1 - Bip Rogowo
advertisement
GMINA ROGOWO PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ROGOWO NA LATA 2012-2015 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2016-2019 Październik 2011 1 ul. Daleka 33, 60 – 124 Poznań tel. (+48 61) 65 58 100 fax: (+48 61)65 58 101 www.abrys.pl e – mail: [email protected] PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ROGOWO NA LATA 2012-2015 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2016-2019 Zespół autorski: mgr Joanna Witkowska mgr Michał Grek mgr Magdalena Ferfet 2 1. WSTĘP ........................................................................................................................................................... 7 1.1. 1.2. 1.3. 1.4. 1.5. 2. PRZEDMIOT OPRACOWANIA ...................................................................................................................... 7 ZAKRES OPRACOWANIA ........................................................................................................................... 7 PODSTAWA PRAWNA OPRACOWANIA ........................................................................................................ 7 ŹRÓDŁA DANYCH ..................................................................................................................................... 7 POLITYKA EKOLOGICZNA PAŃSTWA ........................................................................................................ 7 CHARAKTERYSTYKA GMINY ............................................................................................................... 8 2.1. POŁOŻENIE I UWARUNKOWANIA Z NIM ZWIĄZANE ................................................................................... 8 2.2. KLIMAT .................................................................................................................................................. 11 2.3. SPOŁECZNOŚĆ ........................................................................................................................................ 11 2.4. GOSPODARKA......................................................................................................................................... 11 2.5. ROLNICTWO ........................................................................................................................................... 12 2.6. INFRASTRUKTURA INŻYNIERYJNO-TECHNICZNA..................................................................................... 13 2.6.1. Infrastruktura transportowa .......................................................................................................... 13 2.6.2. Zaopatrzenie mieszkańców w wodę ............................................................................................... 14 2.6.3. Odprowadzanie ścieków komunalnych .......................................................................................... 17 2.6.4. Charakterystyka zaopatrzenia gminy w ciepło .............................................................................. 19 2.6.5. Charakterystyka zaopatrzenia gminy w gaz ziemny ...................................................................... 20 2.6.6. Charakterystyka zaopatrzenia gminy w energię elektryczną ......................................................... 20 3. OCHRONA DZIEDZICTWA PRZYRODNICZEGO ............................................................................. 21 3.1. 3.2. 3.3. 3.4. 3.5. 3.6. 3.7. 4. OBSZAR CHRONIONEGO KRAJOBRAZU ................................................................................................... 21 REZERWATY PRZYRODY ......................................................................................................................... 22 POMNIKI PRZYRODY ............................................................................................................................... 24 PROJEKTOWANY PARK KRAJOBRAZOWY ............................................................................................... 24 ZIELEŃ URZĄDZONA ............................................................................................................................... 25 LASY ...................................................................................................................................................... 26 TURYSTYKA ........................................................................................................................................... 30 OCHRONA ZASOBÓW PRZYRODY ..................................................................................................... 33 4.1. ZASOBY NATURALNE.............................................................................................................................. 33 4.1.1. Wody podziemne ............................................................................................................................ 33 4.1.2. Wody powierzchniowe ................................................................................................................... 33 4.1.3. Gleby ............................................................................................................................................. 35 4.1.4. Kopaliny ........................................................................................................................................ 36 5. ZRÓWNOWAŻONE WYKORZYSTANIE MATERIAŁÓW, WODY I ENERGII ............................ 36 5.1. MATERIAŁOCHŁONNOŚĆ, WODOCHŁONNOŚĆ, ENERGOCHŁONNOŚĆ ....................................................... 36 5.1.1. Analiza zużycia wody ..................................................................................................................... 36 5.1.2. Analiza stanu izolacji termicznej obiektów budowlanych .............................................................. 37 5.1.3. Analiza zużycia energii cieplnej .................................................................................................... 37 5.1.4. Analiza zużycia energii .................................................................................................................. 37 5.2. WYKORZYSTANIE ENERGII ODNAWIALNEJ ............................................................................................. 38 5.2.1. Analiza możliwości wykorzystania energii wody ........................................................................... 39 5.2.2. Analiza stanu i możliwości korzystania z energii wiatru ............................................................... 40 5.2.3. Analiza stopnia korzystania z energii biomasy i biogazu .............................................................. 41 5.2.4. Analiza wykorzystania energii geotermalnej ................................................................................. 42 5.2.5. Analiza wykorzystania energii słonecznej ..................................................................................... 42 5.3. KSZTAŁTOWANIE STOSUNKÓW WODNYCH OCHRONA PRZED POWODZIĄ I SKUTKAMI SUSZY .................. 43 6. ŚRODOWISKO I ZDROWIE. DALSZA POPRAWA JAKOŚCI ŚRODOWISKA I BEZPIECZEŃSTWA EKOLOGICZNEGO .................................................................................................... 44 6.1. 6.2. 6.3. 6.4. 6.5. 6.6. JAKOŚĆ GLEB.......................................................................................................................................... 44 JAKOŚĆ WÓD .......................................................................................................................................... 47 ZANIECZYSZCZENIE POWIETRZA ............................................................................................................ 56 POWAŻNE AWARIE ................................................................................................................................. 61 ODDZIAŁYWANIE HAŁASU ...................................................................................................................... 61 ODDZIAŁYWANIE PÓL ELEKTROMAGNETYCZNYCH ................................................................................ 63 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Rogowo na lata 2012-2015 z perspektywą na lata 2016-2019 6.7. EDUKACJA SPOŁECZNOŚCI LOKALNEJ ..................................................................................................... 64 ZARZĄDZANIE PROGRAMEM OCHRONY ŚRODOWISKA ........................................................... 66 7. 7.1. INSTRUMENTY REALIZACJI PROGRAMU................................................................................................... 66 7.1.1. Instrumenty prawne ....................................................................................................................... 66 7.1.2. Instrumenty finansowe ................................................................................................................... 69 7.1.3. Instrumenty społeczne .................................................................................................................... 71 7.1.4. Instrumenty polityczne ................................................................................................................... 71 7.1.5. Instrumenty strukturalne ................................................................................................................ 71 7.2. ORGANIZACJA ZARZĄDZANIA ŚRODOWISKIEM ....................................................................................... 71 7.3. SYSTEMY ZARZĄDZANIA ŚRODOWISKOWEGO ......................................................................................... 71 8. WYZNACZENIE PRIORYTETÓW I CELÓW DO REALIZACJI W RAMACH PROGRAMU ..... 72 9. MIERNIKI REALIZACJI AKTUALIZACJI PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA ............... 74 10. PODSUMOWANIE ................................................................................................................................. 76 11. LITERATURA ......................................................................................................................................... 76 Spis Tabel Tabela 1 Podział gminy Rogowo na sołectwa i miejscowości ............................................................... 10 Tabela 2 Liczba mieszkańców w gminie Rogowo w latach 2008-2010 ................................................ 11 Tabela 3 Ilość przedsiębiorstw działających na terenie gminy Rogowo ............................................... 11 Tabela 4 Podmioty gospodarcze na terenie gminy Rogowo ................................................................. 12 Tabela 5 Użytki rolne na terenie gminy Rogowo ................................................................................... 12 Tabela 6. Infrastruktura techniczna ochrony środowiska w gminie Rogowo latach 2008 – 2010 – sieć wodociągowa ......................................................................................................................................... 14 Tabela 7. Zestawienie SUW należących do gminy ............................................................................... 15 Tabela 8 Zestawienie długości sieci kanalizacyjnej według miejscowości w gminie Rogowo .............. 18 Tabela 9. Infrastruktura techniczna ochrony środowiska w gminie Rogowo w latach 2008 – 20010 – sieć kanalizacyjna .................................................................................................................................. 18 Tabela 10 Przydomowe oczyszczalnie ścieków na terenie gminy Rogowo .......................................... 19 Tabela 11 Zestawienie kotłowni lokalnych na terenie gminy Rogowo .................................................. 20 Tabela 12 Rezerwaty przyrody na terenie gminy Rogowo .................................................................... 23 Tabela 13 Rejestr pomników przyrody na terenie gminy Rogowo ........................................................ 24 Tabela 14 Zieleń urządzona w gminie Rogowo .................................................................................... 25 Tabela 15 Powierzchnia zalesień i odnowień w lasach państwowych w 2009 i 2010 r. [ha] ................ 27 Tabela 16 Powierzchnia lasów i gruntów leśnych [ha] na terenie gminy Rogowo według formy własności w latach 2008 – 2010 ............................................................................................................ 28 Tabela 17 Szlaki turystyczne piesze przebiegające przez gminę Rogowo ........................................... 30 Tabela 18 Cieki wraz z długością na terenie gminy Rogowo ................................................................ 33 Tabela 19 Charakterystyka złóż kruszyw naturalnych w Gałęzewie ..................................................... 36 Tabela 20 Zużycie wody w gminie Rogowo latach 2007 – 2009........................................................... 37 Tabela 21 Zestawienie zasobności gleby na terenie gminy Rogowo .................................................... 45 Tabela 22 Charakterystyka badanych jezior przez WIOŚ na terenie gminy Rogowo ........................... 49 Tabela 23 Ocena stopnia eutrofizacji w jeziorach za lata 2007 – 2009 na terenie gminy Rogowo ...... 49 Tabela 24 Ocena stanu wód powierzchniowych na terenie gminy Rogowo ......................................... 52 Tabela 25 Emisja zanieczyszczeń powietrza z zakładów szczególnie uciążliwych na terenie powiatu żnińskiego w latach 2008-2010 r. .......................................................................................................... 56 Tabela 26 Wyniki klasyfikacji strefy pod kątem ochrony zdrowia w 2010 r. .......................................... 57 Tabela 27 Łączna emisja zanieczyszczeń do powietrza atmosferycznego z zakładów na terenie gminy Rogowo [Mg/rok].................................................................................................................................... 58 Tabela 28 Emisja substancji z instalacji energetycznej - Suszarnia zbóż ............................................. 58 Tabela 29 Roczna wielkość emisji substancji z całej instalacji ............................................................. 59 Tabela 30 Dopuszczalne poziomy hałasu w środowisku. ..................................................................... 62 Tabela 31 Cele i działania POŚ (wojewódzki i powiatowy) ................................................................... 72 Tabela 32 Mierniki monitorowania efektywności Programu .................................................................. 75 4 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Rogowo na lata 2012-2015 z perspektywą na lata 2016-2019 Spis Rycin Rycina 1 Priorytety Polityki Ekologicznej Rzeczpospolitej Polskiej w latach 2009-2012 z uwzględnieniem perspektywy do roku 2016 (Źródło: Polityka Ekologiczna Państwa w latach 20092012 z perspektywą do roku 2016). ........................................................................................................ 8 Rycina 2 Położenie gminy Rogowo na obszarze powiatu żnińskiego .................................................... 9 Rycina 3 Plan batymetryczny jeziora Zioło ........................................................................................... 35 Rycina 4 Plan batymetryczny jeziora Rogowskiego.............................................................................. 35 Rycina 5 Strefy energii wiatru w Polsce wg H. Lorenc (Źródło: Ośrodek Meteorologii IMiGW) ........... 40 Rycina 6 Punkty monitoringu wód powierzchniowych i podziemnych na terenie powiatu żnińskiego .. 48 Rycina 7 Stan wód jeziora Zioło w 2007 r. na podstawie badań monitoringowych WIOŚ Bydgoszcz . 50 Rycina 8 Stan wód jeziora Rogowskiego w 2007 r. na podstawie badań monitoringowych WIOŚ Bydgoszcz ............................................................................................................................................. 51 5 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Rogowo na lata 2012-2015 z perspektywą na lata 2016-2019 6 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Rogowo na lata 2012-2015 z perspektywą na lata 2016-2019 1. Wstęp 1.1. Przedmiot opracowania Przedmiotem niniejszego opracowania jest Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Rogowo przyjętego przez Radę Gminy Rogowo Uchwałą Nr XXVI/160/08 z dnia 30 grudnia 2008 r. 1.2. Zakres opracowania Program swoją strukturą bezpośrednio nawiązuje do Polityki Ekologicznej Państwa na lata 2009–2012 z perspektywą do roku 2016. Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Rogowo na lata 2012-2015 z uwzględnieniem lat 2016-2019, określająca kierunki polityki ekologicznej należy traktować jako wypełnienie obowiązku aktualizacji Polityki Ekologicznej Państwa, a więc odniesienia jej celów i niezbędnych działań do aktualnej sytuacji społeczno-gospodarczej oraz stanu środowiska. Potrzeba tej aktualizacji wynika z prawa ochrony środowiska. Stwarza to, z jednej strony szansę szybkiego rozwiązania wielu problemów ochrony środowiska i poprawy jakości życia mieszkańców, przykładowo poprzez możliwość korzystania ze środków finansowych UE, z drugiej strony oznacza konieczność spełnienia wymagań wynikających z Traktatu Akcesyjnego oraz osiągania celów wspólnotowej polityki ekologicznej, określonych w Szóstym Wspólnotowym Planie Działań w zakresie środowiska naturalnego. Prawo ochrony środowiska w art. 17 ust. 1 wprowadza obowiązek przygotowywania i aktualizowania programu ochrony środowiska, zgodnie z wytycznymi opracowania i przyjęcia przez państwo Polityki Ekologicznej. 1.3. Podstawa prawna opracowania Obowiązek wykonania Programu Ochrony Środowiska wynika z ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 roku – Prawo Ochrony Środowiska (Dz. U. z 2008 r. Nr 25, poz. 150 ze zm.). Zgodnie z przepisami ww. ustawy z wykonania programów gminy sporządzają co 2 lata raporty, które przedstawiane są radzie gminy (art. 18 POŚ). Aktualizacja programu ochrony środowiska jest odzwierciedleniem Polityki Ekologicznej Państwa, mającym wdrożyć jej ustalenia na odpowiednio niższym poziomie. Politykę Ekologiczną Państwa przyjmuje się na 4 lata, z tym że przewidziane w niej działania w perspektywie obejmują kolejne 4 lata. 1.4. Źródła danych Opracowując program wykorzystano dane uzyskane poniżej przedstawionych jednostek: Urząd Gminy w Rogowie, Starostwo Powiatowe w Żninie, Okręgowa Stacja Chemiczno – Rolnicza w Bydgoszczy, Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Gdańsku, Powiatowa Stacja Sanitarno – Epidemiologiczna w Żninie, Kujawsko - Pomorski Zarząd Dróg Wojewódzkich w Bydgoszczy, Kujawsko - Pomorski Zarząd Melioracji i Urządzeń Wodnych we Włocławku, Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Bydgoszczy (WIOŚ), Nadleśnictwo Gołąbki, Główny Urząd Statystyczny (GUS), Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej (IMiGW), Polityka Ekologiczna Państwa W grudniu 2008 r. Rada Ministrów przyjęła Politykę Ekologiczną Państwa na lata 2009-2012 z uwzględnieniem perspektywy do roku 2016. Polityka Ekologiczna jest dokumentem strategicznym, określającym cele i priorytety ekologiczne, a poprzez to wskazującym kierunek działań koniecznych dla zapewnienia właściwej ochrony środowisku naturalnemu. Do realizacji tych założeń władze samorządowe przygotowują odpowiednio wojewódzkie, powiatowe i gminne programy ochrony środowiska. 1.5. 7 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Rogowo na lata 2012-2015 z perspektywą na lata 2016-2019 Główne cele polityki ekologicznej na lata 2009-2012 z perspektywą do roku 2016 Poprawa jakości środowiska Realizacja zasady zrównoważonego rozwoju Powstrzymywanie niekorzystnych zmian klimatu Ochrona zasobów naturalnych, w tym zachowanie różnorodności biologicznej Rycina 1 Priorytety Polityki Ekologicznej Rzeczpospolitej Polskiej w latach 2009-2012 z uwzględnieniem perspektywy do roku 2016 (Źródło: Polityka Ekologiczna Państwa w latach 2009-2012 z perspektywą do roku 2016). Cele pośrednie, to kładą nacisk na ochronę powietrza i przeciwdziałanie zmianom klimatu, a przede wszystkim spełnianie standardów określonych przez UE w tym temacie. Dla terenów, które ich nie spełniają muszą zostać opracowane i wykonane programy naprawcze. Polska powinna także położyć duży nacisk na promocję energii pozyskiwanej z odnawialnych źródeł energii (OZE), a także modernizację już istniejącego przemysłu energetycznego. Wypełnianie założeń Polityki Ekologicznej stało się bodźcem do powołania nowych organów – Generalnego Dyrektora Ochrony Środowiska i regionalnych dyrektorów ochrony środowiska. Jest to krok mający na celu uproszczenie i przyspieszenie procedur środowiskowych. Priorytetem jest weryfikacja listy obszarów NATURA 2000, jak również kontynuacja zalesień i zadrzewień w celu tworzenia korytarzy ekologicznych łączących kompleksy leśne. Ma to ogromne znaczenie dla zachowania różnorodności biologicznej fauny i flory. Wszystkie państwa, w tym także Polska muszą pamiętać o racjonalnym gospodarowaniu zasobami naturalnymi, w szczególności wodą. Polityka Ekologiczna kładzie nacisk na racjonalne korzystanie z zasobów geologicznych i poprawę gospodarki odpadami, zwłaszcza komunalnymi. Gospodarowanie pieniędzmi pozyskanymi z Unii Europejskiej powinno być bardziej efektywne i w dużej mierze skupić się na wyposażaniu kolejnych aglomeracji w oczyszczalnie ścieków i systemy wodno-kanalizacyjne. Polityka Ekologiczna zawsze kładzie też duży nacisk na podnoszenie świadomości ekologicznej społeczeństwa zgodnie z zasadą - „myśl globalnie, działaj lokalnie”. Polska powinna zadbać również o opracowanie ryzyka powodziowego, ochronę gleb, rekultywację terenów zdegradowanych i ochronę przed hałasem. 2. Charakterystyka Gminy Położenie i uwarunkowania z nim związane Gmina Rogowo usytuowana jest na obrzeżu Województwa Kujawsko-Pomorskiego w jego południowo-zachodniej części, wchodzącej w skład powiatu żnińskiego. Graniczy od strony południowej z Województwem Wielkopolskim. Sąsiaduje z gminami Janowiec Wielkopolski, Żnin, Gąsawa, Mogilno, Trzemeszno, Gniezno i Mieleszyn. Gmina Rogowo położona jest pod względem fizyczno-geograficznym w obrębie makroregionu Pojezierza Wielkopolskiego i mezoregionu Pojezierza Gnieźnieńskiego. 2.1. 8 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Rogowo na lata 2012-2015 z perspektywą na lata 2016-2019 Obszar gminy prawie w całości położony jest w zlewni rzeki Wełny, która to rzeka na kilku kilometrowym odcinku tworzy zachodnią granicę gminy. Poza rzeką Wełną na terenie gminy nie ma innych rzek, a istniejąca sieć rowów melioracyjnych wraz z jeziorami pełni funkcję regulatora stosunków wodnych. Pod względem zajmowanej powierzchni (17 856 ha) gmina zajmuje drugie miejsce w powiecie (po mieście i gminie Żnin), zamieszkiwana jest przez 7 040 osób (stan na 31.12.2010 r.). Przez obszar gminy przebiega z północy na południe droga krajowa nr 5, łącząca Gdańsk z południem kraju (Bolków). Rogowo – siedziba lokalnych władz samorządowych oddalona jest od pozostałych miejscowości stanowiących siedziby władz administracji państwowej i samorządowej o: ca 60 km od Bydgoszczy – ośrodka administracji rządowej ca 100 km od Torunia – siedziby wojewódzkich władz samorządowych ca 16 km od Żnina – siedziby powiatowych władz samorządowych Atrakcją turystyczną gminy są liczne jeziora i lasy, które przyciągają zarówno turystów jak i wędkarzy. Rogowo leży na jednej z najciekawszych i najliczniej odwiedzanych tras turystycznych, jaką jest Szlak Piastowski. Rycina 2 Położenie gminy Rogowo na obszarze powiatu żnińskiego 9 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Rogowo na lata 2012-2015 z perspektywą na lata 2016-2019 Tabela 1 Podział gminy Rogowo na sołectwa i miejscowości L.p. Sołectwo 1 Budzisław 2 Cegielnia 3 Cotoń 4 Czewujewo 5 Gałęzewo 6 Gościeszyn 7 Grochowiska Księże 8 Grochowiska Szlacheckie 9 Izdebno 10 11 12 13 Lubcz Mięcierzyn Niedźwiady Recz 14 Rogowo 15 16 Ryszewo Rzym 17 Skórki 18 19 20 Miejscowości wchodzące w skład sołectwa Rodzaj miejscowości Budzisław Cegielnia, Gołąbki Jeziora Cotoń Bożacin Czewujewo Gałęzewo Gałęzewko Gościeszyn, Gościeszynek Sarnówko wieś wieś leśniczówka osada wieś wieś wieś wieś wieś wieś wieś leśniczówka Grochowiska Księże wieś Grochowiska Szlacheckie Ustroń Izdebno Wola Lubcz Mięcierzyn Niedźwiady Recz Rogowo Rogówko Gostomka Łaziska Ryszewo Rzym Skórki Szkółki Wiewiórczyn Zalesie Złotniki wieś Wiewiórczyn Zalesie Złotniki OGÓŁEM Źródło: dane z Urzędu Gminy osada wieś wieś wieś wieś wieś wieś wieś osada kolonia kolonia wieś wieś wieś wieś wieś wieś wieś Powierzchnia gruntów [ha] 492 2239 675 901 687 2292 647 722 423 751 1112 827 521 1454 769 692 887 553 319 401 17856 Liczba mieszkańców wg stanu na 31.12.2010 r. 145 216 105 7 177 93 267 190 95 247 102 4 300 232 20 141 100 389 307 204 106 2135 18 69 46 222 83 175 31 160 54 600 7040 Teren gminy Rogowo jest położony na wysokości 93,5 – 134,0 m n.p.m., deniwelacje osiągają więc 40 m. Rzeźba na terenie gminy została ukształtowana w wyniku działalności lądolodu, podczas zlodowacenia Bałtyckiego w tzw. Studium Poznańskim. Zasadniczą rolę w zmienności krajobrazu odgrywają trzy obszary morfologiczne: wysoczyzna morenowa, równina sandrowa, rynny polodowcowe. Ważnym elementem krajobrazowym są rynny polodowcowe, powstałe w wyniku erozyjnej działalności topniejącego lodowca, które układają się w dwa południkowe ciągi. Wschodnią i południową część gminy (wieś: Gościeszyn, Cegielnia, częściowo Mięcierzyn i Ryszewo) obejmuje równina sandrowa położona na poziomie 100,0 – 110 m n.p.m. 10 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Rogowo na lata 2012-2015 z perspektywą na lata 2016-2019 2.2. Klimat Według podziału Polski na regiony klimatyczne, gmina Rogowo leży w obrębie regionu wielkopolsko-mazowieckiego. Średnia roczna temperatura powietrza wynosi około 8,0 oC. Najwyższe średnie temperatury miesięczne przypadają w lipcu i wahają się granicach 18 oC. Temperatura miesiąca najchłodniejszego, a jest nim styczeń wynosi minus 2,5 oC. Absolutne temperatury maksymalne osiągają 38 oC, natomiast minimalne dochodzą do minus 32 oC. Na analizowanym terenie długość okresu wegetacyjnego wynosi około 210 – 215 dni w ciągu roku. Dla obszaru całej gminy Rogowo, średnia wartość wilgotności względnej powietrza wynosi około 70 – 75%. Średnie roczne sumy opadów na obszarze gminy Rogowo kształtują się na poziome 500 mm. Oznacza to, że gmina leży w obrębie obszaru o najniższych opadach w skali kraju. Na terenie gminy Rogowo dominują wiatry z sektora zachodniego, stanowiące około 40 % wszystkich kierunków. Przeważają na ogół wiatry słabe o średniej prędkości 1 - 2 m/sek. Występują one głównie w miesiącach letnich. Silniejsze wiatry przeważają w okresie jesienno-zimowym oraz wiosną, gdy pogoda charakteryzuje się dużą zmiennością i dynamiką. Średnie prędkości wiatrów w tym okresie przekraczają 3 - 4 m/sek. Cisze występują w ciągu roku przez około 70 dni. Średnia wartość parowania terenowego dla regionu, w którym położona jest gmina Rogowo wynosi około 470 mm. Społeczność Według wg GUSu liczba ludności gminy wyniosła 7 036 osób (stan na dzień 31 grudnia 2010 r.). GUS podaje, że w stosunku do roku 2008 liczba mieszkańców wzrosła o 0,014%. Wszyscy mieszkańcy gminy zamieszkują obszary wiejskie, gmina nie posiada żadnego ośrodka miejskiego, co spowodowane jest bliskim sąsiedztwem miasta – Żnina. 2.3. Tabela 2 Liczba mieszkańców w gminie Rogowo w latach 2008-2010 Jednostka terytorialna 2008 2009 Gmina Rogowo 7 035 7 059 Źródło: GUS 2010 7 036 Saldo migracji w 2010 r. było ujemne i wyniosło -30 osób, jest to bardzo duży spadek, ponieważ w 2009 r. saldo było dodatnie i wynosiło 2 osoby. Obecnie atutem gminy jest duży udział osób w wieku produkcyjnym w strukturze wiekowej ludności. Udział ten wynosi około 63,8%, podczas gdy średnia krajowa ludności w wieku produkcyjnym nie przekracza 61%.1 W roku 2009 udział bezrobotnych w liczbie ludności w wieku produkcyjnym wyniósł 11,6% i był niższy o 0,1% w stosunku do roku poprzedniego. 