Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony

Spis treści:
1
2
3
4.
4.1
4.2
4.3
5
Wprowadzenie
Cel prognozy
Metody zastosowane przy sporządzeniu prognozy
Zawartość projektu programu ochrony środowiska
Ochrona przyrody
Poprawa jakości środowiska
Edukacja ekologiczna
Ocena zgodności Programu Ochrony Środowiska z celami ochrony środowiska ustanowionymi
na szczeblach międzynarodowym, krajowym i regionalnym
5.1 Polityka Ekologiczna Państwa
5.2 Wojewódzki Program Ochrony Środowiska
5.3 Powiatowy Program Ochrony Środowiska
5.4 Analiza zgodności Programu Ochrony Środowiska z dokumentami strategicznymi Gminy
5.4.1 Strategia Rozwoju Miasta Ustroń
5.4.2 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Miasta Ustroń
6.
Charakterystyka poszczególnych elementów środowiska przyrodniczego
6.1 Położenie, użytkowanie i zagospodarowanie terenu
6.2 Geomorfologia i geologia
6.3 Hydrogeologia
6.4. Hydrologia
6.5 Klimat
6.6 Powietrze atmosferyczne
6.7 Szata roślinna
6.8 Świat zwierzęcy
6.9 Formy ochrony przyrody
7
Uwarunkowania wynikające ze stanu i funkcjonowania środowiska
8
Ocena odporności na degradację i zdolności regeneracyjne środowiska
9.
Istniejące problemy ochrony środowiska
9.1 Zagrożenia środowiska przyrodniczego Miasta Ustroń
9.1.1 Środowisko wodne
9.1.2 Środowisko powietrza atmosferycznego
9.1.3 Środowisko glebowe
9.1.4 Zanieczyszczenia środowiska hałasem
9.1.5 Poważne awarie przemysłowe
9.1.6 Zagrożenie powodzią
9.1.7 Zagrożenie pożarem
9.1.8 Zagrożenie skażeniem środowiska
9.1.9 Zanieczyszczenie środowiska promieniowaniem elektromagnetycznym
9.1.10 Zagrożenia geologiczne
9.1.11. Zagrożenia zewnętrzne dla środowiska
9.2 Analiza i ocena stanu środowiska
9.2.1 Fauna i flora, różnorodność biologiczna
9.2.2 Określenie skutków dla istniejących form ochrony przyrody
9.2.3 Wpływ na zdrowie i bezpieczeństwo ludzi
10 Wpływ na środowisko w przypadku odstąpienia od realizacji programu
11 Analiza i ocena znaczących oddziaływań na środowisko
12 Oddziaływanie transgraniczne
13 Rozwiązania dla zapobiegania bądź ograniczania negatywnego oddziaływania na środowisko
14 Rozwiązania alternatywne
15 Streszczenie
2
3
3
5
6
6
8
8
9
10
10
10
10
11
11
11
12
12
13
13
15
15
16
16
22
22
23
24
24
24
25
25
26
26
26
27
27
28
28
28
29
29
30
32
32
37
38
39
39
1
1. WPROWADZENIE
Przedmiotem prognozy jest Program Ochrony Środowiska dla Miasta Ustroń na lata
2014-2017 z prognozą na lata 2018-2021 (zwany dalej Programem). Podstawą
prawną opracowania Programu jest ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony
środowiska (t.j. Dz. U. 2013 poz. 1232 z póź. zm.)
Prognoza oddziaływania na środowisko jest dokumentem sporządzonym w ramach
procedury postępowania w sprawie oceny oddziaływania na środowisko skutków
realizacji projektu „Programu Ochrony Środowiska dla Miasta Ustroń na lata 2014 –
2017 z perspektywą na lata 2018-2021” dla oceny potencjalnych skutków
Środowiskowych przedsięwzięć określonych w Programie.
Zakres prognozy obejmuje zagadnienia określone w art. 51 ust. 2 ustawy z dnia 03
października 2008 r., o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale
społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko
(j.t. Dz.U.2013.1235) oraz wskazane w uzgodnieniu Regionalnego Dyrektora
Ochrony Środowiska w Katowicach z dnia 25.11.2013 r., znak WOOŚBB.411.36.2013.AB, a także w piśmie Śląskiego Państwowego Wojewódzkiego
Inspektora Sanitarnego w Katowicach z dnia 22.11.2013 r. znak NSNZ.042.127.2013.AW.
Zgodnie z wymaganiami prawnymi Prognoza oddziaływania na środowisko powinna:
1) zawierać:
a) informacje o zawartości, głównych celach projektowanego dokumentu oraz jego
powiązaniach z innymi dokumentami;
b) informacje o metodach zastosowanych przy sporządzaniu prognozy;
c) propozycje dotyczące przewidywanych metod analizy skutków realizacji
postanowień
projektowanego
dokumentu
oraz
częstotliwości
jej
przeprowadzania;
d) informacje o możliwym transgranicznym oddziaływaniu na środowisko;
e) streszczenie sporządzone w języku niespecjalistycznym;
2) określać, analizować i oceniać:
a) istniejący stan środowiska oraz potencjalne zmiany tego stanu w przypadku
braku realizacji projektowanego dokumentu;
b) stan środowiska na obszarach objętych przewidywanym znaczącym
oddziaływaniem;
c) istniejące problemy ochrony środowiska istotne z punktu widzenia realizacji
projektowanego
dokumentu,
w
szczególności
dotyczące
obszarów
podlegających ochronie na podstawie ustawy o ochronie przyrody;
d) cele ochrony środowiska ustanowione na szczeblu międzynarodowym,
wspólnotowym i krajowym, istotne z punktu widzenia projektowanego
dokumentu, oraz sposoby, w jaki te cele i inne problemy środowiska zostały
uwzględnione podczas opracowywania dokumentu;
e) przewidywane znaczące oddziaływania, w tym oddziaływania bezpośrednie,
pośrednie,
wtórne,
skumulowane,
krótkoterminowe,
średnioterminowe
i długoterminowe, stałe i chwilowe oraz pozytywne i negatywne, na cele
i przedmiot ochrony obszaru Natura 2000 oraz integralność tego obszaru,
a także na środowisko, a w szczególności na: różnorodność biologiczną, ludzi,
zwierzęta, rośliny, wodę, powietrze, powierzchnię ziemi, krajobraz, klimat, zasoby
naturalne, zabytki, dobra materialne, z uwzględnieniem zależności między tymi
elementami środowiska i między oddziaływaniami na te elementy;
2
3) przedstawiać:
a) rozwiązania mające na celu zapobieganie, ograniczanie lub kompensację
przyrodniczą negatywnych oddziaływań na środowisko, mogących być
rezultatem realizacji projektowanego dokumentu, w szczególności na cele
i przedmiot ochrony obszaru Natura 2000 oraz integralność tego obszaru;
b) biorąc pod uwagę cele i geograficzny zasięg dokumentu oraz cele i przedmiot
ochrony obszaru Natura 2000 oraz integralność tego obszaru – rozwiązania
alternatywne do rozwiązań zawartych w projektowanym dokumencie wraz
z uzasadnieniem ich wyboru oraz opis metod dokonania oceny prowadzącej do
tego wyboru albo wyjaśnienie braku rozwiązań alternatywnych, w tym wskazanie
napotkanych trudności wynikających z niedostatków techniki lub luk we
współczesnej wiedzy.
