10 XI 1918
advertisement
PIERWSZE LATA II RZECZPOSPOLTEJ Geneza odzyskania niepodległości Pierwsze ośrodki władzy na ziemiach polskich Rola J. Piłsudskiego i Romana Dmowskiego w odbudowę Rzeczpospolitej Geneza, przebieg i skutki powstania wielkopolskiego Traktat wersalski a sprawa polska Geneza, przebieg i skutki powstań śląskich. Pierwsze lata II Rzeczpospolitej Geneza odzyskania niepodległości 1. Upadek państw zaborczych • Kryzys i wojna domowa w Rosji • Klęska w wojnie światowej Niemiec i Austro-Węgier 2. Uznanie potrzeby powstania niepodległego państwa polskiego przez zwycięskie państwa ententy 3. Powstanie polskich ośrodków politycznych i wojskowych w kraju i na emigracji Pierwsze lata II Rzeczpospolitej OŚRODKI WŁADZY W POLSCE W LISTOPADZIE 1918 ROKU b. zabór rosyjski Instytucja Rada Regencyjna 12.09.1917 Tymczasowy Rząd Ludowy 6/7.11.1918 Ignacy Daszyński Rady Delegatów Robotniczych 5.11.1918 Aleksander Kakowski, książę Stanisław Lubomirski, Józef Ostrowski Zaplecze polityczne Konserwatyści Lewica Niepodległościowa (PPS, PPSD, PSL „Wyzwolenie”) Siła zbrojna Polski Korpus Posiłkowy Polska Organizacja Wojskowa Okoliczności zakończenia działalności Rozwiązanie na rzecz Piłsudskiego, listopad 1918 Rozwiązanie na rzecz rządu Moraczewskiego, listopad 1918 Lewica Rewolucyjna + Lewica Niepodległościowa (PPS „Lewica” + SDKP i L= KPRP) Stopniowe rozwiązanie, początek 1919 Galicja b. zabór pruski Francja Polska Komisja Likwidacyjna 28.10.1918 Ignacy Daszyński, wincenty Witos, Bolesław Roja Naczelna Rada Ludowa Komitet Narodowy Polski Roman Dmowski Większość Partii Galicyjskich PSL „Piast” Chadecja i Narodowa Demokracja Narodowa Demokracja Formacje Ochotnicze + POW Formacje Ochotnicze + POW Dywizja Hallera Rozwiązanie na rzecz rządu Moraczewskiego listopad 1918 Rozwiązanie na rzecz rządu Paderewskiego, czerwiec 1919 Rozwiązanie na rzecz rządu Paderewskiego, styczeń 1919 3.12.1918 Wojciech Korfanty; Stanisław Adamski;Adam Poszwiński NACZELNA RADA LUDOWA RADA REGENCYJNA TYMCZASOWY RZĄD LUDOWY REPUBLIKI POLSKIEJ RADA NARODOWA ŚLĄSKA CIECZYŃSKIEGO POLSKA KOMISJA LIKWIDACYJNA Powitanie Józefa Piłsudskiego powracającego z Magdeburga 11 listopada 1918 roku "Kurier Warszawski" donosił: "Wczoraj o godzinie 7.30 rano pociągiem berlińskim przybył do Warszawy Józef Piłsudski w towarzystwie podpułkownika Sosnkowskiego. Na dworcu kolejowym oczekiwał go regent ks. Lubomirski z adiutantem rotmistrzem Roztworowskim, grupa POW i spora ilość publiczności. Wychodzących z dworca kolejowego Piłsudskiego i Sosnkowskiego zgromadzeni przyjęli okrzykami <<Niech żyje>>. Obu obrzucono kwiatami Pierwsze lata II Rzeczpospolitej 1. 10 XI 1918 - powrót Józefa Piłsudskiego z Magdeburga do Warszawy. 2. 11 XI 1918 - Rada Regencyjna przekazuje mu dowództwo nad wojskiem polskim. 3. 14 XI 1918 - rozwiązanie Rady Regencyjnej. 4. XI 1918 - powołanie rządu z Jędrzejem Moraczewskim na czele. 5. 22 XI 1918 - rząd wydaje dekret, powierzający Józefowi Piłsudskiemu urząd Tymczasowego Naczelnika Państwa: • • • • Najwyższa władza państwowa Prawo powoływania i odwoływania rządu Stanowienie prawa Zwierzchnictwo nad armią Pierwsze lata II Rzeczpospolitej 1. Styczeń 1919 powołanie nowego rządu z Ignacym Paderewskim na czele 2. Roman Dmowski zostaje szefem polskiej delegacji na kongresie paryskim 3. 21 II 1919 uznanie przez Radę Najwyższą Mocarstw Sprzymierzonych rządu polskiego Pierwsze lata II Rzeczpospolitej Wyniki głosowania do Sejmu Ustawodawczego 26 stycznia 1919 rok Frekwencja: ok. 80 % Lewica 32,1 % Centrum 13,4 % W tym: W tym: 11,7 % PSL 15 % PSL „Wyzwolenie” „Piast” 9,9 % PPS Prawica 42,7 % W tym: 35,8 % Związek Ludowo-Narodowy 11,1 % mniejszości narodowe Pierwsze lata II Rzeczpospolitej 20 II 1919 rok Sejm Ustawodawczy przyjmuje ustawę nazywaną Małą Konstytucją : • Najwyższą władzę w państwie stanowił Sejm Ustawodawczy, którego wolę wykonywać miał Naczelnik Państwa oraz Rada Ministrów, jako swoisty komitet pozbawiony własnych, niezależnych od parlamentu uprawnień; Prawa i ograniczenia Naczelnika Państwa; • Naczelnik Państwa na podstawie "porozumienia z Sejmem" powoływał rząd; • Naczelnik Państwa i rząd byli odpowiedzialni przed Sejmem; • Naczelnik Państwa został pozbawiony inicjatywy ustawodawczej; • Naczelnik