2.4. Gospodarka Tabela 3 Ilość przedsiębiorstw działających na terenie gminy Rogowo Jednostki zarejestrowane wg PKD 2009 ogółem 447 sektor publiczny 14 sektor prywatny 433 Źródło: GUS 2010 413 14 399 Osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą stanowiły 96,6% zarejestrowanych podmiotów. Najwięcej zarejestrowanych podmiotów należało do sekcji: handel hurtowy i detaliczny, naprawa pojazdów samochodowych (22,5%) oraz budownictwo (22,5%). 1 Źródło: GUS 11 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Rogowo na lata 2012-2015 z perspektywą na lata 2016-2019 Tabela 4 Podmioty gospodarcze na terenie gminy Rogowo SIEDZIBA L.P. PODMIOT (MIEJSCOWOŚĆ) 1 PZZ Spichlerz Zbożowy Rogowo 2 Spółdzielcze Przedsiębiorstwo „EKO-ROL” Rogowo 3 Zakł. Prod.-Handl. „ANDERS” Rogowo 4 Firma Usł.-Handl. „STOLGUM” Rogowo 5 Zakład Cukierniczy „MAKO” Rogowo 6 Prod. wyrobów cukierniczych E. Koperska Rogowo 7 Piekarnia i cukiernia W. Jułkowski Rogowo 8 9 Z-d Masarski A. Lewandowska Z-d Rzeźniczo-Masarski Jakubek-Morawska 10 Prod.Handl.-Usług. R. Pietrzak Rogowo Grochowiska Ks., 20 Gościeszyn 61 11 Prod.-Handl.-Usł. Z. Morawski 12 PROWADZONA DZIAŁALNOŚĆ magazynowanie zbóż produkcja kojców tapicerstwo wulkanizatorstwo produkcja m. in. wyrobów cukierniczych produkcja m. in. wyrobów cukierniczych wypiek pieczywa i wyrobów cukierniczych wyroby mięsne wyroby mięsne produkcja rolnicza Betoniarstwo S.Basiński Złotniki 2, Sarbinowo 2, Rogowo Bożacin 13 Z-d Prod.-Handl.-Usł. E. Jasek Rogowo 14 Rękodzieło „DORA” T. Pogorzały Cotoń 37 wyrób ozdób cukierniczych wyrób ozdób cukierniczych 15 Produkcja wyrobów cukierniczych T. Karbowy Rogowo branża budowlana Źródło: dane z Urzędu Gminy Na terenie gminy zlokalizowane są fermy hodowlane o rodzajach hodowli: krowy, jałówki, cielęta, gęsi i trzoda chlewna. Rozwinięta jest także hodowla zwierząt w gospodarstwach indywidualnych (konie, owce, bydło, trzoda chlewna). Podstawowe obiekty obsługi rolnictwa zlokalizowane są w Rogowie, gdzie świadczona jest większość usług dla rolników. 2.5. Rolnictwo Gmina Rogowo jest gminą o charakterze typowo rolniczym, użytki rolne zajmują ponad 60% powierzchni gminy, natomiast grunty orne – prawie 56%. Ponad ¼ powierzchni stanowią lasy, pozostałe grunty i nieużytki zajmują jedynie niecałe 13%. Tabela 5 Użytki rolne na terenie gminy Rogowo Użytki rolne Powierzchnia ogólna gminy powierzchnia użytków rolnych -grunty orne -sady -łąki -pastwiska lasy pozostałe grunty i nieużytki Źródło: dane z Urzędu Gminy (stan na rok 2010) 12 ha 17 856 10 951 9 952 52 697 250 4 724 2 181 % 100 61,33 55,74 0,29 3,90 1,40 26,46 12,21 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Rogowo na lata 2012-2015 z perspektywą na lata 2016-2019 Rolniczy charakter gminy wynika z wysokiego wskaźnika bonitacji gruntów, sposobu uprawy i nawożenia, który stosowany jest na obszarze gminy. Grunty gminy charakteryzują się dobrą kultura rolną, stanowią kompleksy przydatne zarówno do produkcji roślinnej i hodowli zwierząt. Gmina Rogowo wykorzystuje w sposób optymalny uwarunkowania przyrodnicze i fizjograficzne dla prowadzenia wysokotowarowej gospodarki rolnej. W produkcji roślinnej dominują zboża (około 80 % zasiewów), w tym najwięcej pszenicy, żyta, jęczmienia i pszenżyto ozime. Inne zboża łącznie z kukurydzą na ziarno stanowią 17,6 % zasiewów. Pszenica – 17,9 %, żyto – 13,9 %, jęczmień jary – 13,4 %, pszenżyto ozime – 11,2 %. Z okopowych ziemniaki stanowią 6,3 % powierzchni, a buraki cukrowe – 5,0 % zasiewów. Gmina Rogowo dołączyła do Lokalnej Grupy Działania PAŁUKI - WSPÓLNA SPRAWA. Jest to porozumienie partnerskie osób i instytucji zainteresowanych rozwojem obszarów wiejskich i poprawą jakości życia mieszkańców na terenie 5 gmin w powiecie żnińskim. Partnerstwo zawiązało się w grudniu 2007 roku i przybrało formę stowarzyszenia, której członkami są reprezentanci gmin, organizacji pozarządowych, przedsiębiorstw, instytucji publicznych z obszaru gmin Barcin, Gąsawa, Łabiszyn, Rogowo i Żnin. Członkiem LGD jest także Powiat Żniński. Gmina Rogowo także w kolejnych latach pozostanie obszarem o znaczącej roli rolnictwa w strukturze utrzymania ludności. Gmina będzie wpływać na rozwój rolnictwa w sposób pośredni – wszelkie działania służące rozwojowi sprzyjają bowiem także produkcji rolnej i poprawie życia ludności rolniczej. Wsparcie dla rolnictwa będzie się więc odbywało poprzez: rozwój infrastruktury technicznej - zwłaszcza dróg i kanalizacji, rozwój społeczny – który w warstwie infrastrukturalnej stworzy warunki lepszego funkcjonowania szkolnictwa i kultury, a w warstwie zasobów ludzkich – lepsze warunki wykształcenia i poprawy kwalifikacji zawodowych (a więc także odchodzenia nadmiaru zatrudnienia z rolnictwa). 2.6. Infrastruktura inżynieryjno-techniczna 2.6.1. Infrastruktura transportowa Sieć drogową w gminie tworzą: 1 droga krajowa, 18 dróg powiatowych i 38 dróg gminnych. Ogółem na terenie gminy istnieje 98,200 km dróg w tym: nawierzchni utwardzonej 33,700 km, gruntowe i gruntowo-żużlowe 64,500 km. Gmina corocznie w drodze przetargu nieograniczonego organizuje wykonanie robót polegających na profilowaniu, wałowaniu oraz ścince poboczy dróg gminnych o łącznej długości 71, 920 km (przy średniej szerokości 4,0-5,0 m). Koszt wykonania robót ponosi gmina Rogowo w całości. W roku 2009 gmina Rogowo dokonała przebudowy ulic i dróg o łącznej długości 4, 115 km. W ramach prac została przebudowana droga gminna w miejscowości Rogowo w ciągu ulic: Sportowej, Szkolnej i Hokejowej, o łącznej długości 1,213 km, oraz droga gminnej Nr 130515C Lubczynek Kolonia Gałęzewska i nr 130513C Gałęzewko-Lubcz o długości 2,902 km. W przypadku pierwszej inwestycji wartość przebudowy wyniosła 796 197,70 zł. Zadanie zostało dofinansowane z Regionalnego Programu Operacyjnego 1. Rozwój infrastruktury technicznej 1.1Inwestycje drogowe w wysokości 50%. Druga inwestycja kosztowała 854 829,87 zł, również przy jej realizacji otrzymano dofinansowanie z Funduszu Ochrony Gruntów Rolnych Województwa Kujawsko-Pomorskiego w wysokości 5,5%. Przez gminę Rogowo przebiega droga krajowa nr 5 Żnin-Gniezno (granica woj.), która obecnie jest w przygotowaniu do spełniania warunków drogi ekspresowej. Droga krajowa nr 5 biegnąca z południa w kierunku północnym stanowi jeden z głównych nerwów gospodarki jakimi są drogi o głównym strategicznym dla gospodarki znaczeniu. Droga krajowa nr 5 w swym przebiegu spina cztery wielkie aglomeracje: Wrocław, Poznań, Bydgoszcz oraz Gdańsk stając się tym samym jedną z głównych dróg o podstawowym charakterze dla gospodarki kraju. Według opisu przebiegu trasy w odniesieniu do planowanego układu komunikacyjnego, powiązań z innymi drogami, dostępności, z uwzględnieniem kategorii dróg podzielono drogę krajową nr 5 na sześć sekcji. Przez gminę Rogowo przebiega sekcja 6: Sekcja 6 Początek obwodnicy Żnina i Bożejewic znajduje się za węzłem Jaroszewo. Obwodnica zlokalizowana jest po stronie zachodniej miasta Żnin. Na wysokości skrzyżowania drogi 13 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Rogowo na lata 2012-2015 z perspektywą na lata 2016-2019 wojewódzkiej nr 251 zaprojektowano węzeł Żnin. Następnie droga ekspresowa przechodzi na wschodnią stronę miejscowości Bożejewice i kończy się węzłem Biskupin. Od projektowanego węzła Biskupin drogę zaprojektowano w całkowicie nowym przebiegu, od wschodu omijając miejscowość Czewujewo. W miejscowości Grochowiska Księże zaprojektowano węzeł Rogowo. W rejonie Cotonia projektuje się nowy przebieg po wschodniej stronie miejscowości. Połączenie sieci dróg lokalnych w rejonie Cotonia z drogą ekspresową odbywać się będzie przez węzeł Cotoń. A następnie włączenie projektowanej drogi ekspresowej S5 w planowany przebieg S5 na terenie województwa wielkopolskiego. Przez gminę Rogowo przebiega również europejska trasa E261,zaliczona do kategorii B; wiodąca przez Polskę - ze Świecia przez Bydgoszcz, Poznań do Wrocławia, trasa ta pokrywa się z krajową drogą nr 5. Zaopatrzenie mieszkańców w wodę Mieszkańcy gminy Rogowo zaopatrują się zbiorowo w wodę z sieci wodociągowej, która stanowi własność gminy Rogowo. Na terenie gminy siedem nieruchomości zabudowanych budynkami mieszkalnymi korzysta z własnych ujęć (studnie kopane). W roku 2009 wykonano sieć wodociągową w Rogowie na tzw. wyspę o długości 2,086 km. W ramach inwestycji wykonano dwa przyłącza do budynków mieszkalnych, natomiast włączenie jest do Stacji Uzdatniania Wody w miejscowości Skórki. Koszt wykonania inwestycji był w wysokości 123 522,45 zł Długość sieci wodociągowej rozdzielczej według danych GUS wynosi 167,6 km i z roku na rok nieznacznie wzrasta o kolejne odcinki. Według stanu na rok 2009, w gminie z sieci wodociągowej korzysta 95,7% mieszkańców. 2.6.2. Tabela 6. Infrastruktura techniczna ochrony środowiska w gminie Rogowo latach 2008 – 2010 – sieć wodociągowa Parametr jednostka 2008 2009 2010 długość czynnej sieci rozdzielczej km 165,1 167,5 167,6 połączenia prowadzące do budynków mieszkalnych i zbiorowego zamieszkania szt 1 367 1 389 1 408 woda dostarczona gospodarstwom domowym dam3 274,4 249,4 272,8 Zużycie wody z wodociągów w gospodarstwach domowych m3/dobę b.d. 298,7 322,4 ludność korzystająca z sieci wodociągowej osoba 6 700 6 731 b.d. Źródło: GUS, Bank Danych Lokalnych Na ternie gminy Rogowo znajduje się 7 stacji uzdatniania wody, z czego stacja zlokalizowana w Złotnikach należy do sektora prywatnego zasilającego w wodę mieszkańców Sołectwa Złotniki. 14 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Rogowo na lata 2012-2015 z perspektywą na lata 2016-2019 Tabela 7. Zestawienie SUW należących do gminy Opis pracy stacji Parametry studni głębinowych Termin obowiązywania pozwolenia wodno prawnego Wyposażenie studni 15 SUW-Rogowo stacja pracuje w układzie dwustopniowego pompowania z trzema zbiornikami wyrównawczymi do wody pitnej o pojemności 92 m3 (276 m3) znajdujące się na placu hydroforni, które obsypane są ziemią; - st. gł. Nr 3 – głębokość = 180 m o wydajności eksploatacyjnej – 63,0 m3/h /1982 r/; - st. gł. Nr 4 – głębokość = 178 m o wydajności eksploatacyjnej – 74,0 m3/h /1982 r/; 31 maja 2020 r. max godz. – 60,06 m3/h śred. dob.- 1105,0 m3/d max dob. – 1320,0 m3/d SUW-Czewujewo stacja pracuje w układzie dwustopniowego pompowania z trzema zbiornikami wyrównawczymi do wody pitnej o pojemności 54 m3 stalowe ocieplone znajdujące się na placu hydroforni; SUW-Ryszewo stacja pracuje w układzie dwustopniowego pompowania z dwoma zbiornikami wyrównawczymi do wody pitnej o pojemności 50 m3 znajdujące się na placu hydroforni, które obsypane są ziemią SUW-Skórki stacja pracuje w układzie jednostopniowego pompowania SUW-Mięcierzyn stacja pracuje w układzie jednostopniowego pompowania SUW-Gościeszyn stacja pracuje w układzie jednostopniowego pompowania - st. gł. Nr 1 – głębokość = 153 m o wydajności eksploatacyjnej – 80 m3/h /1984 r/; - st. gł. Nr 2 – głębokość = 158 m o wydajności eksploatacyjnej – 65 m3/h /1985 r/; 30 czerwca 2018 r. max godz. – 56,0 m3/h śred. dob. – 809,0 m3/d max dob. – 1009,0 m3/d - st. gł. Nr 1 – głębokość = 214 m o wydajności eksploatacyjnej – 54 m3/h /1977 r/; - st. gł. Nr 2 – głębokość = 219 m o wydajności eksploatacyjnej – 67 m3/h /1981 r/; 30 czerwca 2018 r. max godz. – 49,1 m3/h śred. dob. – 405,6 m3/d max dob. – 539,0 m3/d - st. gł. Nr 1 – głębokość = 33 m o wydajności eksploatacyjnej – 54 m3/h /1975 r./; - st. gł. Nr 2 – głębokość = 33 m o wydajności eksploatacyjnej – 67 m3/h /1982 r./; 30 czerwca 2018 r. max godz. – 43,7 m3/h śred. dob. – 323,0 m3/d max dob. – 433,0 m3/d - st. gł. Nr 1 – głębokośc = 47 m o wydajności eksploatacyjnej – 25 m3/h /1972 r./; - st. gł. Nr 2 – głębokość = 42 m o wydajności eksploatacyjnej – 18 m3/h /1976 r./; 30 czerwca 2018 r. max godz. – 19,9 m3/h śred. dob. – 183,9 m3/d max dob. – 239,8 m3/d - 3 odzielaziacze Ø 1800; - 3 odzielaziacze Ø 1800; - 2 odzielaziacze Ø 1400; - 4 odzielaziacze Ø 1200; - 3 odzielaziacze / 1 – Ø 1400 i 2 – Ø 1000/; - st. gł. Nr 1 – głębokośc = 50 m o wydajności eksploatacyjnej – 22,8 m3/h /1969 r./; - st. gł. Nr 2 – głębokośc = 54 m o wydajności eksploatacyjnej – 38 m3/h /1976 r./; 30 czerwca 2018 r. st. gł. Nr 1 = max godz. – 14,4 m3/h śred. dob. – 116,44 m3/d max dob. – 149,82 m3/d st. gł. Nr 2 = max godz. – 28,08 m3/h śred. dob. – 272,73 m3/d 8 max dob. – 350,58 m3/d - 2 odzielaziacze Ø 1000; Program Ochrony Środowiska dla Gminy Rogowo na lata 2012-2015 z perspektywą na lata 2016-2019 Obsługiwany obszar - 3 areatory / mieszacze powietrza – napowietrzanie/; - 2 agregaty sprężarkowe typu WAN; - 2 hydrofory; - 4 pompy poziome typu PJM; - 2 agregaty głębinowe typu G100 IB; - chlorator; - agregat prądotwórczy - 3 areatory / mieszacze powietrza – napowietrzanie/; - 2 agregaty sprężarkowe typu WAN; - 2 hydrofory; 6 - 4 pompy poziome typu PJM; - 2 agregaty głębinowe typu GC. i G-80; - chlorator; wieś Rogowo, tzw. Wiktorowo, Łaziska i Kostkowo Czewujewo, Wola, Izdebno, Wiewiórczyn, Grochowiska Księże oraz miejscowości gm. Żnin: Bożejewice i Bożejewiczki oraz gm. Gąsawa: Huby Biskupińskie istnieje tzw. spinka umożliwiająca dostarczanie wody z powyższej stacji na teren oddziaływania stacji uzdatniania wody w Skórkach /Skórki, Szkółki, Rzym i Niedźwiady - 2 areatory /mieszacze powietrza – napowietrzanie/; - 2 agregaty sprężarkowe typu WAN; - 2 hydrofory; - chlorator; - 2 agregaty głębinowe typu G-80/IIIB; - 3 pompy poziome typu PJM; - pompa DLX do dozowania koagulantu siarczan glinu w płynie ALS 8,5 % Ryszewo, Zalesie, Gałęzewo, Gałęzewko, Lubcz, Gostomkę, Grochowiska Szlacheckie oraz Nadleśnictwo Gołąbki Źródło: dane z Urzędu Gminy 16 - 4 areatory /mieszacze powietrza – napowietrzanie/; - 2 agregaty sprężarkowe typu WAN; - 4 hydrofory; - chlorator; - 2 agregaty głębinowe typu GC. i G80VB; - 3 areatory /mieszacze powietrza – napowietrzanie/; - 1 agregat sprężarkowy typu WAN; - 2 hydrofory; - 2 agregaty głębinowe typu GC. i G80IVB; - 2 areatory /mieszacze powiatrza – napowietrzanie/; - 1 agregat sprężarkowy typu WAN; - 1 hydrofor; - 2 agregaty głębinowe typu G80IVB; Skórki, Szkółki, Niedźwiady, Rzym oraz miejscowości gm. Janowiec Wlkp.: Kołdrąb i Posługowo istnieje tzw. spinka umożliwiająca dostarczanie wody z powyższej stacji na teren oddziaływania stacji uzdatniania wody w Czewujewie (Czewujewo, Wola, Izdebno, Wiewiórczyn, Groch. Księżę) Mięcierzyn, Cotoń, Bożacin, Ostrów i Budzisław Gościeszyn, Gościeszynek i Cegielnia Program Ochrony Środowiska dla Gminy Rogowo na lata 2012-2015 z perspektywą na lata 2016-2019 Cele w zakresie sieci wodociągowej na terenie gminy: Zapewnienie mieszkańcom odpowiedniej jakości wody pitnej Ochrona ujęć wody pitnej Informowanie mieszkańców i turystów o jakości wody przeznaczonej do picia i na obszarze kąpielisk Odprowadzanie ścieków komunalnych Oczyszczalnia ścieków (mechaniczno - biologiczna) została zlokalizowana w północno wschodniej części miejscowości Rogowo nad jeziorem Rogowskim w odległości około 150m od linii brzegowej jeziora. Najbliższe otoczenie oczyszczalni stanowią grunty uprawne, jezioro Rogowskie i oddalone o około 300m zabudowania Spółdzielczego Przedsiębiorstwa "EKO ROL". Powierzchnia działki na której wybudowana została oczyszczalnia wynosi 4980 m 2. Oczyszczalnia ścieków w Rogowie o przepustowości 600 m 3/d pracuje z zastosowaniem podwyższonego usuwania biogenów. W związku z kłopotliwą eksploatacją urządzenia workującego DRAIMAD oraz niewystarczającej jego przepustowości w procesie odwadniania osadu były powodem modernizacji oczyszczalni ścieków w zakresie rozwiązań gospodarki osadowej. Zgodnie z przewidzianą technologią odwodniony osad podlega higienizacji. Ilość suchej masy osadu powstającego na Oczyszczalni ścieków wynosi 207,0 ton, który jest stosowany w rolnictwie (odbiór nieodpłatny przez rolników z terenu gminy Rogowo). Praca oczyszczalni ścieków jest uregulowana za pomocą pozwolenia wodnoprawnego OŚ.6224-8/03 z dnia 31 grudnia 2003r., które zostało wydane przez Starostę Żnińskiego i jest ważne do 31 grudnia 2013r. Zgodnie z udzielonym pozwoleniem oczyszczone ścieki wprowadzane są do wód Jeziora Rogowskiego Dużego za pomocą kolektora zrzutowego z oczyszczalni ścieków w Rogowie i nie mogą przekraczać najwyższych niżej wymienionych wartości wskaźników zanieczyszczeń: BZT5 – 25 mg O2/l lub 70-90% redukcji, ChZT – 125 mg O2 lub 75% redukcji, Zawiesina ogólna – 35 mg/l lub 90% redukcji, Azot ogólny – 35% redukcji, Fosfor ogólny – 40% redukcji. Po zakończeniu realizacji ww. zadania ETAP II gmina Rogowo otrzyma dofinansowanie w wysokości 75% w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 działanie „Podstawowe usługi dla gospodarki i ludności wiejskiej”. Na terenie gminy eksploatowane są ponadto trzy oczyszczalnie zakładowe: Zakład Rzeźniczo-Masarski Z.P.Chr. s.c. E. Morawska i W. Jakubek, Grochowiska Księże 20 – oczyszczalnia mechaniczno-biologiczna o wydajności 54 m 3/d; Nadleśnictwo Gołąbki – typu SEBICO o wydajności 1,3 m3/d; 2.6.3. W chwili obecnej ogólna długość sieci kanalizacyjnej w gminie wynosi: 31,4 km w tym kolektorów tłocznych 13,3 km., W gminie znajduje się 9 przepompowni, które zlokalizowane są w miejscowościach: Złotniki, Grochowiska Szlacheckie, Lubcz, Gostomka, Rogowo (pięć przepompowni). Ponadto na oczyszczalni ścieków w Rogowie oraz w miejscowości Lubcz znajdują się punkty ścieków dowożonych, przyjmujące ścieki dowożone wozami asenizacyjnymi Gmina Rogowo posiada opracowany "PLAN ROZWOJU LOKALNEGO GMINY ROGOWA NA LATA 2004-2013" który obejmuje skanalizowanie pozostałej części gminy, ze sprowadzeniem ścieków do odbiornika - oczyszczalni ścieków w Rogowie. W roku 2009 zmodernizowano w miejscowości Złotniki i Grochowiska Szlacheckie sieć kanalizacyjną. Koszt ww. inwestycji zrealizowanej pn. „Poprawa infrastruktury technicznej na terenie gminy Rogowo poprzez przebudowę kanalizacji ściekowej w miejscowości Złotniki i Grochowiska Szlacheckie” wyniósł 487 841,11 zł brutto. Inwestycja została sfinansowana z Funduszu Wsparcia w kwocie 271 050,00 zł. W roku 2010 wybudowano sieć kanalizacją w miejscowości Lubcz o długości 2, 067 km w tym: 1, 648 km kanalizacji ściekowej, 0,383 km kolektora tłocznego oraz dwie przepompownie typu METALCHEM Warszawa. Powyższa inwestycja była realizowana pod nazwą „Budowa kanalizacji ściekowej wraz z przyłączami w miejscowości Lubcz oraz budowa budynku do prasy i 17 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Rogowo na lata 2012-2015 z perspektywą na lata 2016-2019 składowiska osadu na mechaniczno-biologicznej oczyszczalni ścieków w miejscowości Rogowo” ETAP I. Koszt ww. inwestycji wyniósł 1 193 890,48 zł netto. Inwestycja realizowana była w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 działanie „Podstawowe usługi dla gospodarki i ludności wiejskiej”, z którego będzie dofinansowanie w wysokości 75%. W poniższej tabeli znajduje się zestawienie sieci kanalizacyjnej na terenie gminy Rogowo według miejscowości. Tabela 8 Zestawienie długości sieci kanalizacyjnej według miejscowości w gminie Rogowo Wyszczególnienie Długość sieci Przykanaliki Przepompownie kanalizacyjnej w [mb] grawitacyjnej kolektory tłoczne 4 011,5 4 631,0 123,5 sztuk długość [mb] 4 607 68 371 170,5 METALCHEM ENKO Przydomowe ROGOWO 13 585 513 5 GOSTOMKA 365 7 1 LUBCZ 1 855 62 3 1 GROCHOWISKA 734,66 29 1 SZLACHECKIE ZŁOTNIKI 1 648 4 486,0 48 211,64 1 OGÓŁEM 18 187,66 13 252,0 659 5 428,14 11 1 Źródło: Raport z realizacji Programu ochrony środowiska dla gminy Rogowo za okres 2009 – 2010 Pomimo wielu inwestycji realizowanych przez gminę Rogowo wciąż istnieją duże dysproporcje pomiędzy wysokim stopniem zwodociągowania, a gospodarką ściekową. Poprzez tabor asenizacyjny dowożone są do oczyszczalni w Rogowie ścieki od 1 855 mieszkańców, co stanowi 26,48% wszystkich mieszkańców gminy (dane za rok 2010). W porównaniu do roku ubiegłego zwiększyła się liczba mieszkańców korzystających z taboru asenizacyjnego o 735 osób. Tym samym zwiększyła się również ilość ścieków dowożonych do oczyszczalni o 0,28 tys. m3. W 2009 r. od 4 194 mieszkańców dostarczono ścieki do oczyszczalni, w 2010 liczba ta wyniosła już 5 174 osoby. Tabela 9. Infrastruktura techniczna ochrony środowiska w gminie Rogowo w latach 2008 – 20010 – sieć kanalizacyjna 2010 Parametr jednostka 2008 2009 długość czynnej sieci kanalizacyjnej km 28,7 29,4 31,4* połączenia prowadzące do budynków mieszkalnych i zbiorowego zamieszkania szt 659 666 715 ścieki odprowadzone do kanalizacji dam3 113,0 109,22* 122,36* ludność korzystająca z sieci kanalizacyjnej osoba 2 668 2 773* 2 998* Ludność korzystająca z taboru asenizacyjnego osoba b.d. 1 120* 1 855* Źródło: GUS, Bank Danych Lokalnych, * - dane z Urzędu Gminy Według danych z 2009 r., z ogólnej ilości odprowadzanych ścieków komunalnych do oczyszczalni ścieków w Rogowie, wynoszącej 116,52 dam3/rok, 94% ścieków zostało oczyszczonych z podwyższonym usuwaniem biogenów. Cele w zakresie kanalizacji sanitarnej na terenie gminy: sukcesywna rozbudowa sieci kanalizacyjnej w celu podłączenia jak największej ilości nieruchomości, likwidacji szamb oraz dzikich sieci podłączonych do rzeki lub rowów melioracyjnych, skanalizowanie terenów zabudowy skupionej oraz terenów rekreacyjnych. Oprócz oczyszczalni ścieków w Rogowie, mieszkańcy gminy korzystają również z przydomowych oczyszczalni ścieków, które zostały sfinansowane z GFOŚiGW. Ze względu na rozproszony charakter zabudowy w wielu wsiach, trudne jest skanalizowanie tych obszarów. 18 1 1 2 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Rogowo na lata 2012-2015 z perspektywą na lata 2016-2019 Poniżej znajduje się tabela w której przedstawiono ilość tych obiektów na terenie gminy i przeznaczone na ich zakup środki. Tabela 10 Przydomowe oczyszczalnie ścieków na terenie gminy Rogowo Urządzenie Środki Środki Nazwa oddane do Rok finansowe Rok finansowe L.p. OGÓŁEM miejscowości eksploatacji przed 2009 z 2010 z rokiem 2009 GFOŚiGW GFOŚiGW 1. Bożacin 3 3 2. Cotoń 1 1 430,00 1 1 430,00 2 3. Czewujewo 3 3 4. Gałęzewo 4 1 1 430,00 5 5. Gałęzewko 2 1 1 430,00 3 6. Gościeszyn 6 6 7. Gościeszynek 1 1 8. Mięcierzyn 6 6 9. Niedźwiady 1 1 1 430,00 2 10. Ryszewo 2 1 1 430,00 3 11. Skórki 5 1 1 300,00 6 12. Wiewiórczyn 1 1 1 430,00 2 13. Wola 2 2 14. Zalesie 4 4 RAZEM 40 3 4 290,00 5 7 020,00 48 Źródło: Raport z realizacji Programu ochrony środowiska dla gminy Rogowo za okres 2009 – 2010 Ogółem na powstanie przydomowych oczyszczalni od 2006 r. wydano z GFOŚiGW 64 220 zł, z czego koszt realizacji ostatnich pięciu oczyszczalni wykonanych w 2010 r. w miejscowościach Cotoń, Gałęzewo, Gałęzewko, Ryszewo i Skórki wyniósł 7 020 zł. Cele w zakresie kanalizacji deszczowej na terenie gminy: rozbudowa sieci z obowiązkiem realizacji separatorów, na przewodach odprowadzających wody deszczowe do wód powierzchniowych, realizacja urządzeń podczyszczających w obiektach zanieczyszczających ścieki deszczowe, maksymalne ograniczenie powierzchni utwardzanych w celu odprowadzenia wód opadowych bezpośrednio do gruntu, wody opadowe przed odprowadzeniem do odbiornika winny być podczyszczane w stopniu zapewniającym spełnienie wymagań określonych w obowiązujących przepisach, konieczna jest ochrona, konserwacja i udrożnianie z zapewnieniem nienaruszalnego przepływu wód wszelkich cieków. Charakterystyka zaopatrzenia gminy w ciepło Zaopatrzenie gminy w ciepło oparte jest na indywidualnych źródłach ciepła, opalanych głównie węglem kamiennym, zlokalizowanych na obszarze zabudowy jednorodzinnej i 8 kotłowni. Jedynie w Grochowiskach Szlacheckich funkcjonuje kotłownia wykorzystująca olej opałowy. Urządzenia na paliwach stałych emitują do atmosfery SO2, NO2 i CO, które są bardzo uciążliwe. Należy przyjąć kierunek modernizacji urządzeń wytwórczych poprzez użytkowanie paliw o niskim stopniu emisji zanieczyszczeń jak gaz, olej, energia elektryczna. Poniżej znajduje się tabela wraz z charakterystyką kotłowni. 2.6.4. 19 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Rogowo na lata 2012-2015 z perspektywą na lata 2016-2019 Tabela 11 Zestawienie kotłowni lokalnych na terenie gminy Rogowo Kotłownia Wykorzystywane L.p. Dostawca ciepła Obsługiwany teren Miejscowość paliwo Spółdzielnia Lokatorskoosiedle w Złotnikach 1 Złotniki węgiel, miał Własnościowa "Złotniki" 22 budynki Spółdzielnia Mieszkaniowa Grochowiska Szl. 2 Grochowiska Szl. olej opałowy Lokatorsko-Własnościowa Łysin 1 budynek węgiel brunatny Spółdzielcze Przedsiębiorstwo 3 Rogowo 2 bloki 18 rodzinne węgiel kamienny EKO-ROL węgiel brunatny Spółdzielcze Przedsiębiorstwo Zakład produkcyjny 4 Rogowo węgiel kamienny EKO-ROL ROGOWO i usługowy kotłownie zlokalizowane w 5 Rogowo węgiel, miał 5 budynków budynkach wielorodzinnych 6 Rogowo węgiel Szkoła, Przedszkole 2 7 Gościeszyn węgiel Szkoła 1 8 Mięcierzyn węgiel Szkoła 1 Źródło: Program Ochrony Środowiska wraz z Planem Gospodarki Odpadami na lata 2004 – 2007 z perspektywą na lata 2008 – 2011 Większość gospodarstw domowych opalanych jest węglem, indywidualne źródła ciepła na paliwo stałe, często wykazują niską sprawność, co skutkuje znaczną emisją zanieczyszczeń do atmosfery. Wśród czynników nie sprzyjających organizowaniu scentralizowanych systemów zaopatrzenia w ciepło należy wymienić: rozproszenie zabudowy, przewagę zabudowy jednorodzinnej i zagrodowej nad blokową, duży udział obszarów wiejskich. Cele w zakresie rozwoju energetyki cieplnej na obszarze gminy: budowa sieci gazowniczej, sukcesywna likwidacja lokalnych źródeł ciepła na paliwo stałe oraz zabezpieczenie istniejącej centralnej kotłowni dla potrzeb awaryjnych, propagowanie proekologicznych źródeł ciepła. 2.6.5. Charakterystyka zaopatrzenia gminy w gaz ziemny Gmina Rogowo obecnie nie jest zgazyfikowana gazem przewodowym. Czynione są starania o jego budowę z wykorzystaniem składowisk „Kawernowych Podziemnych Zbiorników Gazu” w Hucie Palędzkiej. Kawerny powstałe po wypłukanej soli służą jako podziemne zbiorniki do przechowywania gazu ziemnego, dostarczanego gazociągiem jamalskim. To bezprecedensowe rozwiązanie jest w pełni bezpieczne, w Polsce zastosowano je po raz pierwszy i w dodatku nietypowo, bo w złożu solnym. Napełnianie pierwszego ze zbiorników rozpoczęto jesienią 1996 r. Inwestycja jest ważnym ogniwem zapewnienia Polsce bezpieczeństwa energetycznego - to jeden z największych magazynów gazu w Europie, a jego zawartość może pokryć trzymiesięczne zapotrzebowanie naszego kraju na to paliwo. Mieszkańcy gminy korzystają z kuchni węglowych i kuchni gazowych butlowych. Charakterystyka zaopatrzenia gminy w energię elektryczną Na terenie gminy brak jest głównego punktu zasilania i sieci wysokiego napięcia. Źródłem zasilania gminy w energię elektryczną są GPZ 110/15 kV zlokalizowane w Mogilnie i Trzemesznie. Z GPZ w Mogilnie i Trzemesznie wprowadzone zostały po jednej linii głównej SN-15 kV napowietrzanej AFL 3x70 w kierunku gminy Rogowo, które zasilają promieniście stacje transformatorowe, zlokalizowane na terenie gminy. Na terenie gminy znajduje się łącznie około 109 stacji transformatorowych. Łączna długość linii napowietrznych 15 kV na terenie gminy wynosi około 75 km. 2.6.6. 