UKŁAD ODDECHOWY
advertisement
UKŁAD ODDECHOWY ODDYCHANIE Jest jedną z najważniejszych czynności organizmów i podstawowym przejawem życia Człowiek potrzebuje tlenu do przeprowadzenia utlenienia wewnątrzkomórkowego – dlatego gaz ten musi zostać dostarczony z zewnątrz, ze środowiska Dwutlenek węgla, powstający w wyniku przemian zachodzących w komórkach, musi zostać usunięty na zewnątrz Taka wymiana gazowa między organizmem a otoczeniem nazywana jest ODDYCHANIEM BUDOWA UKŁADU ODDECHOWEGO W skład układu oddechowego wchodzą: 1)Górne drogi oddechowe: Jama nosowa Gardło Krtań 3)płuca 2)Dolne drogi oddechowe: Tchawica Oskrzela Układ oddechowy 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. Jama nosowa Krtań Oskrzele prawe Oskrzeliki Gardło Tchawica Płuca Przepona Jama nosowa Jest to pierwszy odcinek dróg oddechowych Podzielona jest na dwie połowy przegrodą nosa zbudowaną z kości i chrząstki Wyścielona jest nabłonkiem jednowarstwowym wielorzędowym z licznymi komórkami śluzowymi W niej znajduje się także urzęsiony nabłonek węchowy, tworzący pole węchowe. Ma ono zaledwie 5 cm2 powierzchni,ale mimo tego człowiek może rozróżnić kilka tysięcy różnych zapachów Funkcją jamy nosowej jest ogrzewanie, nawilżanie i oczyszczanie z kurzu, bakterii i innych zanieczyszczeń powietrza, które przez nie przepływa Gardło Odcinek w którym krzyżują się drogi oddechowe i pokarmowe Jama gardła dzieli się na: - część górną – nosową(1), która łączy się z jamą nosową - część środkową – ustną(2) - część dolną – krtaniową (3) Krtań Narząd zbudowany z 9 chrząstek, połączonych ze sobą więzadłami i mięśniami Jedna z chrząstek – nagłośnia – zamyka wejście do krtani w czasie połykania pokarmu, co zabezpiecza drogi oddechowe przed niepożądanym wniknięciem do nich cząstek pokarmowych Inna z chrząstek – chrząstka tarczowata – silniej rozwinięta u mężczyzn nazywana jest jabłkiem Adama Krtań jest narządem głosotwórczym Krtań – jako narząd głosotwórczy Wewnątrz krtani, pomiędzy chrząstkami (1) rozpięte są fałdy (struny) głosowe(2). Ograniczają one przestrzeń zwaną głośnią(3) – jest to właściwy aparat głosowy. Struny mogą się przemieszczać, powodując powiększanie lub wycieśnianie szpary głośni Szpara głośni szeroka – przechodzące powietrze nie powoduje powstawania dźwięku Przy wąskiej szparze głosowej, przechodzące przez nią powietrze powoduje drgania strun głosowych i powstawanie dźwięku Tchawica Ma kształt rury o dużej sprężystości Ściana tchawicy zbudowana jest z chrzęstnych pierścieni, o kształcie podkowy Wewnątrz wysłana jest błoną śluzową pokrytą nabłonkiem z rzęskami, dzięki czemu przepływające powietrze jest oczyszczane z zanieczyszczeń W klatce piersiowej tchawica rozgałęzia się na dwa oskrzela Oskrzela Są naturalnym przedłużeniem tchawicy Zbudowane podobnie jak tchawica z podkowiastych chrząstek Wyróżniamy dwa oskrzela główne, które rozgałęziają się na oskrzeliki o coraz mniejszej średnicy tworząc drzewo oskrzelowe Najdrobniejsze z oskrzelików zakończone są pęcherzykami płucnymi Płuca - pęcherzykowe zbudowane z płatów (prawe - 3 płaty, lewe –2 płaty) oskrzela główne rozgałęziają się na coraz drobniejsze oskrzeliki, które zakończone są pęcherzykami płucnymi - oplecionymi siecią naczyń włosowatych (gdzie zachodzi właściwa wymiana gazowa) której wilgotna między płucami Zamknięte są w jamie opłucnej, powierzchnia zmniejsza tarcie a klatką podczas oddychania Mechanizm oddychania Wdech Faza czynna oddechu - biorą w