c) Niniejsza prognoza odpowiada powyższym wymaganiom.
2. CEL PROGNOZY
Celem prognozy jest określenie skutków dla środowiska wynikających z realizacji
założeń Programu, a w szczególności zbadanie oraz ocena stopnia i sposobu
uwzględnienia aspektów środowiskowych w projekcie Programu Ochrony
Środowiska dla Miasta Ustroń na lata 2014 – 2017 z perspektywą na lata 2018-2021,
a także analiza, w jakim stopniu realizacja zadań zaproponowanych do realizacji
przyczyni sie do zrównoważonego rozwoju Miasta.
Prognoza do Programu ma także umożliwić identyfikację potencjalnych konfliktów
przyrodniczych i społecznych, które mogą mięć wpływ na realizację proponowanych
przedsięwzięć, oraz określenie sposobów ich eliminacji.
3. METODY ZASTOSOWANE PRZY SPORZĄDZENIU PROGNOZY
Podstawą prawną sporządzenia Prognozy oddziaływania na środowisko są przepisy
ustawy z dnia 3.10.2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie,
udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na
środowisko.
Zapisy ustawy stanowią odzwierciedlenie wdrożenia do polskich regulacji prawnych
ustaleń podjętych na poziomie międzynarodowym w dyrektywach Wspólnot
Europejskich, w tym:
 Dyrektywy Rady 92/43/EWG z dnia 21 maja 1992 r. w sprawie ochrony
siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory (Dz. Urz. WE L 206
z 22.07.1992),
 Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2001/42/WE z dnia 27 czerwca
2001r. w sprawie oceny wpływu niektórych planów i programów na środowisko
(Dz. Urz. WE L 197 z 21.07.2001),
 Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2003/4/WE z dnia 28 stycznia
2003 r. w sprawie publicznego dostępu do informacji dotyczących środowiska
i uchylającej dyrektywę Rady 90/313/EWG (Dz. Urz. WE L 41 z 14.02.2003),
 Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2003/35/WE z dnia 26 maja
2003r. przewidującej udział społeczeństwa w odniesieniu do sporządzania
niektórych planów i programów w zakresie środowiska oraz zmieniającej
w odniesieniu do udziału społeczeństwa i dostępu do wymiaru sprawiedliwości
dyrektywy Rady 85/337/EWG (Dz. Urz. UE L 156 z 25.06.2003),
3

Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/1/WE z dnia 15 stycznia
2008 r. dotyczącej zintegrowanego zapobiegania zanieczyszczeniom i ich
kontroli (Dz. Urz. UE L 24 z 29.01.2008).
Podstawą opracowania prognozy są również inne obowiązujące ustawy
i rozporządzenia krajowe, w tym przede wszystkim:
 Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001r. Prawo ochrony środowiska (t. j. Dz. U. 2013
poz. 1232);
 Ustawa z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku
i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach
oddziaływania na środowisko (Dz. U. 2013 poz 1235);
 Ustawa z dnia 18 lipca 2001r. Prawo wodne (t. j. Dz.U. 2012 poz. 145 ze zm.);
 Ustawa z dnia 14 grudnia 2012r. o odpadach (Dz. U. 2013 poz. 21);
 Ustawa z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w
gminach (t.j. Dz. U. 2012 poz. 391),
 Ustawa z dnia 13 kwietnia 2007r. o zapobieganiu szkodom w środowisku i ich
naprawie (Dz. U. Nr 75 poz. 493 z późn. zm);
 Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2010 r. w sprawie
przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko (Dz. U. 2010
nr 213 poz. 1397);
 Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 24 lipca 2006r. w sprawie
warunków jakie należy spełnić przy wprowadzaniu ścieków do wód lub do
ziemi, oraz w sprawie substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska
wodnego (Dz. U. Nr 137, poz. 984 ze zm.);
 Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2007 r. w sprawie
dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku (Dz. U. 2007 nr 120 poz.
826);
 Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 30 października 2003 r. w sprawie
dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku oraz
sposobów sprawdzania dotrzymania tych poziomów (Dz. U. 2003 nr 192, poz.
1883);
 Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 27 września 2001r. w sprawie
katalogu odpadów (Dz. U. Nr 112, poz. 1206);
 Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 21 marca 2006r. w sprawie
odzysku lub unieszkodliwiania odpadów poza instalacjami i urządzeniami (Dz.
U. Nr 49, poz. 356);
 Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 3 marca 2008 r. w sprawie
poziomów niektórych substancji w powietrzu (Dz. U. 2008 nr 47 poz. 281);
 Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 9 kwietnia 2004r. w sprawie
rodzajów i ilości substancji niebezpiecznych, których znajdowanie się
w zakładzie decyduje o zaliczeniu go do zakładu o zwiększonym ryzyku albo
zakładu o dużym ryzyku wystąpienia poważnej awarii przemysłowej (Dz. U.