20 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Rogowo na lata 2012-2015 z perspektywą na lata 2016-2019 Na terenie gminy w kilkunastu miejscowościach wymagana jest konieczność przeprowadzenia modernizacji istniejących linii napowietrznych, w szczególności na fakt zużytej substancji, a także konieczność znaczącego powiększania zapotrzebowania zużywanej energii w budownictwie zagrodowym (zwiększona ilość odbiorników). W roku 2010 ustalono lokalizację nowych inwestycji linii energatycznych: 1) Budowa linii energetycznej kablowej niskiego napięcia n.n.),4 kV wraz ze złączami kablowo-pomiarowymi w rejonie ulicy Bankowej w Rogowie – decyzja nr PP 7331-38/10 z dnia 03 sierpnia 2010 r. 2. Budowa linii energetycznych: a) kablowej średniego napięcia SN-15 kV,w obrębie wsi Izdebno, z wymianą istniejącego słupa obrębie wsi Wiewiórczyn, b) kablowej niskiego napięcia n.n O,4 kV wraz ze złączami kablowo-pomiarowymi w obrębie wsi Wiewiórczyn i wsi Izdebno-decyzja Nr PP7331-1-4/10 z dnia 03 sierpnia 2010 r. 3. Ochrona dziedzictwa przyrodniczego Na terenie powiatu żnińskiego występują obszary węzłowe i korytarze ekologiczne. Obszar węzłowy Pojezierza Gnieźnieńskiego występuje w gminach Rogowo i Janowiec Wielkopolski. Ciąg jezior rynnowych w dolinach rzek: Gąsawki, Wełny i Noteci na Pojezierzu Gnieźnieńskim ma charakter korytarza ekologicznego o znaczeniu krajowym. Korytarze te „spinają” biocentra i strefy buforowe oraz obszary węzłowe o znaczeniu krajowym i międzynarodowym. Charakteryzują się dużą różnorodnością gatunkową, krajobrazową i siedliskową. Są one także ważnymi ostojami dla gatunków rodzinnych i wędrownych, a zwłaszcza dla gatunków rzadkich i zagrożonych wyginięciem. Na terenie gminy Rogowo formami ochrony przyrody objęto 1572,6 ha. W skład tych form wchodzą dwa rezerwaty przyrody o łącznej powierzchni 65 ha, obszar chronionego krajobrazu o powierzchni 1 700 ha (obejmujący swoim zasięgiem 3 gminy Rogowo, Żnin i Janowiec Wielkopolski) i osiem pomników przyrody. 3.1. Obszar Chronionego Krajobrazu Zgodnie z uchwałą Nr VI/106/11 Sejmiku Województwa Kujawsko-Pomorskiego z dnia 21 marca 2011r. w sprawie obszarów chronionego krajobrazu (publ. Dz. Urz. Województwa KujawskoPomorskiego z dnia 22 kwietnia 2011r. Nr 99, poz. 793) w załączniku Nr 15 do uchwały ustanowiono „Obszar Chronionego Krajobrazu Jezior Rogowskich”. Rodzaj występującego ekosystemu: wodny i leśny. Powierzchnia 1 700,00 ha znajduje się na obszarze gmin Żnin, Rogowo i Janowiec Wlkp. Ustalenia dotyczące czynnej ochrony ekosystemów: zachowanie różnorodności biologicznej siedlisk, ochrona zbiorników wód powierzchniowych (naturalnych i sztucznych, płynących i stojących) wraz z pasem roślinności okalającej, prowadzenie racjonalnej gospodarki leśnej, zwiększanie istniejącego stopnia pokrycia terenów drzewostanami, w szczególności na terenach porolnych tam, gdzie z przyrodniczego i ekonomicznego punktu widzenia jest to możliwe, sprzyjanie tworzeniu zwartych kompleksów leśnych o racjonalnej granicy polno-leśnej, tworzenie i utrzymywanie leśnych korytarzy ekologicznych ze szczególnym uwzględnieniem możliwości migracji dużych ssaków. Obszar ten obejmuje ciąg jezior rynnowych: Rogowskie, Zioło, Wolskie, Lubieckie i Jędrzywie. O wydzieleniu tego obszaru zdecydowały względy krajobrazowe jaki i również ochronne. Walory krajobrazowe gminy pozwoliły na wyodrębnienie z jej obszaru regionu turystyczno-wypoczynkowego Jezior Rogowskich o znacznej przydatności do rekreacji. Względy ochronne, to przeciwdziałanie dalszej degradacji jeziora Zioło oraz pozostałych akwenów narażonych na eutrofizację wód, spowodowaną spływem zanieczyszczeń obszarowych z terenów przyległych do jezior. Obszar chronionego krajobrazu Jezior Rogowskich obejmuje ochronę jezior polodowcowych odwadnianych przez rzekę Wełnę i jej niewielkie dopływy w rejonie Rogowa Żnińskiego. Walory krajobrazowe gminy pozwoliły na wyodrębnienie z jej obszaru regionu turystyczno-wypoczynkowego Jezior Rogowskich o znacznej przydatności do rekreacji. Względy ochronne, to przeciwdziałanie dalszej degradacji jeziora Zioło oraz pozostałych akwenów narażonych na eutrofizację wód, spowodowaną spływem zanieczyszczeń obszarowych z terenów przyległych do jezior, a także ścieków komunalnych i przemysłowych. Najważniejszym elementem ochrony tego obszaru jest zespół jezior ze względnie dużym zalesieniem w części południowej gminy. 21 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Rogowo na lata 2012-2015 z perspektywą na lata 2016-2019 Na Obszarze Chronionego Krajobrazu Jezior Rogowskich wprowadza się następujące zakazy: zabijania dziko występujących zwierząt, niszczenia ich nor, legowisk, innych schronień i miejsc rozrodu oraz tarlisk, złożonej ikry, z wyjątkiem amatorskiego połowu ryb oraz wykonywania czynności związanych z racjonalną gospodarką rolną, leśną, rybacką i łowiecką; realizacji przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko w rozumieniu ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko; likwidowania i niszczenia zadrzewień śródpolnych, przydrożnych i nadwodnych, jeżeli nie wynikają one z potrzeby ochrony przeciwpowodziowej i zapewnienia bezpieczeństwa ruchu drogowego lub wodnego lub budowy, odbudowy, utrzymania, remontów lub naprawy urządzeń wodnych; wydobywania do celów gospodarczych skał, w tym torfu, oraz skamieniałości, w tym kopalnych szczątków roślin i zwierząt, a także minerałów i bursztynu; wykonywania prac ziemnych trwale zniekształcających rzeźbę terenu, z wyjątkiem prac związanych z zabezpieczeniem przeciwpowodziowym lub przeciwosuwiskowym lub utrzymaniem, budową, odbudową, naprawą lub remontem urządzeń wodnych; dokonywania zmian stosunków wodnych, jeżeli służą innym celom niż ochrona przyrody lub zrównoważone wykorzystanie użytków rolnych i leśnych oraz racjonalnej gospodarce wodnej lub rybackiej; likwidowania naturalnych zbiorników wodnych, starorzeczy i obszarów wodnobłotnych; lokalizowania obiektów budowlanych w pasie szerokości 100 m od linii brzegów rzek, jezior i innych zbiorników wodnych, z wyjątkiem urządzeń wodnych oraz obiektów służących prowadzeniu racjonalnej gospodarki rolnej, leśnej lub rybackiej. 3.2. Rezerwaty przyrody Na terenie gminy Rogowo znajdują się dwa rezerwaty przyrody o typie leśnym, położone są one na terenie Nadleśnictwa Gołąbki. Rezerwat „Długi Bród” został utworzony w celu ochrony kolonii czapli siwej, natomiast rezerwat „Mięcierzyn” został utworzony ze względów naukowych, dydaktycznych i krajobrazowych fragmentu żyznej buczyny niżowej na terenach niewapiennych. Na obszarze rezerwatów zabronione są: pozyskiwanie, niszczenie lub uszkadzanie drzew i innych roślin, z wyjątkiem przypadków uzasadnionych potrzebami gospodarstwa rezerwatowego, ujętych w planie ochrony; zbieranie wszystkich dziko rosnących roślin, a w szczególności owoców, nasion i grzybów, z wyjątkiem zbioru nasion na potrzeby hodowli lasu; polowanie, chwytanie, płoszenie i zabijanie dziko żyjących zwierząt, niszczenia nor i legowisk zwierzęcych, gniazd ptasich i wybieranie jaj; amatorski połów ryb; wysypywanie, zakopywanie i wylewanie odpadów lub innych nieczystości, innego zanieczyszczenia wód i gleby oraz powietrza; wydobywanie skał, minerałów i torfu; niszczenie gleby lub zmiany sposobu jej użytkowania, w szczególności poprzez pozyskiwanie ściółki leśnej; zakłócania ciszy; palenie ognisk; stosowanie środków chemicznych w gospodarce leśnej; zmiana stosunków wodnych, regulacji rzek i potoków, z wyjątkiem prac związanych z konserwacją koryta rzeki; umieszczanie na obszarze rezerwatu przyrody tablic, napisów, ogłoszeń reklamowych i innych znaków nie związanych z ochroną, z wyjątkiem znaków drogowych i innych znaków związanych z ochroną porządku i bezpieczeństwa; wstęp na teren rezerwatu przyrody poza miejscami wyznaczonymi; 22 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Rogowo na lata 2012-2015 z perspektywą na lata 2016-2019 ruch pojazdów poza drogami publicznymi. W poniższej tabeli przedstawiono charakterystykę obu rezerwatów. Tabela 12 Rezerwaty przyrody na terenie gminy Rogowo Miejsce i data w tym Pow. Cel ochrony/ ogłoszenia Nazwa Data ochrona ogólna typ aktu o rezerwatu utworzenia częściowa [ha] rezerwatu utworzeniu [ha] rezerwatu Zarządzenie ML i PD Nr 57 z 03.05.1965 r. (Mon. Pl. Nr 27, poz. 153) starodrzew Rozporządzenie sosnowy / nr 22/2004 Długi Bród 1965-05-03 11,82 11,82 leśny, Wojewody biocenotyczny Kujawsko – Pomorskiego z 29.04.2004 r. (Dz. Urz. Woj. Kuj. – Pom. Nr 61, poz. 1068) buczyna Zarządzenie niżowa na MOŚZN i L z siedlisku Mięcierzyn 1996-08-14 53,24 53,24 14.06.1996 r. niewapiennym (Mon. Pl. Nr 37, / leśny, poz. 374) biocenotyczny Źródło: http://bydgoszcz.rdos.gov.pl 23 Obowiązujący akt Plan ochrony (miejsce ogłoszenia) Rozporządzenie nr 22/2004 Wojewody Kujawsko – Przygotowanie Pomorskiego z dokumentacji 29 kwietnia w trakcie 2004 r. (Dz. Urz. Kuj. Pom. Nr 61, poz. 1068) Zarządzenie W trakcie MOŚZN i L z 14 przygotowania. czerwca1996 r. Jest (Mon. Pl. Nr 37, dokumentacja. poz. 374) Program Ochrony Środowiska dla Gminy Rogowo na lata 2012-2015 z perspektywą na lata 2016-2019 3.3. Pomniki przyrody Tabela 13 Rejestr pomników przyrody na terenie gminy Rogowo lipa drobnolistna 308 cm w Gościeszynie dąb szypułkowy "Chrobry" 890 cm w Reczu dąb szypułkowy 455cm na cmentarzu w Rogowie dwa dęby szypułkowe 485 cm i 380 cm w leśnictwie Smolary, Nadleśnictwo Gołąbki miłorząb dwuklapowy 170 cm w parku przy urzędzie Gminy w Rogowie dwa dęby szypułkowe 400 cm i 380 cm w leśnictwie Mięcierzyn, Nadleśnictwo Gołąbki wiąz 210 cm w leśnictwie Mięcierzyn, Nadleśnictwo Gołąbki głaz narzutowy obwót 700 cm w leśnictwie Długi Bród, Nadleśnictwo Gołąbki Źródło: dane z Urzędu Gminy 3.4. Projektowany Park Krajobrazowy projektowany Pałucki Park Krajobrazowy (25 km2) Obszar obejmujący liczne jeziora rynnowe z terenu etnograficznych Pałuk. Charakteryzuje się urozmaiconą rzeźbą terenu, występowaniem licznych wzgórz morenowych, dolin a także wielogatunkowych lasów mieszanych. Zlokalizowano na tym terenie sporo ośrodków wypoczynkowych. Dodatkowym atutem jest obecność miejsc związanych z początkami państwa polskiego i kulturą prasłowiańską (Biskupin). 24 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Rogowo na lata 2012-2015 z perspektywą na lata 2016-2019 Zieleń urządzona Istotne znaczenie zwłaszcza dla terenów zabudowanych ma zieleń urządzona. Zieleń urządzona to przede wszystkim obiekty przyrodnicze o formach naturalnych, półnaturalnych i przetworzonych oraz rozmaite założenia ogrodowe istniejące samoistnie lub towarzyszące budowlom. Tereny zieleni urządzonej pełnią funkcje rekreacyjne, ekologiczne i zdrowotne – wpływają na złagodzenie lub eliminację uciążliwości życia w miastach, kształtowanie układów urbanistycznych, wprowadzają ład przestrzenny oraz nadają specyficzny i indywidualny charakter miastu. W poniższej tabeli scharakteryzowano obiekty zieleni urządzonej na terenie gminy Rogowo. Na ternie gminy wykonywanych jest corocznie kilkadziesiąt nowych nasadzeń drzew, w roku 2008 było to 100 drzew, w 2009 – 55, natomiast w 2010 – 15. 3.5. Tabela 14 Zieleń urządzona w gminie Rogowo zieleńce - obiekty zieleńce - powierzchnia tereny zieleni osiedlowej cmentarze - obiekty cmentarze - powierzchnia lasy gminne żywopłoty Źródło: Opracowanie własne na podstawie GUS Jednostka szt ha ha szt ha ha m 2010 8 0,2 2,2 17 6,8 56,4 33 Wraz z dworami, pałacami i folwarkami parki tworzą atrakcyjny element krajobrazu, świadcząc o historii i kulturze danego regionu oraz podkreślają ich ciągłość. Stanowią o odrębności tego miejsca i identyfikacji z nim mieszkańców. Parki maja wielkie znaczenia dla zachowania i ochrony fauny z uwagi na znaczne zróżnicowanie siedliskowe i florystyczne. Są one ważnym elementem w krajobrazie przyrodniczym gminy Rogowo. Parki wiejskie – podworskie znajdują się w miejscowościach: Grochowiska Szlacheckie, Złotniki, Wola, Recz i Rogowo. Podlegają one ochronie przez konserwatorów przyrody i zabytków. park krajobrazowy o powierzchni 2,0226 ha , Grochowiska Szlacheckie „Spis parków i ogrodów zabytkowych w Polsce” – nr rejestru A/216/1-2) – prywatny właściciel. Zespół dworsko-parkowy o powierzchni 2,6879 ha, Recz z XIX w. - prywatny właściciel. Zespół dworsko-parkowy o powierzchni 2,8794 ha, Wola - prywatny właściciel. Zespół dworsko-parkowy, Złotniki - park został ujęty w „Spisie parków i ogrodów zabytkowych w Polsce” (nr rej. A/255/1-2). Zachowanie walorów i zasobów przyrodniczych z uwzględnieniem geo – i bioróżnorodności oraz rozwoju zasobów leśnych Utrzymanie różnorodności siedlisk przyrodniczych i siedlisk gatunków, w tym zapobieganie ich fragmentacji. Bieżąca ochrona obszarów i obiektów prawnie chronionych. Kierunki działań Prowadzenie szkoleń i edukacji (formalnej i nieformalnej) w zakresie ochrony przyrody, krajobrazu i różnorodności biologicznej. Utrzymanie dotychczasowego stanu zabytkowych parków Zahamowanie strat różnorodności biologicznej Cel Ochrona obszarów, zespołów i obiektów nie objętych jeszcze ochroną prawną, a prezentujących dużą Zadanie wartość przyrodniczą Urząd Gminy Rogowo, zarząd powiatu, sejmik Jednostka odpowiedzialna województwa Okres realizacji 2012 – 2019 (zadanie długoterminowe) Szacunkowe nakłady b.d. Priorytet Potencjalne źródło finansowania 25 Środki własne, dotacje WFOŚiGW oraz NFOŚiGW Program Ochrony Środowiska dla Gminy Rogowo na lata 2012-2015 z perspektywą na lata 2016-2019 Zadanie Jednostka odpowiedzialna Okres realizacji Szacunkowe nakłady Potencjalne źródło finansowania Zadanie Jednostka odpowiedzialna Okres realizacji Szacunkowe nakłady Potencjalne źródło finansowania 3.6. Podejmowanie działań w celu powstania Pałuckiego Parku Krajobrazowego Urząd Gminy Rogowo, Starostwo Powiatowe, Sejmik Województwa, RDOŚ 2012 – 2019 (zadanie długoterminowe) b.d. Środki własne, środki WFOŚiGW Ochrona zespołów dworsko-parkowych: Grochowiska Szl., Wola, Złotniki, Recz podlegających ochronie konserwatorów przyrody i zabytków Urząd Gminy Rogowo, Starostwo Powiatowe, właściciele obiektów 2012 – 2019 (zadanie długoterminowe) b.d. Środki własne Lasy Lasy gminy Rogowo według regionalizacji przyrodniczo - leśnej położone są w III Krainie Wielkopolsko - Pomorskiej, w 7 dzielnicy Niziny Wielkopolsko - Kujawskiej. Lasy te stanowią 15 odrębnych kompleksów, z których najmniejszy ma zaledwie 0,25 ha, a największy 29,79 ha. Odległość między najbardziej wysuniętymi kompleksami wynosi w linii prostej około 13 km. Pomimo rozdrobnienia i niewielkiej powierzchni lasy te pełnią bardzo istotne funkcje krajobrazowe i przyrodnicze. Lesistość powiatu żnińskiego wynosi niecałe 16% i jest stosunkowo niska na tle kraju (ogółem lesistość Polski wynosi ponad 28%). W gminie Rogowo sytuacja jest lepsza, tutaj wskaźnik lesistości wynosi 25,5%. Każdy fragment lasu jest cenny ze względu na swoje funkcje środowiskowe (wodochronne, glebochronne, klimatotwórcze), a urozmaicając krajobraz stwarza warunki do bytowania wielu gatunków roślin i zwierząt. Bśw – bór świeży BMśw – bór mieszany świeży LMśw – las mieszany świeży LMw – las mieszany wilgotny Lśw – las świeży Lw – las wilgotny Ol – las olszowy W lasach gminnych gminy Rogowo przeważają siedliska borowe, które łącznie zajmują 67% powierzchni siedlisk. Zwraca uwagę duży (25%) udział siedlisk wilgotnych i bagiennych. Są to drzewostany położone nad brzegami jezior, porośnięte drzewostanami olchowymi zbliżonymi do naturalnych bądź sztucznymi nasadzeniami topolowymi, które będą w bieżącym okresie gospodarczym przebudowywane rębnią zupełną. Podobnie jak w całej Polsce, głównym gatunkiem lasotwórczym jest tutaj sosna, która zajmuje 74 % powierzchni. Duży udział topoli będzie stopniowo ulegał zmniejszeniu , gdyż nowo zakładane uprawy będą miały skład dostosowany do warunków siedliskowych i bardziej zbliżony do naturalnego zbiorowiska roślinnego. 26 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Rogowo na lata 2012-2015 z perspektywą na lata 2016-2019 Średni wiek drzewostanów wynosi 48 lat i jest niższy niż przeciętny dla kraju. Duży udział drzewostanów w III klasie wieku pochodzących z zalesień gruntów porolnych skutkuje wysokim przyrostem zasobności drzewostanów. Na terenie nadleśnictwa Gołąbki występuje 136 gatunków ptaków. Regularnie na przelotach pojawia się dalsze 30. Większość z nich jest przygotowana do życia w środowiskach wodnobłotnych. Stałe kolonie mają kormoran i czapla siwa. Ochroną strefową objęte jest między innymi miejsce rozrodu orła bielika. Występują tu wszystkie charakterystyczne dla niżu środkowej Polski gatunki płazów i gadów. Z ciekawszych ssaków można tu spotkać wydrę, borsuka oraz kilka gatunków nietoperzy. W nadleśnictwie, z roślin objętych ochroną, występują między innymi: wawrzynek wilcze łyko, brzoza niska, pajęcznica liliowata, lilia złotogłów, grążel żółty, grzybień biały, obuwik pospolity. Ewenementem są dwa drzewostany brzozy grabolistnej. Szczegółowe kierunki prowadzenia gospodarki leśnej określają Plany urządzenia lasów. Zgodnie z art.5 ust.1 Ustawy z dn. 28 września1991 r. o lasach (Dz.U.91.101.444), nadzór nad gospodarką leśną w lasach nie stanowiących własności Skarbu Państwa sprawuje Starosta, oraz w zakresie określonym w ustawie, Wojewoda. Powierzchnia ogólna nadleśnictwa wynosi 14 869,66 ha, z czego powierzchnia leśna 13 938,82 ha. Na terenie gminy Rogowo Nadleśnictwo zajmuje powierzchnię 4627,60 ha, z czego powierzchnia leśna wynosi 4 347,98 ha. Obecnie lesistość w zasięgu terytorialnym Nadleśnictwa Gołąbki wynosi tylko 12,6 %. Istniejące kompleksy leśne są bardzo rozdrobnione, a głównym gatunkiem jest sosna zwyczajna, choć większość siedlisk jest odpowiednia dla dębu. Stąd wynika główne zadanie dla pałuckich leśników, jakim jest przebudowa lasów z iglastych na liściaste i mieszane. W poniższej tabeli zaprezentowano działania leśników w zakresie zalesień i odnowień. Tabela 15 Powierzchnia zalesień i odnowień w lasach państwowych w 2009 i 2010 r. [ha] 2009 2010 Wprowadzanie II piętra 1,75 Odnowienie luk 0,35 Odnowienie zrębów 8,75 8,64 Odnowienie w rębinach złożonych 23,53 21,59 Zalesienie gruntów porolnych 0,69 Źródło: dane z Nadleśnictwa Gołąbki W 2009 r. oprócz przeprowadzonych zalesień i odnowień w lasach państwowych zalesiono również grunty prywatne na obszarze 1,77 ha. Nadleśnictwo w Gołąbkach posiada bogatą bazę nasienną, w której najcenniejsze są wyłączone drzewostany nasienne takich gatunków jak dąb szypułkowy, buk zwyczajny i daglezja zielona oraz gospodarcze drzewostany nasienne sosnowe, dębowe, bukowe, brzozowe, daglezjowe i modrzewiowe. Zebrane w nich nasiona wysiewa się na szkółce leśnej w Mięcierzynie, gdzie rocznie produkuje się ponad 3 mln. sadzonek. Wykorzystuje się je do odnowienia lasu i zalesień zarówno w Lasach Państwowych, jak i prywatnych. Zagrożenie upraw leśnych przez pędraki chrabąszcza jest dużym problemem w Nadleśnictwie Gołąbki. Masowe występowanie tego owada od wielu lat stwarza duże problemy w wychowaniu młodego lasu z posadzonych drzewek, dlatego w 2011 r. wykonano oprysk lotniczy powierzchni leśnych celem zwalczania chrabąszcza majowego (imago) w leśnictwach: Oćwieka (gmina Gąsawa), Głęboczek, Jeziora (gmina Rogowo), Niedźwiedzi Kierz (gmina Dąbrowa), na łącznej powierzchni 3705 ha. Zagrożenia lasu Do głównych zagrożeń ekosystemów leśnych należą: zanieczyszczenia powietrza pogarszające stan zdrowotny lasów i osłabiające ich odporność; masowe pojawy (gradacje) szkodliwych owadów (głównie pędraków chrabąszcza) niszczących młode drzew; 27 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Rogowo na lata 2012-2015 z perspektywą na lata 2016-2019 choroby grzybowe powodowane przez hubę korzeni i opieńkę miodową (głównie w drzewostanach rosnących na gruntach porolnych); pożary, którym sprzyja wysoki udział suchych siedlisk z jednowiekowymi drzewostanami sosnowymi; szkody wyrządzane w uprawach leśnych i młodnikach przez zwierzynę; Tabela 16 Powierzchnia lasów i gruntów leśnych [ha] na terenie gminy Rogowo według formy własności w latach 2008 – 2010 2008 2009 2010 ogółem 4 699,9 4697,6 4 707,5 lasy ogółem 4 573,9 4 571,6 4 568,8 grunty leśne publiczne ogółem 4 418,2 4 415,9 4 425,8 grunty leśne prywatne 281,7 281,7 281,7 zalesienia ogółem 6,0 2,5 0 lesistość w % 25,60 25,60 25,50 Źródło: GUS, Bank Danych Lokalnych Strategia realizacji celu: Ze względu na to, że lasy na terenie gminy zajmują jedną czwartą powierzchni, są one bardzo ważnym elementem w systemie przyrodniczym. Dlatego też tak ważną kwestią jest ich ochrona przed zagrożeniami, takimi jak szkodniki owadzie, pożary, oraz zagrożenia antropogeniczne. Lasy Państwowe prowadzą również działania związane z ochroną różnorodności ekosystemowej, które mają na celu umożliwienie kierowania gospodarką leśną w zgodności z zasadami ochrony przyrody. Działania te polegają m. in. na: odtwarzaniu śródleśnych zbiorników i cieków wodnych. Realizowany jest program małej retencji. zachowaniu w stanie naturalnym śródleśnych bagien, trzęsawisk, torfowisk i wrzosowisk. ochronie lasów łęgowych i wilgotnych oraz lasów na skrajnie ubogich siedliskach. rozpoznawaniu siedlisk leśnych. pozostawianiu w zdrowych drzewostanach posuszu jałowego, gałęzi i drzew leżących. pozostawianiu w każdym drzewostanie przewidzianym do użytkowania rębnego od 5 do 10 % starych drzew, w tym wszystkich drzew dziuplastych. rozszerzaniu zakresu pielęgnacji biocenoz i siedlisk przez wprowadzanie do drzewostanów dolnych warstw. stosowaniu przy pozyskaniu drewna technik przyjaznych dla środowiska, polegających na prowadzeniu prac w sposób ograniczający do minimum uszkadzanie pozostających składników lasu. ograniczaniu stosowania środków chemicznych na szkółkach leśnych i zwiększaniu nawożenia organicznego. pozostawianiu bagienek i oczek wodnych oraz wykorzystywaniu istniejących zadrzewień, zakrzewień i sukcesji naturalnej na powierzchniach przeznaczonych do zalesienia. ochronie obiektów leśnych o szczególnych walorach przyrodniczych. Ważnym czynnikiem jaki trzeba wziąć pod uwagę przy zalesianiu gruntów jest konieczność rozpoznania przyrodniczego terenów. Działania te powinny być w taki sposób zaplanowane, aby nie doprowadzić do zniszczenia cennych siedlisk przyrodniczych i stanowisk chronionych gatunków, takich jak murawy kserotermiczne, czy tereny występowania gniewosza plamistego. Fundamentalne znaczenie dla zachowania różnorodności biologicznej ma ochrona ekosystemów wodnych, wód przybrzeżnych morza, rzek i ich dolin, jezior, oczek wodnych i terenów wodno-błotnych. Aby zapewnić ochronę i przetrwanie torfowiskom o nienaruszonych przez człowieka stosunkach wodnych w zasadzie wystarczy ochrona bierna. Ten rodzaj ochrony ma wiele zalet 28 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Rogowo na lata 2012-2015 z perspektywą na lata 2016-2019 m.in. nie niesie za sobą wielkich kosztów, eliminuje się ryzyko związane z podjęciem niewłaściwych, czasami nawet szkodliwych błędów w działaniu. Z drugiej strony ważny jest błąd zaniechania działania, gdy interesujący nas ekosystem wymaga ochrony czynnej np. torfowiska wykazujące objawy osuszenia lub innej degradacji. W niektórych przypadkach ochrona bierna oznacza konieczność wykluczenia lub ograniczenia obecności ludzkiej. Ochrona czynna opiera się na przeciwdziałaniu niewłaściwej często rabunkowej działalności gospodarczej człowieka. Przykładem mogą być prace prowadzone w celu zniwelowania negatywnego wpływu melioracji odwadniających wykonanych w gospodarce leśnej i rolnej (wykonanie przegród podpiętrzających wody w rowach odwadniających, właściwe techniczne wykonanie dróg przecinających tereny podmokłe). Ważnym czynnikiem jest stymulowanie użytkowania rolniczego tych terenów w wyniku wypasu i koszenia. Ma to pozytywny wpływ na kształtowanie walorów przyrodniczych. Zachowanie walorów i zasobów przyrodniczych z uwzględnieniem geo – i bioróżnorodności oraz rozwoju zasobów leśnych Udostępnianie terenów zielonych do korzystania w celach spacerowo – rekreacyjnych Ochrona drzewostanów przed szkodliwymi owadami, pożarami, Kierunki działań zagrożeniami abiotycznymi i antropogenicznymi Ochrona zieleni dolin rzecznych, terenów torfowiskowych i zabagnionych Przeprowadzanie bieżących zabiegów pielęgnacyjnych w lasach Rozwijanie trwale zrównoważonej, wielofunkcyjnej gospodarki leśnej Cel Wspieranie wielofunkcyjnego rozwoju obszarów Zadanie leśnych Jednostka odpowiedzialna RDLP, Urząd Gminy Rogowo Okres realizacji 2012 – 2019 (zadanie długoterminowe) Szacunkowe nakłady b.d. Potencjalne źródło finansowania Budżet państwa Wdrażanie programów zwiększania retencji zlewni oraz renaturalizacji układów hydrologicznych, obejmujących m.in. przywracanie naturalnych starorzeczy, odtwarzanie zanikłych oczek wodnych, Zadanie ochronę przepływu wody pomiędzy ekosystemami, ochronę torfowisk, bagien, zadrzewień i zakrzaczeń jako naturalnych obszarów retencji itp. Jednostka odpowiedzialna Urząd Gminy Rogowo, ARMiR, RZGW, KPZMiUW Okres realizacji 2012 – 2019 (zadanie długoterminowe) Szacunkowe nakłady b.d. Potencjalne źródło finansowania SAPARD, programy rolnośrodowiskowe Promocja walorów przyrodniczych i edukacja Zadanie ekologiczna Jednostka odpowiedzialna Urząd Gminy Rogowo, Urząd Marszałkowski w Toruniu Okres realizacji 2012 – 2019 (zadanie długoterminowe) Szacunkowe nakłady b.d. Potencjalne źródło finansowania RPO Zalesianie terenów o niskich klasach bonitacyjnych Zadanie gleb i gruntów porolnych Jednostka odpowiedzialna ARiMR, właściciele gruntów Okres realizacji 2012 – 2019 (zadanie długoterminowe) Szacunkowe nakłady b.d. Potencjalne źródło finansowania Środki własne Przebudowa lasów z iglastych na liściaste i mieszane Zadanie Jednostka odpowiedzialna Nadleśnictwo Gołąbki Okres realizacji 2012 – 2019 (zadanie długoterminowe) Szacunkowe nakłady b.d. Potencjalne źródło finansowania Środki własne Priorytet 29 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Rogowo na lata 2012-2015 z perspektywą na lata 2016-2019 Zadanie Jednostka odpowiedzialna Okres realizacji Szacunkowe nakłady Potencjalne źródło finansowania Prowadzenie prac pielęgnacyjnych na terenie kompleksów leśnych Nadleśnictwo Gołąbki 2012 – 2019 (zadanie długoterminowe) b.d. Środki własne 3.7. Turystyka Silną stroną gminy Rogowo są walory turystyczne. Turystów przyciągają zarówno zasoby przyrodnicze, jak i historyczne i kulturowe. Turystyka powinna stać się siłą napędową wzrostu społeczno – gospodarczego regionu. W związku z tym należałoby wykorzystać rosnące zapotrzebowanie na usługi turystyczne. Atrakcje powinny mieć wymierne przełożenie na zmniejszenie bezrobocia w gminie i poprawę stanu czystości środowiska oraz na ogólny rozwój. Potencjał tkwiący w przyrodzie i sąsiedztwie zabytków powinien przyciągnąć rzesze turystów. O atrakcyjności obszaru świadczy sąsiedztwo miejsc i obiektów oddziałujących na cały obszar i jednocześnie zwiększających szanse rozwoju gminy. Niewątpliwym atutem gminy Rogowo jest Park Dinozaurów, Kolejną mocną stroną będącą jednocześnie wyróżniającym się elementem obszaru jest folklor pałucki. Zaliczyć do niego należy gwarę, rzeźbę, stroje i haft pałucki. Dzięki silnemu poczuciu tożsamości kulturowej oraz zaangażowaniu lokalnych twórców i zespołów artystycznych, folklor jest ciągle żywy, wzbudza zainteresowanie młodych pokoleń i przyciąga rzesze turystów. Według danych z GUS w 2010 r. na terenie gminy Rogowo funkcjonowały 3 turystyczne obiekty zbiorowego zakwaterowania, w których udzielono ogółem 1848 noclegów, z czego 93 turystom zagranicznym. Tymi obiektami są: Ośrodek Wypoczynkowo – Rehabilitacyjno – Szkoleniowy - Dworek w Reczu – nad jeziorem. Ośrodek prowadzi działalność całoroczną. Przy ośrodku znajduje się pole namiotowe, boisko rekreacyjno-sportowe i kort tenisowy. Ośrodek Turystyczno - Wypoczynkowy nad jeziorem w Woli. Dysponuje on domkami campingowymi, polem namiotowym i strzeżoną plażą. Motel w miejscowości Cotoń 26. Tabela 17 Szlaki turystyczne piesze przebiegające przez gminę Rogowo Kolor Lp. Nazwa Przebieg szlaku Janowiec Wlkp. - rzeka Wełna (most) - Zrazim - Żerniki zielony 1 nad Wełną rzeka Wełna (kładka) - Skórki - Szkółki - Rzym Żnin - Skarbienice - Wenecja - Biskupin - Marcinkowo Dolne czerwony 2 Piastowski - Grochowiska Księże - Rogowo - Rzym - Recz im. Hipolita żółty Zrazim - rzeka Wełna (kładka) - Kołdrąb - Recz - Mielno 3 Cegielskiego Niestronno czarny Niestronno - Głęboczek Mały - gaj. Jeziora - Gołąbki 4 Gołąbki Źródło: www.paluki.pl/pttk/ Km 15,2 28,7 15,1 9,1 Przez gminę Rogowo przebiega również rowerowy szlak turystyczny „Szlak Czterech Gmin” prowadzący przez Żnin - Słębowo - Tonowo - Żerniki - Janowiec Wlkp. - Kołdrąb - Recz - Rogowo Wenecję – Żnin o łącznej długości 80 km. Drugim szlakiem turystycznym jest motorowy „Szlak Pałuckich Kościołów” przebiegający przez Żnin - Brzyskorzystew - Szubin - Jaktorowo - Chojną Żoń - Tarnowo Pałuckie - Potulice k/Wągrowca - Popowo Kościelne - Podlesie Kościelne Świątkowo - Skórki - Ryszewko - Niestronno - Parlin – Gąsawę o łącznej długości 231 km. Szlak kajakowy rzeki Wełny, długość: 115 km Jezioro Wierzbiczańskie – Jezioro Jankowskie – Jankowo Dolne – Jezioro Strzyżewskie – Strzyżewo Kościelne – Orchoł – Jezioro Piotrkowskie – Dębowiec – Jezioro Ławiczno – Brody – Jezioro Biskupiec – Jezioro Rząsno – Jezioro Zioło – Jezioro Rogowskie – Szkółki – Jezioro Tonowskie – Skórki – Tonowo – Jezioro Żernickie – Zrazim – Janowiec Wlkp. – Dziekczyn – Wybranowo – Tumidaj – Mieścisko – Ruda Koźlanka – Łaziska – Straszewo – Wągrowiec – Jezioro Łęgowskie – Łęgowo– Ostrowo Młyn – Wiatrowo – Pruśce Młyn – Pruśce – Jakubowo – Biniewo – 30 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Rogowo na lata 2012-2015 z perspektywą na lata 2016-2019 Cieśle – Rogoźno – Ruda – Nowy Młyn – Żołędzin – Jaracz Młyn – Rożnowo Młyn – Rożnowice – Kowanówko – Rudki – Oborniki Wielkopolskie – ujście Wełny do Warty Rzeka Wełna to jeden z piękniejszych i bardziej urozmaiconych szlaków kajakowych w Wielkopolsce (jest to prawobrzeżny dopływ Warty, który przepływa przez powiaty: gnieźnieński, żniński, wągrowiecki i obornicki). W górnym i środkowym biegu jest to rzeka nizinna, leniwie wijąca się wśród łąk, lasów i pól. W dolnym biegu ma charakter górski. Szlak jest trudny i uciążliwy na odcinku górnym, aż do Jeziora Piotrowskiego, ale dostępny dla spływów masowych oraz zaawansowanych. Wełna przepływa przez bardzo ciekawe okolice pod względem historycznym i krajoznawczym. Dobre możliwości dojazdowe, duża ilość jezior, lasy, rezerwaty, młyny, muzea, zabytkowe kościoły czynią Wełnę i jej dopływy atrakcyjnym szlakiem i zachęcają turystów do spędzenia na nim nawet tygodnia czasu. Wygodne miejsca rozpoczęcia spływu to: przy wysokiej wodzie – Jezioro Wierzbiczańskie lub most w miejscowości Orchoł, normalnie – Rogowo, Janowiec Wlkp. (pomost dla kajaków między mostami drogowym i kolejowym), Ruda k. Mieściska, Wągrowiec (parking koło Muzeum Regionalnego), Rogoźno (przed mostem drogowym na Małej Wełnie), Ruda k. Rogoźna, Wełna (za mostem) i Jaracz Młyn (obok Muzeum Młynarstwa). Szlak kajakowy rzeki Wełny dostępny jest od Jeziora Wierzbiczańskiego. Na terenie Powiatu Gnieźnieńskiego trasa szlaku prowadzi przez: Jezioro Wierzbiczańskie – Jezioro Jankowskie – Jankowo Dolne – Jezioro Strzyżewskie – Strzyżewo Kościelne – Orchoł – Jezioro Piotrkowskie – Dębowiec – Jezioro Ławiczno – Brody – Jezioro Biskupiec. Poniżej zamieszczono opis odcinka szlaku przebiegającego przez teren gminy Rogowo (kilometraż podano w odniesieniu do całego szlaku Wełny). 