niej udział mięśnie międzyżebrowe i przepona. Podczas wdechu płuca zwiększają swoją objętość i tworzy się podciśnienie, które zasysa powietrze. Mięśnie międzyżebrowe kurczą się, żebra unoszą się do góry, przepona obniża się, ciśnienie spada i powietrze dostaje się do płuc. Wydech Faza bierna - jest to usuwanie "zużytego" powietrza bogatego w dwutlenek węgla. Podczas wydechu następuje rozluźnienie przepony (unosi się) oraz mięśni oddechowych klatki piersiowej. Zmniejszanie objętości płuc wytwarza lekkie nadciśnienie, które wyciska powietrze z płuc. Mechanizm wymiany gazowej 1 – płuco 2 – przepona 3 – mięśnie międzyżebrowe Skład powietrza wdychanego i wydychanego 80 78 78 70 60 50 % 40 wdech 21 17 30 wydech 20 0,03 4 10 0 azot tlen dwutlenek węgla 0,97 1 pozostałe gazy Jak udowodnić, że w wydychanym powietrzu znajduje się dwutlenek węgla ? Obecność dwutlenku węgla można wykryć za pomocą wody wapiennej(Ca(OH)2 ). W zetknięciu się wody wapiennej z dwutlenkiem węgla następuje reakcja: • CO2 + Ca(OH)2 → H2O + CaCO3 Wytrącenie się węglanu wapnia powoduje zmętnienie wody wapiennej. Objętość oddechowa, objętość powietrza wciąganego do dróg oddechowych w czasie jednego wdechu (w czasie spokojnego oddychania); u dorosłego człowieka ok. 500 cm3. Objętość zalegająca, objętość powietrza pozostającego w drogach oddechowych i pęcherzykach płucnych po maksymalnym wydechu ( około 1200 cm3) Objętość zapasowa, objętość powietrza usunięta podczas pogłębionego wydechu – około 1200 cm3 Objętość uzupełniająca, dodatkowa objętość powietrza, która dostaje się do płuc podczas pogłębionego wdechu ( około 2500 cm3) Pojemność życiowa płuc – objętość powietrza wymieniana pomiędzy stanem najgłębszego wdechu i wydechu (około 4200 cm3) Całkowita pojemność płuc = pojemność życiowa + zalegająca W spoczynku człowiek wykonuje około 16 oddechów na minutę. W czasie wysiłku wartość ta może wzrosnąć prawie 20 razy Spirometr, przyrząd służący do pomiarów objętości oddechowej płuc (pojemności życiowej płuc) oraz do wykreślania spirogramu, który ma duże znaczenie diagnostyczne w schorzeniach dróg oddechowych. Za regulację pracy układu oddechowego odpowiedzialny jest ośrodek oddechowy zlokalizowany w rdzeniu przedłużonym Głównym czynnikiem powodującym przyśpieszenie wentylacji jest wzrost stężenia dwutlenku węgla we krwi Choroby układu oddechowego Choroby infekcyjne: Nieżyt nosa Przeziębienie Zapalenie krtani Zapalenie oskrzeli i płuc Gruźlica Grypa Choroby nowotworowe: Rak krtani, płuc Choroby zawodowe: Pylica płuc Azbestoza Nieżyt nosa – choroba wirusowa szerząca się drogą kropelkową Zapobieganie: unikanie kontaktów z chorymi, Objawy: kichanie, drapanie w nosie i gardle, wyciek płynnej wydzieliny z nosa, osłabienie, ból głowy Grypa – choroba wirusowa wywołująca okresowo epidemie czyli masowe fale zachorowań Zapobieganie: szczepionka, unikanie kontaktów z chorymi Objawy: chrypka, suchy kaszel, gorączka, bóle głowy, mięśni, stawów Zapalenie płuc – wszelkie zmiany miąższu tkanki płucnej Czynniki wywołujące: bakterie – dwoinki, paciorkowce Objawy – ból w klatce piersiowej, gorączka, kaszel połączony z odpluwaniem Gruźlica – choroba zakaźna wywoływana przez prątek gruźlicy, należy do chorób społecznych Zapobieganie: izolowanie chorych, szczepienia, eliminowanie bydła chorego na gruźlicę, higiena Objawy: ból w klatce piersiowej, krwioplucie oraz kaszel Układ oddechowy a palenie papierosów Płuca zdrowego człowieka Płuca palacza