Nr 58, poz. 535 ze zm.);
 Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 14 stycznia 2002r. w sprawie
określenia przeciętnych norm zużycia wody (Dz. U. 2002 Nr 8, poz. 70);
 Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 19 grudnia 2002r. w sprawie
zakresu i sposobu stosowania przepisów o przewozie drogowym towarów
niebezpiecznych do transportu odpadów niebezpiecznych (Dz. U. Nr 236, poz.
1986);
4

Rozporządzenie Ministra Transportu z dnia 20 września 2006 r. w sprawie
warunków technicznych dozoru technicznego, jakim powinny odpowiadać
urządzenia do napełniania i opróżniania zbiorników transportowych (Dz. U
Nr 181 poz.1335).
W prognozie dokonano analizy oddziaływania na środowisko poszczególnych celów
i kierunków działań przewidzianych do realizacji w projekcie Programu Ochrony
Środowiska dla Miasta Ustroń na lata 2014-2017 z perspektywą na lata 2018-2021.
Oparto się na danych literaturowych, zapisach powiązanych strategii i polityk, które
zestawiono z analizą lokalnych uwarunkowań środowiskowych. Opracowana została
charakterystyka stanu funkcjonowania środowiska, występujących zagrożeń
i zasobów cennych pod względem wartości przyrodniczych w podziale na
poszczególne komponenty. Prognozę oddziaływania na środowisko sporządzono
głównie przy zastosowaniu metody indukcyjnoopisowej, polegającej na
charakterystyce istniejących zasobów środowiska oraz łączeniu w logiczną całość
posiadanych informacji o dotychczasowych mechanizmach funkcjonowania
środowiska i wskazaniu, jakie potencjalne skutki mogą wystąpić w środowisku
w wyniku realizacji ustaleń planu.
Sporządzono matrycę w której dla przedsięwzięć przewidzianych do realizacji
wynikających z Programu określono przewidywane oddziaływania wynikające z ich
realizacji (bezpośrednie, pośrednie, pozytywne, negatywne, obojętne) w odniesieniu
do poszczególnych komponentów środowiska.
4. ZAWARTOŚĆ
ŚRODOWISKA
PROJEKTU
PROGRAMU
OCHRONY
Program Ochrony Środowiska określa politykę środowiskową, ustala cele i zadania
środowiskowe w kontekście wszystkich oddziaływań powodowanych przez Miasto
oraz zasady podejmowania działań zapobiegawczych.
Struktura opracowania obejmuje:
 informacje wstępne w tym założenia rozwoju miasta,
 omówienie założeń określonych w dokumentach strategicznych wyższego
szczebla – krajowych, wojewódzkich, powiatowych oraz strategiach
miejscowych,
 omówienie kierunków ochrony środowiska w mieście w odniesieniu do
gospodarki wodno-ściekowej, gospodarki odpadami, ochrony powietrza,
ochrony przed hałasem, ochrony przyrody, edukacji ekologicznej - z podaniem
ich charakterystyki, z omówieniem niezbędnych działań potrzebnych do
osiągnięcia przyjętych kierunków, celów i kierunków działań w odniesieniu do
przyjętych strategii i polityk regionalnych, mechanizmów prawnych
i ekonomicznych będących podstawą działań w danym obszarze, a także
harmonogramu realizacji programu z podziałem na zadania własne
i koordynowane, oraz wniosków wynikających z omawianej problematyki,
 uwarunkowania finansowe związane z realizacją Programu w tym ocena
kosztów i źródeł finansowania,
 system zarządzania ochroną środowiska przy wdrażaniu i realizacji Programu,
 system oceny realizacji Programu.
5
4.1. Ochrona przyrody
W zakresie ochrony przyrody został określony cel:
I. Ochrona dziedzictwa przyrodniczego
Dla skutecznej realizacji powyższego celu wyodrębniono kierunki działań,
którym przyporządkowano zadania:
 I.1. ochrona różnorodności biologicznej, lasów i zasobów kopalin.
o I.1.1. Utworzenie stanowisk dokumentacyjnych przyrody nieożywionej
(nieczynne kamieniołomy „czantoria” i „Skalica”).
o I.1.2. Budowa płotków ochronnych wzdłuż dróg w miejscach migracji
płazów.
o I.1.3.Wzmacnianie znaczenia ochrony różnorodności biologicznej
i krajobrazowej w planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym poprzez
zachowanie właściwych proporcji pomiędzy obszarami zainwestowanymi
i biologicznie czynnymi.
o I.1.4.Odnawianie lasów na terenie Miasta Ustroń.
o I.1.5.Wspieranie inicjatyw dot. porządkowania (utrzymywania czystości)
terenów leśnych i rekreacyjnych.
 I.2. Ochrona gleb.
o I.2.1. Kontynuacja wapnowania magnesowania gleb oraz zwiększenie
nawożenia organicznego.
o I.2.2. Zalesienia gruntów rolnych.
 I.3. Ochrona i zrównoważony rozwój lasów.
o I.3.1. Ochrona i odnowa zagrożonych powierzchni leśnych oraz
zwiększanie lesistości.
o I.3.1. Zalesienia gruntów Rolnych.
4.2
Poprawa jakości środowiska
W zakresie poprawy jakości środowiska został określony cel:
II. Poprawa jakości środowiska oraz zrównoważone wykorzystanie materiałów wody
i energii.
Dla skutecznej realizacji powyższego celu wyodrębniono kierunki działań, którym
przyporządkowano zadania:
 II.1. Racjonalna gospodarka wodno-ściekowa.
o II.1.1. Budowa kanalizacji sanitarnej na obszarach dotychczas
nieskanalizowanych.
o II.1.2. Budowa nowych sieci wodociągowych.
o II.1.3. Budowa kanalizacji deszczowej w miejscach szczególnie narażonych
na niebezpieczeństwo zanieczyszczenia gruntów i wód powierzchniowych
i podziemnych.
o II.1.4. Remonty bieżące oczyszczalni ścieków i istniejących instalacji
służących gospodarce ściekowej.
o II.1.5. Remonty istniejących sieci wodociągowych.
