Etyka projekt A

Etyka projekt A
Wstęp
Przedmiot fakultatywny. Uczniów, którzy nie wybrali etyki, obowiązuje religia, nauczana według odrębnych przepisów.
Cele kształcenia
1. Refleksyjna postawa wobec życia, wrażliwość etyczna.
2. Umiejętności rozpoznawania wartości i powinności w sytuacjach dnia codziennego, formułowania ocen
moralnych, uzasadniania ich i poddawania pod dyskusję.
3. Świadomość głównych problemów moralnych współczesnego świata (w sferze obyczaju, gospodarki i
polityki) i zasad ich rozwiązywania.
4. Umiejętność samokontroli.
Szkoła podstawowa, klasy 4–6
Treść
1. Moralność w szkole: analiza zachowania się
uczniów i nauczycieli ze względu na dobro moralne.
2. Moralność w rodzinie: analiza zachowania się
dzieci i rodziców ze względu na dobro moralne.
3. Etyczne aspekty stosunku do zwierząt.
4. Etyczne i pozaetyczne kryteria oceniania ludzkich czynów:
4.1. interes,
4.2. zasada odwzajemnienia,
4.3. uczucia wzbudzane w innej osobie przez postępowanie podmiotu,
4.4. prawa i reguły postępowania.
5. Człowiek jako osoba, godność człowieka.
6. Autorytet i wzór osobowy.
7. Etyczny sens kary.
8. Odpowiedzialność moralna za siebie i innych.
Wymagania
1. Rozróżniać oceny moralne i pozamoralne.
1. Oceniać zachowania rówieśników w szkole i w
domu ze względu na dobro moralne.
1. Rozumieć powinności moralne człowieka wobec
zwierząt.
4. Rozumieć powody niezgody moralnej na dyskryminację i marginalizację osób niepełnosprawnych.
5. Wiedzieć, jak ćwiczyć odporność na pokusy i
umiejętność odraczania nagród.
Gimnazjum
Treść
Wymagania
1. Pojęcie dylematu etycznego. Dylematy etyczne
w sytuacjach dnia codziennego.
1. Rozumieć pojęcie dylematu etycznego, ilustrować je przykładami z literatury pięknej lub życia
codziennego.
1. Podać przykłady różnych hierarchii wartości i
powinności.
1. Ocenić wybrane religie ze względu na propagowaną przez nie moralność.
2. Hierarchie wartości i powinności.
3. Etyczny aspekt religii:
3.1. moralność chrześcijańska.
3.2. moralność w innych religiach świata.
4. Złota reguła, imperatyw praktyczny, jedenaste
przykazanie. Godność człowieka.
5. Heteronomia i autonomia. Sumienie.
1. Znać kryteria oceny hierarchii wartości.
1. Rozumieć, dlaczego autonomia jest wyższą formą rozwoju niż heteronomia; rozumieć związek
autonomii z wolnością i odpowiedzialnością.
6. Próby moralne: pożądanie, zawód, cierpienie,
śmierć.
7. Samowychowanie jako kształtowanie własnego
charakteru.
1. Zaplanować pracę nad własnym charakterem.
Szkoła średnia kończąca się maturą
Treść
Wymagania
1. Rozumieć pojęcie doktryny etycznej, podać
przykład różnych rozstrzygnięć tego samego dylematu etycznego i powiązać je z poznanymi
doktrynami.
1. Pojęcie doktryny etycznej. Główne doktryny:
1.1. doktryna cnoty moralnej (Sokrates, Platon).
1.2. eudajmonizm (Arystoteles).
1.3. stoicyzm.
1.4. hedonizm (cyrenaicy i epikurejczycy).
1.5. augustianizm i tomizm.
1.6. utylitaryzm (John S. Mill).
1.7. imperatyw kategoryczny (Immanuel Kant).
1.8. egzystencjalizm i personalizm.
2. Socjologia moralności: etos, prawo, obyczaje i
styl życia. Przemiany moralności.
