instrumenty polityki pieniężnej
advertisement
INSTRUMENTY POLITYKI PIENIĘŻNEJ Instrumenty polityki pieniężnej dzielą się na trzy grupy: 1. Instrumenty, za pomocą których BC oddziałuje na płynność bankową, tj. podaż kredytów i ich koszt: zmiany stopy redyskontowej operacje otwartego rynku ustalenie poziomu obowiązujących rezerw 2. Instrumenty typu administracyjnego, związane z bezpośrednią kontrolą BC nad działalnością systemu bankowego: kontrola bezpośrednia kredytów bankowych, racjonowanie kredytów 3. Selektywna polityka (np. kredyty o preferencyjnej stopie procentowej). Stopa redyskontowa to stopa procentowa stosowana przez BC przy udzielaniu pożyczek bankom komercyjnym. Każda jej zmiana wywołuje oczekiwaną reakcję banków komercyjnych. Operacje otwartego rynku to działania polegające na kupowaniu i sprzedawaniu przez BC publicznych papierów wartościowych. Transakcje te wpływają w sposób bezpośredni na wielkość rezerw banków komercyjnych, a tym samym na dostępność kredytu i ilość pieniądza w obiegu. Rezerwy obowiązkowe to ta część rezerw całkowitych znajdujących się w dyspozycji banku, która z mocy prawa nie może być wykorzystywana do tworzenia pieniądza przez udzielanie kredytów. BC posługuje się więc kilkoma metodami wywierania wpływu na podaż pieniądza. Jeśli chce zwiększyć podaż pieniądza to może: Szukasz gotowej pracy ? To pewna droga do poważnych kłopotów. Plagiat jest przestępstwem ! Nie ryzykuj ! Nie warto ! Powierz swoje sprawy profesjonalistom. 1. Obniżyć stopę redyskontową w celu zwiększenia rozmiarów udzielanych pożyczek 2. Kupić wyemitowane przez rząd papiery wartościowe na otwartym rynku 3. Obniżyć poziom wskaśnika rezerw obowiązkowych. BANKI I POLITYKA PIENIĘŻNA Banki to instytucje systemu pieniężno-kredytowego pośredniczące w obiegu pieniądza w gospodarce. Wraz z rozwojem gospodarki towarowej pojawili się bankierzy, którzy oprócz pożyczania pieniędzy na procent zajmowali się także ich transferem. Rozwój systemu pieniężnego doprowadził do powstania banków depozytowych, w których lokowane były depozyty (głównie w postaci złotych i srebrnych monet). W chwili, gdy banki połączyły przyjmowanie depozytów i udzielanie pożyczek, powstały banki handlowe. Obok nich działają jeszcze: banki inwestycyjne, hipoteczne, towarzystwa kredytowe, instytucje niebankowe (towarzystwa ubezpieczeniowe i fundusze emerytalne). Banki komercyjne zarabiają pieniądze dzięki udzielaniu pożyczek według wyższej stopy procentowej niż stopa płacona za uzyskiwane i utrzymywane depozyty (4-8%). Sytuacja finansowa banku znajduje odbicie w jego bilansie. Aktywami są wszelkiego rodzaju należności, papiery wartościowe oraz inny majątek będący własnością banku. Pasywa są to wszelkiego rodzaju zobowiązania w stosunku do innych podmiotów gospodarczych i instytucji, które zdeponowały swoje walory. Szukasz gotowej pracy ? To pewna droga do poważnych kłopotów. Plagiat jest przestępstwem ! Nie ryzykuj ! Nie warto ! Powierz swoje sprawy profesjonalistom. We współczesnej gospodarce rynkowej funkcjonuje dwustopniowy system bankowy: I. Bank Centralny (np. NBP) II. Banki komercyjne Składa się on z banku centralnego (BC) i podlegających mu w zakresie polityki pieniężno-kredytowej innych banków. Taka struktura zapewnia pełną kontrolę BC nad innymi bankami. W systemie bankowym i regulowaniu gospodarki najważniejszą rolę spełnia BC. Prowadzi on politykę pieniężną polegającą na regulowaniu stopy wzrostu podaży pieniądza krajowego w celu wspierania wzrostu