Załącznik I - System Wymiany Informacji
advertisement
Załącznik I UDOSKONALENIE I PRZEPRACOWANIE PODEJŚCIA EKOSYSTEMOWEGO, W OPARCIU O OCENĘ DOŚWIADCZEŃ STRON PRZY JEGO WDRAŻANIU 1. 2. 3. 4. 5. A. Dalsze informacje o wdrażaniu zasad podejścia ekosystemowego Podejście ekosystemowe jest strategią zintegrowanego zarządzania lądem, wodą i zasobami żywymi, która promuje ochronę i zrównoważone użytkowanie w równomierny sposób. Zastosowanie podejścia ekosystemowego pomoże osiągnąć równowagę trzech celów Konwencji: ochrony; zrównoważonego użytkowania; i równego i sprawiedliwego podziału korzyści wynikających z użytkowania zasobów genetycznych. Dodatkowo podejście ekosystemowe zostało uznane przez Światowy Szczyt Zrównoważonego Rozwoju za ważny instrument wzmacniania zrównoważonego rozwoju i łagodzenia ubóstwa. Podejście ekosystemowe jest oparte na zastosowaniu odpowiednich metodologii naukowych skierowanych na poziomy organizacji biologicznej, które zawierają w sobie niezbędną strukturę, procesy, funkcje i interakcje pomiędzy organizmami i ich środowiskiem. Uznaje się, że ludzie, ze swoją kulturową różnorodnością są integralną częścią wielu ekosystemów. Podejście ekosystemowe dostarcza integrujące ramy dla wdrażania celów Konwencji o różnorodności biologicznej. Podejście zawiera w sobie trzy ważne stwierdzenia: (a) Zarządzanie żywymi składnikami jest rozważane wraz z gospodarczymi i społecznymi aspektami na poziomie organizacji ekosystemu, a nie tylko jako proste spojrzenie na zarządzane gatunki i siedliska; (b) Jeśli zarządzanie lądem, wodą i zasobami żywymi w równy sposób ma być zrównoważone, musi być zintegrowane i wypracowane w ramach przyrodniczych ograniczeń z wykorzystaniem przyrodniczego funkcjonowania ekosystemów; (c) Zarządzanie ekosystemami jest procesem społecznym. Istnieje wiele zainteresowanych społeczności, które muszą być włączone poprzez opracowanie skutecznych i wydajnych struktur i procesów dla podejmowania decyzji i zarządzania. Podejście jest całościową metodologiczną ramą dla wspierania decyzji przy tworzeniu polityk i w planowaniu, w obrębie których takie wdrażanie Konwencji może rozwinąć bardziej specyficzne podejścia, właściwe dla ich szczególnych warunków. Podejście ekosystemowe jest narzędziem, które wnosi wkład do wdrażania różnych spraw umiejscowionych w ramach Konwencji, łącznie z pracami, między innymi nad obszarami chronionymi i sieciami ekologicznymi 34. Nie ma jednego poprawnego sposobu osiągnięcia podejścia ekosystemowego w zarządzaniu lądem, wodą i zasobami żywymi. Leżące u podstaw zasady mogą być tłumaczone elastycznie, by umieścić sprawy środowiskowe w różnych kontekstach społecznych. Już niektóre sektory i rządy opracowały zestawy wytycznych, które są częściowo zgodne, uzupełniające lub nawet równoważne podejściu ekosystemowemu (np. Kodeks Odpowiedzialnego Rybołówstwa, podejście Zrównoważonego Zarządzania Lasami, przystosowawcze zarządzanie lasami). Istnieje pewna liczba opcji dla wdrażania podejścia ekosystemowego. Jedną jest włączanie zasad w tworzenie i wdrażanie krajowych strategii różnorodności biologicznej i planów działań oraz regionalnych strategii. Inne zawierają włączenie zasad podejścia ekosystemowego do instrumentów politycznych, rozszerzanie w Ogólny termin używany w niektórych krajach i regionach, jeżeli trzeba, dla zawarcia w sobie zastosowania podejścia ekosystemowego, które włącza obszary chronione w szerszy krajobraz lądowy lub morski celem skutecznej ochrony i zrównoważonego użytkowania różnorodności biologicznej. 34 procesach planowania i planach sektorowych (np. lasów, rybołówstwa, rolnictwa). Dodatkowo, Strony i różne organy Konwencji o różnorodności biologicznej powinny być zachęcane do pracy nad osiąganiem zgodności na poziomie krajowym pomiędzy podejściem ekosystemowym i różnymi programami pracy Konwencji o różnorodności biologicznej, jak również nad promowaniem powiązań z innymi inicjatywami międzynarodowymi. Aby wdrożyć podejście ekosystemowe, kraje powinny włączać jego zasady lub identyfikować istniejące wcześniej, zgodne lub równoważne wytyczne, do odpowiednich kanałów instytucjonalnych, prawnych i budżetowych. Praca organów Konwencji i innych odpowiednich organizacji powinna być skierowana na wspieranie lokalnych i regionalnych wysiłków, jako wkład w osiąganie Milenijnych Celów Rozwoju (MDG). 6. Powinno być podkreślone, że przy zastosowywaniu podejścia ekosystemowego, wszystkie te zasady potrzebują być rozważane w sposób całościowy, i stosowna waga powinna być do każdej dana, w zależności od warunków lokalnych. 7. Mimo potrzeby wdrażania, określonej tak by dopasować się do szczególnych warunków stosownych problemów, istnieje silny potencjał dla dzielenia się doświadczeniami i ekspertyzami pomiędzy ekosystemami i krajami. System wymiany informacji ustanowiony w ramach Artykułu 18 powinien być przede wszystkim ukierunkowany na ułatwianie współpracy. Stałe i szerokie rozumienie zasad, ich intencji i konsekwencji jest warunkiem koniecznym ich stosowania. Strategia komunikowania się dla promowania podejścia ekosystemowego w odpowiednich grupach celowych, w i poza sektorem ochrony, może być użytecznym narzędziem. 8. Środowiska sponsorujące, jak rządy, podczas odnotowywania wartości podejścia ekosystemowego w tworzeniu lepszego zarządzania ekosystemowego, powinny również być zachęcane do bycia elastycznymi w promowaniu jego stosowania przy ustanawianiu priorytetów i podejmowaniu decyzji o finasnowaniu, by pozwolić reagować na te zasady z innych perspektyw i innych możliwości. 9. Po ocenieniu doświadczeń Stron we wdrażaniu decyzji Konferencji Stron dotyczących podejścia ekosystemowego, zostało odnotowane, że podczas gdy zasady nie zawsze były precyzyjnie sformułowane, niemniej jednak odzwierciedlały znaczenie ważnych pojęć. Doświadczenie Stron nie sugeruje potrzeby zmiany decyzji Konferencji Stron, ale po prostu dodanie dodatkowych porad i pewne przepracowanie by przezwyciężyć wszelkie problemy związane z klarownością i interpretacją. 10. Mając to na uwadze, poniższy tekst i tabela 1 dostarczają pewne sugestie nt. podejść do wdrażania i wspierania wdrażania. Znajdują się tam adnotacje do uzasadnienia, wytyczne wdrażania dla każdej zasady i wyjaśnienie horyzontalnych aspektów podejścia ekosystemowego. B. Dodatkowe wyjaśnienia nt. zagadnień horyzontalnych związanych z informacjami operacyjnymi 11. Stosując informacje operacyjne podejścia następujące zagadnienia horyzontalne. ekosystemowego, należy rozważyć Inicjowanie podejścia 12. Rozpoczynając podejście ekosystemowe, pierwszym zadaniem jest określenie problemu, który będzie rozpatrywany. Robiąc to, zakres problemu i podejmowane zadania muszą być dobrze wyznaczone. Strategia postępowania przy promowaniu podejścia ekosystemowego musi być jasno określona, z załączonymi przypadkami dla nieprzewidzianych sytuacji. Podejście powinno rozważać wszystkie zasady jako pakiet, ale w zależności od danego zadania może być zagwarantowany nacisk na określone zasady. Kolektywne prawa do wizji, strategii i parametrów podejścia ekosystemowego do odpowiedniego zadania muszą być określone, zakomunikowane i uprzystępnione partnerom i sponsorom. Kolektywne opracowywanie nadrzędnych celów ogólnych i szczegółowych dla tego doświadczenia jest istotne przed zastosowaniem podejścia ekosystemowego. Budowanie potencjału i kolegialna wola 13. Żeby zastosować podejście ekosystemowe z sukcesem, jest niezbędne zbadanie jakie zasoby i środki są wymagane dla podjęcia tego przedsięwzięcia. Może to być zrobione w formie budowania potencjału i wypracowywania kolegialnej woli. 14. Kolegialna wola może być na warunkach społecznego partnerstwa, zaangażowania zainteresowanych podmiotów, woli politycznej i instytucjonalnej, i porozumienia darczyńców lub sponsorów. Ważnym dla rozważań jest długość okresu czasu, kiedy pożądana jest kolegialna wola; może ona być potrzebna w fazie początkowej, fazie oceny lub fazie związanej z wdrażaniem wyników. Przykłady, gdzie przy podejściu ekosystemowym można pójść na kompromis to: utrata poparcia jednej lub większej liczby społeczności, innych zainteresowanych podmiotów, politycznego przywództwa i instytucji, lub sponsorów i darczyńców. 