1. Wykazać zmienność wartości i norm moralnych
w dziejach. Rozważyć tezę o istnieniu postępu
moralnego.
1. Znać podstawowe stadia rozwoju moralnego
człowieka.
1. Zanalizować konkretny przypadek z życia codziennego ze względu na uwikłane w nim wartości i powinności.
2. Rozumieć etyczny aspekt demokracji.
3. Psychologia moralności: prawidłowości rozwoju
moralnego człowieka.
4. Etyka opisowa i normatywna jako narzędzia
analizy:
4.1. polityki,
4.2. gospodarki,
4.3. mediów,
4.4. rodziny
4.5. edukacji,,
4.6. stylu życia (w tym życia seksualnego).
2
5. Relatywizm i absolutyzm etyczny.
1. Rozważyć konsekwencje relatywizmu i absolutyzmu etycznego.
1. Rozumieć, czym jest tolerancja.
6. Postawy wobec odmiennych systemów wartościowania: sprzeciw, tolerancja, uznanie.
Zasadnicza szkoła zawodowa
Treść
Wymagania
1. Moralność w szkole i w rodzinie: powinności
ucznia i dziecka oraz powinności nauczyciela i
rodziców.
2. Moralność w grupie rówieśniczej (w tym w stosunkach między kobietami i mężczyznami).
3. Moralność w pracy zawodowej: powinności
pracownika względem odbiorcy wytwarzanych
dóbr i pracodawcy. Prawa pracownika.
4. Obowiązki moralne względem zwierząt.
1. Rozróżniać oceny moralne i pozamoralne.
1. Oceniać zachowania rówieśników w szkole i w
domu ze względu na dobro moralne.
1. Rozumieć powody niezgody moralnej na dyskryminację i marginalizację osób niepełnosprawnych.
1. Rozumieć powinności moralne człowieka wobec
zwierząt.
1. Wiedzieć, jak pracować nad własnym charakterem.
5. Obowiązki moralne względem samego siebie.
3
Etyka projekt B
Wstęp
Przedmiot nieobowiązkowy. Można go wybrać zarówno zamiast religii, jak i równolegle z religią (patrz
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 14 kwietnia 1992 r. w sprawie warunków i sposobu
organizowania nauki religii i etyki w szkołach publicznych).
Podstawa programowa etyki próbuje odpowiedzieć na potrzeby nauczycieli i uczniów w społeczeństwie
rosnącego zapotrzebowania na edukację etyczną.
Ponieważ nie można mieć gwarancji zrealizowania podstawy na danym etapie edukacyjnym (fakultatywność przedmiotu), występuje w pewnym stopniu powtarzanie treści podstawy.
Układ podstawy wskazuje pewną logikę procesu edukacyjnego: od doświadczenia praktycznego wspartego refleksją do teorii.
Zawartość treściowa podstawy stara się spełniać postulat służebności podstawy dla nauczyciela – stąd
mnogość zagadnień szczegółowych.
Wobec niewielkich praktycznych możliwości pomiaru wyników kształcenia z etyki wymagania są niezbyt rozbudowane.
Szkoła podstawowa, klasy 4–6
Cele kształcenia
1. Kształtowanie umiejętności rozpoznawania wartości i powinności w sytuacjach dnia codziennego, formułowania ocen moralnych oraz uzasadniania ich.
2. Kształtowanie pozytywnych pod względem moralnym relacji z ludźmi.
3. Wdrożenie podstaw samowychowania moralnego.
Treść
Wymagania
1. Uczucia i intelekt; rozumienie postępowania
człowieka.
2. Etyczne i pozaetyczne kryteria oceniania ludzkich czynów: interes własny podmiotu oceny,
stopień zgodności oceny z zasadami obyczajowymi i prawami stanowionymi, uczucia (w tym
moralne) podmiotu oceny, zasady moralne.
3. Rodzaje wartości i ich hierarchizacja. Szacunek i
współczucie.
1. Rozpoznawać główne motywy postępowania
własnego i innych.
