decyzji wobec obywateli, osób
prawnych oraz innych podmiotów.
3. Uchwały i zarządzenia podlegają kontroli
co do ich zgodności z powszechnie
obowiązującym prawem.
Art. 148 Prawa telekomunikacyjnego.
1.
(…) pozwolenie wydaje się podmiotowi, który
spełnia wymagania określone ustawą, oraz jeżeli:
(…)
2) częstotliwości objęte wnioskiem:
a) są dostępne,
b) zostały przeznaczone w Krajowej Tablicy
Przeznaczeń Częstotliwości dla wnioskowanej
służby radiokomunikacyjnej oraz plan
zagospodarowania częstotliwości przewiduje ich
zagospodarowanie zgodne z wnioskiem,
Art. 186 ustawy Prawo o szkolnictwie
wyższym.
1. Szczegółowy regulamin ustalania
wysokości, przyznawania i wypłacania
świadczeń pomocy materialnej dla
studentów (…) w tym szczegółowe kryteria i
tryb udzielania świadczeń pomocy
materialnej dla studentów (…) ustala rektor
w porozumieniu z uczelnianym organem
samorządu studenckiego.
Organy promulgacyjne
 Dziennik Ustaw Rzeczpospolitej Polskiej
 Dziennik Urzędowy Rzeczpospolitej Polskiej
„Monitor Polski”
 Dzienniki urzędowe naczelnych i centralnych
organów administracji rządowej oraz NBP i
ZUS
 Wojewódzkie dzienniki urzędowe
Data promulgacji
Wejście w życie aktu normatywnego
 14 dni od ogłoszenia
 Vacatio legis
 Lex retro nan agit
 Fikcja powszechnej znajomości prawa –
ignorantia iuris nocet
1. Warunkiem wejścia w życie ustaw,
rozporządzeń oraz aktów prawa
miejscowego jest ich ogłoszenie.
2. Zasady i tryb ogłaszania aktów
normatywnych określa ustawa.
3. Umowy międzynarodowe ratyfikowane za
uprzednią zgodą wyrażoną w ustawie są
ogłaszane w trybie wymaganym dla ustaw.
Zasady ogłaszania innych umów
międzynarodowych określa ustawa.

Nowelizacja (nowela):
◦ Wyraźna;
◦ Milcząca (dorozumiana).

Kompilacja
Kodyfikacja

Tekst jednolity

Art. 130 ustawy o udzielaniu
cudzoziemcom ochrony na terytorium RP.
W ustawie z dnia 7 września 1991 r. o
systemie oświaty (Dz. U. z 1996 r. Nr 67,
poz. 329, z późn. zm.5)) w art. 94a w ust. 2
w pkt 5 kropkę zastępuje się przecinkiem i
dodaje się pkt 6 i 7 w brzmieniu:
6) osoby posiadające zgodę na pobyt
tolerowany,
7) osoby korzystające z ochrony czasowej
na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.".


Derogacja – uchylenie
◦ Wyraźna
◦ Milcząca (dorozumiana)
◦ Trybunał Konstytucyjny



Termin – przyszłe, pewne zdarzenie
Warunek – element niepewności
Długotrwałe niestosowanie –desuetudo?

Z uwzględnieniem przepisu art. 632 ustawy,
tracą moc (…) rozporządzenie Prezydenta
Rzeczypospolitej z dnia 27 czerwca 1934 r. Kodeks handlowy
Pierwotne prawo wspólnotowe – traktaty
tworzące Wspólnoty, w tym m.in.:
◦
◦
◦
◦
Traktaty założycielskie (Paryż, 1951);
Traktat z Maastricht (1991 r.);
Traktat z Amsterdamu (1999 r.)
Traktat o Przystąpieniu;
Wtórne prawo wspólnotowe
 Opiera się na kompetencji udzielonej w
pierwotnym prawie wspólnotowym;
 Jest wydawane przez jeden lub kilka organów
Wspólnoty.
Organy:
 Parlament Europejski wspólnie z Radą Unii
Europejskiej
 Sama Rada Unii Europejskiej
 Sama Komisja
Publikacja w Dzienniku Urzędowym Wspólnot
Europejskich
◦ 20 dni
◦ Notyfikacja adresatom (dyrektywy)
Rozporządzenia
 Wiążą wszystkich
 Bezpośrednia skuteczność
 Nie wymagają implementacji do prawa
krajowego
Dyrektywy
 Wiążą państwa członkowskie
 Wiążą co do celu
 Wymagają implementacji do prawa krajowego
Decyzje
 Wiążą określone podmioty
 Bezpośrednia skuteczność
 Nie wymagają implementacji
Opinie i zalecenia
 Niezobowiązujące akty prawne
 Charakter polityczny i moralny
 Dowolny adresat
 Opina wydawana jest w związku z zapytaniem
Prawo sędziowskie
 Europejski Trybunał Sprawiedliwości
 Sąd I instancji
 Precedensy
Download