15. Budowanie potencjału jest równie ważne dla sukcesu podejścia ekosystemowego. Odpowiednie wsparcie finansowe i odpowiednie wsparcie infrastrukturalne są ważnymi warunkami sukcesu tego podejścia. Jak również dostęp do odpowiednich ekspertyz i dzielenie się wiedzą i doświadczeniem. Przy podejmowaniu podejścia ekosystemowego jest użytecznym korzystanie z wyciągniętych wniosków przez innych podejmujących stosowanie podejścia ekosystemowego. Technologia, łącznie z narzędziami wspierania decyzji i systemami inwentaryzacji, która była wypracowana przy innych zastosowaniach podejścia ekosystemowego, może być przenoszona lub może być dostosowana. Informacja, badania i postęp 16. Zbieranie pomysłów, informacji biofizycznych, społecznych i gospodarczych jest istotne dla pomyślnej realizacji podejścia ekosystemowego. Badania i postęp są potrzebne dla wskazania strategicznych luk w wiedzy, która jest ważna dla danego przypadku. Wiedza pochodząca z badań oraz informacje z innych źródeł muszą być połączone w jedne zbiory informacji (łącznie z systemami wspierania decyzji), które umożliwiają i dostarczają interpretacji, i które ułatwiają jej użycie przy zastosowywaniu podejścia ekosystemowego. Zbiory informacji są niezbędne dla komunikowania się z zainteresowanymi podmiotami, planistami, menedżerami i decydentami. Należy zwrócić uwagę na poprawienie dostępu zainteresowanych podmiotów do informacji, ponieważ im bardziej przejrzysty jest proces podejmowania decyzji oparty na dostarczonej informacji, tym lepsze przyjmowanie wynikłych decyzji wśród partnerów, zainteresowanych podmiotów i sponsorów. Priorytety dla badań i postępu będą prawdopodobnie bardziej klarowne, kiedy rozpocznie się stosowanie podejścia ekosystemowego i rozpoczną się działania wdrażające. Monitoring i przegląd 17. Monitoring i przegląd są kluczowymi składnikami wdrażania podejścia ekosystemowego. Pozwalają one na opracowanie przydatności wynikającego i przystosowawczego zarządzania. Monitoring i przegląd są również przydatne w robieniu raportów i powstałych następstwach podejścia. Wskaźniki przedsięwzięcia powinny być określone, opracowane i zastosowane. Odpowiednie systemy monitoringu i audytu powinny być wdrożone, by wspierać raportowanie przedsięwzięcia przy pomocy wskaźników. Okresowe przeglądy tych wskaźników powinny być przeprowadzane, by ocenić przedsięwzięcie i ocenić, czy przystosowane zarządzanie powinno być zastosowane. Strategie, praktyki i procesy mogą potrzebować modyfikacji, zależnie od rezultatów monitoringu i audytu. Dobre rządzenie 18. Dobre rządzenie jest kluczowe dla pomyślnego zastosowania podejścia ekosystemowego. Dobre rządzenie zawiera w sobie rozsądne polityki dotyczące środowiska, zasobów i gospodarki oraz organy administracyjne, które odpowiadają na potrzeby ludzi. Silne i porządne systemy zarządzania zasobami oraz praktyki są potrzebne dla wsparcia tych polityk i organów. Proces podejmowania decyzji powinien liczyć się ze społecznymi wyborami, być przejrzysty i wytłumaczalny oraz włączać społeczeństwo. Wytłumaczalność podejmowania decyzji musi być na odpowiednim poziomie, odzwierciedlającym interes społeczny. Na przykład strategiczne planowanie użytkowania i gospodarowania ziemią mogłoby być podjęte przez rząd centralny, decyzje operacyjne – przez rząd lokalny i agencje zarządzające, podczas gdy decyzje związane z podziałem korzyści mogłyby być podejmowane przez organizacje społeczne. 19. Dobre rządzenie na wszystkich szczeblach jest konieczne dla osiągania zrównoważonego użytkowania i zachowania różnorodności biologicznej. Ważną sprawą jest zapewnienie współpracy międzysektorowej. Istnieje potrzeba włączenia podejścia ekosystemowego do rolnictwa, rybołówstwa, leśnictwa i innych systemów produkcyjnych, które oddziałują na różnorodność biologiczną. Zarządzanie zasobami przyrodniczymi, stosownie do podejścia ekosystemowego, nawołuje do wzmożonej komunikacji międzysektorowej i współpracy w obrębie poziomów (rządowe ministerstwa, agencje zarządzające). Tabela 1: 12 Zasad podejścia ekosystemowego i ich uzasadnienie (decyzja V/6 Konferencji Stron, http://www.biodiv.org/decisions/default.asp?lg=0&dec=V/6), sugerowane adnotacje do uzasadnienia i wytyczne wdrażania. Zasada 1: Cele gospodarowania lądem, wodą i żywymi zasobami są sprawą wyboru społecznego. Uzasadnienie Różne części społeczeństwa postrzegają ekosystemy przez pryzmat ich własnych potrzeb gospodarczych, kulturowych i społecznych. Społeczności rdzenne i inne społeczności lokalne żyjące na lądzie są ważnymi podmiotami i ich prawa i interesy powinny być poznane. Zarówno różnorodność biologiczna, jak i kulturowa jest centralnym składnikiem podejścia ekosystemowego, i gospodarowanie powinno wziąć to pod uwagę. Wybory społeczne powinny być wyrażone tak jasno, jak to tylko możliwe. Ekosystemy powinny być zarządzane dla ich wartości wewnętrznych oraz dla korzyści materialnych i niematerialnych dla ludzkości, w sposób równy i sprawiedliwy. Adnotacje do uzasadnienia Cele gospodarowania lądem, wodą i żywymi zasobami są sprawą wyboru społecznego, określoną poprzez negocjacje i kompromisy pomiędzy zainteresowanymi podmiotami mającymi różną percepcję, interesy i intencje. W związku z tym należy odnotować, że: Społeczności ludzkie są zróżnicowane, jeżeli chodzi o powiązania różnych grup z naturalnym środowiskiem, ich różne postrzeganie otaczającego świata i podkreślanie swoich własnych gospodarczych, kulturowych i społecznych interesów i potrzeb. Wszystkie stosowne grupy społeczne potrzebują mieć zapewnione równe traktowanie ich interesów, co może zawierać dostarczanie różnych wyników w oddzielne miejsca i w różnym czasie. Niezbędne jest również zapewnienie, że potrzeby przyszłych pokoleń i świata przyrodniczego są odpowiednio odzwierciedlone. Znając różnorodność biologiczną, dobre procesy podejmowania decyzji, przewidujące negocjacje i przetargi są niezbędne dla ustanowienia szeroko akceptowalnych celów gospodarowania danymi obszarami i ich żywymi zasobami. Dobre procesy podejmowania decyzji zawierają następujące cechy: - wszystkie zainteresowane strony (szczególnie społeczności tubylcze i lokalne) powinny być włączone w proces; - powinno być jasno pokazane jak decyzje są podejmowane i kto je podejmuje; - decydenci powinni liczyć się z odpowiednim interesem społecznym; - kryteria decyzji powinny być odpowiednie i przejrzyste, i - decyzje powinny być oparte na, i przyczyniać się do, międzysektorowej komunikacji i koordynacji. Dobre decyzje zależą od tych zaangażowanych podmiotów, które mają dostęp do dokładnej i bieżącej informacji oraz mają potencjał zastosowania tej wiedzy. Wytyczne wdrażania 1.1. Włączać wszystkie zainteresowane podmioty (zainteresowane strony) (łącznie ze społecznościami rdzennymi i lokalnymi) do: Jasnego wyrażania, określania i wyrażania zgody na ogólne cele gospodarowania Określania problemów Dokonywania wyborów (w zasadzie dwunastej) 1.2. Istnieje potrzeba jasnego określania granic (czasowych i przestrzennych) dla jednostki zarządzania będącej przedmiotem procesu wyboru społecznego. 