18 km - wysoki próg przepustowy pod drogą nr 5 Gniezno – Żnin (dwa mosty; przenoska). Wpływamy na teren Powiatu Żnińskiego w województwie kujawsko – pomorskim. Po lewej wysoki, zalesiony brzeg doliny Wełny; 21 km - Jezioro Rząsno (pow. 3 ha, głęb. 1,6 m), wypływ z północnego brzegu; 21,5 km - Cotoń, wieś (gm. Rogowo) po prawej PKS. Przed Jeziorem Zioło zastawka na Wełnie – przenoska; 24,1 km - Jezioro Zioło (pow. 249 ha, dł. 3500 m, szer. 1190 m, głęb. 17,9 m), urozmaicona linia brzegowa, od strony północno – zachodniej wydłużony, bagnisty i zadrzewiony półwysep. Po środku podmokła wyspa (1,4 ha) i sterczące, obumarłe drzewa – siedlisko kormoranów. Płyniemy prawym brzegiem do Rogowa. Do Jeziora Zioło można również dopłynąć rozpoczynając jednodniową trasę z Jeziora Kołdrąbskiego we wsi Kołdrąb (gm. Janowiec Wlkp.) płynąc przez jeziora: Niedźwiady, Kowalewskie i Dziadkowskie, ok. 10 km, najlepiej wczesną wiosną przy wysokim stanie wody; 26,5 km - wypływ Wełny z jeziora, mostek; 27,7 km - Rogowo, wieś gminna przy drodze nr 5 Poznań – Bydgoszcz. Duży zabudowany rynek jest pamiątką po dawnym mieście. Rogowo jest znane z I-ligowej drużyny hokeja na trawie, a ostatnio również Dinozaurów Parku Dinozaurów „Zaurolandia”. Za mostem po prawej przystań rybacka, bar i pole namiotowe; 28 km - Jezioro Rogowskie (na wys. 94 m n.p.m., pow. 285 ha, dł. 3340 m, szer. 1380 m, głęb. 14,4 m) – rozległy akwen wodny, od południowego – zachodu wrzyna się szeroki półwysep. Płyniemy lewym brzegiem aż do północnego skraju jeziora; 31,5 km - wypływ Wełny z jeziora; 32,0 km - Szkółki, wieś w gminie Rogowo, zabudowania po lewej, most drogowy; 32,5 km - Jezioro Tonowskie (pow. 160 ha, dł. 3900 m, szer. 750 m, gł. 7,5 m) – zbiornik, w którego części północnej znajduje się zadrzewiona wyspa (pow. 7,3 ha), na której rośnie okazały dąb szypułkowy (pomnik przyrody). Otaczają ją liczne płycizny i kępy trzcin, które stanowią siedlisko ptaków wodnych i błotnych; 34,5 km - Skórki, wieś w gminie Rogowo, po lewej widoczny kościółek drewniany; 35,5 km - Tonowo, wieś w gm. Janowiec Wlkp., po prawej zabudowania, z parku wyłaniają się budynki Domu Pomocy Społecznej; 31 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Rogowo na lata 2012-2015 z perspektywą na lata 2016-2019 Szlak dalej wiedzie przez: Tumidaj – Mieścisko – Ruda Koźlanka – Łaziska – Straszewo – Wągrowiec – Jezioro Łęgowskie – Łęgowo– Ostrowo Młyn – Wiatrowo – Pruśce Młyn – Pruśce – Jakubowo – Biniewo – Cieśle – Rogoźno – Ruda – Nowy Młyn – Żołędzin – Jaracz Młyn – Rożnowo Młyn – Rożnowice – Kowanówko – Rudki – Oborniki Wielkopolskie – ujście Wełny do Warty. Priorytet Kierunki działań Zachowanie walorów i zasobów przyrodniczych z uwzględnieniem geo – i bioróżnorodności oraz rozwoju zasobów leśnych Wykształcanie zachowań prośrodowiskowych wśród mieszkańców Dbanie o wspólne środowisko przyrodnicze Rozwój turystyki i rekreacji opartej na zasobach kulturowo - historycznych i przyrodniczych Pałuk Zrównoważony rozwój sektora turystyki Cel Tworzenie, poszerzenie i rozwój oferty turystycznej Zadanie i produktu turystycznego Jednostka odpowiedzialna LGD „Pałuki”, Urząd Gminy Rogowo Okres realizacji 2012 – 2015 (zadanie średnioterminowe) Szacunkowe nakłady b.d. Potencjalne źródło finansowania Środki własne Wzmacnianie konkurencyjności regionalnej Zadanie gospodarki rolnej Jednostka odpowiedzialna Urząd Marszałkowski Okres realizacji 2012 – 2019 (zadanie długoterminowe) Szacunkowe nakłady b.d. Potencjalne źródło finansowania Środki własne Wspieranie rozwoju agroturystyki oraz promocja Zadanie dziedzictwa kulturowego Urząd Gminy Rogowo, Starostwo Powiatowe, organizacje Jednostka odpowiedzialna turystyczne, Urząd Marszałkowski Okres realizacji 2012 – 2019 (zadanie długoterminowe) Szacunkowe nakłady b.d. Potencjalne źródło finansowania Środki własne Promocja turystyczna gminy Zadanie Urząd Gminy Rogowo, Starostwo Powiatowe, organizacje Jednostka odpowiedzialna turystyczne Okres realizacji 2012 – 2019 (zadanie długoterminowe) Szacunkowe nakłady b.d. Potencjalne źródło finansowania Środki własne Zagospodarowanie terenu po zlikwidowanym torowisku kolei wąskotorowej, poprzez rozwój ścieżki Zadanie turystyczno-edukacyjnej Jednostka odpowiedzialna Urząd Gminy Rogowo Okres realizacji 2012 – 2019 (zadanie długoterminowe) Szacunkowe nakłady b.d. Potencjalne źródło finansowania Środki własne Zagospodarowanie lasów komunalnych położonych w Zadanie Rogowie w obrębie Jez. Rogowskiego Dużego Jednostka odpowiedzialna Urząd Gminy Rogowo Okres realizacji 2012 – 2019 (zadanie długoterminowe) Szacunkowe nakłady b.d. Potencjalne źródło finansowania Środki własne 32 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Rogowo na lata 2012-2015 z perspektywą na lata 2016-2019 4. Ochrona zasobów przyrody 4.1. Zasoby naturalne 4.1.1. Wody podziemne Regionalizacja hydrogeologiczna obszaru województwa kujawsko-pomorskiego według Mapy Hydrogeologicznej Polski w skali 1:200 000, prezentuje regiony, podregiony i rejony, jako najniższe rangą jednostki. Wydzielone one zostały na podstawie kryteriów uwzględniających przede wszystkim budowę geologiczną oraz specyfikę warunków hydrogeologicznych w obrębie poszczególnych pięter stratygraficznych. Regionalizacja wykonana została głównie pod kątem warunków zaopatrzenia ludności w wodę, a zatem obejmuje głównie zwykłe wody podziemne.. Gmina Rogowo położona jest na obszarze regionu Mogileńskiego. Region ten charakteryzuje się zróżnicowaniem warunków geologicznych. Występują one w osadach czwartorzędu, trzeciorzędu i kredy górnej. Na terenie gminy występują trzy jednostki hydrogeologiczne. Północno-zachodnia część gminy należy do strefy depresji i elewacji solnych. Wschodnia część należy do słupów i wypiętrzeń solnych. Południowo-zachodnia część gminy należy do strefy marginalnej południowej (rynien jeziornych). Jest to strefa największej wodonośności. Gmina posiada zasoby wód podziemnych w warstwach czwarto i trzeciorzędowych, jednakże podstawowa formacją wodonośną jest trzeciorzęd. Warunki eksploatacji wód trzeciorzędowych są trudne, ponieważ warstwy wodonośne położone są bardzo głęboko poniżej 165 m p.p.t., a w Ryszewie nawet 214m. Zasoby wód podziemnych są przeważnie zanieczyszczone geologicznie i wymagają uzdatniania. Wydajność warstw trzeciorzędowych jest znaczna i wynosi średnio 70 m 3/h z jednego otworu. Gmina Rogowo położona jest na obszarze Jednolitej Części Wód Podziemnych Nr PL_GW_6500_042, oraz na obszarze GZWP nr 143 Subzbiornik Inowrocław – Gniezno. GZWP nr 143 wyznaczony został w oparciu o granice zasięgu systemu dolin kopalnych, występujących w osadach mioceńskich w zachodniej części Wielkopolski. Utwory wodonośne znajdują się na głębokości około 120 m i całkowicie są pokryte osadami czwartorzędowymi, w których dominują gliny zwałowe, izolujące je przez przenikaniem zanieczyszczeń z powierzchni terenu. Użytkowanie terenu w obrębie zbiornika jest wybitnie rolnicze 4.1.2. Wody powierzchniowe Rzeki Wełna – prawy dopływ Warty o długości 118 km i powierzchni dorzecza 2621 km². Płynie przez Pojezierze Gnieźnieńskie, Pojezierze Chodzieskie i Kotlinę Gorzowską, w woj. wielkopolskim i kujawsko-pomorskim. Rzeka wypływa we wsi Osiniec koło Gniezna, w górnym i środkowym biegu przepływa przez wiele jezior (m.in. Wierzbiczańskie, Jankowskie, Strzyżewskie, Piotrowskie, Ławiczno, Biskupiec, Zioło, Rogowskie, Tonowskie), do Warty uchodzi w Obornikach. W dolinie Wełny znajduje się kilka rezerwatów: Promenada (florystyczny), Wełna (wodny) i Słonawy (wodny). Tabela 18 Cieki wraz z długością na terenie gminy Rogowo Lp. Nazwa rzeki Długość odcinka rzeki na terenie gminy (km) 1 Wełna 8,490 2 3 4 33 Potok Kołdrąbski Potok Uścikowski Struga Ryszewska I 2,756 1,337 10,735 Dorzecze Stan czystości rzeki (podać rok przeprowadzonych badań) Zarządca Odra Warta 2001 rok poniżej III klasy NON K-P Z M i UW Włocławek BT Inowrocław b.d. j.w. b.d. j.w. b.d. j.w. Odra Wełna Odra Wełna Odra Wełna Program Ochrony Środowiska dla Gminy Rogowo na lata 2012-2015 z perspektywą na lata 2016-2019 Struga Odra 1,713 b.d. Ryszewska II Wełna Struga Odra 5,280 6 b.d. Sadowiecka Wełna Stara Odra 7 b.d. 2,295 Gąsawka Gąsawka Źródło: K-P Z M i UW we Włocławku Oddział Rejonowy w Bydgoszczy 5 j.w. j.w. j.w. Jeziora Gmina Rogowo prawie w całości położona jest w zlewni rzeki Wełny, która to rzeka na kilkukilometrowym odcinku tworzy zachodnią granicę gminy. Poza rzeką Wełną na terenie gminy nie ma innych rzek, a istniejąca sieć rowów melioracyjnych wraz z jeziorami pełni funkcję regulatora stosunków wodnych. W gminie istotne znaczenie gospodarcze i rekreacyjne, stanowią jeziora zgrupowane w północno-zachodniej części gminy. Wszystkie jeziora na terenie gminy Rogowo mają charakter rynnowy, użytkowane są jako jeziora rybackie lub w przypadku jeziora Zioło i Rogowskiego, jako odbiornik oczyszczonych wód z oczyszczalni ścieków. Zbiorniki wodne o powierzchni: 821 ha, a w tym: Jezioro Rogowskie Duże: 320 ha Jezioro Rogowskie Małe: 10 ha Jezioro Wolskie: 196 ha Jezioro Zioło: 230 ha Jezioro Niedźwiedzie: 18 ha Jezioro Lubeckie: 47 ha Na terenie gminy znajdują się również małe leśne jeziora. Wszystkie jeziora należą do Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa. Jezioro Zioło Jest pierwszym z ciągu jezior zlokalizowanych na rzece Wełnie, na terenie województwa kujawsko-pomorskiego. Linia brzegowa jeziora oraz konfiguracja dna są urozmaicone. Z głównej misy jeziornej wyraźnie wyodrębnia się północny, silnie wypłycony fragment jeziora. Stosunkowo płaskie brzegi porośnięte są lasem mieszanym, którego większy kompleks przylega do jeziora od strony zachodniej. Roślinność szuwarowa jest dobrze rozwinięta. Na jeziorze znajduje się niewielka, porośnięta drzewami wyspa, wykorzystywana przez żerujące kormorany. Nad jeziorem nie rozwinęła się zabudowa rekreacyjna. Główne źródło zanieczyszczenia nadal stanowi przepływająca przez jezioro Wełna. Rzeka ta jest odbiornikiem ok. 10 tys. m 3/d oczyszczonych ścieków z Gniezna. Powoduje to, że do jeziora wciąż wprowadzane są znaczne ładunki mineralnych form związków biogennych. Redukcji uległa natomiast ilość materii organicznej transportowanej tym ciekiem. Poprawa nastąpiła również w odniesieniu do stanu sanitarnego na wlocie rzeki do jeziora. Nie stwierdzono także skażenia wód Wełny metalami ciężkimi. 34 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Rogowo na lata 2012-2015 z perspektywą na lata 2016-2019 Rycina 3 Plan batymetryczny jeziora Zioło Jezioro Rogowskie Kolejne jezioro położone na ciągu Wełny. Charakteryzuje się dobrze rozwiniętą linią brzegową i rozczłonkowaniem misy na baseny o zróżnicowanej morfometrii. Z punktu widzenia ochrony zasobów wodnych najmniej korzystne warunki panują w odciętej od głównego plosa, płytkiej, zachodniej odnodze jeziora. Wzdłuż brzegów rozwinął się szeroki, zwarty pas roślinności szuwarowej. W otoczeniu przeważają ziemie uprawne. Do centralnej części jeziora od strony południowo-wschodniej przylegają zabudowania Rogowa. Akwen stanowi odbiornik oczyszczonych ścieków odprowadzanych z oczyszczalni gminnej. Zabudowa letniskowa nieliczna, jednak położona jest w bezpośrednim sąsiedztwie brzegów. Rycina 4 Plan batymetryczny jeziora Rogowskiego 4.1.3. Gleby Pod względem bonitacji najlepsze gleby klas I-IIIb zajmują 30,6 % użytków rolnych i występują licznie w północnej części gminy. Większość gleb ornych zalicza się do klasy IV (42,8 %). Użytków zielonych jest także najwięcej w klasie IV. Użytki zielone zajmują około 9 % użytków rolnych. Gleby najczęściej wytyczone są z piasków gliniastych zalegających na glinie względnie z glin spiaszczonych i tworzą gleby płowe. Gleby wytworzone z piasków słabogliniastych podścielonych gliną lub na piaskach luźnych, tworzą gleby rdzawe. Na terenie gminy Rogowo występuje duża zmienność typów gleb. Oprócz gleb płowych i rdzawych występują czarne ziemie, gleby murszowo-mineralne, mułowo-torfowe, brunatne właściwe wyługowane , torfowe i murszowo-torfowe. Procentowy udział gleb: płowe – 44 %, rdzawe – 29 %, czarne ziemie – 8 %, mułowotorfowe – 5 %, murszowo-mineralne – 4 %, torfowe i murszowo-torfowe – 4 %, brunatne właściwe wyługowane i typowe po 3%. 35 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Rogowo na lata 2012-2015 z perspektywą na lata 2016-2019 Wskaźnik bonitacji gleb jest średni i wynosi dla użytków rolnych 0,91, z czego dla gruntów ornych i dla użytków zielonych 0,66. Wskaźnik jakości rolniczej przestrzeni produkcyjnej, charakteryzujący łącznie jakość gleb, warunki wodne i klimatyczne wynosi 67,4 i jest porównywalny ze średnim wskaźnikiem wojewódzkim (67,4). Zróżnicowane ukształtowanie terenu, obecność pasma Jezior Rogowskich oraz występujące wąwozy przyczyniły się do zagrożenia części obszaru gminy erozją gleb, w tym w około 32 % wietrzną, 0,8 % wodną i w niewielkim stopniu wąwozową. 4.1.4. Kopaliny Na obszarze gminy występują dość liczne surowce. Są one reprezentowane przez surowce okruchowe – głównie piaski akumulacji rzecznej, piaski eoliczne, piaski i żwiry akumulacji wodnolodowcowej. Surowce iglaste występują na obszarze gminy sporadycznie, przeważnie jako gliny zwałowe piaszczyste z domieszką żwirów z otoczaków. Spośród surowców niebudowlanych na uwagę zasługują torfy, które mogą być wykorzystane na potrzeby rolnictwa. W południowo-wschodniej części gminy występują złoża soli kamiennej – zaliczane do kopalin podstawowych. Eksploatowane są one metodą wyługowywania z kopalni „Mogilno”. Projektowana docelowa produkcja wynosi 5,5 miliona m 3/rok solanki nasyconej. Kopalnia położona jest na terenie tzw. obszaru górniczego „Palędzie”. Jest to obszar podlegający ochronie stosownie do przepisów prawa górniczego oraz przepisów szczególnych regulujących ochronę środowiska i ochronę obiektów specjalnych. Ustanowiony został dla ochrony kopalni soli „Palędzie” i obejmuje swoim zasięgiem ogół nieruchomości i ich części składowych znajdujących się w zasięgu wpływu na powierzchnie eksploatacji górniczej złóż soli. Ochrona terenów górniczych polega na zapobieganiu powstawania szkód w środowisku w obiektach i urządzeniach położonych na tych terenach przez stosowanie w terminie technicznie możliwym i gospodarczo uzasadnionym odpowiedniej profilaktyki, naprawianiu szkód górniczych i rekultywacji terenów górniczych. W Gałęzewie znajdują się trzy eksploatowane złoża kruszyw naturalnych, poniżej znajduje się ich charakterystyka. Tabela 19 Charakterystyka złóż kruszyw naturalnych w Gałęzewie Nazwa złoża Kopaliny wg NKZ Forma złoża Powierzchnia złoża [ha] Gałęzewo I Złoża piasków budowlanych Gałęzewo II Złoża piasków budowlanych Gałęzewo III Złoża piasków poza piaskami szklarskimi Źródło: Opracowanie własne Mineralnych MIDAS 5. pokładowa 1,99 Średnia miąższość złożą [m] 3,00 pokładowa 1,99 2,37 pokładowa 20,45 2,77 na podstawie Systemu Gospodarki i Ochrony Bogactw Zrównoważone wykorzystanie materiałów, wody i energii 5.1. Materiałochłonność, wodochłonność, energochłonność 5.1.1. Analiza zużycia wody Gmina Rogowo jest w znacznym stopniu zwodociągowana. Sukcesywna budowa stacji wodociągowych i rozbudowa sieci wodociągowej zaowocowała powszechnym dostępem większości mieszkańców gminy do odpowiedniej jakościowo i ilościowo wody pitnej. Porównując lata ubiegłe, można zauważyć, że wzrasta średnie zużycie wody na zarówno na jednego mieszkańca, jak i na jednego korzystającego/ odbiorcę, chociaż rok 2009 wykazuje już tendencję spadkową. Nowe inwestycje wodociągowe przyczyniają się do powstawania nowych przyłączy, co jest główną powodem tego wzrostu. 36 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Rogowo na lata 2012-2015 z perspektywą na lata 2016-2019 Tabela 20 Zużycie wody w gminie Rogowo latach 2007 – 2009 Parametr jednostka Zużycie wody na 1 mieszkańca m3 Zużycie wody na 1 korzystającego/ odbiorcę m3 Źródło: GUS, Bank Danych Lokalnych 2007 39,3 40,6 2008 39,7 41,0 2009 35,8 37,1 Cele w zakresie zużycia wody na terenie miasta i gminy: należy utrzymywać na terenie gminy studnie lokalne, sukcesywna modernizacja i uzupełnienie sieci wodociągowej rozbudowa sieci i przyłączanie nowopowstających obiektów do niej 5.1.2. Analiza stanu izolacji termicznej obiektów budowlanych Według danych GUS (2009 r.) na terenie gminy Rogowo znajduje się 1 961 mieszkań. Można przypuszczać, że większość zbudowana została w starej technologii, w związku z tym zaledwie kilka procent tych budynków spełnia warunki energochłonności określone stosownymi normami. W ostatnim czasie obserwuje się wzrastającą liczbę przeprowadzanych termomodernizacji budynków również przez indywidualnych użytkowników. Skuteczna termomodernizacja budynków pozwala na zatrzymanie nawet 15-25 % ciepła w budynkach. Prace termomodernizacyjne pozwalają na lepszą izolację termiczną obiektów, zmniejszenie współczynnika przenikalności cieplnej nowych okien i ocieplonych ścian, co powoduje zmniejszenie udziału tych obiektów w tworzeniu "efektu cieplarnianego". Zmniejsza się również zapotrzebowanie na energię cieplną, co z kolei wpływa na zmniejszenie zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego. Podczas wykonywania prac termomodernizacyjnych należy jednak zwrócić uwagę na gatunki chronione ptaków, w szczególności na jerzyka (Apus apus) i wróbla (Passer domesticus). Przed podjęciem prac należy przeprowadzić inwentaryzację budynków pod kątem występowania ww. gatunków, termin i sposób wykonania prac należy dostosować do ich okresów lęgowych. Większość mieszkańców gminy ciągle korzysta z węgla, aby ogrzać swoje gospodarstwa domowe. Termomodernizacja nie tylko ogranicza koszty związane ze zużyciem węgla, lecz również przyczynia się do poprawy jakości powietrza, gdyż mniejsza ilość zużytego węgla warunkuje mniejszą emisję do atmosfery gazów i pyłów. 5.1.3. Analiza zużycia energii cieplnej Energia cieplna wykorzystywana jest w gminie: do ogrzewania pomieszczeń i przygotowania ciepłej wody w budownictwie mieszkaniowym; do przygotowania posiłków w gospodarstwach domowych; na potrzeby zakładów przemysłowych (ogrzewanie, ciepła woda użytkowa, technologia); do ogrzewania pomieszczeń i przygotowania c.w.u, ewentualnie na potrzeby technologiczne (w kuchniach) w szkołach i innych obiektach usługowych, itp. Zapotrzebowanie na ciepło u odbiorców jest w pełni zaspokajane z istniejących na terenie gminy źródeł. 5.1.4. Analiza zużycia energii Zapotrzebowanie na energię elektryczną na terenie gminy Rogowo z pewnością w najbliższych latach będzie wzrastać. Gmina nie posiada jednak opracowanego „Projektu założeń do planu zaopatrzenia gminy w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe” dlatego trudno przewidzieć jak będzie wyglądać wzrost zużycia. Wzrost w mocy i energii elektrycznej spowodowany będzie: wzrostem liczby odbiorców energii i mocy elektrycznej; wzrostem ilości odbiorników elektrycznych; wzrostem ogrzewania akumulacyjnego; wzrostem grzejnictwa w budownictwie indywidualnym; 37 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Rogowo na lata 2012-2015 z perspektywą na lata 2016-2019 rozwojem przemysłu, usług, handlu, turystyki i warsztatów; rozwojem klimatyzacji; rozwojem przetwórstwa rolno-spożywczego, przechowalnictwa i chłodnictwa. Racjonalizacja zużycia energii, wody i surowców wraz ze wzrostem udziału wykorzystywanych zasobów odnawialnych Wspieranie działań zmierzających do ograniczenia zużycia materiałów, wody i energii na jednostkę produktu podejmowanych zarówno przez podmioty gospodarcze jak i instytucje publiczne. Wspieranie stosowania zamkniętych obiegów wody w Kierunki działań przedsiębiorstwach. Wspieranie działań zmierzających do zmniejszenia zużycia wody i podniesienia efektywności wykorzystania energii w gospodarce komunalnej. Racjonalizacja zużycia energii, wody i surowców Cel Prowadzenie działań na rzecz poprawy efektywności Zadanie ogrzewania poprzez „termomodernizacje” obiektów Jednostka odpowiedzialna Zarządcy nieruchomości Okres realizacji 2012 – 2019 (zadanie długoterminowe) Szacunkowe nakłady b.d. Środki zarządców WFOŚiGW fund. Strukturalne inne Potencjalne źródło finansowania fundusze Eliminowanie węgla jako paliwa dla ogrzewania Zadanie gospodarstw domowych Jednostka odpowiedzialna Urząd Gminy Rogowo Okres realizacji 2012 – 2019 (zadanie długoterminowe) Szacunkowe nakłady b.d. Potencjalne źródło finansowania Środki własne System dofinansowania działań Zadanie termomodernizacyjnych Jednostka odpowiedzialna Urząd Gminy Rogowo Okres realizacji 2012 – 2019 (zadanie długoterminowe) Szacunkowe nakłady b.d. Potencjalne źródło finansowania Środki własne Zachęcanie mieszkańców do używania w swoich pojazdach biopaliw, benzyny bezołowiowej i gazu, Zadanie oraz korzystanie z komunikacji zbiorowej Jednostka odpowiedzialna Urząd Gminy Rogowo Okres realizacji 2012 – 2019 (zadanie długoterminowe) Szacunkowe nakłady b.d. Potencjalne źródło finansowania Środki własne Priorytet 5.2. Wykorzystanie energii odnawialnej Zmiany klimatu, kwaśne deszcze, dziura ozonowa, degradacja chemiczna gleb jest wynikiem działalności człowieka na środowisko. Emisja do atmosfery gazów: dwutlenku węgla, dwutlenku siarki, tlenków azotu jest głównym problemem ekologicznym. Źródłem tych gazów jest spalanie paliw, głównie dla celów energetycznych. Należy podejmować działania zmierzające do zmniejszenia energochłonnych procesów produkcyjnych, zmianę struktury zużywanych paliw, a także wzrost produkcji energii ze źródeł odnawialnych oraz bezemisyjnych. W Polsce głównym źródłem energii cieplnej jest węgiel kamienny. W sezonie grzewczym następuje więc wzrost emisji pyłowo – gazowej na terenach zabudowy zagrodowej i mieszkaniowej. "Strategia rozwoju energetyki odnawialnej" przyjęta przez Radę Ministrów uchwałą z dnia 5 września 2000 roku, zakłada zwiększenie udziału energii ze źródeł odnawialnych w bilansie paliwowoenergetycznym kraju do 7,5% w 2010 roku i do 14% w roku 2020. 38 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Rogowo na lata 2012-2015 z perspektywą na lata 2016-2019 Cel ten wymaga podjęcia szeregu działań, zarówno w skali krajowej, wojewódzkiej jak i lokalnej. W przypadku gminy Rogowo, podobnie jak i powiatu żnińskiego, działania te powinny dotyczyć przede wszystkim wprowadzenia tzw. energii zielonej, z wykorzystaniem funduszy UE dla rozwoju rynku upraw oraz energetycznego użytkowania biomasy, a także większego wykorzystania energii wodnej. Rozwój energetyki odnawialnej pozwoli to na zaktywizowanie społeczności lokalnej do działalności gospodarczej, co w konsekwencji prowadzić będzie do rozwoju terenów wiejskich, wykorzystania gruntów na plantacje biomasy, wykorzystania niepełnowartościowego drewna z gospodarki leśnej, a także wykorzystania odpadów komunalnych. W ostatnim czasie w Polsce, również i w województwie kujawsko - pomorskim, notuję się wyraźny wzrost zainteresowania uprawą polową gatunków roślin szybko rosnących (np. wierzba krzewiasta, ślazowiec pensylwański) i wykorzystaniem biomasy na cele energetyczne. Władze wojewódzkie i powiatowe będą wspierały projekty w zakresie budowy urządzeń i instalacji do produkcji i transportu energii wytwarzanej w oparciu o źródła odnawialne. Możliwości gminy w tym zakresie są ograniczone i dotyczą głównie działań promocyjnych. Analiza możliwości wykorzystania energii wody Energetyka wodna przekształca energię potencjalną cieków wodnych w energię elektryczną za pomocą turbin. Energetyczne zasoby wodne Polski są niewielkie ze względu na niezbyt obfite i niekorzystnie rozłożone opady, dużą przepuszczalność gruntu i niewielkie spadki terenów. Najbardziej rozpowszechnione w kraju są małe elektrownie wodne (MEW). Według przyjętej nomenklatury są to elektrownie o mocy zainstalowanej nie większej niż 5 MW. W ostatnich latach wzrosło zainteresowanie MEW, które mogą wykorzystywać potencjał niewielkich rzek, rolniczych zbiorników retencyjnych, systemów nawadniających, wodociągowych, kanalizacyjnych i kanałów przerzutowych. Zalety MEW: nie zanieczyszczają środowiska i mogą być instalowane w licznych miejscach na małych ciekach wodnych, mogą być zaprojektowane i wybudowane w ciągu 1-2 lat, wyposażenie jest dostępne powszechnie, a technologia dobrze opanowana, prostota techniczna powoduje wysoką niezawodność i długą żywotność, wymagają nielicznego personelu i mogą być sterowanie zdalnie, rozproszenia w terenie skraca odległości przesyłu energii i zmniejsza związane z tym koszty. 