 II.2. Racjonalna gospodarka rolna.
o II.2.1. Wspomaganie i propagowanie ekologicznej działalności rolniczej,
promocja stosowania dobrych praktyk rolniczych.
6




o II.2.2. Promocja rolnictwa ekologicznego.
II.3. Poprawa jakości wód.
o II.3.1. Promocja działań inwestycyjnych przyczyniających się do
ograniczenia lub eliminacji ładunku zanieczyszczeń wprowadzania do wód.
o II.3.2. Ograniczenie nawożenia mineralnego szczególnie w sąsiedztwie
rzek, potoków i cieków wodnych.
o II.3.3. Intensyfikacja działań kontrolnych mających na celu przeciwdziałanie
odprowadzania nieoczyszczonych ścieków komunalnych do wód.
II.4. Prawidłowa gospodarka odpadami.
o II.4.1. Objęcie wszystkich właścicieli nieruchomości systemem odbioru
odpadów komunalnych.
o II.4.2. Likwidacja pojawiających się dzikich wysypisk.
o II.4.3. Utrzymywanie czystości na szlakach turystycznych.
o II.4.4. Utrzymywanie PSZOK.
o II.4.5. Stałe rozszerzenie zakresu selektywnej zbiórki odpadów wspieranie
i rozwój systemu.
o II.4.6. Zorganizowanie punktów zbiórki odpadów w miejscach poddanych
największej presji turystycznej.
o II.4.7. Organizowanie akcji porządkowych: „Sprzątanie Świata”, Dzień
Ziemi”.
o II.4.8.Realizacja programu usuwania azbestu.
II.5. Ochrona powietrza przed zanieczyszczeniami.
o II.5.1. Realizacja programu ograniczenia niskiej emisji i promocja
wykorzystania ekologicznych źródeł energii,
o II.5.2. Modernizacja kotłowni miejskiej wraz z budową sieci ciepłowniczej.
o II.5.3. Realizacja prac termomodernizacyjnych obiektów miejskich.
II.6. Ochrona przed hałasem i polami elektromagnetycznymi,
o II.6.1. Budowa, przebudowa i remonty powierzchni dróg, ulic i placów
parkingowych przy zastosowaniu tradycyjnych i nowoczesnych nawierzchni.
o II.6.2. Podejmowanie przedsięwzięć zmierzających do ograniczenia
uciążliwości związanych z hałasem komunikacyjnym (budowa ekranów
akustycznych, rozwój sieci dróg rowerowych).
o II.6.3. Ustanowienie stref ciszy na obiektach i obszarach proponowanych do
objęcia ochroną (użytki ekologiczne, zespoły przyrodniczo-krajobrazowe,
obszary ochrony lokalnej).
o II.6.4.
Modernizacja
budynków
miejskich
poprzez
stosowanie
nowoczesnych dźwiękochłonnych okien.
o II.6.5. Stworzenie bazy danych (monitoring) o obiektach przemysłowych
i źródłach stwarzających zagrożenie akustyczne dla środowiska.
4.3
Edukacja ekologiczna
W zakresie edukacji ekologicznej został określony cel:
III. Edukacja ekologiczna i poprawa bezpieczeństwa ekologicznego.
7
Dla skutecznej realizacji powyższego celu wyodrębniono kierunki działań, którym
przyporządkowano zadania:
 III.1. edukacja ekologiczna.
o III.1.1. Wspieranie systemu doradztwa konsultacji i szkoleń dla nauczycieli
prowadzących edukacje ekologiczną w placówkach oświatowych Miasta
Ustroń.
o III.1.2.Organizowanie i wspieranie akcji promujących walory przyrodniczokrajobrazowe Miasta.
o III.1.3. Popularyzacja walorów przyrodniczo-kulturowych Miasta poprzez
wydawanie lub wspieranie wydawania publikacji o tym charakterze.
o III.1.4. Promocja akcji poświeconych odnawialnym źródłom energii
w Euroregionie Śląsk Cieszyński.
o III.1.5. Współpraca z mediami mająca na celu promocję postaw
i postępowania proekologicznego.
o III.1.6. Prowadzenie edukacji leśnej.
 III.2. ochrona przed nadzwyczajnymi zagrożeniami.
o III.2.1. Dążenie do właściwego zagospodarowania obszarów wymagających
ochrony przed powodzią.
o III.2.2. Wspieranie działalności jednostek specjalistycznych ratownictwa
w ramach OSP.
o III.2.3. Doposażenie magazynu miasta O.C. w środki ratownictwa.
 III.3. Monitoring środowiska.
o III.3.1. Opracowanie i wdrożenie wspólnego systemu i wymiany informacji
o ochronie środowiska.
5. OCENA ZGODNOŚCI PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA
Z CELAMI OCHRONY ŚRODOWISKA USTANOWIONYMI NA
SZCZEBLACH
MIĘDZYNARODOWYM,
KRAJOWYM
I REGIONALNYM
Biorąc pod uwagę zapisy projektu Programu Ochrony Środowiska oraz
odnosząc je do analizowanych dokumentów strategicznych, stwierdza się pełną
integralność z celami i kierunkami strategii, jak również zgodność z dokumentami
strategicznymi na szczeblu europejskim i krajowym. Założenia tych dokumentów
w hierarchii od polityk Wspólnotowych do programów regionalnych przedstawiono
poniżej.
5.1.
Polityka Ekologiczna Państwa
W polityce ekologicznej określono kierunki działań systemowych, a także
kierunki ochrony zasobów naturalnych oraz poprawy jakości środowiska
i bezpieczeństwa ekologicznego. Kierunki te zostały usystematyzowane w poniże
grupy:
Kierunki działań systemowych:
2.1. Uwzględnienie zasad ochrony środowiska w strategiach sektorowych.
2.2. Aktywizacja rynku na rzecz ochrony środowiska.
2.3. Zarządzanie środowiskowe.
8
2.4. Udział społeczeństwa w działaniach na rzecz ochrony środowiska.
2.5. Rozwój badań i postęp techniczny.
2.6. Odpowiedzialność za szkody w środowisku.
2.7. Aspekt ekologiczny w planowaniu przestrzennym.
Ochrona zasobów naturalnych:
3.1. Ochrona przyrody.
3.2. Ochrona i zrównoważony rozwój lasów.
3.3. Racjonalne gospodarowanie zasobami wodnymi.
3.4. Ochrona powierzchni ziemi.
3.5. Gospodarowanie zasobami geologicznymi.
Poprawa jakości środowiska i bezpieczeństwa ekologicznego:
4.1. Środowisko a zdrowie.