Państwa nie posiadał prawa do rozwiązywania parlamentu; • Akty prawne wydawane przez Naczelnika Państwa wymagały kontrasygnaty właściwego ministra. DECYZJE WERSALSKIE W SPRAWIE POLSKIEJ – – – • • • • • • • • • Nie podjęto decyzji w sprawie granicy wschodniej – niejasna sytuacja w Rosji(wojna domowa) USA zainteresowane wyłącznie Ligą Narodów Anglia obawia się osłabienia Niemiec 28 czerwiec 1919 – mapa s.23 usankcjonowanie istnienia Polski włączenie Wielkopolski wraz z Bydgoszczą włączenie Pomorza Gdańskiego( 70 km pas wybrzeża + mierzeja helska) Gdańska – Wolnym miastem - włączony w polską strefę celną plebiscyt na Warmii, Powiślu i Mazurach – przegrane w lipcu 1920 plebiscyt na Śląsku Mały Traktat Wersalski WALKI W GALICJI WSCHODNIEJ 1918 Od listopada 1918 r. toczyły się w Galicji Wschodniej walki z wojskami Zachodnioukraińskiej Republiki Ludowej W obronie Lwowa walczyły „Orlęta Lwowskie” – polscy uczniowie i studenci. Spośród walczących 1421 nie miało ukończonych 17 lat. • • • Do końca marca 1919 r. wyparto wojska ukraińskie za Zbrucz Do początków września opanowano sytuację na Wołyniu zmuszając do zawieszenia broni wojska Ukraińskiej Republiki Ludowej pod dowództwem Symona Petlury IV 1920 tajne porozumienie Piłsudskiego z Petlurą skierowane przeciwko bolszewickiej Rosji, uznające niepodległość Ukrainy Dekoracja herbu Lwowa Krzyżem Virtuti Militari 22XI 1920 POWSTANIE WIELKOPOLSKIE 27 XII 1918- POWSTANIE WIELKOPOLSKIE • Wybuchło 27 grudnia 1918 roku, w reakcji na demonstracje Niemców sprzeciwiających się wizycie w Poznaniu polskiego pianisty i działacza niepodległościowego Ignacego J. Paderewskiego. POWSTANIE WIELKOPOLSKIE • Powstańcy w krótkim czasie opanowali całą Wielkopolskę z wyjątkiem północnych i południowowschodnich jej obrzeży. POWSTANIE WIELKOPOLSKIE Powstanie zakończyło się 16 lutego 1919 roku rozejmem w Trewirze, który rozszerzał na front powstańczy zasady rozejmu kończącego I wojnę światową z 11 listopada 1918 I POWSTANIE ŚLĄSKIE 1919 • Na Śląsku istniał konflikt społeczny - właścicielami fabryk i zakładów byli Niemcy, a pracownikami - Polacy. Przed plebiscytem ów konflikt uległ pogłębieniu. Ponieważ urzędy, administracja i policja również były niemieckie, zaczęto szykanować Polaków na Śląsku. Zarówno Polacy jak i Niemcy chcieli uzyskać Śląsk. 17 sierpnia 1919r. wybuchło I powstanie śląskie. Odbyło się to spontanicznie i trwało tydzień. Zakończyło się 24 sierpnia. Polacy w ten sposób pokazali swoją wolę przynależności do Rzeczypospolitej. II POWSTANIE SLĄSKIE 1920 • Na początku 1920r. rozpoczęto przygotowania do plebiscytu. Na Śląsk przybyła Komisja Międzysojusznicza wraz z wojskiem włoskim, francuskim i angielskim dla bezpieczeństwa. Jednak Polacy nadal byli szykanowani. Zaangażowanie polskich władz w plebiscyt było duże. To również przyczyniło się do aktów represji ze strony niemieckiej. 17 sierpnia 1920r. wybuchło II powstanie śląskie. Ono również trwało zaledwie tydzień i zakończyło się 25 VIII ’20 po interwencji Komisji Międzysojuszniczej. Polacy uzyskali pewne ustępstwa ze strony niemieckiej - policja składała się zarówno z Polaków jak i Niemców. Przysięga przed bitwą PLEBISCYT NA SLĄSKU 20 III 1921 W wyniku plebiscytu zorganizowanego 20 marca 1921r. tylko 40% ludności opowiedziało się za przyłączeniem Śląska do Polski. Zaczęły krążyć pogłoski, jakoby Polsce miano oddać jedynie dwa powiaty pszczyński i rybnicki. III POWSTANIE ŚLĄSKIE 1921 3 maja 1920r. wybuchło III powstanie śląskie. Było ono najdłuższe - zakończyło się 25 czerwca, i najbardziej krwawe. Najbardziej zacięte walki toczyły się o Górę św. Anny. Dopiero po włączeniu się Komisji Międzysojuszniczej walki ustały. W październiku Rada Ambasadorów podjęła decyzję o podziale Śląska. Polska otrzymała 29 % terenu plebiscytowego (m.in. Katowice i Świdnik obszary dobrze uprzemysłowione - 2/3 zakładów znalazło się po polskiej stronie). W.Kossak, Bitwa o górę św. Anny PLEBISCYT NA WARMII I MAZURACH 11 VII 1920 Plebiscyt przeprowadzono w VII 1920 r. Intensywna propaganda Niemiecka (Polska państwem sezonowym) i terror wobec działaczy narodowych W efekcie jedynie 3% głosujących opowiedziało się za przynależnością do Polski Ostatecznie do Polski przyłączono jedynie kilka przygranicznych gmin