5.2.1. Energia wody należy do najczystszych źródeł energii nie powodujących ubocznych niekorzystnych zjawisk. Gmina Rogowo, nie ma wód rzecznych, które byłyby dużym potencjalnym źródłem energii odnawialnej. Dodatkowym minusem są wysokie nakłady inwestycyjne oraz mała opłacalność w stosunku do uzyskanej mocy elektrycznej. Jednakże istnieje możliwość wykorzystania istniejących cieków wodnych do budowy małych (mikro) elektrowni wodnych, jednak taka inwestycja wymaga szczegółowej analizy warunków wodnych, prędkości przepływu, oraz analiz techniczno-ekonomicznych. Trzeba jednak zwrócić uwagę na możliwość wystąpienia zagrożeń związanych z powstawaniem tego typu inwestycji. Elektrownia wodna wymaga budowy piętrzenia przegradzającego koryto rzeki, a każde piętrzenie wpływa negatywnie na ekosystem rzeki. Nawet MEW o niewielkiej mocy powodują śmiertelność ryb podczas ich spływu w dół rzeki – ryby są ranione lub zabijane podczas przepływania przez komorę turbiny. Co więcej regulacje i zapory zmniejszają zdolność retencyjną dolin – mniej wody powodziowej może się zmieścić w uregulowanej, poprzegradzanej zaporami rzece i w jej dolinie niż w korycie i w dolinie rzeki naturalnej. W związku z tym w nowoczesnej ochronie przeciwpowodziowej odchodzi się od regulacji i grodzenia rzek na rzecz renaturyzacji rzek i przywracania ich dolinom naturalnej zdolności retencyjnej – rzeka po prostu musi się gdzieś rozlać. Małe elektrownie wodne nie mogą być traktowane jako skuteczne narzędzie zmniejszania ryzyka powodzi. Najbardziej widocznym, negatywnym skutkiem budowy MEW jest to, że niszczy okoliczny krajobraz, co to szczególnie istotne w przypadku inwestycji zlokalizowanych na terenach objętych ochroną. Inne negatywne aspekty, które mogą wystąpić przy realizacji tego typu projektów, to: Przesiedlenia osad ludzkich, Wysokie nakłady inwestycyjne, 39 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Rogowo na lata 2012-2015 z perspektywą na lata 2016-2019 Ograniczony dostęp , Zależność od warunków pogodowych (susza). Analiza stanu i możliwości korzystania z energii wiatru Najważniejsze korzyści ekologiczne płynące z wykorzystania energii wiatrowej to: brak emisji gazów cieplarnianych przy produkcji energii, brak emisji SO2, NOx i pyłów do atmosfery, brak powstawania odpadów stałych, gazowych, odorów i ścieków, brak zanieczyszczeni wód i gleby, brak degradacji terenu i strat w obiegu wody, które mają miejsce przy konwencjonalnym pozyskiwaniu energii, korzyści gospodarcze i społeczne. Dla uzyskania realnych wielkości energii użytecznej z wiatru wymagane jest występowanie odpowiednio silnych wiatrów (o prędkości powyżej 4 m/s) o stałym natężeniu. Gmina Rogowo leży w III (korzystnej) strefie wietrzności. Obecnie jednak nie planuje się żadnych inwestycji tego rodzaju. 5.2.2. Rycina 5 Strefy energii wiatru w Polsce wg H. Lorenc (Źródło: Ośrodek Meteorologii IMiGW) Należy zwrócić jednak uwagę na możliwość występowania potencjalnych zagrożeń dla środowiska przyrodniczego. Elektrownie wiatrowe mogą powodować następujące uciążliwości dla otoczenia: Zakłócenia wizualne, Zagrożenia klimatu akustycznego, Zagrożenia dla przelatujących ptaków, Zakłócenia fal radiowych i telewizyjnych. Zakłócenia wizualne. Elektrownie wiatrowe a szczególnie ich skupisko wywierają znaczący wpływ na krajobraz. Nowoczesne siłownie wiatrowe to olbrzymie konstrukcje, których wysokość może przekraczać 100 metrów. Obracające się śmigła mogą wywoływać intrygujące wrażenie, nie wspominają o efektach świetlnych (efekt stroboskopowy). Nie powinno się ich lokalizować w parkach narodowych i terenach atrakcyjnych krajobrazowo. Powinny być lokalizowane z dala od zamieszkałych budynków, aby nie wpływały niekorzystnie na psychikę pobliskich mieszkańców. Zagrożenia klimatu akustycznego. Pracująca elektrownia wiatrowa wytwarza hałas. Pochodzi on głównie od obracających się łopat wirnika (opory aerodynamiczne) i w mniejszej części generatora i przekładni. Przy planowaniu budowy należy uwzględnić poziom dźwięku i dotyczące tych poziomów normy. Elektrownia nie wytwarza dźwięku o dużym natężeniu. Problemem jest bardziej monotonność dźwięku i jego długotrwałe oddziaływanie na psychikę człowieka. Strefą 40 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Rogowo na lata 2012-2015 z perspektywą na lata 2016-2019 ochronną powinien być objęty obszar ok. 500m od masztu elektrownii, jednak wiele zależy od ukształtowania terenu w pobliżu elektrownii. Zagrożenia dla przelatujących ptaków. Podczas pracy elektrowni wiatrowej istnieje niebezpieczeństwo, że lecący ptak mając na kursie lotu turbinę, uderzy w nią. W kilku opracowaniach podano różne statystyki, ale ogólnie wszystkie wskazują na minimalny wpływ turbin na ptactwo. Okazuje się, że dużo większym zagrożeniem dla ptactwa są energetyczne linie napowietrzne. Wyniki przeprowadzonych badań podają, że w wyniku kolizji ptaków z napowietrznymi liniami energetycznymi rocznie ginie aż do 174 milionów ptaków. Elektrownie wiatrowe w przeciwieństwie do elektrowni konwencjonalnych nie produkują sztucznej zasłony dymnej, która może doprowadzić do zmniejszenia widoczności i zasłonięcia przeszkody. Podczas montażu linii przyłączeniowych między parkiem wiatrowym a stacją energetyczną zalecane są zazwyczaj instalacje podziemne, a to likwiduje zagrożenie kolizji ptaków z liniami napowietrznymi. Tak więc, przed podjęciem decyzji o lokalizacji budowy siłowni wiatrowej każdy rejon powinien być oceniony pod względem emisji hałasu, wpływu budowy i eksploatacji elektrowni na środowisko naturalne, sezonowych tras przelotowych ptaków. Właściwa lokalizacja pozwala w ogromnym stopniu zredukować powyższe uciążliwości. Szczegółowe warunki lokalizacji inwestycji i jej wpływ na środowisko przyrodnicze muszą zostać określone w sporządzonym dla planowanej inwestycji raporcie oddziaływania na środowisko (zgodnie m.in. z Rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2004r. w sprawie określenia rodzajów przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko oraz szczegółowych uwarunkowań związanych z kwalifikowaniem przedsięwzięcia do sporządzenia raportu o oddziaływaniu na środowisko (Dz. U. z 2004 r. Nr 257 poz. 2573 ze zm.). Zapis wytycznych do sporządzenia takiego raportu został określony w ustawie z dnia 3 października o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. z 2008 r. Nr 199 poz. 1227 ze zm.). 5.2.3. Analiza stopnia korzystania z energii biomasy i biogazu Biopaliwa, ze względu na stan skupienia podzielić można na stałe, płynne oraz biogaz występujący w postaci gazowej. Biopaliwa stałe używane mogą być na cele energetyczne w procesach bezpośredniego spalania, gazyfikacji oraz pyrolizy w postaci: drewna i odpadów drzewnych (w tym zrębków z szybko-rosnących gatunków drzewiastych tj.: wierzba, topola) słomy jak i ziarna (zbóż, rzepaku) słomy upraw specjalnych roślin energetycznych z rodziny Miscanthus, Topinambur itp. osadów ściekowych, makulatury, szeregu innych odpadów roślinnych powstających na etapach uprawy i pozyskania jak też przetwarzania przemysłowego produktów (siana, ostatek kukurydzy, trzciny cukrowej i bagiennej, łusek oliwek, korzeni, pozostałości przerobu owoców itp.) Na poniższej tabeli przedstawiono rożne sposoby pozyskiwania energii z biomasy. Materiał Słoma żółta Słoma szara Drewno opałowe Trzcina Źródło: www.cire.pl Energetyczność 14,3 MJ/kg 15,2 MJ/kg 13,0 MJ/kg 14,5 MJ/kg Pod względem energetycznym 2 tony biomasy równoważne są 1 tonie węgla kamiennego. Także pod względem ekologicznym biomasa jest lepsza niż węgiel gdyż podczas spalania emituje mniej SO2 niż węgiel. Bilans emisji dwutlenku węgla jest zerowy ponieważ podczas spalania do atmosfery oddawane jest tyle CO 2 ile wcześniej rośliny pobrały z otoczenia. Biomasa jest zatem o wiele bardziej wydajna niż węgiel, a w dodatku jest stale odnawialna w procesie fotosyntezy. Gmina Rogowo jest w trakcie wydawania decyzji środowiskowej na „Budowę biogazowi rolniczej o mocy 1,6 MW w miejscowości Złotniki, gmina Rogowo na części nieruchomości oznaczonej jako działka nr 7/4”. 41 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Rogowo na lata 2012-2015 z perspektywą na lata 2016-2019 5.2.4. Analiza wykorzystania energii geotermalnej Złożem energii geotermalnej nazywa się naturalne nagromadzenie ciepła (w skałach, wodach podziemnych, w postaci pary) na głębokościach umożliwiających opłacalną ekonomicznie eksploatację energii cieplnej. Wydobycie ciepłej wody o określonym składzie może mieć ogromny wpływ na rozwój gospodarczy miejscowości dzięki rozwojowi lecznictwa (balneologia), turystyki i rekreacji (baseny z ciepłą wodą) i wreszcie przemysłu opartego o czystą technologię (suszarnictwo, ogrodnictwo itp.). Na terenie Polski występują naturalne baseny sedymentacyjno-strukturalne, wypełnione gorącymi wodami podziemnymi o zróżnicowanych temperaturach, których bezwzględna wartość zdeterminowana jest powierzchniowymi zmianami intensywności strumienia cieplnego ziemi. Temperatury tych wód wynoszą od kilkudziesięciu do ponad 90°C, a w skrajnych przypadkach osiągają ponad 100ºC. Według. Prof. J. Sokołowskiego z Zakładu Geosynoptyki i Geotermii PAN Kraków, ponad 80 % powierzchni Polski zajmują baseny geostrukturalne, zawierające między innymi liczne zbiorniki wód geotermalnych. Na terenie województwa kujawsko-pomorskiego występują bogate zasoby wód geotermalnych. Przez teren województwa przebiega linia zasobów wód geotermalnych okręgu szczecińsko-łódzkiego o powierzchni 67 tys. km 2 i zasobach 2.580 km 3, m.in. przez teren powiatu żnińskiego. Według „Wstępnej oceny możliwości wykorzystania wód geotermalnych na terenie byłego woj. bydgoskiego” opracowanej przez prof. Góreckiego z Zakładu Geosynoptyki i Geotermii (PAN Kraków, 1994) w granicach województwa istnieją dwa poziomy z wodami geotermalnymi o znaczeniu praktycznym: dolnokredowy i dolnojurajski. Wody występują pod ciśnieniem ułatwiającym ich eksploatację. Najwyższe temperatury (60-100oC) charakteryzują wody w południowej części województwa. Najbardziej korzystne warunki do ujmowania tych wód istnieją w południowej części województwa, na południe od równoleżnika przebiegającego przez Szubin - Toruń. Możliwość zastosowania wód geotermalnych w wybranych rejonach: Mogilno - z dolnej kredy, możliwość ujęcia wód o temperaturze wody 70-85oC i mineralizacji wody 50-100 g/dm3, z głębokości 1800-2000 m, - z utworów dolnej jury możliwość ujęcia wód o temperaturze 90-100oC, mineralizacji wody 100-150 g/dm3 i głębokości 2500-3000 m. Żnin - w utworach dolnej kredy występują wody o temperaturze 30 oC. Nadają się do rekreacji i wodolecznictwa. Natomiast z dolnej jury można ująć wody o temperaturze 60oC i mineralizacji ponad 50 g/dm 3. Najkorzystniejsze warunki do ujmowania wód geotermalnych istnieją w rejonie Mogilna i Strzelna, korzystne w Inowrocławiu, Pakości i Żninie.2 Analiza wykorzystania energii słonecznej W Polsce istnieją dość dobre warunki do wykorzystania energii promieniowania słonecznego przy dostosowaniu typu systemów i właściwości urządzeń wykorzystujących tę energię do charakteru, struktury i rozkładu w czasie promieniowania słonecznego. Natężenie promieniowania słonecznego w całym obszarze województwa kujawsko - pomorskiego i występujących warunkach klimatycznych zapewnia ekonomiczne przetwarzanie go w energię użyteczną. Potencjał ten jest wystarczający do wykorzystania na potrzeby bytowe mieszkańców, do podgrzewania ciepłej wody, choć koszty inwestycji są obecnie zbyt duże w stosunku do możliwości osób fizycznych. Ze względu na dużą zmienność sezonową i dobową potencjał ten nie zaspokoi potrzeb produkcyjnych przemysłu rolnego i rolno-spożywczego. Sprawność kolektorów słonecznych wynosi przeciętnie około 80%. Jednak całkowita sprawność układu podgrzewającego wodę ze względu na sprawność całej instalacji, a głównie wymienników ciepła, wynosi od 50% do 70%. 3 5.2.5. 2 3 dane Zakładu Geosynoptyki i Geotermii PAN Kraków, 1995 Źródło: www.cire.pl 42 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Rogowo na lata 2012-2015 z perspektywą na lata 2016-2019 W ostatnim czasie pojawiło się kilkanaście gospodarstw domowych, które wykorzystują panele słoneczne instalowane na dachach budynków mieszkalnych. Racjonalizacja zużycia energii, wody i surowców wraz ze wzrostem udziału wykorzystywanych zasobów odnawialnych Wspieranie budowy nowych instalacji OZE, Kierunki działań Prowadzenie działań edukacyjnych, oraz popularyzacyjnych OZE Wzrost wykorzystywanych zasobów odnawialnych Cel Promowanie wśród mieszkańców pozyskiwania Zadanie energii ze źródeł odnawialnych Jednostka odpowiedzialna Urząd Gminy Rogowo Okres realizacji 2012 – 2019 (zadanie długoterminowe) Szacunkowe nakłady b.d. Potencjalne źródło finansowania Środki własne Priorytet Kształtowanie stosunków wodnych ochrona przed powodzią i skutkami suszy Hydrolodzy z PIG wyznaczyli maksymalny zasięg podtopień w sąsiedztwie dolin rzecznych, Wyznaczone obszary nie są strefami zalewów wód powierzchniowych (powodzi), ale przedstawiają maksymalne możliwe zasięgi występowania podtopień (czyli położenia zwierciadła wody podziemnej blisko powierzchni terenu, co skutkuje podmokłościami) w rejonie i sąsiedztwie doliny rzecznej. Na terenie gminy Rogowo nie wyznaczono jednak takich obszarów, co sugerowałoby, że nie ma zagrożenia związanego z lokalnymi podtopieniami. 5.3. Gleby na terenie Gminy Rogowo zostały poddane zmeliorowaniu, ich łączna powierzchnia wynosi 5 077,9 ha, z czego: Grunty orne zmeliorowane urządzeniami melioracji wodnych szczegółowych – 4 698,2 ha Trwałe użytki zielone zmeliorowane urządzeniami melioracji wodnych szczegółowych – 379,7 ha Również na terenie Rogowa zlokalizowano dwa zbiorniki retencyjne, których właścicielem jest Przedsiębiorstwo Wydawniczo – Wielobranżowe ZET Tomasz Szarski, ul. Taszyckiego 4, 52-435 Wrocław. Ich powierzchnie i pojemności wynoszą: 1 o powierzchni 0,2602 ha, pojemność retencyjna wody – 3990 m3 2 o powierzchni 0,0502 ha, pojemność retencyjna wody – 1105 m3 W najbliższych latach zaplanowane są na terenie gminy Rogowo kolejne działania polegające na wykonaniu melioracji szczegółowych. Należy jednak pamiętać, że tego rodzaju prace mogą zniszczyć tereny cenne przyrodniczo. Krajowa strategia ochrony i umiarkowanego użytkowania różnorodności biologicznej wskazuje na tendencję wzrostową w przypadku zmniejszania się zasobów wodnych m.in. na skutek: niewłaściwego prowadzenia melioracji powodującego w efekcie niszczenie stref naturalnej retencji; oraz niewłaściwej konserwacji i braku rozbudowy obiektów i urządzeń służących tzw. małej retencji. Tego typu działania mogą doprowadzić do zmiany warunków siedliskowych (przesuszenia siedlisk, degradacji gleb), a w efekcie przekształcania ekosystemów i wypadania gatunków wrażliwych; zanikania ekosystemów hydrogenicznych (torfowiska, wilgotne, łąki, naturalne ekosystemy nadrzecze); oraz degradacji krajobrazu. Zaplanowane prace na terenie gminy Rogowo nie zostaną przeprowadzone na takich terenach, ani w ich sąsiedztwie, co w żaden sposób nie wpłynie ujemnie na różnorodność biologiczną i walory przyrodnicze, obszary przeznaczone do tego rodzaju prac są terenami typowo rolniczymi. 43 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Rogowo na lata 2012-2015 z perspektywą na lata 2016-2019 Poprawa jakości środowiska, w tym wód, gleb i powietrza, w celu minimalizacji zagrożeń dla życia i zdrowia człowieka Odbudowa zniszczonych obiektów hydrotechnicznych Budowa obiektów małej retencji Kierunki działań Modernizacja melioracji szczegółowych Ustanawianie i odpowiednie zagospodarowywanie stref ochronnych ujęć wód podziemnych. Ochrona przed powodzią Cel Konserwacja rowów melioracyjnych Zadanie Jednostka odpowiedzialna KPZMiUW Okres realizacji 2012 – 2019 (zadanie długoterminowe) Szacunkowe nakłady b.d. Potencjalne źródło finansowania Środki własne Wykonanie melioracji szczegółowej na zadaniu Zadanie Czewujewo – Gogółkowo, na obszarze ok. 33 ha Jednostka odpowiedzialna KPZMiUW Okres realizacji 2012 – 2015 (zadanie średnioterminowe) Szacunkowe nakłady Ok. 20 tys. zł/ ha Potencjalne źródło finansowania W ramach środków z PROW Wykonanie dokumentacji projektowej nowego drenowania w miejscowości Złotniki na powierzchni Zadanie ok. 35 ha Jednostka odpowiedzialna KPZMiUW Okres realizacji 2012 – 2015 (zadanie średnioterminowe) Szacunkowe nakłady b.d. Potencjalne źródło finansowania W ramach środków z PROW Budowa i renowacja zbiorników małej retencji przez Zadanie właścicieli prywatnych Jednostka odpowiedzialna KPZMiUW Okres realizacji 2012 – 2019 (zadanie długoterminowe) Szacunkowe nakłady b.d. Dotacje z Funduszu Ochrony Gruntów Rolnych Urzędu Potencjalne źródło finansowania Marszałkowskiego Priorytet Środowisko i ekologicznego 6. 6.1. zdrowie. Dalsza poprawa jakości środowiska i bezpieczeństwa Jakość gleb Monitoring jakości gleb był przeprowadzony na terenie gminy Rogowo przez Okręgową Stację Chemiczno – Rolniczą w Bydgoszczy. Badania zostały wykonane w latach 2008 – 2010 na obszarze 32 gospodarstw. Z użytków rolnych zostały przebadane jedynie grunty orne. Poniżej w tabeli przedstawiono wyniki przeprowadzonych badań na terenie gminy. W latach 2008 – 2010 przebadano łącznie 352 próbki gleb na obszarze 32 gospodarstw. Większość z próbek charakteryzowała się lekką i średnią kategorią argochemiczną. Ponad jedna trzecia wszystkich próbek charakteryzowała się odczynem lekko kwaśnym, potrzeby wapnowania zostały określone średnio dla 55% próbek gleb jako zbędne. Średnio 35% gleb charakteryzuje się bardzo wysokim poziomem fosforu, 36% średnią zawartością potasu i 35 % średnią zawartością magnezu. 44 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Rogowo na lata 2012-2015 z perspektywą na lata 2016-2019 Tabela 21 Zestawienie zasobności gleby na terenie gminy Rogowo Kategoria agrochemiczna gleby Odczyn (pH) Potrzeby wapnowania Powierzchnia Ilość przebadana Bardzo Orga- Bardzo Lekko próbek lekka średnia ciężka kwaśny obojętny zasadowy konieczne potrzebne wskazane ograniczone zbędne [ha] lekka niczna kwaśny kwaśny 97 6 67 24 0 0 3 15 33 14 32 6 6 11 12 62 2008 339,42 100% 6% 69% 25% 0% 0% 3% 16% 34% 14% 33% 6% 6% 12% 12% 64% Grunty 156 6 45 105 0 0 30 53 37 20 16 48 24 20 20 44 2009 598,80 orne 100% 4% 29% 67% 0% 0% 19% 34% 24% 13% 10% 31% 15% 13% 13% 28% 99 3 49 37 0 10 10 9 35 24 21 11 6 5 18 59 2010 285,62 100% 3% 50% 37% 0% 10% 10% 9% 35% 24% 21% 11% 6% 5% 18% 60% Rodzaj użytku rok Zawartość fosforu Bardzo Bardzo Bardzo niska średnia wysoka niska wysoka niska 0 12 19 19 47 19 2008 0% 12% 20% 20% 48% 19% Grunty 0 28 65 33 30 13 2009 rolne 0% 18% 42% 21% 19% 8% 8 20 23 21 27 27 2010 8% 21% 23% 21% 27% 28% Źródło: Okręgowa Stacja Chemiczno – Rolnicza w Bydgoszczy Rodzaj użytku rok Zawartość potasu Bardzo niska średnia wysoka wysoka 17 29 19 13 18% 30% 20% 13% 56 46 18 23 36% 29% 12% 15% 19 33 17 3 19% 33% 17% 3% Zawartość magnezu Bardzo niska 13 13% 37 25% 14 15% niska średnia wysoka 15 15% 46 29% 28 28% 26 27% 47 30% 31 31% 22 23% 19 12% 17 17% Bardzo wysoka 21 22% 7 4% 9 9% Na terenie gminy Rogowo znajdował się mogilnik w miejscowości Bożacin, został on jednak zlikwidowany w I etapie przez Gminę Rogowo, a w II etapie w ramach zakrojonej na szeroką skalę wojewódzkiej akcji usuwania ziemnych składowisk toksycznych substancji. Prace likwidacyjne prowadzone były przez Gminę w 2008 r., natomiast przez Urząd Marszałkowski między 18 a 30 listopada 2009 roku. Obejmowały one: wydobycie pestycydów, które zostały zutylizowane w spalarni odpadów niebezpiecznych SARPI w Dąbrowie Górniczej, wydobycie zanieczyszczonego pestycydami gruzu, transport zanieczyszczonego pestycydami gruzu i gruntu na składowisko odpadów niebezpiecznych Zakładu Utylizacji Odpadów w Gorzowie Wielkopolskim, oraz prace rekultywacyjne. Podczas likwidacji w 2008 r. wydobyto 220,69 Mg przeterminowanych środków ochrony roślin, 667,01 Mg zanieczyszczonego gruntu, oraz 80,90 Mg zanieczyszczonego betonu. Natomiast w 2009 r. wydobyto ponad 118 Mg przeterminowanych środków ochrony roślin, 430 Mg zanieczyszczonego gruntu oraz pół tony zanieczyszczonego pestycydami gruzu. Całkowita powierzchnia zrekultywowanego terenu to ponad 5 arów. W ramach rekultywacji w miejsce po zlikwidowanym mogilniku nawieziono 681 Mg czystej ziemi. 45 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Rogowo na lata 2012-2015 z perspektywą na lata 2016-2019 Strategia realizacji celu: Ochrona gleb będzie uwzględniała racjonalne zużycie nawozów sztucznych i środków ochrony roślin, preferowanie nawozów naturalnych, np. obornika, kompostu. Ponadto stosowanie przez rolników i ogrodników polepszaczy gleb (np. mączki kostnej, odpadów z produkcji skrobi ziemniaczanej), nawozów syntetycznych i mineralnych, odchodów zwierząt z ferm (np. gnojowicy), nieodpowiednich dawek osadów ściekowych i kompostów naturalnych może znacznie nasilać procesy degradacji gleb oraz wpływać na eutrofizację wód. Ważna przy samodzielnych działaniach rolników staje się pomoc organizacyjna Urzędu Gminy Rogowo, polegająca na wsparciu merytorycznym rolników. Istotnym kierunkiem działań w rolnictwie będzie wdrażanie i upowszechnianie Kodeksu Dobrej Praktyki Rolniczej (KDPR). W tym względzie ważna będzie działalność Ośrodka Doradztwa Rolniczego Oddział w Żninie., który może pełnić rolę koordynatora działań edukacyjnych na terenie całego powiatu, np. prowadzenie w mediach systematycznych wykładów na temat zasad KDPR, oraz innych działań popularyzujących dobrą praktykę rolniczą, w tym w zakresie rolnictwa ekologicznego. Poprawa jakości środowiska, w tym wód, gleb i powietrza, w celu minimalizacji zagrożeń dla życia i zdrowia człowieka Ochrona gleb o wysokiej przydatności rolniczej przed przeznaczeniem na cele nierolnicze Utrzymanie i odbudowa urządzeń melioracyjnych, zapewniających odpowiedni poziom wód gruntowych i zabezpieczających użytki rolne przed okresowymi przesuszeniami lub zalaniami Kierunki działań Wapnowanie gleb oraz nawożenie magnezowe, fosforowe i potasowe. Wdrażanie i upowszechnianie zasad dobrej praktyki rolniczej (KDPR) Rozwój rolnictwa ekologicznego Ochrona gleb Cel Upowszechnienie zasad Dobrej Praktyki Rolniczej Zadanie i rolnictwa ekologicznego Jednostka odpowiedzialna Urząd Gminy Rogowo Okres realizacji 2012 – 2019 (zadanie długoterminowe) Szacunkowe nakłady b.d. Potencjalne źródło finansowania Środki własne Szkolenia z zakresu Dyrektywy Azotanowej, Kodeksu Zadanie Dobrej Praktyki Rolniczej KDPR i ochrony środowiska Jednostka odpowiedzialna ODR Okres realizacji 2012 – 2019 (zadanie długoterminowe) Szacunkowe nakłady b.d. Potencjalne źródło finansowania Środki własne Optymalne zużycie nawozów mineralnych i środków ochrony roślin, zapewnienie wzrostu poziomu Zadanie świadomości ekologicznej wśród rolników Jednostka odpowiedzialna rolnicy/ ODR, SCh-R, Urząd Gminy Rogowo Okres realizacji 2012 – 2019 (zadanie długoterminowe) Szacunkowe nakłady b.d. Potencjalne źródło finansowania Środki własne Wspieranie adaptacji gospodarstw rolnych do Zadanie funkcjonowania na współczesnych rynkach rolnych Jednostka odpowiedzialna Urząd Marszałkowski Priorytet Okres realizacji Szacunkowe nakłady Potencjalne źródło finansowania 2012 – 2019 (zadanie długoterminowe) b.d. Środki własne 46 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Rogowo na lata 2012-2015 z perspektywą na lata 2016-2019 Zadanie Jednostka odpowiedzialna Okres realizacji Szacunkowe nakłady Potencjalne źródło finansowania Zadanie Jednostka odpowiedzialna Okres realizacji Szacunkowe nakłady Potencjalne źródło finansowania Zadanie Jednostka odpowiedzialna Okres realizacji Szacunkowe nakłady Potencjalne źródło finansowania Organizacja Cyklu szkoleń II - doskonalenie wiedzy i umiejętności zawodowych rolników w zakresie ochrony środowiska Kujawsko-Pomorska Izba Rolnicza W miarę możliwości corocznie (zadanie długoterminowe) b.d. Środki własne, dofinansowanie ze środków WFOŚiGW Wprowadzenie pasów zadrzewień i zakrzewień wokół obszarów intensywnie użytkowanych rolniczo, pozbawionych szaty roślinnej i zadrzewień Właściciele i użytkownicy terenów, Urząd Gminy Rogowo 2012 – 2019 (zadanie długoterminowe) b.d. Środki własne Prowadzenie monitoringu stanu jakości gleb Okręgowa Stacja Chemiczno – Rolnicza w Bydgoszczy 2012 – 2019 (zadanie długoterminowe) b.d. Środki własne Jakość wód Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Bydgoszczy prowadzi monitoring jakości wód w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska. W 2009 roku sieć pomiarowa na rzekach obejmowała łącznie 94 stanowiska zlokalizowane na 43 ciekach i 59 jednolitych częściach wód. Przebadano 21 jezior oraz 3 sztuczne zbiorniki wodne. Na terenie gminy Rogowo wyznaczono trzy punktów monitoringu rzek: Wełna pow. Jez. Zioło (Biskupiec), II klasa czystości wód w 2001 r. Wełna, pow. Jez. Rogowskiego (Rogowo), n.o.n. klasa czystości wód w 2001 r. Wełna, pon. Jez. Rogowskiego (Szkółki), n.o.n. klasa czystości wód w 2001 r. 6.2. WIOŚ prowadzi również monitoring jakości jezior. Na terenie gminy 3 jeziora są objęte monitoringiem. Są to jeziora: Zioło, Rogowskie i Wolskie. 47 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Rogowo na lata 2012-2015 z perspektywą na lata 2016-2019 Rycina 6 Punkty monitoringu wód powierzchniowych i podziemnych na terenie powiatu żnińskiego Źródło: WIOŚ Bydgoszcz 48 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Rogowo na lata 2012-2015 z perspektywą na lata 2016-2019 Jeziora Tabela 22 Charakterystyka badanych jezior przez WIOŚ na terenie gminy Rogowo Nazwa Zioło Rogowskie Wolskie Powierzchnia [ha] 248,7 285,3 185,0 Objętość [tys. m3] 14714,8 12399,0 20971,0 Głębokość maksymalna [m] 17,9 14,3 28,2 Powierzchnia zlewni 359,5 443,4 49,7 całkowitej [km2] Kategoria podatności III III II jeziora na degradację Klasa czystości W 2001 r. poza klasą W 2001 r. poza klasą W 2003 r. II klasa Źródło: WIOŚ Bydgoszcz W latach 2007 – 2009 przeprowadzono badania stopnia eutrofizacji jezior na terenie województwa kujawsko – pomorskiego. Wskaźnikami badanymi były chlorofil „a”, fitobentos, makrofity, przezroczystość, azot ogólny, fosfor ogólny. Na terenie gminy Rogowo zbadano stan jezior: Zioło, Rogowskie i Wolskie, wszystkie zostały zaklasyfikowane do jezior ulegających eutrofizacji. Poniżej znajduje się szczegółowa charakterystyka wyników badań monitoringowych. Tabela 23 Ocena stopnia eutrofizacji w jeziorach za lata 2007 – 2009 na terenie gminy Rogowo Nazwa jeziora Nazwa wskaźnika Zioło Rogowskie Wolskie Typ abiotyczny 3a 3a 2a chlorofil „a” tak Tak Tak Fitobentos Makrofity Nie przezroczystość tak Tak Nie azot ogólny tak Tak Tak fosfor ogólny tak Tak Tak Ogólna ocena tak tak tak eutrofizacji Źródło: WIOŚ Bydgoszcz 49 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Rogowo na lata 2012-2015 z perspektywą na lata 2016-2019 Rycina 7 Stan wód jeziora Zioło w 2007 r. na podstawie badań monitoringowych WIOŚ Bydgoszcz Źródło: WIOŚ Bydgoszcz Stan czystości jeziora Zioło wskazuje na degradację jego wód. Ocena końcowa kwalifikuje wody jeziora jako poza klasowe. Szczególnie niekorzystnie sytuacja kształtowała się w odniesieniu do warunków tlenowych, bowiem w okresie stagnacji letniej masy wody już poniżej 4 metra głębokości były odtlenione. Rozległa strefa anaerobowa wpłynęła na nadzwyczaj wysokie koncentracje azotu amonowego i fosforanów w hypolimnionie. Jednocześnie wskaźniki produktywności wód: chlorofil „a” oraz przezroczystość utrzymywały się na poziomie politrofii, odpowiadającej wodom niskiej jakości, szczególnie w odciętej od głównego plosa części północnej. W wodzie nie odnotowano natomiast zwiększonych stężeń metali ciężkich, z czym spotykano się we wcześniejszych badaniach. 