4.2. Jakość powietrza.
4.3. Ochrona wód.
4.4. Gospodarka odpadami.
4.5. Oddziaływanie hałasu i pól elektromagnetycznych.
4.6. Substancje chemiczne w środowisku.
5.2.
Wojewódzki Program Ochrony Środowiska
Naczelną zasadą przyjętą w Programie jest zasada zrównoważonego rozwoju,
która umożliwia zharmonizowany rozwój gospodarczy i społeczny zgodny z ochroną
walorów środowiska. W związku z tym nadrzędnym celem Programu jest rozwój
gospodarczy przy zachowaniu i poprawie stanu środowiska naturalnego
województwa.
Cele długoterminowe do roku 2018 dla każdego z obszarów:
Powietrze atmosferyczne (P) - Kontynuacja działań związanych z poprawą jakości
powietrza oraz ograniczanie zużycia energii i wzrost wykorzystania energii
z odnawialnych źródeł.
Zasoby wodne (W) - Przywrócenie wysokiej jakości wód powierzchniowych oraz
ochrona jakości wód podziemnych i racjonalizacja ich wykorzystania .
Gospodarka odpadami (GO) - Minimalizacja ilości powstających odpadów, wzrost
wtórnego wykorzystania i ograniczenie składowania pozostałych odpadów.
Ochrona Przyrody (OP) - Zachowanie, odtworzenie i zrównoważone użytkowanie
różnorodności biologicznej na różnych poziomach organizacji: na poziomie
wewnątrzgatunkowym (genetycznym), gatunkowym oraz ponadgatunkowym
(ekosystemowym) oraz georóżnorodności.
Tereny poprzemysłowe (TP) - Przekształcenie terenów poprzemysłowych
i zdegradowanych województwa śląskiego zgodnie z wymaganiami ekologicznymi
oraz uwarunkowaniami społeczno – ekonomicznymi.
Hałas (H) - Zmniejszenie uciążliwości hałasu dla mieszkańców województwa
śląskiego i środowiska poprzez obniżenie jego natężenia do poziomu
obowiązujących standardów.
Elektromagnetyczne promieniowanie niejonizujące (PR) - Ochrona przed
promieniowaniem elektromagnetycznym.
Zapobieganie powstawaniu poważnych awarii przemysłowych (PPAP) –
Ograniczenie ryzyka wystąpienia poważnych awarii przemysłowych oraz
minimalizacja ich skutków.
Zasoby Naturalne (ZN) - Zrównoważona gospodarka zasobami naturalnymi.
9
Gleby użytkowane rolniczo (GL) - Racjonalne wykorzystywanie zasobów
glebowych.
5.3.
Powiatowy Program Ochrony Środowiska
W Programie Ochrony Środowiska dla Powiatu Cieszyńskiego, przyjętym Uchwałą
nr XIV/128/03 Rady Powiatu Cieszyńskiego z dnia 29 grudnia 2003r.
Cele długoterminowe zostają sformułowane na podstawie dziedzin wskazanych
w Programie Ochrony Środowiska dla Powiatu Cieszyńskiego, tj.:



-ściekowej,


źródeł
 energii,

d hałasem,

 turystyki i rozwoju agroturystyki.
5.4.
Analiza zgodności programu ochrony środowiska
z dokumentami strategicznymi Miasta Ustroń
Miasto Ustroń opracowało i przyjęło szereg dokumentów strategicznych
umożliwiających zrównoważony rozwój Miasta. Do najważniejszych dokumentów
z punktu widzenia ochrony środowiska należą:
 Strategia Rozwoju Miasta Ustroń do 2020 roku,
 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Miasta
Ustroń,
5.4.1.
Strategia Rozwoju Miasta Ustroń do roku 2020
Strategia Miasta Ustroń do roku 2020 zakłada, że miasto będzie zapewniało
mieszkańcom lepszy i dostatni poziom życia przy zachowaniu zasad
zrównoważonego rozwoju. Mieszkańcy miasta – ludzie wykształceni (aktywni,
zaangażowani społecznie), pracujący, osiągający dochody z wykonywanej pracy
będą mogli zaspokajać swoje potrzeby bytowe i kulturalne.
Ustroń będzie miastem w którym dziedzictwo przyrodnicze będzie chronione
w odpowiedni sposób pozwalający na rozwój przemysłu, drobnej wytwórczości, usług
i handlu. Jednocześnie z uwagi na turystyczny charakter miasta w dalszym ciągu
będzie rozwijana turystyka i rekreacja. Miasto Ustroń zapewni mieszkańcom godne
warunki życia, pracy i wypoczynku na zasadzie współodpowiedzialności
i współdziałania społeczności lokalnej oraz zapewni odwiedzającym bogatą ofertę
i wysoki poziom obsługi turystycznej, a także zapewni dobre warunki dla
inwestowania.
Cel strategiczny: Ochrona ustrońskiego środowiska naturalnego
 kompleksowa i efektywna gospodarka wodno-ściekowa,
10


poprawa jakości powietrza w Mieście Ustroń,
poprawa bezpieczeństwa ekologicznego, edukacja
zwiększenie efektywności gospodarki odpadami.
5.4.2
Studium
uwarunkowań
i
przestrzennego Miasta Ustroń
kierunków
ekologiczna
oraz
zagospodarowania
W fazie oceny uwarunkowań wewnętrznych wpływających na kształtowanie
kierunków zagospodarowania przestrzennego i polityki przestrzennej Miasta Ustroń
uwzględniono:
 Uwarunkowania wynikające ze stanu środowiska przyrodniczego, jego
walorów i zagrożeń.