1.3. Zapewniać, że te zainteresowane podmioty, które nie mogą być bezpośrednio reprezentowane, są reprezentowane przez kogoś innego. 1.4. Zapewniać, że wszystkie zainteresowane podmioty mają odpowiedni potencjał, żeby być skutecznie włączonym, łącznie z zapewnieniem odpowiedniego dostępu do informacji, możliwością uczestniczenia w procesie, itp. 1.5. Zapewniać, że proces podejmowania decyzji kompensuje wszelkie nierówności siły w społeczeństwie, w celu zapewnienia, że ci którzy są normalnie na marginesie (np. kobiety, ubodzy, ludność tubylcza) nie są wyłączeni lub stłumieni w uczestnictwie. 1.6. Określić, kto podejmuje każdą decyzję, jak decyzje będą podejmowane (z wykorzystaniem jakiego procesu), i jaki jest zakres dowolności decydenta (np. czy są prawne kryteria podejmowania decyzji, jakie są ogólne ramy polityczne, do których decyzja musi pasować, itp.). 1.7. Zapewniać, że rozpoznanie interesu zainteresowanych podmiotów występuje podczas pełnego zakresu czasowego i przestrzennego, na wszystkich szczeblach. Robiąc to, jakkolwiek zapewniać, żeby nie pojawiło się „zmęczenie zainteresowanych podmiotów”, włączając podmioty tych podmiotów do przyszłych decyzji, i pozwalając na skuteczny wkład zainteresowanych podmiotów. 1.8. Gdzie tylko możliwe, wykorzystywać istniejące mechanizmy społeczne, lub budować nowe mechanizmy, które są zgodne z już istniejącymi lub wymaganymi warunkami społecznymi. 1.9. Zapewniać, że decydenci liczą się z odpowiednimi grupami interesu. 1.10. Rozwijać możliwości pośredniczenia w negocjacjach i przetargach, i zarządzaniu konfliktem, pomiędzy stosownymi grupami zainteresowanych podmiotów w osiąganiu decyzji dotyczących gospodarowania, użytkowania i zachowania zasobów biologicznych. 1.11. Istnieje potrzeba umiejscowienia mechanizmu zapewniającego, że kiedy odpowiedni wybór społeczny zostanie dokonany, decyzja będzie mogła być wdrażana długoterminowo, np. trzeba ustanowić struktury polityczne, legislacyjne i kontrolne. 1.12. Podejmować oceny na poziomie krajowym analizy skutków praktyk gospodarowania ekosystemem w społeczeństwie, patrząc na znalezienie dróg i sposobów łagodzenia możliwego ograniczania zainteresowanych podmiotów w fazie wdrażania. Zasada 2: Zarządzanie powinno być zdecentralizowane do najniższego możliwego poziomu. Uzasadnienie: Systemy zdecentralizowane mogą prowadzić do większej skuteczności, efektywności i sprawiedliwości. Zarządzanie powinno włączać wszelkie zainteresowane podmioty i równoważyć lokalne interesy z szerszym interesem publicznym. Im zarządzanie jest bliżej ekosystemu, tym większa jest odpowiedzialność, poczucie wspólnej własności, uczestnictwo i wykorzystanie lokalnej wiedzy. Adnotacje do uzasadnienia: Decyzje powinny być podejmowane przez tych, którzy reprezentują odpowiednie grupy interesu, podczas gdy zarządzanie powinno być prowadzone przez tych, którzy mają odpowiednie możliwości wdrażania decyzji. Mając to na uwadze, należy odnotować, że: Jest zwykle wiele grup interesu w gospodarowaniu ekosystemem. Mogą one być możliwe do pogodzenia, uzupełniające się lub sprzeczne. Jest ważnym zapewnienie, że szczebel podejmowania decyzji i wybrany organ zarządzający zachowuje odpowiednią równowagę pomiędzy tymi interesami. Często, ale nie zawsze, im bliżej ekosystemu jest podejmowanie decyzji i zarządzanie, większe będzie uczestnictwo, odpowiedzialność, poczucie wspólnej własności, uczestnictwo i wykorzystanie lokalnej wiedzy – co jest kluczowe dla sukcesu zarządzania. Ponieważ jest wiele grup interesu wśród osób, które różnią się potencjałem umiejscawiania różnych aspektów zarządzania ekosystemem, często są one wielokrotnymi decydentami i menadżerami o różnych rolach dla poszczególnych przypadków i miejsc. Decyzje podejmowane przez zarządzającymi lokalnymi zasobami są często pod wpływem, lub nawet uzależnione od środowiskowych, społecznych, gospodarczych i politycznych procesów, które leżą poza ich sferą oddziaływania, na wyższym szczeblu organizacji. Dlatego istnieje potrzeba mechanizmów koordynowania decyzji i działań zarządzających na wielu różnych poziomach organizacyjnych. Wytyczne wdrażania 2.1. Wielorakie grupy interesu powinny być zidentyfikowane, i decyzje dotyczące szczególnych aspektów zarządzania przypisane do organu, który reprezentuje najbardziej odpowiednią grupę interesu. Jeżeli trzeba, funkcje/decyzje zarządzające powinny być podzielone. Na przykład, decyzje strategiczne mogą być podejmowane przez rząd centralny, decyzje operacyjne przez rząd lokalny lub lokalną agencję zarządzającą, a decyzje dotyczące alokacji korzyści pomiędzy członków społeczności – przez tę społeczność. 2.2. Potencjalny negatywny wpływ podzielonego podejmowania decyzji i odpowiedzialności zarządzania powinien być skompensowany przez: Zapewnienie, że decyzje są odpowiednio zbudowane i powiązane Dzielenie się informacjami i ekspertyzami Zapewnienie dobrej komunikacji pomiędzy różnymi organami zarządzającymi Prezentowanie wszystkich kombinacji decyzji/zarządzania społeczeństwu w sposób zrozumiały i zwięzły, tak by mogło one oddziaływać wzajemnie z całym systemem Wspierające związki pomiędzy poziomami. 2.3. Kluczowe jest dobre przygotowanie rządzenia, szczególnie: Jasne zasady odpowiedzialności Odpowiedzialność niezbędnych władz Odpowiedzialność kompetentnych organów lub osób Należy odnotować, że nie jest to wystarczająco pełna lista, i nie wydaje się by był dobry powód do szczególnego ich określenia. 2.4. Osiągnięcie odpowiedniego poziomu decentralizacji wymaga podjęcia decyzji na wyższym szczeblu, by stworzyć umożliwiające i sprzyjające środowisko, jak również podjęcia zobowiązania, by przekazać w dół te możliwości podejmowania decyzji, które są obecnie usytuowane na zbyt wysokim szczeblu. 2.5. Dla wyboru odpowiedniego poziomu decentralizacji, poniżej są podane stosowne czynniki, które powinny być brane pod uwagę przy wybieraniu odpowiedniego organu: Czy organ reprezentuje odpowiedni interes społeczny Czy organ zobowiązał się do poświęcenia się tej funkcji Czy organ ma niezbędny potencjał do zarządzania Skuteczność (np. przesuwając tę funkcję na wyższy poziom można mieć wystarczającą pracę, by pozwolić zachować niezbędny poziom doświadczenia do wykonywania tego obowiązku skutecznie i efektywnie) Czy ten organ spełnia inne funkcje, które mogą reprezentować konflikt interesu Konsekwencje dla członków społeczeństwa będących na marginesie (np. kobiet, marginesowych grup plemiennych) W niektórych przypadkach problemy mogą być skorygowane, poprzez np. budowanie potencjału. Jeśli nie ma odpowiedniego organu dostępnego na danym poziomie, można utworzyć nowy organ, można zmodyfikować organ istniejący lub wybrać inny poziom. 