Ćwiczenia 9 – ZMIENNA LOSOWA DWUWYMIAROWA Y=yj y1 y2 y3 p11 p21 p31 p12 p22 p32 pk1 p.1 pk2 p.2 ... yl pi. p13 p23 p33 p1l p2l P3l p1. p2. p3. pk3 p.3 pkl p.l p4. 1,00 X=xi x1 x2 x3 ... xk p.j Przykład Mamy 2 niezależne gry organizowane przez 2 podmioty. Prawdopodobieństwo wygrania nagrody w pierwszej grze wynosi 1/20, a w drugiej 1/50. Zmienna losowa X wynosi 1, jeśli w pierwszej grze jest wygrana, 0 – jeśli brak wygranej. Zmienna losowa Y wynosi 1, jeśli w drugiej grze jest wygrana, 0 – jeśli brak wygranej. Należy: a. wyznaczyć rozkład prawdopodobieństwa dwuwymiarowej zmiennej losowej XY, b. wyznaczyć rozkłady brzegowe, c. wyznaczyć rozkłady warunkowe. Zadanie 1. W populacji 1500 studentów pewnej uczelni (1000 kobiet, 500 mężczyzn) odnotowano 40% palących studentek oraz 60% palących studentów. Wylosowano osobę palącą. Jakie jest prawdopodobieństwo, że jest to kobieta? Zadanie 2. Dany jest rozkład prawdopodobieństw pij dwuwymiarowej zmiennej losowej (XY). Y=yj 1 2 3 X=xi 2 0,3 0,1 0,1 4 0,1 0,1 0,3 Należy: a. Sprawdzić czy zmienne te są zależne? b. Wyznaczyć rozkłady warunkowe zmiennej Y. c. Obliczyć wartość oczekiwaną ( | = 2) oraz wariancję ( | = 2) Zadanie 3. Dwuwymiarowa zmienna losowa (XY) ma rozkład: Y=yj 0 1 X=xi 1 0,3 0,1 4 0,1 0,2 7 0,2 0,1 Należy: a. Wyznaczyć wartość oczekiwaną dwuwymiarowej zmiennj losowej (XY). b. Wiedząc, że ( ) = 3,7 sprawdzić, czy zmienne X i Y są skorelowane. Zadanie 4. Z talii kart (52 karty, w tym 13 kart w każdym kolorze) wyciągamy 1 kartę oraz jednokrotnie rzucamy monetą. Rozpatrujemy zmienną losową (XY). X=1, gdy wyciągnięto asa; X=0, gdy wyciągnięto każdą inną kartę. Y=1, jeżeli wyrzucono orła, Y=0 – gdy wyrzucono reszkę. Należy określić tabelarycznie rozkład prawdopodobieństwa (XY). Wyznaczyć rozkłady brzegowe zmiennej losowej (XY) oraz ( = 1| = 1). Zadania sprawdzające Każdą odpowiedź jako: T – prawdziwą lub N – nieprawdziwą. Zadanie 1.1 Jeżeli zmienne ( , są niezależne stochastycznie, to: a. prawdopodobieństwa z rozkładów warunkowych są identyczne jak odpowiednie prawdopodobieństwa z rozkładów brzegowych, b. kowariancja zmiennych , będzie wynosić 0, c. średnie warunkowe zmiennej są sobie równe i równe średniej ogólnej zmiennej . Zadanie 1.2 Zmienna losowa dwuwymiarowa: a. prawdopodobieństwo tej zmiennej zawsze mieści się w przedziale 1; 1 , b. wartość oczekiwana zmiennej XY jest sumą iloczynów jej rozkładów brzegowych. c. znając wartości rozkładów brzegowych i realizacje zmiennej , można wyznaczyć rozkłady warunkowe. Zadanie 1.3 Należy stwierdzić, czy stwierdzenie jest poprawne: a. moment centralny rzędu 2. w dwuwymiarowym rozkładzie zmiennej , nazywamy kowariancją, b. o zmiennych losowych i , dla których , 0 mówimy, że są nieskorelowane, c. wartością oczekiwaną rozkładu warunkowego (warunkową wartością oczekiwaną) zmiennej losowej , przy założeniu dla zmiennej losowej skokowej jest suma iloczynu oraz wyrażenia . . Wzory – Zmienna losowa dwuwymiarowa Zmienna losowa dwuwymiarowa Rozkłady brzegowe Zbiór prawdopodobieństw pi. nazywamy rozkładem brzegowym prawdopodobieństwa zmiennej X. k ∑p i. i =1 =1 Zbiór prawdopodobieństw p.j nazywamy rozkładem brzegowym prawdopodobieństwa zmiennej Y. l ∑p j =1 .j =1 Zmienna Y Zmienna X # .= ! & ! $% & . "$% & .' = ! " # = !! $% "$% " # ! =1 "$% & ." $% " # = !! $% "$% " =1 Rozkład prawdopodobieństwa dwuwymiarowej zmiennej losowej (()) typu skokowego Zbiór prawdopodobieństw pij nazywamy rozkładem prawdopodobieństwa dwuwymiarowej zmiennej losowej ( ) typu skokowego: ∑ ∑p ij i =1 j Niezależność zmiennych Jeśli zmienne losowe i są niezależne, to *+ = , = ", = *( = ) ∗ *( = Rozkłady warunkowe • Warunkowy rozkład pod warunkiem *+ = • Warunkowy rozkład . = ", = pod warunkiem *+ = ". = ,= = " *( = , = *( = " ) ") = " .' = *( = , = *( = ) ") = " . ")