 Uwarunkowania wynikające ze stanu środowiska kulturowego, jego walorów
i zagrożeń.
 Uwarunkowania wynikające z przesłanek demograficznych, wyposażenie
w infrastrukturę społeczną oraz zasoby mieszkaniowe.
 Uwarunkowania wynikające ze stanu rolnictwa, leśnictwa oraz przemysłu
i drobnej wytwórczości.
 Uwarunkowania wynikające z aktualnego poziomu obsługi Miasta Ustroń
przez infrastrukturę komunalną (zaopatrzenie w wodę, odprowadzanie
ścieków, usuwanie odpadów, zaopatrzenie w gaz, zaopatrzenie w ciepło,
zasilanie w energię elektryczną).
 Uwarunkowania wynikające ze stanu układu komunikacyjnego, jego walorów,
barier i konfliktów.
6. CHARAKTERYSTYKA
POSZCZEGÓLNYCH
ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO
6.1.
ELEMENTÓW
Położenie terenu
Miasto Ustroń leży w południowej części województwa śląskiego. Obszar
charakteryzuje się dużym urozmaiceniem rzeźby terenu. Centrum Miasta Ustroń
położone jest na wysokości ok. 360 m n.p.m., a poszczególne przysiółki osiągają
wysokości ok. 500 m n.p.m.
Ustroń zlokalizowany jest w dolinie rzeki Wisły, otoczonej grzbietami gór: od wschodu
- łańcuchem gór Żarnowiec (688 m n.p.m.), Lipowski Groń (743 m n.p.m.), Równica
(884 m n.p.m.), Beskidek (700 m n.p.m.), od zachodu – Czantoria Mała (866 m
n.p.m.), Czantoria Wielka (995 m n.p.m.). Masyw Czantorii stanowi granicę zlewni
Odry i Wisły, zaś wschodni łańcuch górski – granicę zlewni rzek Wisły i Brennicy.
Miasto zajmuje powierzchnię 5 903 ha i zamieszkuje je ok. 15 543 osób.
6.2.
Geomorfologia i geologia
Zgodnie z podziałem fizycznogeograficznym Polski J. Kondrackiego Ustroń położony
jest w prowincji Karpat Zachodnich z Podkarpaciem (51), podprowincji Zewnętrznych
Karpat Zachodnich (513), makroregionie Pogórza Zachodniobeskidzkiego (513.3),
mezoregionie Beskidu Śląskiego (513.45).
11
Rzeźba tego terenu ma układ równoleżnikowy, nawiązujący do poszczególnych
jednostek fizycznogeograficznych. Beskid Śląski wznosi się ponad strefę Pogórza
wyraźnym progiem denudacyjnym, osiągającym 400 m wysokości względnej. Próg
ten jest rozciągnięty przez Wisłę i jej dopływy.
Pod względem geologicznym Ustroń jest zlokalizowany w granicach dużej jednostki
geologicznej - Karpat Zewnętrznych. Podłoże tego obszaru tworzą utwory karbonu,
zalegające na głębokości ok. 700 m, na nich natomiast nasunięte (lub osadzone)
zostały utwory młodsze wieku kredowotrzeciorzędowego. Karpaty zbudowane są
z utworów fliszowych, które cechuje swoisty proces osadzania polegający na
naprzemianległym odkładaniu się warstw piaszczystych i łupkowych. Podstawowym
rodzajem utworów na analizowanym terenie są utwory fliszu karpackiego powstałego
w okresie górnej kredy i trzeciorzędu. W skład utworów kredy wchodzą piaskowce
i łupki godulskie, które ku północy przechodzą w piaskowce, łupki i wapienie
cieszyńskie. Na nich spoczywają młodsze utwory czwartorzędowe, wśród których
dominują gliny zwietrzelinowe, lessy, piaski i żwiry akumulacji rzeczno-lodowcowej.
6.3.
Hydrogeologia
Obszar Miasta Ustroń należy do karpackiego regionu hydrogeologicznego. Wody
podziemne występują tu w postaci wód szczelinowych, rzadziej szczelinowoporowych w utworach kredy i czwartorzędu. Głębokość zalegania wód podziemnych
waha się od kilku do kilkudziesięciu metrów na kulminacjach. W dolinie Wisły główny
poziom użytkowy występuje w wodach porowych czwartorzędu. Na całym obszarze
brak izolacji pierwszego poziomu wodonośnego od powierzchni terenu.
Czwartorzędowy poziom wodonośny związany jest z utworami akumulacji rzecznej
rzeki Wisły i występuje na głębokości od 2,0 m do 6,8 m ppt. Głębokość
występowania lustra wody jest zależna od wielkości opadów atmosferycznych,
których infiltracja odbywa się bezpośrednio w podłoże z uwagi na brak izolacji
w postaci utworów półprzepuszczalnych. Ponadto Miasto Ustroń położone jest
w obrębie części szczelinowo-porowego, fliszowego Głównego Zbiornika Wód
Podziemnych nr 348 warstw Godula-Beskid Śląski, który został wyodrębniony
w Masywie Karpackim, jednostce godulskiej (Kleczkowski, 1990). Szacunkowe
zasoby dyspozycyjne GZWP Godula wynoszą 8,5 [tys. m3/d], a średnia głębokość
ujęć wynosi ok. 60 m. W Mieście Ustroń wody podziemne pod względem właściwości
fizykochemicznych zaliczają się do wód chlorkowosodowo- wapniowych oraz
bromkowych i jodkowych. Wody te zostały uznane jako posiadające właściwości
lecznicze.
6.4.
Hydrologia
Struktura i ułożenie utworów fliszu karpackiego połączone z występowaniem
nieprzepuszczalnych łupków powodują, że obszar ten wyróżnia się małą
retencyjnością wodną. W związku z czym znaczna część wody opadowej odpływa
powierzchniowo lub przypowierzchniowo. Wywołuje to zjawiska gwałtownych
odpływów i wezbrań wód w rzekach i potokach. Miasto Ustroń jest zlokalizowane
w dorzeczu rzeki Wisły, która na analizowanym obszarze przepływa z południa na
północ. W zlewni rzeki Wisły przeważa odpływ półrocza zimowego. Najwyższe
przepływy obserwowane są wiosną z maksimum w kwietniu oraz drugorzędne
wezbranie w lipcu. Obszar Miasta Ustroń poprzez rzekę Wisłę wraz z dopływami
stanowi główną zlewnię dla zasobów wodnych Śląska (Zbiornik Goczałkowicki).