2.6. Gdzie funkcje są przenoszone na inny poziom, niezbędne jest zapewnienie, że organ otrzymujący tę funkcję ma wystarczający potencjał do wywiązywania się z tej odpowiedzialności (np. zasoby, systemy, władze), i że wszelkie ryzyko powstałe z przenoszenia może być opanowane. Oznacza to budowanie potencjału, jeśli trzeba by decentralizacja nastąpiła. Kluczowe są przygotowania instytucjonalne. Jeżeli nie ma instytucjonalnej struktury, która wspiera i koordynuje władze podejmujące decyzje, wtedy taka praca jest bezwartościowa. Zasada 3: Zarządzający ekosystemem powinni rozważyć skutki (rzeczywiste lub potencjalne) swoich działań na sąsiednie i inne ekosystemy. Uzasadnienie: Interwencje w zarządzanie w ekosystemach mają często nie znane i nie przewidywane skutki na inne ekosystemy; dlatego możliwy wpływ wymaga uważnego rozważenia i analiz. Może to wymagać nowych zarządzeń lub sposobów organizacji instytucji włączonych w proces podejmowania decyzji, by pójść, jeśli potrzeba, na odpowiednie kompromisy. Adnotacje do uzasadnienia: Ekosystemy nie są zamkniętymi systemami, ale raczej otwartymi i często powiązanymi z innymi ekosystemami. Ta otwarta struktura i powiązanie ekosystemów zapewnia, że wpływy na funkcjonowanie ekosystemu są rzadko ograniczone do miejsca oddziaływania lub tylko do jednego systemu. Mając to na uwadze, należy odnotować, że: Skutki interwencji w zarządzanie, lub decyzje o nie interweniowaniu, nie są jedynie ograniczone do miejsca oddziaływania. Oddziaływania pomiędzy ekosystemami są często nie-liniowe i będą prawdopodobnie opóźnione. Systemy zarządzania mają być tak zaprojektowane, by sprostać tym zagadnieniom. Istnieje potrzeba odzwierciedlenia faktu, że wpływy są w obu kierunkach – do i z danego ekosystemu. Nie tylko na ekosystemy sąsiednie i położone poniżej, ale również te mające inne powiązania (np. systemy związane gatunkami wędrownymi). Wytyczne wdrażania 3.1. Zarządzający zasobami przyrodniczymi, decydenci i politycy powinni rozważyć możliwe następstwa, jakie ich działania mogłyby mieć wpływ na sąsiednie i poniżej położone ekosystemy (dorzecza i strefy przybrzeżne), skoro następstwa wewnątrz i na zewnątrz ekosystemów są określone. 3.2. Tam gdzie wpływy gospodarowania lub użytkowania jednego ekosystemu mają, lub jest przewidywane, że będą miały następstwa gdzie indziej, zgromadzić stosowne zainteresowane podmioty i ekspertyzy techniczne dla rozważenia jak najlepiej zminimalizować negatywne konsekwencje. 3.3. Oceny oddziaływania na środowisko (EIAs), łącznie ze strategicznymi ocenami (SEAs) powinny być przeprowadzone dla inwestycji, które mogą mieć znaczące wpływy na środowisko biorąc pod uwagę wszystkie składniki różnorodności biologicznej. Te oceny powinny odpowiednio rozważać potencjalne wpływy zewnętrzne. Wyniki tych ocen, które mogą również zawierać społeczne oceny oddziaływania, powinny później zostać uwzględnione. Podczas określania istniejącego lub potencjalnego ryzyka lub zagrożenia ekosystemu, powinny być rozważone różne skale. 3.4. Jeśli potrzeba, ustanowić i/lub utrzymać krajowe lub regionalne mechanizmy zwrotne monitorowania efektów wprowadzania zarządzania w obrębie ekosystemów. Zasada 4: By uzyskać potencjalne korzyści z zarządzania, istnieje zazwyczaj potrzeba rozumienia i zarządzania ekosystemem w znaczeniu ekonomicznym. Każdy taki program zarządzania ekosystemem powinien: (a) Zmniejszać te wypaczenia rynku, które negatywnie oddziałują na różnorodność biologiczną; (b) Wyprostować bodźce promujące ochronę różnorodności biologicznej i jej zrównoważone użytkowanie; (c) Wykorzystywać koszty i korzyści w danym ekosystemie do możliwych granic Uzasadnienie: Największe zagrożenie różnorodności biologicznej leży w zastępowaniu istniejących, alternatywnymi systemami użytkowania ziemi. Bierze się to często z wypaczeń rynku, który niedocenia systemów i populacji przyrodniczych i dostarcza negatywnych bodźców i subsydiów dla popierania przekształcania gruntów na systemy o mniejszym stopniu zróżnicowania. Często ci, którzy osiągają korzyści z ochrony, nie ponoszą kosztów związanych z ochroną i podobnie ci, którzy powodują koszty środowiskowe (np. zanieczyszczenia) unikają odpowiedzialności. Wyprostowanie bodźców pozwoli, że ci, którzy kontrolują zasoby będą odnosić korzyści, a ci którzy generują koszty środowiskowe będą płacić. Adnotacje do uzasadnienia Wiele ekosystemów dostarcza dobra i usługi o znaczeniu gospodarczym, dlatego jest niezbędne pojmowanie i zarządzanie ekosystemami w kontekście ekonomicznym. Często systemy ekonomiczne nie zabezpieczają wielu, często nienaruszalnych wartości pochodzących z systemów ekologicznych. Dlatego należy odnotować, że: Ekosystemowe dobra i usługi są często niedoceniane w systemach ekonomicznych. Nawet jeśli wartościowanie jest zrobione, większość środowiskowych dóbr i usług ma opinię „dóbr publicznych” pod względem ekonomicznym, które trudne są do włączenia do systemu rynkowego. Jest zwykle trudno wprowadzić nowe sposoby użytkowania ekosystemu, nawet jeśli są one mniej uciążliwe lub dostarczają większych korzyści dla społeczeństwa, ponieważ systemy ekonomiczne i społeczne pokazują znaczną bezwładność, szczególnie kiedy silne istniejące interesy sprzeciwiają się zmianom. Wiele zainteresowanych podmiotów silnie zainteresowanych ekosystemami, ale mających ograniczony wpływ polityczny lub gospodarczy, może być usuwanych na bok stosownych systemów ekonomicznych. Tam gdzie ci, którzy kontrolują użytkowanie ziemi, nie otrzymują korzyści z zachowywania przyrodniczych ekosystemów i procesów, prawdopodobnie rozpoczną się niezrównoważone praktyki użytkowania ziemi, z których osiągnięte zostaną bezpośrednie korzyści w krótkim czasie. Żeby temu zapobiegać, polecany jest bardziej sprawiedliwy podział korzyści. Międzynarodowe, krajowe i sub-krajowe polityki, dokumenty prawne i regulacje, łącznie z subsydiami, mogą dostarczać negatywnych bodźców prowadzących do niezrównoważonego rozwoju ekosystemów. Zatem ekonomiczne systemy powinny być jeszcze raz zaprojektowane; tak, by umieścić w nich środowiskowe cele zarządzania. Mając na uwadze sprawę zniekształcania rynku, który nieodpowiednio oddziałuje na różnorodność biologiczną, będzie potrzebne rozpoczęcie dialogu z innymi sektorami. Dostarczanie korzyści gospodarczych nie jest koniecznie sprzeczne z ochroną różnorodności biologicznej i polepszaniem jakości środowiska. Wytyczne wdrażania 4.1. Pogłębić zrozumienie kontekstu społecznego i ekonomicznego zagadnienia, dla którego podejście ekosystemowe zostało zastosowane. 4.2. Zastosowywać odpowiednie praktyczne ekonomiczne metodologie wartościowania ekosystemowych dóbr i usług (wartości bezpośrednie, pośrednie, wewnętrzne) oraz wpływów środowiskowych (rezultatów lub czynników zewnętrznych). 4.3. Nastawiać się na redukowanie tych zniekształceń rynkowych, które negatywnie oddziałują na różnorodność biologiczną. 4.4. Wyrównywać ekonomiczne i społeczne bodźce, by promować ochronę różnorodności biologicznej i jej zrównoważone użytkowanie. 4.5. Wykorzystywać koszty i korzyści w danym ekosystemie do możliwych granic. 4.6. Szacować bezpośrednie, jak i pośrednie korzyści gospodarcze związane z dobrym zarządzaniem ekosystemowym, obejmującym ochronę różnorodności biologicznej i jakość środowiska. 