1. Zauważać i hierarchizować wartości.
Rozumieć odpowiedzialność i powinności moralne
człowieka oraz umieć dokonywać ocen moralnych.
1. Kształtować postawę tolerancji i dialogu z ludźmi; uzasadniać własne przekonania.
4. Prawa, obowiązki i odpowiedzialność w życiu
codziennym. Tolerancja i jej granice.
5. Przemoc, kłamstwo i znieczulica jako problemy
moralne.
4
6. Praca nad sobą i czynniki na nią wpływające:
pokusy, sumienie, samoocena, nacisk otoczenia i
oddziaływanie autorytetów.
Łamanie prawa i zasad moralnych: przyczyny i
ocena. Moralny sens kary.
1. Rozumieć pracę nad sobą.
Gimnazjum
Cele kształcenia
1. Kształtowanie postawy refleksyjnej, wrażliwej etycznie i odpowiedzialnej.
2. Kształtowanie umiejętności rozpoznawania wartości i powinności, formułowania ocen moralnych oraz
uzasadniania ich.
3. Kształtowanie zrozumienia siebie i innych, tolerancji i zaangażowania społecznego.
4. Znajomość wybranych pojęć i doktryn z etyki i metaetyki.
5. Znajomość związków między moralnością, etyką i religią.
Treść
Wymagania
1. Poznanie człowieka i samopoznanie: cele i źródła poznania, uczucia i intelekt, struktura potrzeb, dojrzewanie emocjonalne i moralne, autorefleksja.
2. Przeżycia moralne: poczucie winy, wstyd,
współczucie, solidarność. Doświadczenie wartości. Struktura i działanie sumienia. Odpowiedzialność formalna i moralna.
3. Budowa normy moralnej i jej uzasadnienia. Hierarchie wartości i norm. Absolutyzm i relatywizm, subiektywizm i obiektywizm etyczny.
1. Obserwować własne przeżycia moralne i pracować nad sobą.
1. Spostrzegać problemy etyczne w życiu społecznym lub dziełach kultury i je analizować.
1. Analizować działania człowieka z etycznego
punktu widzenia, odróżniać wyjaśnianie od oceniania. Stosować pojęcia i teorie etyczne.
2. Podawać przykłady różnych wartości i norm
moralnych.
1 Uzasadniać twierdzenia etyczne i pojmować cudze uzasadnienia.
4. Naturalistyczne i antynaturalistyczne poglądy na
człowieka oraz ich etyczne konsekwencje: Sokrates, Platon, Arystoteles, Arystyp, Epikur, Seneka, św. Tomasz, Hobbes, Kant, Marks, Mill,
Nietzsche.
5. Wybrane problemy etyczne związane z życiem
społecznym: sprawiedliwość, równość, tolerancja, prawo stanowione a prawo naturalne, wyzysk, patriotyzm. Etyczne aspekty działań politycznych. Wolność człowieka i jego prawa.
6. Człowiek wobec zła: cierpienie i śmierć, przemoc i klęski żywiołowe. Zrozumienie zła i poszukiwanie właściwej postawy wobec niego.
Niedorozwój moralny i demoralizacja.
1 Pojmować naturę odpowiedzialności i jej praktyczne zachodzenie, szanować wartości wysokie,
w tym godność ludzką.
5
6. Etyczny wymiar więzi międzyludzkich: współpraca, wymiana, przyjaźń i rodzaje miłości. Egoizm i altruizm. Rozumienie a ocenianie ludzi.
Etyczne aspekty seksualności człowieka. Zagrożenia płynące z wyobcowania ludzi i rozpadu
tradycyjnego modelu rodziny.
7. Szczęście: poglądy na jego naturę i drogę do
niego. Etyczny wymiar kultury konsumpcyjnej.
8. Ideały w życiu człowieka: doskonałość, odwaga,
wierność, honor, dobroć, prawdomówność a
kłamstwo i jego konsekwencje. Idealizm i materializm życiowy.