50 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Rogowo na lata 2012-2015 z perspektywą na lata 2016-2019 Rycina 8 Stan wód jeziora Rogowskiego w 2007 r. na podstawie badań monitoringowych WIOŚ Bydgoszcz Źródło: WIOŚ Bydgoszcz Stan czystości wód jeziora Rogowskiego wskazuje na wody pozaklasowe. Pomimo niewykształcenia pełnego letniego uwarstwienia wód, już w warstwie skokowej widoczne były braki tlenu. Strefa naddenna była całkowicie odtleniona, przy jednoczesnym przetlenieniu epilimnionu. Wartości żadnego z analizowanych wskaźników nie mieściły się w obowiązujących normach i pozostawały na poziomie analogicznym jak w położonym powyżej jeziorze Zioło, a w przypadku zawartości azotu amonowego w warstwie naddennej wyniki były jeszcze wyższe. Duże stężenia fosforanów wykryte nad wodami naddennymi świadczą o istnieniu zjawiska wydzielania fosforu z osadów dennych. Jest to proces powodujący podnoszenie stanu trofii jeziora na coraz wyższy poziom, nawet po odcięciu wszystkich źródeł zewnętrznego zasilania jeziora w ten pierwiastek. Przeciętna przezroczystość wód nie przekracza 0,6 m. 51 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Rogowo na lata 2012-2015 z perspektywą na lata 2016-2019 Wody płynące Wełna jest głównym ciekiem przepływającym przez gminę Rogowo, łączna długość cieku wynosi 118 km, natomiast powierzchnia zlewni 2 621,4 km2. Ocena stanu wód powierzchniowych wykonana zgodnie z ramową dyrektywą wodną została przeprowadzona w roku 2008 i 2009 w punkcie Wełna – Dzieksztyn, który znajduje się poza gminą Rogowo. W poniższej tabeli przedstawiono wyniki oceny. Tabela 24 Ocena stanu wód powierzchniowych na terenie gminy Rogowo 2008 2009 Ocena biologiczna Makrofitowy indeks Słaba (chlorofil „a”) Ocena fizyko – chemiczna Umiarkowana Umiarkowana Stan ekologiczny Słaby Słaby Stan chemiczny Poniżej dobrego (HCH) Ocena bakteriologiczna Zła Zła Ocena eutrofizacji stwierdzono Źródło: WIOŚ w Bydgoszczy Ocena stopnia eurtofizacji przeprowadzona została w oparciu o wartości graniczne, odpowiadającej dobrej klasie wód, zawarte w Rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 20 sierpnia 2008 roku w sprawie sposobu klasyfikacji stanu wód jednolitych części wód powierzchniowych (Dz.U. z 2008 r. Nr 162 poz.1008). Ocena sporządzona została w dwóch wariantach: dla poszczególnych punktów pomiarowo-kontrolnych (1) oraz dla jednolitych części wód (2) według reprezentowanego przez rzekę typu abiotycznego. W punkcie pomiarowo – kontrolnym Wełna - Dzieksztyn oceniono również stopień eutrofizacji. Wskaźniki BZT5, OWO, azotu amonowego, azotu Klejdahla, fosforu ogólnego i fosforanów wykazały, że w wodach zachodzi proces eutrofizacji, ogólnie oceniono wody rzeki Wełny jako wody zeutrofizowane. Wody podziemne Dotychczas funkcjonująca krajowa sieć pomiarowa monitoringu jakości zwykłych wód podziemnych, w 2009 roku uległa dalszej transformacji, w celu pełnego dostosowania do wymagań Ramowej Dyrektywy Wodnej (RDW). Proces dostosowywania polegał na: weryfikacji punktów, włączeniu punktów badanych wcześniej, zawieszeniu badań w niektórych punktach oraz poszerzeniu zakresu badań o związki organiczne. Na terenie gminy Rogowo nie zlokalizowano punktu monitoringu wód podziemnych. Na terenie powiatu jednak znajdują się one cztery (Janowiec Wielkopolski, Żnin, Wapienno, Wolice). W 2009 r. zbadano wody w punkcie pomiarowym nr 1961 położonym na obszarze 43 Jednolitej Części Wód Podziemnych, zlokalizowanym w miejscowości Dochanowo (gmina Żnin). Punkt znajduje się w utworach czwartorzędowych, głębokość stropu wynosi 4,5 m p.p.m. Przebadane gruntowe wody podziemne wykazały przekroczenie norm wód do spożycia dla żelaza i manganu, klasa czystości została określona jako II. Ocena jakości wody do spożycia Ostatnie dwie oceny jakości wód do spożycia na terenie gminy Rogowo zostały przeprowadzone przez Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Żninie w lutym i sierpniu 2011 r. Na terenie gminy została przebadana woda w: Wodociąg Rogowo Wodociąg Ryszewo Wodociąg Skórki Wodociąg Gościeszyn Wodociąg Mięcierzyn Wodociąg Czewujewo Wodociąg Złotniki Po dokonaniu analizy sprawozdań z badań laboratoryjnych wody dostarczanej przez urządzenia wodne służące do zbiorowego zaopatrzenia w wodę przeznaczoną do spożycia przez ludzi i instalacji wodociągowych dostarczających wodę na terenie powiatu żnińskiego stwierdzono: W lutym - przydatność do spożycia ze wszystkich urządzeń wodnych; 52 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Rogowo na lata 2012-2015 z perspektywą na lata 2016-2019 W sierpniu - przydatność do spożycia ze wszystkich urządzeń wodnych, oprócz wodociągu Skórki. Wyniki wewnętrznej kontroli jakości wody w wodociągu Skórki wykazały ponadnormatywną zawartość manganu (od 63μg/l do 107μg/l). Termin poprawy jakości wody w zakresie cytowanego parametru fizykochemicznego do 30 listopada 2011 r. Ocena jakości wody w nadzorowanych kąpieliskach w gminie Rogowo Na podstawie badań wody z kąpielisk i kontroli terenowych Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny we Żninie stwierdził, że na terenie gminy Rogowo w 2011 r. kąpiel była dozwolona bez żadnych zastrzeżeń w kąpieliskach na obszarze jeziora Rogowskiego, Wolskiego i Przedwiośnie. Jednym z zadań jakie zostało zaproponowane do realizacji na terenie gminy Rogowo jest rekultywacja jeziora Zioło. Pojęcie rekultywacji ma bardzo szeroki zakres przedmiotowy. Podczas jej przeprowadzania powinny być uwzględnione różnice wynikające ze specyfiki elementu środowiska, który ma być przywrócony do stanu zbliżonego do pierwotnego. Rekultywacja, dotycząca również jeziora Zioło, może być zasadniczo realizowana przy użyciu środków technicznych, chemicznych lub przyrodniczych (oczywiście nie można wykluczyć występowania wariantów, w których prace rekultywacyjne będą miały charakter mieszany). Rekultywacja zbiorników wodnych jest procesem składającym się z wielu faz i elementów. Okres jego trwania, począwszy od fazy wstępnej do końcowego etapu wdrażania, mierzony jest zwykle w latach. Zaczyna się na ogół na lokalnym szczeblu administracyjnym od powołania struktur, komórek czy komisji, w formie zespołów roboczych i ustalenia finansowania. Opierając się na szerokiej bazie danych zebranych z różnych źródeł oraz wynikach programu monitoringu, można przystąpić do fazy określania poszczególnych elementów i zabiegów niezbędnych w celu uzyskania efektu rekultywacji danego zbiornika. Przebieg prac rekultywacyjnych determinować może również obszar, w jakim położone jest jezioro poddawane rekultywacji. W sytuacji bowiem gdy będzie ona planowana na terenach o szczególnych wartościach z punktu widzenia przyrodniczego, terenach o walorach krajobrazowych i ekologicznych, terenach masowych lęgów ptactwa, występowania skupień gatunków chronionych oraz tarlisk, zimowisk, przepławek i miejsc masowej migracji ryb i innych organizmów wodnych, wymagane będzie uzyskanie na podstawie art. 118 ust. 1 ustaw o ochronie przyrody, decyzji wojewody ustalającej warunki prowadzenia robót, którą uzgadnia z Wojewódzkim Konserwatorem Przyrody. Potrzebne są również konsultacje z pozarządowymi organizacjami ekologicznymi. Tego typu szczegóły nie zostały jeszcze ustalone w przypadku jeziora Zioło, pierwszym etapem z pewnością powinno być szczegółowe rozpoznanie jego zasobów biotycznych, aby móc ocenić wpływ prac rekultywacyjnych na ich jakość. Poprawa jakości środowiska, w tym wód, gleb i powietrza, w celu minimalizacji zagrożeń dla życia i zdrowia człowieka Osiągnięcie właściwych standardów wód powierzchniowych pod względem jakościowym i ilościowym Ograniczanie wpływu zanieczyszczeń obszarowych i ścieków deszczowych na wody powierzchniowe Kierunki działań Zmniejszenie substancji biogennych w wodach powierzchniowych Eliminacja nieszczelnych zbiorników bezodpływowych Przyrost liczby obsługiwanych gospodarstw domowych, likwidacja szamb Zapewnienie odpowiedniej jakości użytkowej wód Cel Budowa kanalizacji ściekowej z przykanalikami, z kolektorami tłocznymi i przepompowniami ścieków na trasie Skórk-Szkółki-Wiewiórczyn-Rogowo Zadanie -kanalizacja ściekowa-6000mb -kolektory tłoczne- 6500mb -przepompownie ścieków- 5 szt Jednostka odpowiedzialna Urząd Gminy Rogowo Okres realizacji 2012 (zadanie krótkoterminowe) Szacunkowe nakłady 2 188 tys. zł Priorytet 53 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Rogowo na lata 2012-2015 z perspektywą na lata 2016-2019 Potencjalne źródło finansowania Zadanie Jednostka odpowiedzialna Okres realizacji Szacunkowe nakłady Potencjalne źródło finansowania Zadanie Jednostka odpowiedzialna Okres realizacji Szacunkowe nakłady Potencjalne źródło finansowania Zadanie Jednostka odpowiedzialna Okres realizacji Szacunkowe nakłady Potencjalne źródło finansowania Zadanie Jednostka odpowiedzialna Okres realizacji Szacunkowe nakłady Potencjalne źródło finansowania Zadanie Jednostka odpowiedzialna Okres realizacji Szacunkowe nakłady Potencjalne źródło finansowania Zadanie Jednostka odpowiedzialna Okres realizacji Szacunkowe nakłady Potencjalne źródło finansowania Wartość koszt. 2.188,0 a) budżet jst 328,2 b) budżet państwa 218,8 c) środki UE 1.641,0 Budowa kanalizacji ściekowej z przykanalikami, z kolektorami tłocznymi i przepompowniami ścieków Cegielnia–Gościeszyn - kanalizacja grawit.- 2000mb - kanalizacja tłoczna-800mb -przepompownie ścieków-1szt. Urząd Gminy Rogowo 2012 – 2013 (zadanie krótkoterminowe) 850 tys. zł Wartość koszt. 850,0 a) budżet jst 127,5 b) budżet państwa 85,0 c) środki UE 637,5 Budowa kanali-zacji ściekowej z przykanalikami, z kolektorami tłocznymi i przepompo-wniami ścieków na trasie Gościeszyn– Gościeszynek - kanalizacja grawit.- 1300mb - kanalizacja tłoczna-800mb -przepompownie ścieków-1 szt Urząd Gminy Rogowo 2012 – 2013 (zadanie krótkoterminowe) 269 tys. zł Wartość koszt. 269,0 a) budżet jst 40,3 b) budżet państwa 26,9 c) środki UE 201,8 Budowa kanalizacji ściekowej z przykanalikami, z kolektorami tłocznymi i przepompo-wniami ścieków w Grochowiskach Szlacheckich Urząd Gminy Rogowo 2012 (zadanie krótkoterminowe) b.d. Środki własne, Urząd Marszałkowski w Toruniu, PROW Budowa oczyszczalni przyzagrodowych w obszarach o rozproszonej zabudowie, gdzie budowa sieci kanalizacyjnych nie ma ekonomicznego uzasadnienia Urząd Gminy Rogowo, mieszkańcy 2012 – 2019 (zadanie długoterminowe) b.d. Środki własne Prowadzenie monitoringu jakości wód powierzchniowych i podziemnych WIOŚ, PIG, KPZMiUW 2012 – 2019 (zadanie długoterminowe) b.d. Środki własne Budowa nowych odcinków oraz sukcesywna wymiana i renowacja wyeksploatowanych odcinków sieci wodociągowej Urząd Gminy Rogowo 2012 (zadanie krótkoterminowe) b.d. Środki własne 54 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Rogowo na lata 2012-2015 z perspektywą na lata 2016-2019 Zadanie Jednostka odpowiedzialna Okres realizacji Szacunkowe nakłady Potencjalne źródło finansowania Zadanie Jednostka odpowiedzialna Okres realizacji Szacunkowe nakłady Potencjalne źródło finansowania Zadanie Jednostka odpowiedzialna Okres realizacji Szacunkowe nakłady Potencjalne źródło finansowania Zadanie Jednostka odpowiedzialna Okres realizacji Szacunkowe nakłady Potencjalne źródło finansowania Zadanie Jednostka odpowiedzialna Okres realizacji Szacunkowe nakłady Potencjalne źródło finansowania Zadanie Jednostka odpowiedzialna Okres realizacji Szacunkowe nakłady Potencjalne źródło finansowania 55 Modernizacja sieci wodociągowej na terenie gminy Urząd Gminy Rogowo 2012 – 2019 (zadanie długoterminowe) 212 000 zł (z czego w 2011 r. – 92 000 zł) 30 353 zł – Dochody własne 31 647 – Kredyty i pożyczki Udrażnianie i wyczyszczenie głównych rowów melioracyjnych, przepustów i studzienek w południowej części gminy Urząd Gminy Rogowo 2012 – 2019 (zadanie długoterminowe) b.d. Środki własne Likwidacja źródeł zanieczyszczeń wód w zlewni Wełny: zadania wymagające współpracy z Województwem Wielkopolskim Urzędy Gmin, Urzędy Marszałkowskie Województwa Wielkopolskiego i Kujawsko – Pomorskiego 2012 – 2019 (zadanie długoterminowe) b.d. Środki własne Rekultywacja zdegradowanego jeziora Zioło wraz z rozpoznaniem jego zasobów biotycznych Urząd Gminy Rogowo, Urząd Marszałkowski, Starostwo Powiatowe 2012 – 2019 (zadanie długoterminowe) b.d. Środki własne Zachowanie oczek wodnych na terenach rolniczych w gminie Rogowo Urząd Gminy Rogowo, właściciele gruntów 2012 – 2019 (zadanie długoterminowe) b.d. Środki własne Wymiana rur azbeztowych na wyroby bezazbestowe w instalacjach wodociągowych w miejscowościach: Budzisław - 2,9 km Cegielnia - 4,0 km Grochowiska Szl. - 1,0 km Gościeszyn - 3,0 km Mięcierzyn - 6,0 km Rogowo - 3,0 km Rzym - 1,4 km Gałęzewo - 0,7 km Łącznie 22 km rur azbestowych. Urząd Gminy Rogowo, właściciele nieruchomości 2012 – 2019 (zadanie długoterminowe) b.d. Środki własne, dofinansowanie z WFOŚiGW Program Ochrony Środowiska dla Gminy Rogowo na lata 2012-2015 z perspektywą na lata 2016-2019 6.3. Zanieczyszczenie powietrza Od wielu lat w województwie kujawsko-pomorskim obserwuje się tendencję spadku emisji całkowitej zanieczyszczeń gazowych i pyłowych. W stosunku do 1993 roku wyemitowano do powietrza atmosferycznego o 52,5% mniej gazów i pyłów. W 2010 roku, w odniesieniu do roku ubiegłego emisja całkowita podstawowych zanieczyszczeń wzrosła o 2,3%. Wyemitowano o 8,5% mniej dwutlenku siarki i o 10,7% mniej pyłów, wzrosła natomiast emisja dwutlenku azotu o 11,2% oraz o 16,4% tlenku węgla. Emisja substancji charakterystycznych była na podobnym poziomie co w roku ubiegłym i stanowiły one 11,0% całkowitej emisji zanieczyszczeń. Do atmosfery wprowadzono 7275,5 tys. ton dwutlenku węgla. Według danych Głównego Urzędu Statystycznego z 2010 roku w województwie kujawsko pomorskim emisja gazów do atmosfery ze znaczących zakładów wynosiła około 6 998 979 ton. W stosunku do roku poprzedniego uległa ona zwiększeniu o ok. 232 045 ton. Zanieczyszczeń pyłowych zarejestrowano 4 326 ton, a ich ilość zmniejszyła się w stosunku do danych z roku 2009 o 213 ton. Emisja zorganizowana z największych zakładów w 2010 roku wynosiła dla podstawowych substancji: dwutlenek węgla – 6 941 843 ton, dwutlenek siarki – 23 140 ton, tlenki azotu – 13 690 ton, tlenek węgla – 15 657 ton, Poniższa tabela przedstawia emisję zanieczyszczeń powietrza z zakładów szczególnie uciążliwych na terenie powiatu żnińskiego. Tabela 25 Emisja zanieczyszczeń powietrza z zakładów szczególnie uciążliwych na terenie powiatu żnińskiego w latach 2008-2010 r. Emisja zanieczyszczeń pyłowych [t/rok] 2008 2010 ogółem 180 107 ze spalania paliw 65 11 Emisja zanieczyszczeń gazowych [t/rok] 2008 2010 ogółem 1 240 298 1 352 237 ogółem (bez dwutlenku węgla) 4 252 5 415 dwutlenek siarki 610 693 tlenki azotu 2 119 2 572 tlenek węgla 1 511 2 135 dwutlenek węgla 1 236 046 1 346 822 Źródło: GUS Najistotniejszym źródłem emisji zanieczyszczeń do powietrza na terenie gminy jest transport drogowy oraz napływ zanieczyszczeń z sąsiadującej z gminą aglomeracji miasta Gniezna. Na skutek czynności eksploatacyjnych do atmosfery emitowane są węglowodory. System komunikacyjny stwarza zagrożenia dla stanu jakości powietrza głównie z tytułu transportu tranzytowego pojazdów ciężkich. Na terenie gminy Rogowo największa emisja spowodowana komunikacją ma miejsce na drodze krajowej nr 5. W zakresie zmniejszenia uciążliwości powodowanej przez ciągi komunikacyjne na terenie gminy prowadzone są inwestycje drogowe polegające m.in. na wymianie nawierzchni asfaltu. Realizacja zadań odbywa się w miarę dostępności środków budżetowych. Poprawa infrastruktury transportowej powoduje poprawę płynności ruchu, przyspieszenie przejazdów, co wiąże się także z redukcją emisji spalin i oszczędnością w zużyciu paliw. Roczną ocenę jakości powietrza za rok 2010 przeprowadzono z uwzględnieniem kryteriów ustanowionych ze względu na ochronę zdrowia ludzi oraz ze względu na ochronę roślin. Ocena i wynikające z niej działania odnoszone są do obszarów nazywanych strefami. Prezentowaną ocenę wykonano w odniesieniu do nowego układu stref i zmienionych poziomów substancji, w oparciu o: ustawę Prawo ochrony środowiska (Dz.U.08.25.150), rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 03 marca 2008 roku w sprawie poziomów niektórych substancji w powietrzu (Dz.U.08.47.281), 56 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Rogowo na lata 2012-2015 z perspektywą na lata 2016-2019 rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 06 marca 2008 roku w sprawie stref, w których dokonuje się oceny jakości powietrza (Dz.U.08.52.310). Pod względem badań jakości powietrza gmina Rogowo została włączona do strefy kujawsko – pomorskiej w skład której wchodzi cały obszar województwa, oprócz aglomeracji Bydgoszczy, Torunia i Włocławka. Według klasyfikacji dokonanej ze względu na ochronę zdrowia ludzi przez WIOŚ w 2010 r. strefa kujawsko – pomorska do której należy gmina Rogowo znalazła się w klasie C. Skutkuje to koniecznością sporządzenia programu ochrony powietrza. O zaliczeniu strefy do niekorzystnej klasy C zadecydowały benzo(a)piren i arsen, oraz pył zawieszony PM10. W poniższej tabeli przedstawiono wyniki badań stężeń zanieczyszczeń powietrza wykonane przez WIOŚ dla strefy kujawsko – pomorskiej w 2010 r. Tabela 26 Wyniki klasyfikacji strefy pod kątem ochrony zdrowia w 2010 r. Symbol klasy wynikowej dla poszczególnych zanieczyszczeń dla obszaru całej strefy strefa Strefa kujawsko pomorska SO2 NO2 PM10 PM2,5 Pb benzen CO2 As B/a/P Cd Ni O3 A A C A A C A C A A A A Źródło: WIOŚ 2010 Wyniki klasyfikacji w oparciu o kryteria określone dla ochrony roślin W wyniku oceny przeprowadzonej za rok 2010 dla dwutlenku siarki i tlenku azotu pod kątem ochrony roślin strefę kujawsko – pomorską przypisano do klasy A. W przypadku stężenia ozonu jego dopuszczalne wartości zostały przekroczone i również pod względem klasyfikacji strefy pod względem ochrony roślin została ona przypisana do klasy C. Dla stref, w których został przekroczony poziom dopuszczalny powiększony o margines tolerancji albo poziom docelowy, sejmik województwa określa w drodze uchwały program ochrony powietrza (POP). Natomiast dla stref, w których poziom substancji w powietrzu mieści się pomiędzy poziomem dopuszczalnym a poziomem dopuszczalnym powiększonym o margines tolerancji, marszałek województwa określa przyczyny przekroczenia poziomów dopuszczalnych i informuje ministra właściwego do spraw środowiska o działaniach podejmowanych w celu zmniejszenia emisji tych substancji. W przypadku wystąpienia na obszarze województwa stref, w których odnotowano przekroczenie poziomu celu długoterminowego, osiągnięcie tego poziomu jest jednym z zadań wojewódzkich programów ochrony środowiska. Wielkości emisji zanieczyszczeń do powietrza [Mg/rok] wprowadzanych przez firmy funkcjonujące na terenie gminy Rogowo Na terenie gminy Rogowo trzy zakłady otrzymały pozwolenie na wprowadzenie pyłów i gazów do powietrza: Pozwolenie na wprowadzanie pyłów i gazów do powietrza dla Zakładu Masarskiego: Zakład Masarski Anna Lewandowska Spółka z o.o., ul. Kościelna 3, 88-420 Rogowo: decyzja Starosty Żnińskiego z dnia 26.02.2002r. nr OŚ-7644-2/02, zmieniona decyzją z dnia 21.11.2005r. nr OŚ-7644-2/02, ważna do 31 grudnia 2015 roku. Pozwolenie na wprowadzanie pyłów i gazów do powietrza dla Elewatora Zbożowego – Rogowo, ul. Kolejowa 20, 88-420 Rogowo: Komagra sp. z o.o., ul. Bema 83, 01-233 Warszawa: decyzja Starosty Żnińskiego z dnia 09.06.2009r. nr OŚ.7644-1/09, ważna do 31 maja 2019 roku. 57 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Rogowo na lata 2012-2015 z perspektywą na lata 2016-2019 Pozwolenie na wprowadzanie pyłów i gazów do powietrza dla Zakładu Mięsnego: Morawscy Sp. z o.o., Grochowiska Księże 24 B, 88-420 Rogowo: decyzja Starosty Żnińskiego z dnia 31.12. 2010r. nr OŚ.7644-2/10, ważna do 30 grudnia 2020 roku. Tabela 27 Łączna emisja zanieczyszczeń do powietrza atmosferycznego z zakładów na terenie gminy Rogowo [Mg/rok] Firma: Komagra Zakład Masarski Sp. z o.o. Zakład Mięsny Anna Lewandowska Nazwa zanieczyszczenia (Elewator Morawscy Sp. Sp. z o.o. (komory Zbożowy – z o.o. wędzarnicze) Rogowo) Benzo(a)piren 0.000002 Dwutlenek azotu 0.00017 Tlenek węgla 0.07096 1,056 Fenol 0.00014 0,016 Aceton 0.00156 Metyloetyloketon 0.00069 Węglowodory aromatyczne 0.02060 Węglowodory alifatyczne do C12 0.00642 0,352 Pył PM10 0,012 0,080 Krezol 0,0312 Kwas octowy 0,320 Źródło: dane ze Starostwa Powiatowego w Żninie Na terenie gminy Rogowo dwie instalacje zostały zgłoszone do instalacji dla których eksploatacja nie wymaga pozwolenia, tylko zgłoszenia na wprowadzanie gazów lub pyłów do powietrza właściwemu organowi ochrony środowiska. A) Instalacja energetyczna należąca do Gospodarstwa Rolnego Sarbinowo Sp. z o.o., Suszarnia zbóż, Złotniki 2, 88-420 Rogowo zakwalifikowana do kategorii „1” – jako instalacja energetyczna o nominalnej mocy cieplnej od 1 MW do 5MW – opalanej węglem kamiennym, a jej eksploatacja nie wymaga pozwolenia, tylko zgłoszenia na wprowadzanie gazów lub pyłów do powietrza. Instalacja energetyczna, którą stanowi nagrzewnica powietrza typu NPA – 1500/ST produkcji firmy GROSO Starogard Gdański, o mocy znamionowej 1,5 MW (1,875 [MW t]), przeznaczona do przygotowywania gorącego powietrza do suszenia zbóż, poprzez ciepło wytworzone przy spalaniu węgla kamiennego. Tabela 28 Emisja substancji z instalacji energetycznej - Suszarnia zbóż Nazwa substancji Emisja roczna w Mg Benzo[a]piren 0,000396 Ditlenek azotu (dwutlenek azotu) 1,0380 Ditlenek siarki (dwutlenek siarki) 3,8940 Tlenek węgla 9,4050 Pył zawieszony PM10 0,0519 Pył całkowity 0,2600 Węgiel elementarny 0,2090 Źródło: dane ze Starostwa Powiatowego w Żninie B) Instalacja chowu trzody chlewnej, zakwalifikowana do kategorii „7” – jako instalacja do chowu lub hodowli zwierząt - z wyłączeniem instalacji zaliczonych do przedsięwzięć mogących zawsze znacząco oddziaływać na środowisko, o których mowa w przepisach wydanych na podstawie art. 60 ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. Nr 199, poz. 1227, ze zm.), a jej eksploatacja nie wymaga pozwolenia, tylko 58 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Rogowo na lata 2012-2015 z perspektywą na lata 2016-2019 zgłoszenia na wprowadzanie gazów lub pyłów do powietrza właściwemu organowi ochrony środowiska. Tabela 29 Roczna wielkość emisji substancji z całej instalacji Podmiot Instalacja chowu trzody Nazwa substancji chlewnej M.MORAWSKA Milena Obiekt nr 6 na terenie Amoniak Agnieszka Morawskadziałki nr 120/6 w Antkowiak, Złotniki, miejscowości Recz, gmina Siarkowodór 88-420 Rogowo Rogowo, Powiat Żniński Emilia MORAWSKA, Obiekt nr 8 na terenie Amoniak Grochowiska Księże, działki nr 120/6 w 88-420 Rogowo miejscowości Recz, gmina Siarkowodór Rogowo, Powiat Żniński J.MORAWSKA Julita Obiekt nr 7 na terenie Amoniak Morawska, Złotniki 2, działki nr 120/6 w 88-420 Rogowo miejscowości Recz, gmina Siarkowodór Rogowo, Powiat Żniński „KM” KAMILA Obiekt nr 5 na terenie Amoniak MORAWSKA, działki nr 120/6 w Grochowiska Księże miejscowości Recz, gmina Siarkowodór 24 b, 88-420 Rogowo Rogowo, Powiat Żniński Źródło: dane ze Starostwa Powiatowego w Żninie Emisja roczna (Mg/rok) 4,36 0,13 4,36 0,13 4,36 0,13 4,36 0,13 Strategia realizacji celu W związku z turystycznym charakterem gminy duże znaczenie ma ograniczenie emisji zanieczyszczeń powietrza. Na terenie gminy jak opisano wcześniej największe zagrożenie stanowi „niska emisja”, oraz ruch drogowy. Działania polegające na ograniczaniu emitowanych zanieczyszczeń powinny polegać na zmniejszeniu ilości gospodarstw domowych ogrzewających budynki za pomocą węgla. Jedną z dróg jest tutaj gazyfikacja gminy. Działania termomodernizacyjne również mogą przynieść wiele korzyści – poprzez ocieplenie budynków i stosowanie materiałów energooszczędnych ograniczone zostaje zużycie węgla. W przypadku zanieczyszczeń komunikacyjnych działania powinny być skupione na modernizacji dróg powiatowych i gminnych. Sami mieszkańcy mogą przyczynić się do poprawy jakości powietrza stosując benzynę bezołowiową lub biopaliwa w swoich pojazdach. Poprawa jakości środowiska, w tym wód, gleb i powietrza, w celu minimalizacji zagrożeń dla życia i zdrowia człowieka Ograniczenie wielkości emisji zanieczyszczeń komunikacyjnych Ograniczenie niskiej emisji Kierunki działań Zmniejszenie zużycia energii cieplnej poprzez np. izolację cieplną budynków i upowszechnianie przyjaznego środowisku budownictwa (materiały energooszczędne) Zapewnienie wysokiej jakości powietrza Cel Kontrola przedsiębiorstw w zakresie emisji pyłów Zadanie i gazów do powietrza Jednostka odpowiedzialna WIOŚ Okres realizacji 2012 – 2019 (zadanie długoterminowe) Szacunkowe nakłady b.d. Potencjalne źródło finansowania Środki własne Budowa drogi ekspresowej S5 odcinek Żnin – Gniezno Zadanie Jednostka odpowiedzialna GDDKiA Okres realizacji 2013 – 2015 (zadanie średnioterminowe) Szacunkowe nakłady 422,65 mln zł Potencjalne źródło finansowania Środki własne, RPO Priorytet 59 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Rogowo na lata 2012-2015 z perspektywą na lata 2016-2019 Zadanie Jednostka odpowiedzialna Okres realizacji Szacunkowe nakłady Potencjalne źródło finansowania Zadanie Jednostka odpowiedzialna Okres realizacji Szacunkowe nakłady Potencjalne źródło finansowania Zadanie Jednostka odpowiedzialna Okres realizacji Szacunkowe nakłady Potencjalne źródło finansowania Zadanie Jednostka odpowiedzialna Okres realizacji Szacunkowe nakłady Potencjalne źródło finansowania Zadanie Jednostka odpowiedzialna Okres realizacji Szacunkowe nakłady Potencjalne źródło finansowania Zadanie Jednostka odpowiedzialna Okres realizacji Szacunkowe nakłady Potencjalne źródło finansowania Zadanie Jednostka odpowiedzialna Bieżące utrzymanie dróg gminnych Urząd Gminy Rogowo 2012 – 2019 (zadanie długoterminowe) b.d. Środki własne Przebudowa drogi gminnej o nawierzchni z mieszanki mineralno-asfaltowej, Lubcz – Gostomka – Rogowo – 2km Urząd Gminy Rogowo 2013 (zadanie krótkoterminowe) 410 tys. zł Wartość koszt. 410,0 a)budżet jst 123,0 b)budżet państwa 41,0 c)środki UE 246,0 Przebudowa drogi gminnej Czewujewo–Bożejewice o dł. 1,7 km (od P. Leszczyńskiego do P. Wysockiego) Urząd Gminy Rogowo 2012 (zadanie krótkoterminowe) 267 tys. zł Wartość koszt. 267,0 a)budżet jst 40,0 b)budżet państwa 26,7 c)środki UE 200,3 Przebudowa drogi gminnej o nawierzchni z powierzchniowego utwardzenia Wiewiórczyn – Kaczkowo o dł. 2,0 km Urząd Gminy Rogowo 2012 (zadanie krótkoterminowe) 226 tys. zł Wartość koszt. 226,0 a)budżet jst 33,9 b)budżet państwa 22,6 c)środki UE 169,5 Przebudowa drogi gminnej w Niedźwiadach o dł. 3,600 km Niedźwiady – Dziadkówko z powierzchniowego utwardzenia grysami i emulsją asfaltową Urząd Gminy Rogowo 2012 (zadanie krótkoterminowe) 250 tys. zł Wartość koszt. 250,0 a)budżet jst 37,5 b)budżet państwa 25,0 c)środki UE 187,5 Przebudowa drogi Cegielnia – Leśnictwo Jeziora o dł. 3,0 km – nawierzchnia z pow. utwardzenia grysami twardymi i emulsją asfaltową Urząd Gminy Rogowo 2012 – 2013 (zadanie średnioterminowe) 220 tys. zł Wartość koszt. 220,0 a)budżet jst 33,0 b)budżet państwa 22,0 c)środki UE 165,0 Przebudowa drogi gminnej Gałęzewo – Kolo-nia Gałęzewska o dł. 1,0 km Urząd Gminy Rogowo 60 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Rogowo na lata 2012-2015 z perspektywą na lata 2016-2019 Okres realizacji Szacunkowe nakłady Potencjalne źródło finansowania Zadanie Jednostka odpowiedzialna Okres realizacji Szacunkowe nakłady Potencjalne źródło finansowania 2012 – 2013 (zadanie średnioterminowe) 323 tys. zł Wartość koszt. 323,0 a)budżet jst 48,4 b)budżet państwa 32,3 c)środki UE 242,3 Przebudowa drogi gminnej w Niedźwiadach o dł. 2,160 km Niedźwiady – Szkółki z powierzchniowego utwardzenia grysami i emulsją asfaltową Urząd Gminy Rogowo 2012 – 2013 (zadanie średnioterminowe) 180 tys. zł Wartość kosztów 180,0 a)budżet jst 30,0 b)budżet państwa 20,0 c)środki UE 150,0 Poważne awarie Z oceny zagrożenia dla gminy Rogowo wynika, że do potencjalnych zagrożeń mogących doprowadzić do sytuacji kryzysowych należy zaliczyć: pożary, katastrofy, awarie i niekontrolowane przenikanie różnych substancji do środowiska naturalnego, skażenie toksycznymi środkami przemysłowymi – transport substancji niebezpiecznych, klęski żywiołowe (susze, huragany, intensywne opady). Poważną awarią w rozumieniu ustawy POŚ jest zdarzenie, w szczególności emisja, pożar lub eksplozja, powstałe w trakcie procesu przemysłowego, magazynowania lub transportu, w których występuje jedna lub więcej niebezpiecznych substancji, prowadzące do natychmiastowego powstania zagrożenia życia lub zdrowia ludzi lub środowiska lub powstanie takiego zagrożenia z opóźnieniem. Na terenie gminy do poważnych awarii może dojść na skutek awarii urządzeń technicznych w zakładach przemysłowych lub podczas transportu materiałów niebezpiecznych: w wyniku kolizji drogowej, a także rozszczelnienia autocystern. 