4.7. Wzmacniać korzyści z użytkowania różnorodności biologicznej. 4.8. Zapewniać równy podział kosztów i korzyści. 4.9. Włączać społeczne i ekonomiczne wartości ekosystemowych dóbr i usług do Produktu Krajowego oraz decyzji politycznych, planistycznych, oświatowych i związanych z zarządzaniem zasobami. Zasada 5: Zachowywanie struktury i funkcjonowania ekosystemu, by utrzymywać usługi ekosystemowe, powinno być priorytetowym celem podejścia ekosystemowego. Uzasadnienie: Funkcjonowanie i żywotność ekosystemu zależy od dynamicznych związków w obrębie gatunków, pomiędzy gatunkami oraz pomiędzy gatunkami a ich abiotycznym środowiskiem, jak również fizycznymi i chemicznymi oddziaływaniami w środowisku. Ochrona i, gdzie konieczne, odnowienie tych oddziaływań i procesów ma większe znaczenie dla długoterminowego zachowania różnorodności biologicznej, niż zwykła ochrona gatunków. Adnotacje do uzasadnienia: Ochrona różnorodności biologicznej i zachowanie dobrobytu ludzkości zależy od funkcjonowania i żywotności ekosystemów przyrodniczych. Mając to na uwadze,należy odnotować, że: Usługi ekosystemowe – korzyści, jakie ludzie otrzymują od ekosytemów jako zasoby łącznie z regulacjami środowiskowymi, wsparcie procesów biosferycznych, wkład w kulturę oraz wewnętrzne własne wartości ekosystemów – zależą od zachowania i, gdzie potrzeba, odtwarzania poszczególnych ekologicznych struktur i funkcji. Funkcjonowanie i żywotność ekosystemu zależy od wzajemnych relacji w obrębie i pomiędzy gatunkami, pomiędzy gatunkami i ich abiotycznym środowiskiem, jak również fizycznymi i chemicznymi oddziaływaniami w środowisku. Biorąc pod uwagę tą zawiłość, zarządzanie musi koncentrować się na zachowywaniu, a gdzie potrzebne, odnawianiu kluczowych struktur i procesów ekologicznych (np. systemów hydrologicznych, systemów zapylania, powiązań siedliskowo-pokarmowych), poszczególnych nie jedynie poszczególnych gatunków. Biorąc pod uwagę, że utrata różnorodności genetycznej predysponuje populacje i gatunki do lokalnego wyginięcia, zachowanie kompozycji i struktury ekosystemu wymaga monitorowania wielkości populacji gatunków wrażliwych i ważnych gospodarczo. Zarządzanie procesami ekosystemowymi musi być prowadzone mimo braku pełnej wiedzy na temat funkcjonowania ekosystemu. Wytyczne wdrażania 5.1. Poprawiać rozumienie wzajemnych związków pomiędzy układem ekosystemu, strukturą i funkcjonowaniem w odniesieniu do (i) ludzkich oddziaływań, potrzeb i wartości (łącznie z aspektami kulturowymi), (ii) zachowania zarządzania różnorodnością biologiczną, i (iii) jakości, integralności i żywotności środowiska. 5.2. Ustalić i określić ogólne i szczegółowe cele ochronne, społeczne i gospodarcze, które mogą być wykorzystane do ukierunkowywania polityki, zarządzania i planowania wykorzystując procesy uczestnictwa. 5.3. Określić zasięg, do którego układ, struktura i funkcjonowanie ekosystemu może przyczyniać się do dostarczania dóbr i usług, by sprostać pożądanej równowadze skutków ochronnych, społecznych i gospodarczych. 5.4. Pogłębiać wiedzę na temat reakcji ekosystemów w kategoriach zmian układu, struktury i funkcjonowania na oddziaływania zarówno wewnętrzne, jak i zewnętrzne, spowodowane, między innymi, użytkowaniem człowieka, naruszeniem stanu posiadania, zanieczyszczeniem, pożarami, gatunkami obcymi, dolegliwościami nienormalnych zaburzeń klimatycznych (susze, powodzie) itp. 5.5. Opracowywać i promować strategie i praktyki zarządzania, które umożliwiają i zapewniają zachowanie usług ekosystemowych oraz biorą pod uwagę lub minimalizują ryzyka/zagrożenia funkcji i struktury ekosystemu. 5.6. Zastosowywać instrumenty dla zachowywania i/lub przywracania usług ekosystemowych. 5.7. Gdzie zachodzi potrzeba, opracowywać strategie i praktyki zarządzania dla ułatwiania odnawiania struktury i funkcjonowania ekosystemu (łącznie z zagrożonymi składnikami), by stworzyć lub wzmocnić usługi ekosystemowe i korzyści z różnorodności biologicznej. 5.8. Opracowywać i zastosowywać instrumenty, które przyczyniają się do osiągania ogólnych celów zarządzania ochroną poprzez połączenie sieci zarządzanych obszarów chronionych, sieci ekologicznych i obszarów poza takimi sieciami, by sprostać zarówno krótko- jak i długoterminowym wymaganiom działań ochronnych zgodnie z decyzją VII/28. 5.9. Monitoring wielkości populacji gatunków wrażliwych i ważnych powinien być związany z planem zarządzania, który określałby odpowiednie kroki i działania. Zasada 6: Ekosystem musi być zarządzany w obrębie wartości granicznych swojego funkcjonowania. Uzasadnienie: Rozważając prawdopodobieństwo i swobodę osiągania celów zarządzania, uwaga powinna być zwrócona na te warunki środowiska, które ograniczają przyrodniczą produktywność, strukturę, funkcjonowanie i różnorodność ekosystemu. Ograniczenia funkcjonowania ekosystemu mogą być przyjmować różne stopnie dzięki chwilowym nieprzewidywalnym lub sztucznie podtrzymywanym warunkom i, stosownie do tego, zarządzanie powinno być odpowiednio rozważne. Adnotacje do uzasadnienia: Istnieją ograniczenia co do poziomu wymagań, jakie mogą być nakładane na ekosystem dla zachowywania jego integralności i możliwości stałego dostarczania dóbr i usług, które stanowią bazę dla dobrobytu ludzkości i stabilności środowiska. Nasze obecne pojmowanie jest niewystarczające, by pozwolić dokładnie określić te ograniczenia, dlatego polecane jest podejście ostrożnościowe zazębiające się z przystosowawczym zarządzaniem. Mając to na uwadze, należy odnotować, że: Jako że istnieją wartości graniczne wymagań (produkcja, off-take, asymilacja, detoksyfikacja), które mogą być nakładane na ekosystem, więc także istnieją ograniczenia ilości zakłóceń, jakie ekosystem może tolerować, zależnie od wielkości, intensywności, częstotliwości i rodzaju zakłócenia. Wartości graniczne nie są statyczne, ale mogą się różnić w zależności od miejsca, czasu i w odniesieniu do przeszłych warunków i wydarzeń. Skumulowane czasowe i przestrzenne efekty interwencji powinny być oceniane przy rozważaniu wartości granicznych ekosystemów. Jeśli te wartości graniczne są przekroczone, ekosystem przechodzi znaczne zmiany w układzie, strukturze i funkcjonowaniu, zwykle z utratą różnorodności biologicznej i otrzymując niższą produktywność i możliwości radzenia sobie z odpadami i zanieczyszczeniami. Istnieje dający się zauważyć brak wiedzy i pewności rzeczywistych wartości granicznych (progów zmian) w różnych ekosystemach. Podczas gdy przyszłe badania mogą zmniejszyć tę niepewność, biorąc pod uwagę dynamiczną i złożoną strukturę ekosystemu - możemy nigdy nie mieć dobrej wiedzy. Biorąc pod uwagę narastanie wątpliwości w zarządzaniu ekosystemami, zarządzanie będzie musiało być przystosowane, z uwagą nakierowaną na aktywne uczenie się pochodzące z wyników monitoringu planowanych interwencji, używając solidnego podejścia środowiskowego, które pozwala, by rezultaty interwencji były dokładnie określone. Zarządzanie przywracaniem utraconego potencjału lub kontroli użytkowania powinno być odpowiednio ostrożne i z wykorzystaniem podejścia przystosowawczego zarządzania. Wytyczne wdrażania 6.1. Określać praktyki, które nie są zrównoważone i opracowywać stosowne mechanizmy dla włączania wszystkich zainteresowanych podmiotów. 