9. Religijne wskazania moralne w: chrześcijaństwie, judaizmie, islamie, buddyzmie.
10. Etyczny wymiar niektórych problemów życiowych: uzależnienia, przerywanie ciąży, kalectwo
i śmierć, zaburzenia nerwowe i psychiczne; stosunek do środowiska naturalnego.
Szkoła średnia kończąca się maturą
Cele kształcenia
1. Kształtowanie wrażliwości moralnej, umiejętności obserwacji i analizy przeżyć i dylematów moralnych.
2. Rozróżnianie obyczaju, moralności, prawa i etyki.
3. Znajomość podstawowych wiadomości z psychologii motywacji.
4. Kształtowanie umiejętności rozpoznawania wartości i powinności, formułowania ocen moralnych oraz
uzasadniania ich.
5. Rozumienie głównych problemów moralnych codziennego życia i współczesnego świata.
6. Kształtowanie pozytywnych pod względem moralnym relacji z ludźmi i zaangażowania społecznego
oraz odpowiedzialnej postawy.
7. Rozumienie rozwoju moralnego, rozwijanie samoświadomości i umiejętności samowychowania moralnego.
8. Umiejętność omawiania problemów moralnych, wyrażania i uzasadniania swoich przekonań, wykrywania błędów w argumentacji.
9. Znajomość głównych pojęć oraz doktryn z etyki i metaetyki.
10. Znajomość związków między moralnością, etyką i religią, głównych poglądów etyki: chrześcijańskiej,
judaistycznej, islamu i buddyjskiej.
Treść
Wymagania
1. Poznanie człowieka i samopoznanie: cele i źródła poznania, uczucia i intelekt, struktura potrzeb, dojrzewanie emocjonalne i moralne, autorefleksja.
2. Przeżycia moralne: poczucie winy, wstyd,
współczucie, solidarność, poczucie powinności i
odpowiedzialności, troska. Struktura i działanie
sumienia.
1. Znać zasady rozwoju moralnego oraz przyczyny
i przejawy demoralizacji.
1. Znać i omawiać różne rodzaje wartości i ich
hierarchie oraz problematykę zła.
6
3. Doświadczenie wartości, ich natura i zróżnicowanie. Odpowiedzialność moralna. Zło ontyczne
i zło moralne. Niedorozwój moralny i demoralizacja. Kara i przebaczenie.
4. Budowa normy moralnej i jej uzasadnienia. Znaczenie Dekalogu.
5. Wybrane doktryny etyczne: intelektualizm etyczny Sokratesa, eudajmonizm Platona i Arystotelesa, hedonizm, moralizm cyników i stoików, epikureizm, etyka św. Augustyna i św. Tomasza,
formalizm Kanta, utylitaryzm, etyka komunistyczna, etyka wartości Schelera, etyczne poglądy egzystencjalizmu i personalizmu.
6. Metaetyka i jej główne stanowiska: absolutyzm,
relatywizm, obiektywizm, subiektywizm, naturalizm, intuicjonizm, emotywizm.
7. Koncepcje wolności człowieka i aspekty jego
zniewolenia. Godność człowieka i jego prawa.
8. Wybrane problemy etyczne związane z życiem
społecznym: zaufanie, sprawiedliwość, równość,
tolerancja, prawo stanowione a prawo naturalne,
solidarność i wyzyskiwanie, patriotyzm. Niedorozwój moralny i demoralizacja, kara i przebaczenie. Etyczne aspekty działań politycznych.
Etyka zawodowa. Etyczne aspekty życia szkolnego.
9. Etyczny wymiar więzi międzyludzkich: współpraca, wymiana, przyjaźń i rodzaje miłości.
Egoizm i altruizm. Rozumienie a ocenianie ludzi. Etyczne aspekty seksualności człowieka i
związków rodzinnych.
10 Szczęście: poglądy na jego naturę i drogę do
niego. Etyczny wymiar kultury konsumpcyjnej.