6.4. Obowiązki związane z awariami przemysłowymi spoczywają głównie na prowadzącym zakład o dużym lub zwiększonym ryzyku wystąpienia awarii oraz na organach Państwowej Straży Pożarnej, a także Wojewodzie. Szczegółowy opis obowiązków podaje ustawa Prawo ochrony środowiska. WIOŚ realizuje zadania z zakresu zapobiegania występowania awarii przemysłowych poprzez: kontrolę podmiotów gospodarczych o dużym i zwiększonym ryzyku wystąpienia awarii, badanie przyczyn wystąpienia awarii oraz sposobów likwidacji skutków awarii, prowadzenie szkoleń i instruktażu. Cele do realizacji w zakresie poważnych awarii: Wykreowanie właściwych zachowań społeczeństwa w sytuacji wystąpienia zagrożeń środowiska z tytułu awarii przemysłowych, w tym transportu materiałów niebezpiecznych. Bezpieczny transport materiałów niebezpiecznych, w tym minimalizacja transportu substancji niebezpiecznych przez obszary zamieszkałe Wsparcie jednostek straży pożarnej w zakresie wyposażenia do prowadzenia działań ratowniczych Oddziaływanie hałasu Najczęściej klimat akustyczny ocenia się ilościowo przy pomocy równoważnego poziomu dźwięku A (LAeq), wyrażonego w decybelach [dB], będącego poziomem uśrednionym w funkcji czasu. 6.5. 61 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Rogowo na lata 2012-2015 z perspektywą na lata 2016-2019 Dopuszczalne wartości poziomów dźwięku w środowisku określa załącznik do Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2007 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku (Dz. U. z 2007 nr 120, poz. 826 ze zm.). Tabela 30 Dopuszczalne poziomy hałasu w środowisku. L.p 1. 2. 3. 4. Rodzaj terenu a. Obszary A ochrony uzdrowiskowej b. Tereny szpitali poza miastem a. Tereny zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej b. Tereny zabudowy związanej ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży c. Tereny domów opieki społecznej d. Tereny szpitali w miastach a. Tereny zabudowy mieszkaniowej wielorodzinnej i zamieszkania zbiorowego b. Tereny zabudowy zagrodowej c. Tereny rekreacyjno wypoczynkowe d. Tereny mieszkaniowo-usługowe Tereny w strefie śródmiejskiej miast powyżej 100 tys. mieszkańców Dopuszczalny poziom hałasu w dB Pozostałe obiekty i Drogi lub linie kolejowe działalność będąca źródłem hałasu LAeq D LAeq N LAeq D przedział czasu przedział czasu LAeq N Przedział czasu odniesienia równy 16 godzinom przedział czasu odniesienia równy 8 h odniesienia równy 8-miu najmniej korzystnym godz. dnia odniesienia równy 1-ej najmniej korzystnej godz. nocy 50 45 45 40 55 50 50 40 60 50 55 45 65 55 55 45 Źródło: Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2007 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku (Dz. U. z 2007 Nr 120, poz. 826 ze zm. Źródłem hałasu komunikacyjnego na terenie gminy jest sieć dróg. Przez obszar gminy przebiega droga krajowa nr 5. Pomiary ruchu były przeprowadzone w 2010 r. na odcinku od Żnina do granicy wojewódzkiej. Pomiar natężenia ruchu odbywał się na odcinku o długości 24,2 km, obejmującym swoim zasięgiem gminę Rogowo. Ogółem odnotowano 7 623 pojazdy samochodowe w ciągu doby. Wśród nich 31 pojazdów to motocykle, 4 842 samochody osobowe, mikrobusy, 676 lekkie samochody ciężarowe, dostawcze, 495 samochody ciężarowe bez przyczepy, 1 485 samochody ciężarowe z przyczepą, 77 autobusy, 17 ciągniki rolnicze i 22 rowery. Poprawa jakości środowiska, w tym wód, gleb i powietrza w celu minimalizacji zagrożeń dla życia i zdrowia i mieszkańców utrzymanie poziomu hałasu poniżej dopuszczalnego lub, co najmniej na tym poziomie Kierunki działań wdrażanie Programu Ochrony Powietrza dla strefy kujawsko pomorskiej Minimalizacja uciążliwego hałasu Cel Stworzenie zabezpieczeń przed oddziaływaniem hałasu komunikacyjnego (ekrany akustyczne, pasy Zadanie zieleni) Jednostka odpowiedzialna Zarząd Dróg Powiatowych Okres realizacji 2012 – 2019 (zadanie długoterminowe) Szacunkowe nakłady b.d. Priorytet 62 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Rogowo na lata 2012-2015 z perspektywą na lata 2016-2019 Potencjalne źródło finansowania Zadanie Jednostka odpowiedzialna Okres realizacji Szacunkowe nakłady Potencjalne źródło finansowania Zadanie Jednostka odpowiedzialna Okres realizacji Szacunkowe nakłady Potencjalne źródło finansowania Środki własne Prowadzenie pomiarów natężenia hałasu i pomiarów ruchu WIOŚ, GDDKiA w Bydgoszczy 2012 – 2019 (zadanie długoterminowe) b.d. Środki własne Działania organizacyjno-techniczne służące spowalnianiu ruchu w miejscach o szczególnym jego natężeniu Urząd Gminy Rogowo 2012 – 2019 (zadanie długoterminowe) b.d. Środki własne Oddziaływanie pól elektromagnetycznych Począwszy od roku 2008 monitoring pól elektromagnetycznych (PEM) realizowany jest w oparciu o rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 12 listopada 2007 roku w sprawie zakresu i sposobu prowadzenia okresowych badań poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku (Dz. U. Nr 221, poz. 1645). Zgodnie z powyższym rozporządzeniem monitoring pól elektromagnetycznych polega na wykonywaniu w cyklu trzyletnim pomiarów natężenia składowej elektrycznej pola. Pomiary wykonuje się w odległości nie mniejszej niż 100 metrów od rzutu anten instalacji emitujących pola elektromagnetyczne na powierzchnię terenu. Celem pomiarów jest wyłącznie określenie poziomu pól elektromagnetycznych w środowisku w miejscach dostępnych dla ludności, nie służą one natomiast określeniu wpływu poszczególnych obiektów emitujących fale elektromagnetyczne na poziom pól w środowisku. W związku z tym uzyskane wyniki nie mogą stanowić podstawy do wnioskowania o wielkości emisji pól elektromagnetycznych ze źródeł (obiektów) znajdujących się w pobliżu miejsc, w których realizowano pomiary. Emitorami promieniowania elektromagnetycznego mogą być linie wysokiego napięcia lub stacje telefonii komórkowych. Na terenie gminy Rogowo zlokalizowano punkt pomiarowy monitoringu pól elektromagnetycznych prowadzony przez WIOŚ. Pomiary zostały przeprowadzone w 2009 r. w Rogowie, przy ul. Powstańców Wielkopolskich 21. Średnia arytmetyczna zmierzonych wartości skutecznych natężeń pól elektrycznych promieniowania elektromagnetycznego dla zakresu częstotliwości co najmniej od 3 MHz do 3000 MHz uzyskanych dla punktu pomiarowego wyniosła <0,1 V/m. W 2010 r. przeprowadzono pomiary przy ul. 600-lecia 11, średnia arytmetyczna mierzonych wartości wyniosła <0,2 V/m. Na podstawie przeprowadzonych pomiarów nie stwierdzono przekroczenia dopuszczalnych poziomów natężenia pola elektromagnetycznego. Ze względu na powszechność używania przez mieszkańców telefonów komórkowych, ważnym zagadnieniem jest zapewnienie prawidłowych parametrów ich funkcjonowania (wyeliminowanie problemów z „zasięgiem” poszczególnych sieci). Należy zwrócić uwagę na taką lokalizację infrastruktury telekomunikacyjnej (przede wszystkim stacji bazowych), by minimalizować jej wpływ na estetykę i harmonię krajobrazu (maszty stacji bazowych są wyraźną dominantą wysokościową, burzącą harmonię krajobrazu – zwłaszcza, że w obszarze o tak zróżnicowanej rzeźbie terenu wywierana będzie presja na ich lokalizację na lokalnych kulminacjach wysokościowych – zazwyczaj bardzo dobrze eksponowanych). Liczbę stacji bazowych należy ograniczać do absolutnego minimum niezbędnego dla zachowania prawidłowych parametrów, a urządzenia różnych operatorów powinny być lokowane na tych samych masztach. Powszechność telefonii komórkowej nie zwalnia operatorów telefonii stacjonarnej z obowiązku zapewnienia wysokiej jakości tradycyjnych łączy (tym bardziej, iż wciąż dosyć popularnym sposobem uzyskania połączeń z internetem są łącza modemowe). W sąsiedztwie zamkniętego składowiska odpadów komunalnych w Rogowie znajduje się maszt telefonii komórkowej oraz w miejscowości Gostomka – działka nr 680/1. 6.6. 63 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Rogowo na lata 2012-2015 z perspektywą na lata 2016-2019 Poprawa jakości środowiska, w tym wód, gleb i powietrza w celu minimalizacji zagrożeń dla życia i zdrowia i mieszkańców Doskonalenie struktur organizacyjnych zajmujących się monitorowaniem i badaniem pól elektromagnetycznych oraz Kierunki działań prowadzenie bazy danych o polach elektromagnetycznych. Opracowanie procedur administracyjnych zapewniających bezpieczną lokalizację źródeł pól. Ochrona przed promieniowaniem elektromagnetycznym Cel Badania pól elektromagnetycznych zgodnie z rozporządzeniem Ministra Środowiska w sprawie dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych Zadanie w środowisku oraz sposobu sprawdzenia dotrzymywania tych poziomów Jednostka odpowiedzialna WIOŚ Okres realizacji 2012 – 2019 (zadanie długoterminowe) Szacunkowe nakłady b.d. Potencjalne źródło finansowania Środki własne Inwentaryzacja źródeł promieniowania Zadanie elektromagnetycznego na terenie gminy Jednostka odpowiedzialna Urząd Gminy Rogowo Okres realizacji 2012 – 2019 (zadanie długoterminowe) Szacunkowe nakłady b.d. Potencjalne źródło finansowania Środki własne Modernizacja istniejących sieci elektroenergetycznych Zadanie stacji transformatorowych Jednostka odpowiedzialna Zakłady Energetyczne Okres realizacji 2012 – 2019 (zadanie długoterminowe) Szacunkowe nakłady b.d. Potencjalne źródło finansowania Środki zakładów energetycznych Priorytet Edukacja społeczności lokalnej W „Programie ochrony środowiska z planem gospodarki odpadami województwa kujawskopomorskiego 2010” problematyka edukacji społeczeństwa w tej dziedzinie pojawia się podczas omawiania każdego z komponentów środowiska. Cel w ten sposób określony wpisuje się w podstawowe cele sformułowane w Narodowej Strategii Edukacji Ekologicznej: „Edukacja ekologiczna kształtuje całościowy obraz relacji pomiędzy człowiekiem, społeczeństwem i przyrodą. Ukazuje zależność człowieka od środowiska oraz uczy odpowiedzialności za zmiany dokonywane w środowisku naturalnym. Istotne jest, aby został on osiągnięty zarówno wśród młodego pokolenia, jak i u ludzi dorosłych poprzez: edukację ekologiczną w formalnym systemie kształcenia oraz pozaszkolną edukację ekologiczną”. Przedsięwzięcia edukacyjne społeczności lokalnej znalazły odzwierciedlenie w szeregu dokumentach lokalnych począwszy od Strategii Rozwoju Społeczno – Gospodarczego Gminy Rogowo. Zamiary w tej materii dotyczą: wspierania programów edukacji ekologicznej prowadzonej przez organizacje pozarządowe, szkoły, nadleśnictwo. Nie ulega wątpliwości, że bardzo ważną pozycją w wydatkach gminy powinna być edukacja ekologiczna. Urząd Gminy Rogowo współorganizuje wraz z Fundacją Nasza Ziemia coroczne akcje: „Święta Ziemi” oraz „Sprzątania Świata”. W akcjach biorą udział wszystkie szkoły z terenu gminy. Urząd Gminy, w celu sprawnego przeprowadzenia akcji i zapewnienia bezpieczeństwa młodzieży, zakupuje rękawiczki, worki na śmieci oraz zorganizuje transport odpadów. 6.7. 64 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Rogowo na lata 2012-2015 z perspektywą na lata 2016-2019 Urząd Gminy organizuje również konkursy ekologiczne dla uczniów szkół z terenu gminy. Zostały one dofinansowane ze środków przeznaczonych na edukacji ekologiczna zarezerwowanych w budżecie gminy. Dodatkowo kształtowanie świadomości ekologicznej dorosłych mieszkańców odbywa się głównie poprzez zamieszczanie informacji w Biuletynie Informacji Publicznej dotyczących racjonalnego gospodarowania środowiskiem i jego zasobami naturalnymi oraz propagowanie technologii i działań „przyjaznych środowisku”. Na terenie gminy Rogowo istotna rolę w szerzeniu wiedzy ekologicznej odgrywa Ośrodek Doskonalenia Rolniczego w Minikowie oraz Nadleśnictwo Gołąbki. Edukacja przyrodniczo – leśna prowadzona w Nadleśnictwie Gołąbki, skierowana jest do wszystkich grup wiekowych. Najczęściej spotkania odbywają się z młodzieżą szkół podstawowych, gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych, a także z przedszkolakami. Tematyka zajęć obejmuje zapoznanie z podstawowymi gatunkami roślin i zwierząt występujących na terenie Nadleśnictwa Gołąbki. Omawiane są podstawowe zagadnienia dotyczące ochrony przyrody. Celem spotkań z młodzieżą jest zapoznanie z zagadnieniami gospodarki leśnej i pracą leśników. Zwraca się uwagę na zagrożenia lasów i sposoby zapobiegania im. Porusza się tematykę zaśmiecania lasów. W ramach akcji „Sprzątanie Świata”, organizowane jest zbieranie śmieci w lasach z udziałem młodzieży szkolnej. Nadleśnictwo Gołąbki jest współorganizatorem konkursów o tematyce przyrodniczej i ekologicznej o zasięgu powiatowym, w których udział biorą placówki oświatowe nie tylko z gminy Rogowo. Teren gminy Rogowo obejmuje leśnictwa (większą ich część, gdyż zasięg terenowy leśnictw nie pokrywa się z granicami gmin): Długi Bród, Jeziora, Głęboczek i Mięcierzyn. Na terenie leśnictw odbywają się spotkania z mieszkańcami, gdzie poruszane są tematy ekologiczne. Orientacyjnie w 2010 r. ilość tych spotkań wynosiła: Głęboczek – 3 spotkania – 30 osób Jeziora – 5 spotkań – 324 osób Długi Bród – 1 spotkania – 45 osób Mięcierzyn – 4 spotkania – 86 osób Szkółka leśna Mięcierzyn – 2 spotkania – 115 osób. Na terenie gminy Rogowo Nadleśnictwo Gołąbki nie posiada ścieżki dydaktycznej, jednak przy każdym leśnictwie wyznaczone są nieoznakowane trasy edukacyjne. W Polityce ekologicznej na lata 2009-2012 z uwzględnieniem perspektywy do roku 2016 celem średniookresowym w omawianym zakresie jest stałe podnoszenie świadomości ekologicznej społeczeństwa zgodnie z zasadą „myśl globalnie, działaj lokalnie”, która prowadzi do: proekologicznych zachowań konsumenckich, prośrodowiskowych nawyków i pobudzenia odpowiedzialności za stan środowiska, organizowania akcji lokalnych służących ochronie środowiska, uczestniczenia w procedurach prawnych i kontrolnych dotyczących ochrony środowiska. Podnoszenie świadomości ekologicznej wśród mieszkańców Wspieranie merytoryczne i finansowe działań z zakresu edukacji ekologicznej prowadzonej w szkołach, oraz promowanie aktywnych form edukacji ekologicznej dzieci i młodzieży. Współpraca samorządu z mediami regionalnymi i lokalnymi w zakresie prezentacji stanu środowiska i pozytywnych przykładów Kierunki działań działań podejmowanych na rzecz jego ochrony. Promowanie materiałów/wydawnictw w zakresie edukacji ekologicznej. Promowanie postaw opartych na idei zrównoważonej i odpowiedzialnej konsumpcji. Kształtowanie postaw prośrodowiskowych wśród mieszkańców Cel Współpraca z jednostkami i instytucjami działającymi Zadanie w obszarze ochrony środowiska Urząd Gminy Rogowo, WIOŚ, RDOŚ, RZGW, Urząd Jednostka odpowiedzialna Marszałkowski, Starostwo Powiatowe Okres realizacji 2012 – 2019 (zadanie długoterminowe) Priorytet 65 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Rogowo na lata 2012-2015 z perspektywą na lata 2016-2019 Szacunkowe nakłady Potencjalne źródło finansowania Zadanie Jednostka odpowiedzialna Okres realizacji Szacunkowe nakłady Potencjalne źródło finansowania Zadanie Jednostka odpowiedzialna Okres realizacji Szacunkowe nakłady Potencjalne źródło finansowania Zadanie Jednostka odpowiedzialna Okres realizacji Szacunkowe nakłady Potencjalne źródło finansowania Zadanie Jednostka odpowiedzialna Okres realizacji Szacunkowe nakłady Potencjalne źródło finansowania 7. b.d. Środki własne Edukacja ekologiczna oraz organizowanie imprez pobudzających aktywność dzieci i młodzieży w dziedzinie ochrony przyrody i środowiska naturalnego ("Dni Ziemi" i "Sprzątanie Świata") Urząd Gminy Rogowo 2012 – 2019 (zadanie długoterminowe) b.d. Środki własne Informowanie mieszkańców przez portal internetowy gminy o stanie środowiska na terenie gminy i powiatu oraz działaniach podejmowanych na rzecz jego ochrony Urząd Gminy Rogowo 2012 – 2019 (zadanie długoterminowe) b.d. Środki własne Promowanie dobrych zachowań ekologicznych wśród turystów Urząd Gminy Rogowo 2012 – 2019 (zadanie długoterminowe) b.d. Środki własne, dotacje WFOŚiGW oraz NFOŚiGW Organizacja Olimpiady Wiedzy Rolniczej Kujawsko – Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Minikowie 2012 – 2019 (zadanie długoterminowe, organizowane corocznie) b.d. Środki własne, środki sponsorów Zarządzanie Programem ochrony środowiska 7.1. Instrumenty realizacji programu Polityka ekologiczna opiera się na ustawach, wśród których najważniejsze to: prawo ochrony środowiska, prawo wodne, ustawa o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, ustawa o ochronie przyrody, ustawa o odpadach, prawo geologiczne i górnicze, prawo budowlane. Instrumenty realizacji programu ochrony środowiska wynikające z zapisów ustawowych można podzielić na: prawne, finansowe, społeczne, polityczne, strukturalne. 7.1.1. Instrumenty prawne Wśród instrumentów prawnych szczególne miejsce mają plany zagospodarowania przestrzennego (prawo miejscowe). Działania władz samorządowych, przedsiębiorstw i innych podmiotów związane z ochroną środowiska muszą być osadzone w realiach obowiązującego planu wojewódzkiego i planów miejscowych. Zgodnie z ustawą z dnia 8 marca z 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1591 ze zm.) organem stanowiącym i kontrolnym w gminie jest rada gminy. Ponadto ustawa przedstawia katalog zadań własnych gminy. Wśród nich są między innymi sprawy: ładu przestrzennego, ochrony środowiska i przyrody oraz gospodarki wodnej, oczyszczania ścieków komunalnych, utrzymania czystości i porządku oraz urządzeń sanitarnych, składowania i unieszkodliwiania odpadów komunalnych, zieleni gminnej i zadrzewienia. Zadania gminy w zakresie ochrony środowiska zawarte w ustawie są przedstawione ogólnikowo, jednakże każde 66 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Rogowo na lata 2012-2015 z perspektywą na lata 2016-2019 z tych zadań jest uszczegółowione w szeregu innych aktów prawnych, do których przestrzegania gmina jest zobowiązana. Poniżej wymienione zostały ważniejsze kompetencje organów gminy w zakresie ochrony środowiska, leśnictwa, rolnictwa. Ustawa „Prawo ochrony środowiska”: sporządzanie (burmistrz) i uchwalanie (rada miasta) programów ochrony środowiska z realizacji programu burmistrz miasta sporządza co 2 lata raporty, które przedstawia radzie miasta, udostępnianie każdemu informacji o środowisku i jego ochronie, znajdujących się w posiadaniu władz miasta, okresowe przedkładanie marszałkowi województwa, przez burmistrza, informacji o rodzaju, ilości i miejscach występowania substancji stwarzających szczególne zagrożenie dla środowiska, przeprowadzanie postępowania w sprawie oceny oddziaływania na środowisko dla planowanego przedsięwzięcia mogącego znacząco oddziaływać na środowisko, nakazywanie (w formie decyzji burmistrza) osobie fizycznej eksploatującej instalacje w ramach zwykłego korzystania ze środowiska lub eksploatującej urządzenie, wykonanie w określonym czasie czynności zmierzające do ograniczenia ich negatywnego oddziaływania na środowisko, wstrzymywanie użytkowania instalacji lub urządzenia, w drodze decyzji burmistrza, w razie naruszenia warunków decyzji określającej wymagania dotyczące eksploatacji instalacji, z której emisja nie wymaga pozwolenia, prowadzonej przez osobę fizyczną w ramach zwykłego korzystania ze środowiska lub niedostosowania się do wymagań, wyrażanie, w drodze decyzji burmistrza, na wniosek zainteresowanego, zgody na podjęcie wstrzymanej działalności po stwierdzeniu, iż ustały przyczyny wstrzymania działalności, lub oddania do eksploatacji obiektu budowlanego, zespołu obiektów lub instalacji. w przypadku zwykłego korzystania ze środowiska: o przyjmowanie wyników pomiarów emisji prowadzonych przez użytkowników instalacji, o przyjmowanie zgłoszeń instalacji z której emisja nie wymaga pozwolenia lecz może negatywnie oddziaływać na środowisko. o sprawowanie, przez burmistrza, kontroli przestrzegania i stosowania przepisów o ochronie środowiska w zakresie objętym właściwością władz szczebla gminnego. Do wykonywania funkcji kontrolnych burmistrz może upoważnić pracowników urzędu miasta lub straży miejskiej, występowanie w charakterze oskarżyciela publicznego (burmistrz lub osoby przez niego upoważnione) w sprawach o wykroczenie przeciw przepisom o ochronie środowiska, występowanie przez gminę do wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska o podjęcie odpowiednich działań będących w jego kompetencji, jeżeli w wyniku kontroli stwierdzono naruszenie przez kontrolowany podmiot przepisów o ochronie środowiska lub występuje uzasadnione podejrzenie, że takie naruszenie mogło nastąpić. Ustawa o Inspekcji Ochrony Środowiska: rozpatrywanie przez radę gminy przynajmniej raz w roku, informacji wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska o stanie środowiska na obszarze województwa, przyjmowanie od wojewódzkiego inspektoratu ochrony środowiska informacji o wynikach kontroli obiektów o podstawowym znaczeniu dla danego terenu, wydawanie przez burmistrza, w przypadkach bezpośredniego zagrożenia środowiska, właściwemu organowi Inspektoratu ochrony środowiska polecenia podjęcia działań zmierzających do usunięcia tego zagrożenia. Ustawa o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym: sporządzanie studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy, w którym uwzględnia się uwarunkowanie wynikające z dotychczasowego uzbrojenia terenu, stanu środowiska, wielkości i jakości 67 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Rogowo na lata 2012-2015 z perspektywą na lata 2016-2019 zasobów wodnych, wymogów ochrony środowiska, infrastruktury technicznej w tym stopnia uporządkowania gospodarki wodno-ściekowej, sporządzanie miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego. Ustawa „Prawo energetyczne” opracowywanie i wdrażanie planów zaopatrzenia w energię. Ustawa o Utrzymaniu porządku i czystości w gminach ustalanie w drodze uchwały szczegółowych zasad utrzymania czystości i porządku na terenie gminy, nadzorowanie utrzymania czystości i porządku w gminie, ochrona przed bezdomnymi zwierzętami, prowadzenie schronisk dla bezdomnych zwierząt. wydawanie zezwoleń na świadczenie usług w zakresie odbierania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości, opróżniania zbiorników bezodpływowych i transportu nieczystości ciekłych, a także grzebowisk i spalarni zwłok zwierzęcych i ich części. Ustawa o odpadach nakazywanie posiadaczowi odpadów, w drodze decyzji burmistrza, usunięcia odpadów z miejsc nieprzeznaczonych do ich składowania lub magazynowania, ze wskazaniem sposobu wykonania tej decyzji, sporządzanie (burmistrz) i uchwalanie (rada gminy) planów gospodarki odpadami. Z realizacji planu burmistrz sporządza co 2 lata raporty, które przedstawia radzie gminy. Ustawa o zużytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym przyjmowanie informacji od podmiotów zbierających zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny. Ustawa o ochronie przyrody wykonywanie i popularyzacja ochrony przyrody, wprowadzenie form ochrony przyrody (pomniki przyrody, użytki ekologiczne, stanowiska dokumentacyjne, zespoły przyrodniczo-krajobrazowe), jeżeli sejmik województwa nie wprowadził tych form, sporządzanie miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego dla obszarów i obiektów poddawanych ochronie przez radę gminy, umieszczanie tablic informujących o nazwie oraz obowiązujących zakazach na obszarach parku krajobrazowego, rezerwatu, stanowiska dokumentacyjnego i użytku ekologicznego, oraz tablic informujących o nazwie na obrzeżach lub w pobliżu obszarów chronionego krajobrazu, obszarów Natura 2000, pomników przyrody, zespołów przyrodniczo – krajobrazowych, nad którymi nadzór sprawuje gmina, wydawanie zezwoleń na usunięcie drzew lub krzewów, naliczanie opłat za usunięcie drzew lub krzewów, wymierzanie administracyjnych kar pieniężnych za zniszczenie terenów zieleni, drzew lub krzewów oraz za ich usuwanie bez wymaganego zezwolenia. Ustawa „Prawo wodne” zatwierdzanie ugod w sprawach zmian stosunków wodnych na gruntach, wyznaczanie części nieruchomości umożliwiającej dostęp do wody objętej powszechnym korzystaniem z wód, nakazywanie właścicielowi gruntu przywrócenia poprzedniego stanu wody lub wykonania urządzeń zapobiegających szkodom, jeśli spowodowane przez niego zmiany stanu wody na gruncie szkodliwie wpływają na grunty sąsiednie, wyznaczanie miejsc wydobycia kamienia, żwiru, piasku oraz innych materiałów, w granicach powszechnego korzystania z wód. 7.1.1.1. Pozwolenia Kompetencje do wydawania pozwoleń w zakresie ochrony środowiska na wprowadzanie do środowiska substancji lub energii podzielone są pomiędzy regionalnego dyrektora ochrony środowiska, marszałka województwa i starostę, przyjmując za podstawowe kryterium rodzaj przedsięwzięcia oddziaływującego na środowisko. Regionalny dyrektor ochrony środowiska posiada kompetencje w zakresie przedsięwzięć i zdarzeń na terenach zamkniętych. 68 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Rogowo na lata 2012-2015 z perspektywą na lata 2016-2019 Marszałek województwa posiada kompetencje w zakresie realizacji zadań wynikające z ustawy z dnia 20 stycznia 2005 r. o recyklingu pojazdów wycofanych z eksploatacji (Dz. U z 2005 r. Nr 25, poz. 202 ze zm.), zadania wynikające z ustawy z dnia 10 lipca 2008 r. o odpadach wydobywczych (Dz. U. z 2008 r. Nr 138, poz.865), oraz prowadzenie publicznie dostępnego wykazu danych o dokumentach zawierających informacje o środowisku i jego ochronie również prowadzenie spraw związanych z udostępnianiem informacji o środowisku i jego ochronie (ustawa z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko - Dz. U. z 2008 r. Nr 199, poz.1227). Marszałek województwa posiada również kompetencje w zakresie: przedsięwzięć i zdarzeń na terenach zakładów, gdzie jest eksploatowana instalacja, która jest kwalifikowana jako przedsięwzięcie mogące znacząco oddziaływać na środowisko w rozumieniu ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko, przedsięwzięcia mogącego zawsze znacząco oddziaływać na środowisko w rozumieniu ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko, realizowanego na terenach innych niż wymienione. Do kompetencji wojewody należy natomiast rozpatrywanie odwołań od decyzji wydanych przez starostów na podstawie ustawy o handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych i innych substancji oraz wydawanie rozstrzygnięć w tym zakresie, wydawanie decyzji w sprawie utworzenia grupy instalacji jednego rodzaju w celu wspólnego rozliczania uprawnień do emisji przez prowadzącego instalację (Dz. U. z 2011 r. Nr 122, poz. 695) Kompetencje do wydawania pozwoleń, dotyczących obiektów zaliczonych do inwestycji mogących pogorszyć stan środowiska posiada Starosta. Do tej kategorii należą pozwolenia na wprowadzanie do środowiska substancji lub energii: w tym pozwolenia na wprowadzanie gazów lub pyłów do powietrza, pozwolenia wodno-prawne na wprowadzanie ścieków do wód lub do ziemi, pozwolenia na wytwarzanie odpadów, zatwierdzanie projektów prac geologicznych, przyjmowanie dokumentacji geologicznych, wydawanie decyzji o uwarunkowaniach środowiskowych dla przedsięwzięcia. Wprowadzenie wymogów Dyrektywy IPPC (ang. Integrated Pollution Prevention and Control) wpłynie na funkcjonowanie znacznej części przedsiębiorstw określanych w polskim prawie jako szczególnie szkodliwe dla środowiska i wielu obiektów zaliczanych do kategorii mogących pogorszyć stan środowiska. Część z nich, w miejsce dotychczas obowiązujących pozwoleń odnoszących się do poszczególnych mediów (pobór wody, gospodarka odpadami), komponentów środowiska (emisje do powietrza, odprowadzanie ścieków) oraz oddziaływanie na stan środowiska poprzez hałas, promieniowanie będzie musiała uzyskać pozwolenia zintegrowane, w których uwzględnione będą wymogi BAT. 7.1.1.2. Kontrola przestrzegania prawa Główne kompetencje kontrolne posiada wojewoda, co wynika z podporządkowania mu wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska, wykonującego w jego imieniu zadania Inspekcji Ochrony Środowiska, a zatem odpowiadającego za kontrolę przestrzegania warunków określonych w pozwoleniach. Kontrolę przestrzegania i stosowania przepisów ochrony środowiska sprawują również marszałek województwa, starosta oraz wójt, burmistrz lub prezydent miasta w zakresie objętym właściwością tych organów. 