6.2. Biorąc pod uwagę niepewność związaną z określeniem wartości granicznych dla funkcjonowania ekosystemu pod wieloma warunkami, powinno być zastosowane podejście ostrożnościowe. 6.3. Wdrażać podejście zarządzania przystosowawczego. 6.4. Rozwijać pojmowanie wartości granicznych funkcjonowania ekosystemu i skutków różnych działań człowieka na ekosystemowe dobra i usługi. 6.5. Gdzie dozwolone wartości graniczne zmian w specyficznych komponentach ekosystemów mogą być uzgodnione – zarządzać w ich obrębie, ale monitorować i oceniać reakcje ekosystemu. Dawać informację zwrotną w regularnych odstępach czasowych dla tych, którzy są odpowiedzialni za ustanowienie „off-take” i innych wartości granicznych. 6.6. Zachęcać do wykorzystania ocen oddziaływania na środowisko i monitoringu do ustanowienia reakcji ekosystemu na zakłócenia, by dostarczać informację zwrotną dla zarządzania i opracowywać stosowne reakcje. 6.7. Opracowywać i promować stosowne strategie i praktyki zarządzania, które zapewniają trwałość zasobom i utrzymują ekosystemy w obrębie wartości granicznych ich funkcjonowania. 6.8. Cele ogólne i praktyki zarządzania zrównoważonym użytkowaniem powinny unikać lub minimalizować negatywne wpływy na usługi, struktury i funkcje ekosystemowe, jak również na inne składniki ekosystemów. 6.9. Formułować, przeglądać i wdrażać regulujące ramy pracy, kodeksy dobrych praktyk i inne instrumenty dla uniknięcia użytkowania ekosystemów poza ich wartościami granicznymi. Zasada 7: Podejście ekosystemowe powinno być podejmowane w odpowiedniej skali przestrzennej i czasowej. Uzasadnienie: Podejście powinno być zastosowane w odpowiedniej do celów szczegółowych skali przestrzennej i czasowej. Granice zarządzania powinny określone być operacyjnie przez użytkowników, menedżerów, naukowców oraz ludność rdzenną i lokalną. Powiązania pomiędzy obszarami powinny być promowane, gdzie jest to potrzebne. Podejście ekosystemowe jest oparte na hierarchicznej strukturze różnorodności biologicznej, charakteryzującej się interakcją i integracją genów, gatunków i ekosystemów. Adnotacje do uzasadnienia: Siły kierujące ekosystemami, łącznie z tymi odpowiednimi dla działań człowieka, różnią się w przestrzeni i czasie, powodują konieczność zarządzania w więcej niż jednej skali, by sprostać celom zarządzania. Mając to na uwadze, należy odnotować, że: Ekosystemy są utworzone ze składników i procesów biotycznych i abiotycznych, które funkcjonują w obrębie skali przestrzennej i czasowej, w wielostopniowej hierarchii. Dynamika społecznych i gospodarczych systemów ludzkich również różni się w obrębie skal przestrzennych, czasowych i jakościowych. W jaki sposób składniki są postrzegane przestrzennie zależy częściowo od skali obserwacji. W jednej skali osobniki gatunków mogą wydawać się rozmieszczone regularnie i w sposób ciągły, w innej rozmieszczenie może nie być ciągłe. Podobnie z czasem: np. w jednej skali czasowej (np. miesięcznie, rocznie) składnik lub proces może pojawiać się w sposób przewidywalny; w innej, krótszej lub dłuższej skali czasowej czasowe dynamiki mogą być nieprzewidywalne. Procesy i instytucje zarządzania powinny być tak zaprojektowane, by odpowiadać skalom aspektów zarządzanego ekosystemu. Co ważniejsze: biorąc pod uwagę, że składniki i procesy ekosystemu są powiązane w obrębie skal zarówno przestrzennych, jak i czasowych, istnieje potrzeba planowania interwencji zarządzania przekraczających te skale. Zaniechanie wzięcia pod uwagę skali skutkuje brakiem zharmonizowania pomiędzy przestrzennymi i czasowymi ramami zarządzania a tym co jest przedmiotem zarządzania. Na przykład czasem decydenci i planiści mogą musieć rozważyć krótsze ramy czasowe niż ramy czasowe dla głównych procesów ekosystemowych. Sytuacja odwrotna również jest możliwa, na przykład tam, gdzie biurokratyczna bezwładność może opóźnić szybką reakcję zarządzania potrzebną dla odpowiedzi na szybko zmieniające się warunki środowiskowe. Przestrzenne braki zharmonizowania są również częste, na przykład wtedy, gdy granice administracyjne i te spośród właściwości ekosystemu lub związanych z nimi działań człowieka, które były ustanowione w celach porządkowych – nie zgadzają się. Wytyczne wdrażania 7.1. Wzmacnianie potencjału jest wymagane dla analizowania i rozumienia skal przestrzennych i czasowych, w jakich działają procesy ekosystemowe oraz skutków działań zarządzających procesami i dostarczaniem ekosystemowych dóbr i usług. Określenie przestrzennych wzorów i luk w powiązaniach powinno być włączane do tej analizy. 7.2. Powinno się unikać funkcjonalnych braków zharmonizowania w administracji i zarządzaniu zasobami przyrodniczymi przez ponowne uporządkowanie skali instytucjonalnego reagowania, by bardziej zgadzać się z czasową i przestrzenną skalą procesów na zarządzanym obszarze. Ta logika popiera bieżący światowy trend w kierunku decentralizacji zarządzania zasobami przyrodniczymi. 7.3. Biorąc pod uwagę, że składniki i procesy ekosystemu są powiązane zarówno w skalach przestrzennych, jak i czasowych, interwencje zarządzania muszą być tak planowane, by objąć te skale. Opracowywanie wielostopniowej hierarchii skal przestrzennych może być odpowiednie w pewnych warunkach. 7.4. Zarządzanie dużymi obszarami, jak dorzecza lub dużymi obszarami morskimi może wymagać opracowania nowych mechanizmów instytucjonalnych do zaangażowania zainteresowanych podmiotów z obu stron granic administracyjnych i z różnych poziomów administracji. 7.5. Potrzebna jest zwrócenie uwagi na skale przestrzenne i czasowe przy projektowaniu ocen i działaniach monitoringowych. 7.6. Koncepcje zarządzania, międzypokoleniowej sprawiedliwości i zrównoważonych zysków powinny być rozważane na skali czasowej. 7.7. Współpraca regionalna jest niezbędna dla zmierzenia się ze zmianami na dużą skalę. Zasada 8: Uznając różne skale czasowe i opóźnienie następstw, co charakteryzuje procesy ekosystemowe, cele zarządzania ekosystemowego powinny być określone długoterminowo. Uzasadnienie: Procesy ekosystemowe charakteryzują się różnymi skalami czasowymi i opóźnieniem następstw. To nieodłącznie powoduje konflikty z tendencją ludzi do preferowania szybkich zysków i natychmiastowych korzyści nad zyski i korzyści przyszłe. Adnotacje do uzasadnienia Czas powinien być jasno określony przy formułowaniu planów zarządzania. W procesach długoterminowych czas powinien być szczególnie brany pod uwagę i zaplanowany, gdyż w przeciwnym razie zostanie pominięty. Mając to na uwadze, należy odnotować, że: Ludzie uważają, że długoterminowe kierunki zmian są trudniejsze do wykrycia niż trendy krótkoterminowe, szczególnie w złożonych systemach. Systemy zarządzania zwykle operują stosunkowo krótkimi skalami czasowymi, często krótszymi niż skale czasowe zmian w procesach ekosystemowych. Tam, gdzie jest opóźnienie pomiędzy działaniami zarządzania a ich wynikami, jest trudno podejmować przekonujące decyzje zarządzania. Długoterminowe procesy ekologiczne, które mogą być bardzo ważne, są prawdopodobnie słabo umiejscowione w systemach zarządzania, chyba, że systemy te są jasno i wyraźnie ukierunkowane na zagadnienia długoterminowe. Ważna jest świadomość procesów długoterminowych, gdyż jest to proces długotrwały, przestrzenny, obszerny, który zarówno charakteryzuje, jak i determinuje zróżnicowane właściwości ekosystemu. Wytyczne wdrażania 8.1. Procesy przystosowawczego zarządzania powinny zawierać opracowanie długoterminowych wizji, planów i celów ogólnych, które zawierają międzypokoleniową sprawiedliwość, biorąc pod uwagę natychmiastowe i krytyczne potrzeby (np. głód, ubóstwo, brak schronienia). 