12
W górnym odcinku rzeki Małej Wisły na długości 19,7 km rzeka odpowiada I klasie
czystości, natomiast do 73,3 km mieści się w granicach II – III klasy czystości. Od
tego kilometra do Zbiornika Goczałkowickiego rzeka Mała Wisła posiada wody
pozaklasowe. Duży wpływ na jakość rzeki Małej Wisły mają jej dopływy, co ma
odzwierciedlenie w wynikach analiz wód na poszczególnych jej odcinkach. Według
oceny stanu potoków z zlewni Małej Wisły stwierdzono, że w górnym jej biegu
dopływy Biała Wisełka, Czarna Wisełka, Malinka odpowiadały I klasie czystości wód,
a potoki Jawornik, Dobka i Jaszowiec prowadziły wody II klasy czystości. Ujemny
wpływ na jakość Małej Wisły mają przede wszystkim takie dopływy jak Bładnica,
Knajka i Brennica – potoki te prowadziły wody o III klasie czystości lub nie
odpowiadające normom. Pod względem fizyko-chemicznym dopływy rzeki Małej
Wisły w jej górnym biegu odpowiadają I klasie czystości, a tylko Bładnica prowadzi
wody II klasy. Knajka i Bajerka są wodami pozaklasowymi.
W ostatnich latach nastąpiła poprawa czystości wód w rzece Małej Wiśle: poniżej
zbiornika w Czarnem z III do II klasy (klasyfikacja ogólna), w Ustroniu Polanie na
granicy z Wisłą Obłaźcem z pozaklasowej do III klasy, poniżej wylotu ścieków
z Kuźni Ustroń z pozaklasowej do III klasy, poniżej Skoczowa z pozaklasowej do III
klasy i powyżej ujścia Knajki z pozaklasowej do III klasy.
6.5.
Klimat
Rejon Miasta Ustroń odznacza się znacznym zróżnicowaniem warunków
meteorologicznych z uwagi na lokalizację na styku dwóch dzielnic klimatycznych tj.
podkarpackiej (pogórza) i karpackiej (gór). Klimat tego regionu wykazuje wyraźną
zależność od usłonecznienia i cyrkulacji mas powietrza, które powodują duże
nieregularności stanów pogody i znaczne wahania temperatur w ciągu roku.
Mikroklimat obszaru jest z kolei określony przez bardzo urozmaiconą rzeźbę terenu
oraz lokalne zagospodarowanie terenu (obszary zabudowane, pola uprawne,
zadrzewienia, lasy). Warunki pogodowe są kształtowane głównie przez masy
powietrza polarno-morskiego napływającego znad Atlantyku (ok. 65 % dni w roku).
Największa częstość napływu tych mas zaznacza się w listopadzie i w czerwcu, zaś
najmniejsza w marcu i we wrześniu. Powietrze polarno-kontynentalne napływa przez
ok. 20% dni w roku z wyraźnym maksimum w styczniu oraz z dużą częstotliwością
w marcu, a minimum w kwietniu i listopadzie. Powietrze arktyczne pojawia się
w ciągu ok. 6 % dni w roku z wyraźnym maksimum w kwietniu i we wrześniu oraz
minimum w lipcu. Najrzadziej (zaledwie ok. 3% dni w roku) napływają masy
powietrza zwrotnikowego. Ich maksimum przypada na kwiecień.
Temperatura
Średnia roczna temperatura powietrza dla Miasta Ustroń wynosi 6,8°C.
Najwyższe wartości średnich temperatur miesięcznych w ciągu roku przypadają na
lipiec i wynoszą w rejonach górskich około 14,5ºC. Liczba dni przymrozkowych
wynosi od 110 do 175 w ciągu roku. Liczba dni mroźnych od 30 do 70 w ciągu roku,
natomiast liczba dni gorących o temperaturze powyżej 25ºC wynosi średnio od 7 do
32 dni w ciągu roku. Średni czas trwania zimy wynosi od 60 do 100 dni, zaś lata od
65 do 90 dni.
Opady atmosferyczne
Zróżnicowanie średnich rocznych sum opadów jest duże i wiąże się
z lokalizacją na styku oddziaływań różnych stref klimatycznych oraz dużego
zróżnicowania terenu. Na wielkość oraz natężenie opadów atmosferycznych
13
w decydujący sposób wpływa ekspozycja terenu względem wiatrów opadonośnych,
wysokość nad poziomem morza, a także szata roślinna. Największą ilość opadów
przynoszą wiatry zachodnie. Na omawianym terenie notuje się największą po
Tatrach ilość opadów atmosferycznych, które są często źródłem gwałtownych
przyborów wód w rzekach i potokach, a niekiedy także krótkotrwałych powodzi. Dla
Powiatu Cieszyńskiego średnia suma opadów wynosi 996 mm. Dla Miasta Ustroń
najwyższa średnia suma opadów rocznych wynosiła 1200 mm. Największe ulewy
i deszcze nawalne przypadają przy niżowych sytuacjach barycznych. Suma opadów
lipca wynosi 140 mm, natomiast suma opadów stycznia kształtuje się na poziomie 40
– 50mm. Średnia liczba dni z opadami śniegu zależy zarówno od wilgotności
powietrza jak i od stanu termicznego atmosfery. Na rozpatrywanym obszarze
w najniższych punktach wysokościowych utrzymuje się średnio przez ok. 100 dni
w roku. Ze względu na ekspozycję wiatrów opadonośnych zjawisko zaniku pokrywy
śnieżnej przebiega wcześniej na formach wklęsłych.