11. Cnota w życiu człowieka. Idealizm i materializm życiowy.
12. Religijne wskazania moralne w: chrześcijaństwie, judaizmie, islamie, buddyzmie.
13. Troska o świat jako o wartość autonomiczną i
instrumentalną. Zagadnienie zrównoważonego
rozwoju.
14. Etyczny wymiar niektórych problemów życiowych i medycznych: uzależnienia, przerywanie
ciąży, kalectwo i śmierć, choroby nerwowe i
psychiczne, eutanazja, klonowanie.
1. Rozumieć problem odpowiedzialności i jej
aspekty.
1. Rozumieć i analizować kontekst etyczny życia
codziennego i dzieł kultury.
1. Znać podstawowe pojęcia i koncepcje etyczne i
metaetyczne.
2. Umieć korzystać z dziedzictwa filozofii i nauk
społecznych.
1. Analizować stereotypy społeczne dotyczące
wartości, norm i natury człowieka.
1. Przejawiać postawę zrozumienia i tolerancji dla
odmienności przekonań, obyczaju i religii.
1. Zauważać i rozważać problemy etyczne z wykorzystaniem poznanej wiedzy z etyki.
2. Umieć prezentować własne przekonania, argumentować je i prowadzić konstruktywny dialog z
innymi.
Zasadnicza szkoła zawodowa
Cele kształcenia
1. Kształtowanie postawy rozumnej i odpowiedzialnej.
2. Kształtowanie umiejętności hierarchizowania wartości i szacunku dla wartości wysokich.
7
3. Kształtowanie postawy tolerancji i dialogu z innymi oraz zaangażowania społecznego.
Treść
Wymagania
1. Poznanie człowieka i samopoznanie: cele i źródła poznania, uczucia i intelekt, struktura potrzeb, dojrzewanie emocjonalne i moralne, autorefleksja.
2. Przeżycia moralne: poczucie winy, wstyd,
współczucie, solidarność; sumienie.
3. Normy moralne a wartości. Absolutyzm i relatywizm, subiektywizm i obiektywizm etyczny.
4. Elementy wybranych koncepcji etycznych: moralizm Sokratesa, eudajmonizm Arystotelesa,
hedonizm, moralizm cyników i stoików, epikureizm, etyka chrześcijańska, formalizm Kanta, utylitaryzm, etyka komunistyczna.
5. Wybrane problemy etyczne związane z życiem
społecznym: uczciwość, sprawiedliwość, równość, tolerancja, wyzysk, patriotyzm. Etyka a
polityka. Wolność człowieka i jego prawa.
6. Człowiek wobec zła: cierpienie i śmierć, przemoc i klęski żywiołowe, demoralizacja.
7. Etyczny wymiar więzi międzyludzkich: współpraca, wymiana, przyjaźń i rodzaje miłości.
Egoizm i altruizm. Rozumienie a ocenianie ludzi. Etyczne aspekty seksualności człowieka i
życia rodzinnego. Odpowiedzialność formalna i
moralna.
8. Natura szczęścia i jego osiąganie w świecie
współczesnym.
9. Ideały w życiu człowieka: doskonałość, odwaga,
wierność, honor, dobroć, prawdomówność a
kłamstwo i jego konsekwencje. Idealizm i materializm życiowy.
10. Etyczny wymiar niektórych problemów życiowych: uzależnienia, przerywanie ciąży, kalectwo
i śmierć, zaburzenia nerwowe i psychiczne, przestępstwo, stosunek do zwierząt i środowiska naturalnego.
1. Obserwować własne przeżycia moralne i pracować nad sobą.
1. Podawać przykłady różnych wartości i norm
moralnych.
1. Uzasadniać twierdzenia etyczne i pojmować
cudze uzasadnienia.
1. Rozumieć odpowiedzialność formalną i moralną
swoją oraz innych ludzi.
1. Omawiać z etycznego punktu widzenia działania
człowieka oraz wydarzenia społeczne. Odróżniać
wyjaśnianie od oceniania.
8