8.2. Przystosowawcze zarządzanie powinno brać pod uwagę kompromisy pomiędzy krótkoterminowymi korzyściami a długoterminowymi celami ogólnymi w procesie podejmowania decyzji. 8.3. Przystosowawcze zarządzanie powinno brać pod uwagę opóźnienie pomiędzy działaniami zarządzania a ich wynikami. 8.4. Systemy monitoringowe powinny być powołane dla uwzględnienia skali czasowej dla zmiennych ekosystemu wybranych do monitoringu. Alternatywnie, jeśli monitoring nie może być dostosowany, do monitorowania powinny być wybrane bardziej odpowiednio wyskalowane, ale nadal odpowiednie zmienne. 8.5. Powinny być zwiększone możliwości monitorowania i wykrywania długoterminowych, o małej częstotliwości zmian w strukturze i funkcjonowaniu ekosystemu. 8.6. Wdrażanie długoterminowego zarządzania wymaga stabilności instytucji, uwarunkowań prawnych i politycznych, programów monitorowania i rozwijania programów podnoszenia świadomości. Zasada 9: Zarządzanie musi rozpoznawać, że zmiany są nieuniknione. Uzasadnienie: Ekosystemy podlegają zmianom, łącznie ze składem gatunkowym i liczebnością populacji. Stąd, zarządzanie powinno się przystosowywać do zmian. Niezależnie od ich wrodzonej dynamiki zmian, ekosystemy podlegają wielu niepewnościom i potencjalnym „niespodziankom” w sferze ludzkiej, biologicznej i środowiskowej. Tradycyjny reżim zaburzeń może być istotny dla struktury i funkcjonowania ekosystemu i może wymagać zachowania lub przywrócenia. Podejście ekosystemowe musi wykorzystać przystosowawcze zarządzanie w celu wyprzedzania i wychodzenia naprzeciw tym zmianom i wydarzeniom oraz powinno być ostrożne przy podejmowaniu decyzji, które mogłyby z góry rozstrzygnąć opcje, a jednocześnie rozważać działania łagodzące, które dawałyby sobie radę ze zmianami długoterminowymi, jak zmiany klimatu. Adnotacje do uzasadnienia: Zmiana w ekosystemach jest naturalna i nieunikniona, a więc cele szczegółowe zarządzania nie powinny być interpretowane jako przewidziane z góry rezultaty, ale raczej jako zachowywanie naturalnych procesów ekologicznych. Mając to na uwadze, należy odnotować, że: Ekosystemy stale się zmieniają, jako rezultat procesów przyrodniczych. Te zmiany zawierają zmiany w składzie gatunkowym, liczebności populacji i charakterystykach fizycznych. Takie zmiany nie są koniecznie stałe, zmienne czy dynamiczne i są zwykle trudne do przewidzenia w każdym momencie. Dlatego jest trudno wybrać stosowne rezultaty lub przyszły stan ekosystemu, jako statyczny cel zarządzania. Zamiast tego, stosując tą i ósmą Zasadę, zarządzanie powinno skupiać się na utrzymywaniu przyrodniczych procesów, które powodują te zmiany. To skupianie się na procesach wymaga elastycznego i przystosowawczego podejścia do zarządzania, zarówno w odniesieniu do zmieniających się warunków, jak i biorąc pod uwagę nową wiedzę i zrozumienie. Przystosowawcze zarządzanie powinno tworzyć nową wiedzę i redukować niepewności, by pozwolić zarządzającemu wyprzedzać i wychodzić naprzeciw tym zmianom. Zarządzanie ekosystemowe musi dalej włączać proces nauczania, który pomoże zaadoptować metody i praktyki poprawy sposobów zarządzania i monitorowania ekosystemów. Elastyczność jest również potrzebna przy tworzeniu i wdrażaniu polityk. Długoterminowe, nieelastyczne decyzje prawdopodobnie będą nieskuteczne lub szkodliwe. Wytyczne wdrażania 9.1. Przystosowawcze zarządzanie jest potrzebne by odpowiadać na zmiany warunków społecznych i ekologicznych oraz pozwalać planom zarządzania i działaniom zmieniać się w świetle doświadczeń. 9.2. Zarządzający zasobami przyrodniczymi muszą zdawać sobie sprawę, że zmiany naturalne i antropogeniczne są nieuniknione i brać je pod uwagę w swoich planach zarządzania. 9.3. Przystosowawcze zarządzanie powinno być wspierane, kiedy istnieje ryzyko degradacji lub zaniku siedlisk, gdyż może ułatwić podejmowanie wczesnych działań w odpowiedzi na zmiany. 9.4. Systemy monitoringu, zarówno społeczno-gospodarczego, jak i ekologicznego, są integralną częścią przystosowawczego zarządzania, i nie powinny być rozwijane w odosobnieniu od celów ogólnych i szczegółowych działań zarządzania. 9.5. Przystosowawcze zarządzanie musi określać i brać pod uwagę ryzyka i niepewności. 9.6. Tam, gdzie zmiany pojawiają się po obu stronach granic państwowych, skala przystosowawczego zarządzania powinna być dostosowana. 9.7. Kiedy ekosystemy są wewnętrznie dynamiczne i prężne, specjalne działania adaptacyjne i łagodzące są potrzebne, kiedy ekosystemy są zmuszone wykraczać poza wartości graniczne naturalnych zmian. 9.8. Wysiłki budowania potencjału są potrzebne, by uwzględniać obszary wysoce wrażliwe, jak małe kraje wyspiarskie lub obszary przybrzeżne. 9.9. Tradycyjna wiedza i praktyka powinna być wykorzystana do umożliwiania lepszego wykrywania i rozumienia zmian ekosystemowych oraz opracowywania odpowiednich środków przystosowujących. 9.10. Przystosowawcze zarządzanie powinno rozpoznawać możliwości prężności ekosystemów w odpowiedzi na naturalne zaburzenia i powinno być skierowane na zachowanie lub odtworzenie tych możliwości, jak też zmniejszanie ryzyka negatywnych społecznych i gospodarczych następstw naturalnej zmienności ekosystemów. 9.11. Środki podnoszenia świadomości są potrzebne, by wzmacniać wiedzę publiczną o tym, że zmiany ekosystemu są zjawiskiem naturalnym oraz budować wsparcie i możliwości dla przystosowawczego zarządzania. Zasada 10: Podejście ekosystemowe powinno poszukiwać odpowiedniej równowagi i integracji ochrony i zrównoważonego użytkowania różnorodności biologicznej. Uzasadnienie: Różnorodność biologiczna jest krytyczna zarówno dla jej wewnętrznej wartości, jak i kluczowej roli jaką odgrywa w dostarczaniu ekosystemowych i innych usług, od których w końcu zależymy. W przeszłości istniała tendencja do zarządzania składnikami różnorodności biologicznej jako będącymi lub nie-będącymi pod ochroną. Istnieje potrzeba przejścia do bardziej elastycznych sytuacji, gdzie ochrona i użytkowanie są postrzegane w kontekście oraz gdzie pełny zakres środków został zastosowany jako kontinuum od ekosystemów ściśle chronionych do silnie przekształconych przez człowieka. Adnotacje do uzasadnienia Zasoby biologiczne odgrywają rolę dostarczyciela ekosystemowych dóbr i usług, od których ostatecznie zależy ludzkość. Mając to na uwadze, należy odnotować, że: Podejście ekosystemowe zostało stworzone, by wspierać ochronę różnorodności biologicznej, zrównoważone użytkowanie jego elementów i równy podział korzyści pochodzących z użytkowania różnorodności biologicznej. Zrównoważone użytkowanie i zarządzanie zależy również od osiągania szczegółowych celów ochrony. Zarządzanie w celu ochrony i zrównoważonego użytkowania nie są w sobie sprzeczne i mogą być integrowane. Integracja może być osiągana w różnych skalach i na różne sposoby, również w oddaleniu przestrzennym i czasowym w obrębie krajobrazu, jak i wewnątrz obszaru. Wytyczne wdrażania 10.1 Opracowywać systemy i praktyki zintegrowanego zarządzania zasobami, by zapewnić odpowiednią równowagę pomiędzy ochroną i zrównoważonym użytkowaniem różnorodności biologicznej oraz ich integrację, biorąc pod uwagę długo- i krótkoterminowe, bezpośrednie i pośrednie korzyści z ochrony i zrównoważonego użytkowania, jak również skalę zarządzania. 