7.1.1.3. Monitoring stanu środowiska Szczególnym instrumentem prawnym stał się monitoring, czyli jakościowy i ilościowy pomiar stanu środowiska. Monitoring był zwykle zaliczany do instrumentów społecznych (informacyjnych), jako bardzo ważna podstawa analiz, ocen czy decyzji. Obecnie, wprowadzenie badań monitoringowych jako obowiązujących przez zapisy w niektórych aktach prawnych czyni je instrumentem o znaczeniu prawnym. 7.1.2. 69 Instrumenty finansowe Zakłada się, że głównymi źródłami realizacji celów wyznaczonych dla gminy Rogowo będą: Środki własne gminy, Program Ochrony Środowiska dla Gminy Rogowo na lata 2012-2015 z perspektywą na lata 2016-2019 Środki Unii Europejskiej, Środki budżetu Województwa (dotacje), Środki budżetu Państwa (dotacje, subwencje), Środki funduszy celowych jak: funduszu ochrony środowiska, funduszu pracy, funduszu osób niepełnosprawnych, inne, Środki prywatne. Dokładne określenie źródeł, a szczególnie wielkości środków stwarza duże trudności, szczególnie tych po roku 2013. Odnosi się to zarówno do środków własnych gminy jak i innych, w tym szczególnie dostępności środków unijnych w następnym okresie programowania. Z komunikatów unijnych oraz dokumentów krajowych wynika, że dyskusja nad perspektywą finansową 2014-2020, w tym kierunków polityki spójności oraz Wspólnej Polityki Rolnej rozpocznie się w 2011r. Do roku 2013 zakłada się realizację inwestycji gminnych przy wsparciu z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Kujawsko-Pomorskiego, budżetu Państwa w ramach “Narodowego Programu Przebudowy Dróg Lokalnych 2008-2011”, rządowo-samorządowego programu “Moje boisko Orlik 2012”. Ponadto zakłada się możliwość wykorzystania środków Europejskiego Funduszu Rolnego na Rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013. Środki własne gminy zaangażowane będą przede wszystkim w realizację inwestycji oraz projekty społeczne (ale nie będzie się zaniedbywać także innych istotnych dziedzin – poza projektami społecznymi), które uzyskają współfinansowanie ze źródeł zewnętrznych, ale również będą finansować zadania w całości. Wielkość środków budżetu gminy przeznaczana na zadania inwestycyjne będzie stanowiła nie mniej niż 25% wydatków ogółem na 1 mieszkańca. Zakłada się, że po 2013 r. mogą wystąpić istotne zmiany w dostępie do środków unijnych przeznaczanych na zadania infrastrukturalne, co wpłynie na konieczność zaangażowania większych środków własnych gminy. Przyjmuje się, że w dalszym ciągu dostępne będą środki funduszy celowych. Coraz większą rolę w realizacji Strategii winny odgrywać środki prywatne zarówno w realizacji zadań własnych przedsiębiorstw i gospodarstw indywidualnych jak i przy realizacji zadań publicznych w ramach partnerstwa publiczno-prywatnego. Do instrumentów finansowych należą przede wszystkim: opłata za gospodarcze korzystanie ze środowiska, administracyjna kara pieniężna i fundusze celowe. 7.1.2.1. Opłaty za gospodarcze korzystanie ze środowiska Opłaty te pełnią funkcje prewencyjne i redystrybucyjne. Funkcja prewencyjna realizowana jest poprzez zachęcanie podmiotów (dotyczy to podmiotów gospodarczych) do wyboru technologii, lokalizacji produkcji, instalowania urządzeń ochronnych oraz oszczędnego korzystania z zasobów naturalnych w sposób najodpowiedniejszy z punktu widzenia ochrony środowiska. Funkcja redystrybucyjna polega na gromadzeniu i przemieszczaniu środków finansowych przeznaczonych na cele ochrony środowiska. Opłaty pobierane są za: wprowadzanie gazów lub pyłów do powietrza, pobór wód i wprowadzanie ścieków do wód lub do ziemi, składowanie odpadów, wyłączanie gruntów rolnych i leśnych z produkcji, usuwanie drzew i krzewów. Opłaty trafiają do funduszy celowych (fundusze ochrony środowiska i gospodarki wodnej oraz fundusz ochrony gruntów). Pobierają je organy administracji (np. Urząd Marszałkowski, organ gminy) lub jak w przypadku gruntów rolnych i leśnych, wnoszone są bezpośrednio do funduszu celowego. Podmiot korzystający ze środowiska ustala we własnym zakresie wysokość należnej opłaty (według stawek obowiązujących w okresie, w którym korzystanie ze środowiska miało miejsce) i wnosi ją na rachunek właściwego urzędu marszałkowskiego. Osoby fizyczne nie będące przedsiębiorcami ponoszą opłaty za korzystanie ze środowiska w zakresie, w jakim to korzystanie wymaga pozwolenia na wprowadzanie substancji lub energii do środowiska oraz pozwolenia wodno-prawnego na pobór wód w rozumieniu przepisów ustawy Prawo wodne. 70 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Rogowo na lata 2012-2015 z perspektywą na lata 2016-2019 Podobne opłaty pobiera się na podstawie przepisów prawa górniczego i geologicznego za działalność koncesjonowaną. 7.1.2.2. Administracyjne kary pieniężne Kary pieniężne nie są sensu stricto środkiem ekonomicznym, są raczej związane z instytucją odpowiedzialności prawnej. Spełniają jednak funkcje podobne do opłat. Kary pobiera się w tych samych sytuacjach co opłaty, lecz za działania niezgodne z prawem. W odniesieniu do wód, powietrza, odpadów i hałasu, karę wymierza wojewódzki inspektor ochrony środowiska, a w odniesieniu do drzew i krzewów - organ gminy. Stawki kar zwykle są kilkakrotnie wyższe niż opłaty i trafiają do funduszy celowych. Ustawa prawo ochrony środowiska przewiduje możliwość odraczania, zmniejszania lub umarzania administracyjnych kar pieniężnych. 7.1.2.3. Fundusze celowe Opłaty i kary zasilają fundusze celowe. Dla gminy istotne znaczenie mają fundusze ochrony środowiska i gospodarki wodnej: NFOŚiGW w Warszawie i WFOŚiGW w Toruniu. Możliwe jest także wykorzystanie instrumentów nie będących w kompetencji władz gminy, poprzez porozumienie się z partnerami, w kompetencjach, których znajdują się dane instrumenty (starosta, wojewoda, samorząd wojewódzki). 7.1.3. Instrumenty społeczne Instrumenty społeczne służą realizacji zasady uspołecznienia zarządzania rozwojem gminy poprzez budowanie i usprawnianie partnerstwa. Z punktu widzenia władz samorządowych umownie wyróżnia się dwie kategorie działań: wewnętrzne, czyli dotyczące działań samorządów i realizowane poprzez działania edukacyjne, zewnętrzne – polegające na budowaniu komunikacji społecznej (konsultacje, debaty publiczne, kampanie edukacyjne). 7.1.4. Instrumenty polityczne Do najważniejszych instrumentów politycznych należą zapisy składające się obowiązującą Politykę Ekologiczną Państwa, Program ochrony środowiska dla województwa kujawsko – pomorskiego, Strategia rozwoju województwa kujawsko – pomorskiego, a także dokumenty składające się na politykę rozwoju dla gminy Rogowo : Strategia rozwoju społeczno gospodarczego, Plan Rozwoju Lokalnego. 7.1.5. Instrumenty strukturalne Jako instrumenty strukturalne określić można strategie i programy wdrożeniowe oraz systemy zarządzania środowiskowego. Dokumentem wytyczającym główne tendencje i kierunki działań w ramach rozwoju gospodarczego, społecznego i ochrony środowiska w skali gminy jest Strategia rozwoju społeczno – gospodarczego gminy Rogowo. Strategia wspomaga proces zarządzania na poziomie lokalnym. Organizacja zarządzania środowiskiem Program Ochrony Środowiska dla Gminy Rogowo jest zarówno planem polityki ochrony środowiska do 2019 r., jak i programem wdrożeniowym na najbliższe 4 lata (2012 - 2015). Program ten z jednej strony uwzględnia kierunki rozwoju poszczególnych działań i ich konsekwencje dla środowiska, a z drugiej strony wytycza pewne ramy tego rozwoju. Oznacza to, że działania realizowane np. w transporcie czy gospodarce komunalnej muszą być brane pod uwagę w programie ochrony środowiska, a jednocześnie ochrona środowiska wymaga podejmowania pewnych działań w poszczególnych dziedzinach gospodarki i codziennego bytowania mieszkańców gminy. 7.2. Systemy zarządzania środowiskowego Koncepcja zarządzania środowiskowego jest odpowiedzią na sytuację, w której konieczne jest nie tylko naprawy zaistniałych już szkód środowiskowych oraz spełniania wymogów określonych w pozwoleniach na korzystanie ze środowiska, ale także zapobieganie powstawaniu negatywnych oddziaływań i szkód. Na przedsiębiorstwach spoczywa obowiązek samodzielnego definiowania problemów środowiskowych i szukania, z wyprzedzeniem, środków zaradczych. Związane jest to z włączeniem zarządzania środowiskowego do celów strategicznych firmy i przypisanie tych zagadnień do kompetencji zarządu firmy. Idea ta jest realizowana poprzez wprowadzanie systemów 7.3. 71 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Rogowo na lata 2012-2015 z perspektywą na lata 2016-2019 zarządzania środowiskiem (systemy sformalizowane - np. normy ISO 14 001, EMAS, lub niesformalizowane - np. Program Czystszej Produkcji). Rolą władz gminy mogą być działania inspirujące przedsiębiorstwa do starań o wprowadzenie systemu zarządzania środowiskowego, choć ostateczne korzyści wynikające z jego wprowadzenia powinny znaleźć odzwierciedlenie w sytuacji rynkowej tych przedsiębiorstw. Wspomniane systemy zarządzania środowiskowego polecane są również dla zakładów gospodarki komunalnej oraz instytucji publicznych, w tym starostw powiatowych i urzędów gminnych. 8. Wyznaczenie priorytetów i celów do realizacji w ramach Programu Aktualny stan środowiska i przewidywane jego zmiany w aspekcie planowanego dalszego rozwoju gminy wymuszają konieczność realizacji przedsięwzięć proekologicznych. Bardzo ważnym problemem jest dokonanie zobiektywizowanego wyboru celów poprzez ustalenie znaczenia i kolejności rozwiązania problemów z zakresu ochrony środowiska. Zadania i cele w zakresie ochrony środowiska wyznaczone w gminnym programie ochrony środowiska muszą pozostawać w ścisłej korelacji z zadaniami wyznaczonymi w programach ochrony środowiska na szczeblu wyższym. W tym przypadku z przyjętą Aktualizacją Programu Ochrony Środowiska z Planem Gospodarki Odpadami dla Powiatu Żnińskiego oraz Programem ochrony środowiska z planem gospodarki odpadami województwa kujawsko – pomorskiego 2010. W obu Programach przyjęto następujące cele: Tabela 31 Cele i działania POŚ (wojewódzki i powiatowy) Program ochrony środowiska z planem gospodarki odpadami województwa kujawsko pomorskiego 2010 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska z Planem Gospodarki Odpadami dla Powiatu Żnińskiego na lata 2008 – 2011 z perspektywą na lata 2012 – 2015 Cel główny: zachowanie wysokich walorów środowiska przyrodniczego regionu w celu poprawy jakości życia jego mieszkańców oraz zwiększenia atrakcyjności i konkurencyjności województwa. 1 priorytet ekologiczny: Dalsza poprawa jakości środowiska oraz likwidacja i minimalizacja bezpośrednich zagrożeń dla zdrowia i życia mieszkańców województwa Ochrona zasobów glebowych przed degradacją i nieracjonalnym użytkowaniem Trwały i zrównoważony rozwój w gospodarowaniu zasobami wodnymi województwa skuteczna ochrona przed powodzią i suszą Zmniejszenie narażenia na czynniki szkodliwe w środowisku życia i pracy. Osiągnięcie dobrego stanu wód powierzchniowych i podziemnych województwa oraz zabezpieczenie potrzeb ludności w zasoby wody pitnej Spełnienie wymagań prawnych i standardów emisyjnych w zakresie jakości powietrza oraz przeciwdziałanie zmianom klimatu Zmniejszenie zagrożenia mieszkańców województwa ponadnormatywnym hałasem, zwłaszcza emitowanym przez środki transportu ochrona mieszkańców województwa przed ponadnormatywnym oddziaływaniem pól elektromagnetycznych Ochrona zasobów złóż poprzez ich racjonalną eksploatację i minimalizowanie degradacji środowiska 72 Ochrona i przywracanie wartości użytkowej gleb, ochrona kopalin Gospodarka wodna i ochrona przed powodzią Zapobieganie poważnym awariom i awariom przemysłowym Ochrona wód i gospodarka ściekowa Ochrona powietrza atmosferycznego Klimat akustyczny Ochrona przed polami elektromagnetycznymi Ochrona i przywracanie wartości użytkowej gleb, ochrona kopalin Program Ochrony Środowiska dla Gminy Rogowo na lata 2012-2015 z perspektywą na lata 2016-2019 2 priorytet ekologiczny: Zrównoważone wykorzystanie bogactw naturalnych, w tym wody oraz energii 3 priorytet ekologiczny: Racjonalne gospodarowanie odpadami Wzrost efektywności wykorzystania zasobów wodnych i surowcowych na cele gospodarcze, zwiększenie efektywności energetycznej gospodarki, zapobieganie oraz ograniczanie powstawania odpadów u źródła ilości a także zmniejszenie ich negatywnego oddziaływania na środowisko Zwiększenie produkcji energii pochodzącej z odnawialnych źródeł energii (OZE) zgodnie z krajową polityką energetyczna kraju Dojście do systemu gospodarki odpadami zgodnego z zasadą zrównoważonego rozwoju, w którym w pełni realizowane są zasady gospodarki odpadami, a szczególnie zasada postępowania z odpadami zgodnie z hierarchią gospodarki odpadami Ochrona wód i gospodarka ściekowa Wykorzystanie energii ze źródeł odnawialnych Gospodarka odpadami Zapobieganie powstawaniu odpadów, przy rozwiązywaniu problemu odpadów „u źródła", odzyskiwanie surowców i ponowne wykorzystanie odpadów oraz bezpieczne dla środowiska końcowe unieszkodliwianie odpadów nie wykorzystanych w inny sposób 4 priorytet ekologiczny: Ochrona dziedzictwa przyrodniczego i racjonalne wykorzystanie zasobów przyrody Zachowanie dla przyszłych pokoleń terenów o wyróżniających się w skali regionu walorach przyrodniczych, krajobrazowych i kulturowych. Utrzymanie różnorodności biologicznej województwa na poziomie wewnątrzgatunkowym (genetycznym), gatunkowym i ponadgatunkowym (ekosystemów i krajobrazu). Kształtowanie właściwej struktury przestrzennej, gatunkowej i wiekowej lasów Wykorzystanie gospodarcze zasobów leśnych z zapewnieniem zachowania trwałości lasów oraz ich potencjału biologicznego, produkcyjnego i regeneracyjnego Kierunki ochrony i racjonalnego użytkowania zasobów przyrodniczych 5 priorytet ekologiczny: Prowadzenie edukacji ekologicznej w celu podniesienia świadomości ekologicznej mieszkańców województwa Stałe podnoszenie świadomości ekologicznej społeczeństwa i zapewnienie jej szerokiego dostępu do informacji o środowisku i jego ochronie Edukacja ekologiczna Źródło: Opracowane na podstawie Aktualizacji Programu Ochrony Środowiska z Planem Gospodarki Odpadami dla Powiatu Żnińskiego na lata 2008 – 2011 z perspektywą 2012 – 2015 oraz Programu ochrony środowiska z planem gospodarki odpadami województwa kujawsko – pomorskiego 2010 73 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Rogowo na lata 2012-2015 z perspektywą na lata 2016-2019 Można zauważyć, że w Aktualizacji Programu Ochrony Środowiska z Planem Gospodarki Odpadami dla Powiatu Żnińskiego uwzględniono wszystkie priorytety ekologiczne, jakie zostały wyznaczone w Programie ochrony środowiska z planem gospodarki odpadami województwa kujawsko – pomorskiego 2010. Po dokonaniu diagnozy stanu poszczególnych komponentów środowiska na terenie gminy oraz kierując się uwarunkowaniami zewnętrznymi (obowiązujące akty prawne) i wewnętrznymi (lokalne opracowania planistyczne, uchwały) dokonano wyboru priorytetów ekologicznych, które w dużej mierze są zbieżne z priorytetami dla powiatu żnińskiego i województwa kujawsko – pomorskiego. Wyodrębnione zostały cztery główne priorytety: Priorytet pierwszy – Poprawa jakości środowiska, w tym wód, gleb i powietrza, w celu minimalizacji zagrożeń dla życia i zdrowia człowieka; Priorytet drugi – Racjonalizacja zużycia energii, wody i surowców wraz ze wzrostem udziału wykorzystywanych zasobów odnawialnych; Priorytet trzeci – Zachowanie walorów i zasobów przyrodniczych z uwzględnieniem georóżnorodności i bioróżnorodności oraz rozwoju zasobów leśnych; Priorytet czwarty – Podnoszenie świadomości ekologicznej wśród mieszkańców. W ramach wyodrębnionych priorytetów wyznaczono cele dążące do osiągnięcia poprawy stanu środowiska, czemu mają służyć zaproponowane zadania. Zaproponowane przedsięwzięcia w przyszłości przyczynią się do poprawy stanu środowiska na terenie gminy Rogowo. 9. Mierniki realizacji Aktualizacji Programu Ochrony Środowiska Nadrzędną zasadą realizacji niniejszego opracowania powinna być realizacja wyznaczonych zadań przez określone jednostki, którym poszczególne zadania przypisano. Z punktu widzenia Aktualizacji w realizacji poszczególnych zadań będą uczestniczyć: podmioty uczestniczące w organizacji i zarządzaniu programem, podmioty realizujące zadania programu, podmioty kontrolujące przebieg realizacji i efekty programu, społeczność gminy, jako główny podmiot odbierający wyniki działań programu. Realizacja założeń Aktualizacji Programu Ochrony Środowiska dla gminy Rogowo to poprawa stanu środowiska. Zmiany wartości wskaźników i mierników charakteryzujących elementy środowiska będą stanowiły wymierny efekt realizacji założeń Aktualizacji. Ponadto zgodnie z art. 18 ustawy POŚ organ wykonawczy gminy jest zobowiązany sporządzać co dwa lata raporty z wykonania programów ochrony środowiska, które następnie przedstawia radzie gminy. W cyklach czteroletnich będzie oceniany stopień realizacji celów ekologicznych. Ocena ta będzie bazą do ewentualnej korekty celów i strategii ich realizacji. Taka procedura pozwoli na spełnienie wymagań zapisanych w ustawie prawo ochrony środowiska, dotyczących okresu na jaki jest przyjmowany program ochrony środowiska i systemu raportowania o stanie realizacji programu. Wdrażanie programu ochrony środowiska powinno podlegać regularnej ocenie w zakresie: efektywności wykonania zadań, aktualności zidentyfikowanych problemów ekologicznych oraz adekwatności podjętych działań, stopnia realizacji programu w odniesieniu do stopnia realizacji założonych działań i przyjętych celów, rozbieżności pomiędzy założonymi celami i działaniami, a ich wykonaniem, przyczyn ewentualnych rozbieżności pomiędzy założonymi celami i działaniami, a ich wykonaniem, niezbędnych modyfikacji programu. Dla prawidłowego przebiegu monitoringu realizacji celów i zadań Aktualizacji Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Rogowo niezbędna jest okresowa wymiana informacji, zwłaszcza pomiędzy jednostkami gminy, dotycząca stanu środowiska oraz stopnia zaawansowania realizacji poszczególnych zadań. Monitoring obejmuje dwa podstawowe rodzaje kontrolowania zmian, które najogólniej można określić jako: monitoring ilościowy, monitoring jakościowy. 74 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Rogowo na lata 2012-2015 z perspektywą na lata 2016-2019 Ujęcie ilościowe – obrazuje prognozę zmian konkretnych wielkości (wskaźników). Nie do wszystkich elementów środowiska da się przypisać wskaźniki (nie wszystkie dane są dostępne), aby dokonać prognozy ilościowej w niektórych elementach środowiska. Do prognozowania zmian wskaźników w przyszłości wykorzystano informacje o dynamice zmian tych wskaźników w przeszłości, nakładów w okresach poprzednich i planowanych do poniesienia (uwzględniono fakt, iż część zaplanowanych nakładów w poprzednim okresie nie została zrealizowana), oraz wymogi UE. Ujęcie jakościowe – dla elementów środowiska, dla których nie można prognozować określonych wskaźników lub jest to utrudnione, wykorzystano ocenę jakościową, która stanowi jednocześnie uzupełnienie do oceny ilościowej. Listę tę można ewentualnie w przyszłości uzupełnić o pojedyncze nowe wskaźniki dotyczące jakości środowiska. Wskazane byłoby także podanie, które wskaźniki służą do monitorowania których celów Aktualizacji POŚ. Tabela 32 Mierniki monitorowania efektywności Programu Lp. 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. 20. 21. 22. 23. 24. 25. 26. 27. 1. 75 2009 2010 WSKAŹNIKI STANU ŚRODOWISKA IZMIANYPRESJINA ŚRODOWISKO Średnie zużycie wody z wodociągów w gospodarstwach 298,7 322,4 domowych [m3/doba] Ilość ścieków komunalnych wytwarzanych w gminie na 29,93 26,79 jednego mieszkańca [m 3/rok] Średnia przepustowość oczyszczalni ścieków [m 3/doba] 600 600 Ilość ścieków nieoczyszczonych odprowadzonych siecią 0 0 kanalizacyjną [dam3/rok] Długość sieci kanalizacyjnej 29,4 31,4 Udział ścieków oczyszczonych biologicznie i z podwyższonym 94 b.d. usuwaniem biogenów w ogólnej ilości ścieków oczyszczonych. [%] Ładunek BZT5 w oczyszczonych ściekach komunalnych 1084 b.d. [kg/rok] Ilość emitorów pól elektromagnetycznych 1 1 Wielkość emisji zanieczyszczeń pyłowych do powietrza z 0,3551 0,3551 zakładów szczególnie uciążliwych [Mg/rok]. Udział energii odnawialnej w całkowitym zużyciu energii 0 0 pierwotnej. Lesistość (% ogólnej powierzchni jednostki administracyjnej). 25,6 25,5 Powierzchnia terenów objęta formami prawnej ochrony 8,81 8,81 obszarowej (% ogólnej powierzchni jednostki administracyjnej). Powierzchnia gruntów zdegradowanych i zdewastowanych b.d. 1,24 – zamknięte wymagających rekultywacji [ha]. składowisko Nakłady inwestycyjne na ochronę środowiska i gospodarkę b.d. b.d. wodną. [tys. zł] Liczba przyłączy kanalizacyjnych [szt.] 666 715 %mieszkańców korzystających z kanalizacji 59,6 73,5 Liczba ujęć wody [szt.] 7 7 Długość sieci wodociągowej [km] 167,5 167,6 Liczba szamb [szt.] b.d. b.d. Liczba przyłączy wodociągowych [szt.] 1389 1408 % mieszkańców korzystających z wodociągów 95,7 b.d. Powierzchnia zrekultywowanych terenów [ha] 0,05 - mogilniki 0 Liczba posadzonych drzew [szt.] b.d. b.d. Liczba wyciętych drzew [ szt.] b.d. b.d. Powierzchnia posadzonych krzewów [m 2] b.d. b.d. Powierzchnia wyciętych krzewów [m 2] b.d. b.d. Ilość uzgodnień formalnoprawnych w ogólnej liczbie b.d. b.d. podmiotów gospodarczych WSKAŹNIKI ŚWIADOMOŚCI SPOŁECZNEJ Liczba, jakość i skuteczność kampanii edukacyjno b.d. b.d. informacyjnych Program Ochrony Środowiska dla Gminy Rogowo na lata 2012-2015 z perspektywą na lata 2016-2019 Ilość uczestników szkoleń. 2. b.d. 600 – spotkania zorganizowane przez Nadleśnictwo Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z Urzędu Gminy i Nadleśnictwa Gołąbki 10. Podsumowanie Przedmiotem niniejszego opracowania jest Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Rogowo na lata 2012-2015 z uwzględnieniem lat 2016-2019 przyjętego przez Radę Gminy uchwałą Nr XXVI/160/08 z dnia 30 grudnia 2008 r. Podstawę niniejszego opracowania stanowi szereg dokumentów udostępnionych m.in. przez, gminę Rogowo, Nadleśnictwo Gołąbki, GUS, WIOŚ, PSSE, OSChR, KPMiUW, GDDKiA. Informacje wykorzystane w opracowaniu posłużyły określeniu stanu aktualnego komponentów środowiska przyrodniczego. Program powinien być realizowany poprzez uwzględnienie zapisów wynikających z dokumentów rządowych, zwłaszcza wynikających z listy przedsięwzięć własnych i koordynowanych. Ponadto wszelkie działania winny wynikać z przedsięwzięć zawartych w opracowaniach na szczeblu regionalnym (Program Wojewódzki, Strategia Wojewódzka) oraz z dokumentów i koncepcji władz gminy, postulatów rozmaitych środowisk, w tym organizacji pozarządowych i mieszkańców. Dodatkowo niektóre z przedsięwzięć zostały zaproponowane przez zespół opracowujący Program. Wyboru priorytetów ekologicznych dokonano w oparciu o diagnozę stanu poszczególnych komponentów środowiska na terenie gminy, uwarunkowania zewnętrzne (obowiązujące akty prawne) i wewnętrzne, a także inne wymagania w zakresie jakości środowiska. Wyodrębnionych zostało cztery główne priorytety: Priorytet pierwszy – Poprawa jakości środowiska, w tym wód, gleb i powietrza, w celu minimalizacji zagrożeń dla życia i zdrowia człowieka; Priorytet drugi – Racjonalizacja zużycia energii, wody i surowców wraz ze wzrostem udziału wykorzystywanych zasobów odnawialnych; Priorytet trzeci – Zachowanie walorów i zasobów przyrodniczych z uwzględnieniem georóżnorodności i bioróżnorodności oraz rozwoju zasobów leśnych; Priorytet czwarty – Podnoszenie świadomości ekologicznej wśród mieszkańców. W ramach wyodrębnionych priorytetów wyznaczono cele dążące do osiągnięcia poprawy stanu środowiska, czemu mają służyć zaproponowane zadania. Zaproponowane przedsięwzięcia w przyszłości przyczynią się do poprawy stanu środowiska na terenie gminy Rogowo. Niniejszy dokument jest dokumentem planistycznym i nie stanowi przepisów prawa miejscowego. Nakreśla jedynie kierunek, w jakim powinien podążyć samorząd mając na celu zachowanie i poprawę stanu środowiska przyrodniczego. 11. Literatura Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo Ochrony Środowiska (Dz. U. z 2008 r. Nr 25, poz. 150 ze zm.), Ustawa z dnia 3 października 2008 o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. z 2008 r. Nr 199, poz.1227 ze zm.), Ustawa z 13 kwietnia 2007 r. o zapobieganiu szkodom w środowisku i ich naprawie (Dz. U. z 2007 r. Nr 75, poz. 493 ze zm.), Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody Dz. U. z 2009 r. Nr 151, poz. 1220 ze zm.), Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz. U. z 2010 r. Nr 185, poz. 1243), Ustawa z dnia 11 maja 2001r. o opakowaniach i odpadach opakowaniowych (Dz. U. 2001 r. Nr 63, poz. 638 ze zm.), Ustawa z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne (Dz. U. z 2005 r. Nr 239, poz. 2019 ze zm.), Ustawa z dnia 28 września 1991 r. o lasach (Dz. U. z 2011 r. Nr 34, poz. 170), Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 kwietnia 2003 r. w sprawie sporządzania planów gospodarki odpadami (Dz. U. z 2003 r. Nr 66, poz. 620 ze zm.), Rozporządzeniu Ministra Środowiska z 23 grudnia 2002 r. w sprawie szczegółowych wymagań, jakim powinny odpowiadać programy działań mających na celu ograniczenie odpływu azotu ze źródeł rolniczych (Dz. U. z 2003 r. Nr 4 poz. 44 ze zm.), 76 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Rogowo na lata 2012-2015 z perspektywą na lata 2016-2019 77 Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 16 grudnia 2010 r. w sprawie integrowanej produkcji (Dz. U. z 2010 r. Nr 256, poz. 1722), Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2010r. w sprawie przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko (Dz. U. z 2010 r., Nr 213, poz. 1397), Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 16 kwietnia 2008r. w sprawie szczegółowego sposobu stosowania nawozów oraz prowadzenia szkoleń z zakresu ich stosowania (Dz. U. z 2008 r. Nr 80, poz. 479), Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 4 czerwca 2008 r. w sprawie rodzajów działań naprawczych oraz warunków i sposobu ich prowadzenia (Dz. U. z 2008 r. Nr 103, poz. 664) Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2007 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku (Dz. U. z 2007 nr 120, poz. 826), Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 30 kwietnia 2008r. w sprawie kryteriów oceny wystąpienia szkody w środowisku (Dz. U. z 2008 r. Nr 82, poz. 501), Programowanie ochrony środowiska w gminie, czyli jak skutecznie zaplanować i wdrożyć gminny program ochrony środowiska, Tom 1 – podręcznik, 2009 r., Arnold Bernaciak, Marcin Spychała, Wytyczne do sporządzania programów ochrony środowiska na szczeblu regionalnym i lokalnym, Ministerstwo Środowiska, Warszawa, grudzień 2002r., Polityka Ekologiczna Państwa na lata 2009 – 2012 z uwzględnieniem perspektywy do roku 2016, Program ochrony środowiska z planem gospodarki odpadami województwa kujawskopomorskiego 2010 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska z Planem Gospodarki Odpadami dla Powiatu Żnińskiego na lata 2008 – 2011, z perspektywą na lata 2012 – 2015 oraz Powiatowy Program Usuwania Azbestu Strategia Rozwoju Województwa Kujawsko – Pomorskiego na lata 2007 – 2020 Krajowy Program Oczyszczania Ścieków Komunalnych 2010, Krajowy Program Zwiększania Lesistości, Raporty WIOŚ, Informacje z Urzędu Gminy, Informacje z Nadleśnictwa Gołąbki, Dane Głównego Urzędu Statystycznego, Strony internetowe Centrum Informacji o Środowisku: www.cios.gov.pl., Strony internetowe Ministerstwa Środowiska: www.mos.gov.pl., Strony internetowe Natura 2000: www.natura2000.mos.gov.pl/natura2000 i www.natura2000.org.pl. Strony internetowe www.panorama-miast.com.pl Strony internetowe www.cire.pl. Strony internetowe www.baza-oze.pl Strony internetowe www.energiaodnawialna.net Program Ochrony Środowiska dla Gminy Rogowo na lata 2012-2015 z perspektywą na lata 2016-2019 78