gospodarczego oraz stabilizowania produkcji i zatrudnienia. Spełnia on trzy funkcje: 1. Jest jedynym emitentem pieniądza gotówkowego (banknotów i monet) 2. Jest bankiem państwa, gdyż realizuje politykę pieniężno-kredytową, w szczególności zaś politykę w zakresie podaży pieniądza, regulując jego ilość w obiegu; ponadto zajmuje się przychodami i wydatkami budżetu państwa, udziela w razie potrzeby kredytu państwu, przeprowadza w imieniu rządu operacje finansowe w kraju i zagranicą, udziela pożyczek rządowych, przechowuje rezerwy złota i dewiz, zaciąga i spłaca kredyty zagraniczne. Prowadzi ponadto politykę kursów walutowych. 3. Jest bankiem banków, gdyż działa jako bankier dla banków komercyjnych, zapewniając sprawne funkcjonowanie całego systemu bankowego Banki wykonują różnorodne operacje, które można podzielić na pasywne i aktywne. Operacje pasywne polegają na przyjmowaniu depozytów, tj. gromadzeniu wolnych środków kapitałowych jednostek gospodarczych i innych osób prawnych oraz wolnych środków ludności. Zalicza się do nich również emitowanie własnych papierów wartościowych. Operacje aktywne polegają na dokonywaniu przelewów na polecenie właścicieli depozytów z ich rachunków na rzecz innych właścicieli czy podmiotów, a także na dokonywaniu wypłat gotówkowych oraz udzielaniu kredytów. Szukasz gotowej pracy ? To pewna droga do poważnych kłopotów. Plagiat jest przestępstwem ! Nie ryzykuj ! Nie warto ! Powierz swoje sprawy profesjonalistom. REGULOWNIE PODAŻY PIENIĄDZA Władze publiczne usiłują dostosować wzrost podaży pieniądza do poziomu przewidywanej aktywności gospodarczej oraz nie dającego się uniknąć wzrostu cen. Nadmiar pieniądza w obiegu powoduje inflację znajdującą wyraz we wzroście cen. Niedostatek pieniądza w obiegu oznacza deflację. Może ona przyczynić się do ograniczenia efektywnego popytu, spadku cen i zahamowania wzrostu gospodarczego. Monetaryści podają wzór na ilość pieniądza w obiegu: MV=PY gdzie: M - ilość pieniądza w obiegu V - szybkość cyrkulacji pieniądza P - przeciętny poziom cen Y - realna wielkość PNB w cenach stałych W danym czasie wydatki ogółem lub dochody ogółem powinny być równe przeciętnej masie pieniężnej pomnożonej przez szybkość cyrkulacji pieniądza. Najważniejszym problemem jest określenie ilości pieniądza aby prowadzić politykę pieniężną. BC dzieli środki płatnicze na trzy grupy: M1 - obejmuje gotówkę oraz depozyty na rachunkach, płatne na każde żądanie (a'vista) [stopa rezerw obowiązkowych jest najwyższa] M2 - obejmuje grupę M1 i małe rachunki terminowe nie przekraczające określonej w danym kraju sumy M3 - obejmuje grupę M2 i duże salda rachunków terminowych przekraczające określoną sumę złotych lub dolarów rocznie Grupa M1 charakteryzuje się najwyższym stopniem płynności i związana jest z pieniądzem gromadzonym do celów transakcyjnych, spekulacyjnych i z powodu ostrożności. Grupa M2 wykorzystywana jest przez banki do udzielania kredytów Szukasz gotowej pracy ? To pewna droga do poważnych kłopotów. Plagiat jest przestępstwem ! Nie ryzykuj ! Nie warto ! Powierz swoje sprawy profesjonalistom. krótkoterminowych. Grupa M3 tworzy główne śródło środków wykorzystywanych na długoterminowe kredyty inwestycyjne. Wykazuje ona najniższy stopień płynności. Wyodrębnia się również specjalną grupę oznaczoną L, która obejmuje papiery wartościowe, obligacje bankowe i skarbowe i akcje o zróżnicowanym stopniu płynności i ryzyka. Obecnie w Polsce: M1 = 20%, M2 = 14%, M3 = 6% Zauważyć trzeba, że procent