10.2. Opracowywać polityczne, prawne, instytucjonalne i ekonomiczne sposoby, które umożliwiają określenie odpowiedniej równowagi pomiędzy ochroną i użytkowaniem składników ekosystemu. 10.3. Promować uczestniczące zintegrowane planowanie, zapewniając rozważanie i ewaluowanie pełnej gamy możliwych wartości i wykorzystywanych opcji. 10.4. Poszukiwać innowacyjne mechanizmy i opracowywać użyteczne instrumenty osiągania równowagi odpowiedniej dla szczególnego problemu i lokalnych warunków. 10.5. Zarządzać obszarami i krajobrazami w sposób, który optymalizuje dostarczanie dóbr i usług mogących sprostać żądaniom ludzkości, zarządzaniu ochroną i jakością środowiska. 10.6. Oznaczać i określać cele zrównoważonego użytkowania, które mogą być wykorzystane do sterowania polityką, zarządzaniem i planowaniem, z szerokim udziałem zainteresowanych podmiotów. Określać rozwiązania, które łagodzą presję sektorową na istniejące zasoby. Zasada 11: Podejście ekosystemowe powinno rozważyć wszystkie formy odnośnych informacji, włączając naukową oraz rodzimą i lokalną wiedzę, innowacje i praktyki. Uzasadnienie: Informacje ze wszystkich źródeł są krytyczne dla efektywnych strategii zarządzania ekosystemem. Pożądana jest o wiele lepsza wiedza na temat funkcji ekosystemu i wpływu działalności człowieka. Każda związana z tym informacja z każdego obszaru, będącego w obrębie zainteresowań, powinna być przekazana wszystkim zainteresowanym i zaangażowanym podmiotom, biorąc pod uwagę między innymi każdą decyzję, która powinna być podjęta w ramach Artykułu 8(j) Konwencji o różnorodności biologicznej. Przypuszczenia, poza proponowanymi decyzjami o zarządzaniu, powinny być wyraźne i sprawdzone pod względem dostępnej wiedzy i poglądów zainteresowanych podmiotów. Adnotacje do uzasadnienia: Ekosystemy mogą być przeglądane w różnych skalach i z różnych perspektyw, ze strony każdej unikalnej dającej zysk informacji i wejrzeniu. Dobre zarządzanie powinno zatem rozważyć wszystkie powiązane informacje. Mając to na uwadze należy odnotować, że: Podejście ekosystemowe jest opracowane w celu przystosowania zakresu wartości i wspólnych celów, a informacje i perspektywy społeczności posiadających te wartości są istotne w opracowaniu i wdrażaniu zarządzania. Nie istnieje jeden poziom organizacji, na którym można by zrozumieć i zoptymalizować zarządzanie funkcjonowaniem ekosystemu. Inne źródła informacji są wykorzystywane przez zagadnienia na różnych poziomach, zapewniając uzupełniające się perspektywy w celu wsparcia zintegrowanego zarządzania. Wytyczne dla wdrażania 11.1. Odpowiednie informacje powinny być przekazywane innym zainteresowanym i zaangażowanym podmiotom, a informacje techniczne i naukowe powinny być dostępne w przystępny sposób (rodzima i lokalna wiedza powinna być traktowana z pełnym uwzględnieniem Artykułu 8(j) i dalszych decyzji CBD). 11.2. Przypuszczenia, poza proponowanymi decyzjami o zarządzaniu, powinny wyraźnie bazować na najlepszych dostępnych ekspertyzach, w wyraźnym związku ze scenariuszami przyszłych zmian oraz powinny zawierać wiedzę i poglądy zainteresowanych podmiotów. 11.3. Odpowiednie mechanizmy powinny być opracowane do dokumentacji w celu zapewnienia szerszej dostępności informacji ze wszystkich odpowiednich dyscyplin (włączając nauki społeczne i przyrodnicze) i z odpowiednich systemów wiedzy, szczególnie z tych bazujących na lokalnych i tradycyjnych praktykach. Ta wytyczna powinna być wdrażana zgodnie z każdą decyzją w ramach Artykułu 8(j) CBD. 11.4. Sugestie dla zarządzania ekosystemami różnych „światowych poglądów” bazujące na różnych systemach wiedzy powinny być oszacowane. Dobre zarządzanie zależy od udoskonalania bazy informacyjnej i naukowego rozumienia ekosystemów przez promocję, wdrażanie i zastosowanie badań oraz włączanie tych informacji przy podejmowaniu decyzji. Zasada 12: Podejście ekosystemowe powinno wiązać wszystkie odpowiednie sektory nauki i dyscypliny naukowe. Uzasadnienie: Większość problemów zarządzania różnorodnością biologiczną jest złożona, z wieloma oddziaływaniami, efektami ubocznymi i następstwami, a zatem powinna obejmować niezbędne ekspertyzy i zainteresowane podmioty na lokalnym, krajowym, regionalnym i międzynarodowym poziomie, jeżeli istnieje taka potrzeba. Adnotacje dla uzasadnienia: Kompleksowość zarządzania ekosystemami dla zrównoważonego użytkowania i ochrony wymaga integracji działań wielu różnych zainteresowanych podmiotów. Mając to na uwadze, należy odnotować, że: Działania wszystkich sektorów wpływają na różnorodność biologiczną i mogą dopomagać lub szkodzić osiąganiu celów Konwencji. Zarządzanie różnorodnością biologiczną, z powodu swojej złożoności, oraz znaczenia wpływów człowieka, wymaga szerokiego zakresu umiejętności naukowych i zarządzania, włączając te ulokowane w sektorach nie będących tradycyjnie powiązanych z ochroną różnorodności biologicznej lub zarządzaniem. Z tych powodów podejście ekosystemowe powinno zapewnić kompetencje dla rozwijania większego zaangażowania wszystkich powiązanych zainteresowanych podmiotów oraz technicznych ekspertyz w planowanie i wykonywanie skoordynowanych działań, dzielenie się zarządzanymi zasobami lub prostą wymianę informacji. Wytyczne dla wdrażania 12.1. Zintegrowane zarządzanie obszarami, wodami i żywymi zasobami wymaga lepszej komunikacji i współpracy, (i) między sektorami, (ii) na różnych poziomach rządowych (krajowym, prowincjonalnym i lokalnym), i (iii) między rządami, społeczeństwem i zainteresowanymi podmiotami sektora prywatnego. Lepsza komunikacja pomiędzy międzynarodowymi a regionalnymi organizacjami również jest wskazana. 12.2. Dalsze włączanie podejścia ekosystemowego, jako integralnej części planowania, między innymi rolnictwa, rybołówstwa, leśnictwa i innych sektorów zarządzania zasobami przyrodniczymi, potencjalnie wywierających wpływ na różnorodność biologiczną i funkcjonowanie ekosystemu, powinno być wzmacniane, mając za przykład, między innymi: Kodeks Postępowania dla Odpowiedzialnego Rybołówstwa, Zrównoważone Zarządzanie Lasami i inne. Sektory inne niż podstawowe sektory produkcji mogą również mieć znaczny wpływ, lecz jest on zazwyczaj mniej poznany pod tym względem. Dotyczy to sektorów takich jak sektor sądownictwa, który wywiera równie duży wpływ na zarządzanie jak energia czy transport, które zarządzają lub oddziałują na zasoby zarówno bezpośrednio jak i pośrednio. 12.3. Procedury i mechanizmy powinny być ustanawiane w celu zapewnienia efektywnego uczestnictwa wszystkich odpowiednich zainteresowanych i zaangażowanych podmiotów podczas procesów konsultacji, podejmowania decyzji na temat celów i działań zarządzania oraz, gdzie to potrzebne, we wdrażaniu podejścia ekosystemowego. 12.4. Efektywne wdrażanie podejścia ekosystemowego może wymagać włączenia wielodyscyplinarnych profesjonalnych i naukowych ekspertyz, z takimi dyscyplinami jak nauki ekonomiczne, społeczne i przyrodnicze. 12.5. Kiedy oceniamy koszty i korzyści ochrony, zachowania, użytkowania i przywracania ekosystemów, interesy wszystkich odpowiednich sektorów powinny być wzięte pod uwagę przy sprawiedliwym podziale korzyści w nawiązaniu do prawa krajowego.