płacony przez banki jest nagrodą dla oszczędzającego za rezygnację z płynności. BC regulujący podaż pieniądza nigdy nie zaczyna od zera. Przy określaniu ilości pieniądza wychodzi on najpierw z oceny istniejącego zasobu pieniądza znajdującego się w obiegu, a więc w kasach prywatnych, bankach, kasach oszczędnościowych itp. Następnie bierze pod uwagę takie czynniki jak: przewidywany przyrost wolumenu (wielkości) dochodu narodowego przewidywany wzrost cen w danym roku możliwość zwiększenia lub zmniejszenia szybkości krążenia pieniądza gotówkowego Jeżeli założymy, że szybkość obiegu pieniądza jest stała, to tempo podaży pieniądza wynika z sumy temp wzrostu cen i wolumenu dochodu narodowego. Banki komercyjne są zainteresowane w przyjmowaniu depozytów tylko dlatego, że wykorzystują je na cele kredytowe i zarabiają na różnicy stopy procentowej płaconej od depozytów i pobieranej od kredytów. Przy udzielaniu kredytów banki komercyjne mają możliwość kreacji dodatkowego pieniądza. W celu poddania procesu kreacji pieniądza kontroli i panowania nad ogólną polityką pieniężną BC wprowadził przymus tworzenia rezerw obowiązkowych, które ograniczają płynność banku. Nieoprocentowana rezerwa obowiązkowa jest śródłem zysku BC. Szukasz gotowej pracy ? To pewna droga do poważnych kłopotów. Plagiat jest przestępstwem ! Nie ryzykuj ! Nie warto ! Powierz swoje sprawy profesjonalistom. Suma możliwych kredytów wyraża się wzorem: Sk=Nd1 /U gdzie: Nd1 - pierwsza nadwyżka depozytu w banku U - stopa rezerwy obowiązkowej (udział rezerwy obowiązkowej w ogólnej sumie depozytów bankowych) Sk - suma możliwych kredytów Przykład: Sk U Nd1 = 2000 zł = ? 10% = Sk = (2000 - 10%) / 0,1 = 18000 Odwrotność stopy rezerwy obowiązkowej nazywana jest mnożnikiem depozytowym. W zależności od wysokości stopy obowiązkowej mnożnik depozytowy określa wysokość możliwej kreacji nowego pieniądza przez banki komercyjne na cele kredytowe. Obniżenie stopy rezerwy obowiązkowej oznacza wzrost mnożnika depozytowego, co pozwala na wzrost możliwości kredytowych banku (i odwrotnie). BC może oddziaływać na podaż pieniądza bezpośrednio przez kontrolę bazy monetarnej lub pośrednio poprzez bezpośrednie oddziaływanie na poziom stopy procentowej wysokość stopy ustalanej przez BC bankom komercyjnym przez bank komercyjny za weksle - stopa dyskontowa - stopa procentowej: redyskontowa Baza monetarna jest to suma gotówki znajdująca się w rękach ludności oraz suma rezerw gotówkowych systemu bankowego będąca pod kontrolą BC w celu zapewnienia Szukasz gotowej pracy ? To pewna droga do poważnych kłopotów. Plagiat jest przestępstwem ! Nie ryzykuj ! Nie warto ! Powierz swoje sprawy profesjonalistom. płynności banków komercyjnych. Podaż pieniądza jest powiązana z bazą monetarną poprzez mnożnik kreacji pieniądza. M1 = Bmmk gdzie: Bm - baza monetarna mk - mnożnik kreacji pieniądza Im niższa jest obowiązkowa stopa rezerwy gotówkowej, tym wyższy jest mnożnik kreacji pieniądza i tym podaż pieniądza będzie większa (i odwrotnie). Wzrost relacji gotówkowych ludności w ogólnej sumie wkładów bankowych spowoduje spadek wartości mnożnika i tym samym zmniejszenie podaży pieniądza przez banki. W ten sposób rozmiary podaży pieniądza M1 zależą od dwóch kluczowych relacji: stosunku rezerw gotówkowych banków komercyjnych do całkowitej wartości depozytów stosunku gotówki ludności do całkowitej wartości depozytów Pierwsza z tych relacji jest regulowana przez BC. Druga zależy od intensywności działania motywów (transakcyjnego i spekulacyjnego) skłaniających ludzi do utrzymywania pieniądza w najwyższej formie płynności. Kontrola podaży pieniądza za pomocą stopy procentowej polega na ustaleniu przez BC takiej jej wysokości, a następnie na dostarczeniu takiej ilości pieniądza w takiej ilości kredytu dla banków komercyjnych, jaka wynika z popytu na rynku. Stopie procentowej przypisuje się tradycyjnie dużą rolę w kreowaniu realnych procesów rynkowych. Podwyższenie stopy procentowej powoduje spadek popytu na kredyt, natomiast jej obniżanie ma ożywiać procesy gospodarcze. Faktyczny wpływ stopy procentowej na realne procesy gospodarcze jest ograniczony, ponieważ: 1. Najmniejszy wpływy wywiera ona na duże korporacje, które mają wielką zdolność do samofinansowania. Małe firmy reagują najbardziej, bo swoją działalność opierają na kredycie. Szukasz gotowej pracy ? To pewna droga do poważnych kłopotów. Plagiat jest przestępstwem ! Nie ryzykuj ! Nie warto ! Powierz swoje sprawy profesjonalistom. 2. Pewne inwestycje mają zasadnicze znaczenie dla firmy i wielkość stopy procentowej nie ma znaczenia dla ich realizacji. 3. Firma może akceptować płacenie wysokiej stopy procentowej, którą przerzuci w koszty i cenę. 4. Restrykcyjne oddziaływanie stopy procentowej zależy też od wielkości inflacji i jej perspektyw. 5. Nie bez znaczenia jest też system podatkowy, np. umożliwiający obniżanie opodatkowania o wielkości płaconych odsetek od kredytu. Sprawność systemu finansowego o zasięgu światowym pozwala uzyskać kredyt tam, gdzie najtaniej. Stopa procentowa powinna pozwalać na efektywną alokację zasobów finansowych w kraju. Zbyt niska nie pozwala osiągnąć spodziewanej efektywności, a zbyt wysoka hamuje inwestycje i konsumpcję. Instrumenty polityki pieniężnej dzielą się na trzy grupy: 1. Instrumenty, za pomocą których BC oddziałuje na płynność bankową, tj. podaż kredytów i ich koszt: zmiany stopy redyskontowej operacje otwartego rynku ustalenie poziomu obowiązujących rezerw 2. Instrumenty typu administracyjnego, związane z bezpośrednią kontrolą BC nad działalnością systemu bankowego: kontrola bezpośrednia kredytów bankowych, racjonowanie kredytów 3. Selektywna polityka (np. kredyty o preferencyjnej stopie procentowej). Szukasz gotowej pracy ? To pewna droga do poważnych kłopotów. Plagiat jest przestępstwem ! Nie ryzykuj ! Nie warto ! Powierz swoje sprawy profesjonalistom. Stopa redyskontowa to stopa procentowa stosowana przez BC przy udzielaniu pożyczek bankom komercyjnym. Każda jej zmiana wywołuje oczekiwaną reakcję banków komercyjnych. Operacje otwartego rynku to działania polegające na kupowaniu i sprzedawaniu przez BC publicznych papierów wartościowych. Transakcje te wpływają w sposób bezpośredni na wielkość rezerw banków komercyjnych, a tym samym na dostępność kredytu i ilość pieniądza w obiegu. Rezerwy obowiązkowe to ta część rezerw całkowitych znajdujących się w dyspozycji banku, która z mocy prawa nie może być wykorzystywana do tworzenia pieniądza przez udzielanie kredytów. BC posługuje się więc kilkoma metodami wywierania wpływu na podaż pieniądza. Jeśli chce zwiększyć podaż pieniądza to może: 1. Obniżyć stopę redyskontową w celu zwiększenia rozmiarów udzielanych pożyczek 2. Kupić wyemitowane przez rząd papiery wartościowe na otwartym rynku 3. Obniżyć poziom wskaśnika rezerw obowiązkowych. Szukasz gotowej pracy ? To pewna droga do poważnych kłopotów. Plagiat jest przestępstwem ! Nie ryzykuj ! Nie warto ! Powierz swoje sprawy profesjonalistom.