Wiatr
Napływ mas powietrza głównie z kierunku zachodniego, jak również układ
dolin, mają istotny wpływ na kierunki wiatrów. Udział wiatrów z sektora zachodniego
(SW, W, NW) wynosi 32%, wiatrów południowo-wschodnich (SE) – 29 %, a cisz –
18%. Średnia prędkość wiatru dla Miasta Ustroń wynosi 2,2 m/s. Według literatury
największą prędkość osiągają wiatry fenowe – tzw. halne, związane z głębokimi
okładami niżowymi zbliżającymi się od strony zachodniej, podczas gdy od strony
wschodniej dominuje wyż. Ta sytuacja synoptyczna powoduje gwałtowny przepływ
powietrza znad obszarów położonych na południe od Karpat. Po przekroczeniu
bariery geograficznej powietrze spływa gwałtownie wzdłuż zbocza, jednocześnie
ogrzewając się i osuszając. W wyniku czego wiatry fenowe są ciepłe i suche, a ich
prędkość dochodzi do 60 m/s na stokach i 30 m/s w dolinach. Kierunek tych wiatrów
zależy głownie od przebiegu ważniejszych dolin decydujących o spływie powietrza.
Częstotliwość tych wiatrów u podnóża progu Beskidu Śląskiego wynosi aż 47%.
Zachmurzenie i usłonecznienie
Czynnikiem determinującym warunki osłonecznienia/zachmurzenia na danym
obszarze jest położenie w określonym regionie fizyczno-geograficznym. Na terenie
pogórza usłonecznienie jest stosunkowo niewielkie. Średnio na dobę przypadają
tylko 4 godziny ze słońcem (tzn. z bezpośrednim promieniowaniem słonecznym).
W przebiegu rocznym największe usłonecznienie obserwuje się w czerwcu – średnie
wartości usłonecznienia wynoszą dla tego rejonu ok. 3,7 – 4,2 h/d, natomiast
najniższe występują w grudniu, kiedy dzień jest najkrótszy i wynoszą ok. 1,5 h/d.
6.6.
Powietrze atmosferyczne
Na terenie Miasta Ustroń brak jest zakładów, które w sposób dominujący
mogłyby wpłynąć na stan aerosatnitarny środowiska. Głównymi źródłami
zanieczyszczeń powietrza w Mieście Ustroń są procesy spalania w produkcji energii
oraz jej przemianach, spalanie paliw w kotłowniach, procesy spalania w nielicznych
zakładach przemysłowych, procesy produkcyjne, transport drogowy oraz
indywidualne systemy ogrzewania budynków mieszkalnych i obiektów użyteczności
publicznej. Główne masy zanieczyszczeń są transportowane przez masy powietrza
z terenów sąsiednich aglomeracji śląskiej oraz terenów Republiki Czeskiej. Stacja
monitoringu powietrza zlokalizowana została przy ul. Sanatoryjnej 1 (budynek
14
administracyjny Przedsiębiorstwa Uzdrowiskowego Ustroń S.A.) i należy do Sieci
Podstawowej Państwowego Monitoringu Środowiska.
Miejscowość Ustroń znajduje się na terenie strefy śląskiej wchodzącej w skład
Państwowego Monitoringu Środowiska. Istniejący stan zanieczyszczenia powietrza
atmosferycznego dla rejonu lokalizacji inwestycji został podany przez Wojewódzki
Inspektorat Ochrony Środowiska w Katowicach Delegatura w Bielsku-Białej. Dane
zestawiono poniżej.
Tabela 1: Aktualny stan jakości powietrza dla Miasta Ustroń za rok 2012.
Średnie stężenia w 2012 r. [μg/m3]
Miejscowość
SO2
NO2
NOx
Ustroń ul. Sanatoryjna
9
15
19
62
145
Wartość dopuszczalna
-
40
30
-
120
6.7.
O3 (1h) O3 (8h)
Szata roślinna
Zgodnie z podziałem geobotanicznym Polski (Pawłowski, 1977) Miasto Ustroń
jest zlokalizowane w prowincji Górskiej Środkowoeuropejskiej, podprowincji
Karpackiej, działu D - Karpaty Zachodnie, okręgu C – Beskidy. Wśród lasów
pochodzenia antropogenicznego dominujących na badanym obszarze, występują
również zbiorowiska o naturalnym lub prawie naturalnym charakterze. Zachowały się
one najlepiej w obrębie masywu Równicy, Wielkiej Czantorii. Zbiorowiska te to
głównie żyzna buczyna karpacka z dużym udziałem buka, jawora i jesionu, a także
świerka. Lasy na terenie miasta zajmują obszar 2725 ha, co stanowi prawie połowę
powierzchni Miasta Ustroń. Zarządzeniem Dyrektora Generalnego Lasów
Państwowych nr 30 z dnia 1994 roku utworzono Leśny Kompleks Promocyjny „Lasy
Beskidu Śląskiego”. W skład LKP „Lasy Beskidu Śląskiego” weszły 4 nadleśnictwa:
Bielsko, Ustroń, Węgierska Górka i Wisła o łącznej powierzchni lasów 39,8 tysiąca
hektarów. W podszycie oraz w zbiorowiskach nieleśnych występują takie rośliny jak:
paprocie, widłaki, fiołki, goryczki, storczyki. Wśród roślin podlegających ochronie
należy wymienić: wawrzynek wilczełyko, przetacznik górski i żywiec gruczołowaty.
6.8. Świat zwierzęcy
Rozległe kompleksy leśne Beskidu Śląskiego są miejscem występowania wielu
gatunków zwierząt. Najliczniejszą grupę stanowią bezkręgowce. Występują tutaj
rzadki gatunek chrząszcza – nadobnicy alpejskiej oraz rzadkie gatunki motyli
niepylak apollo i niepylak mnemozyny. Gady reprezentowane są przez żmiję
zygzakowatą, jaszczurkę żyworodną oraz jaszczurkę zwinkę. Występuje tutaj
również rzadki gatunek jaszczurki zielonej. Spośród 18 występujących w Polsce
gatunków płazów na obszarze tym spotkać można salamandrę plamistą, kumaka
górskiego, kumaka nizinnego, rzekotkę drzewną oraz kilka gatunków traszek, żab
i ropuch. Ryby reprezentowane są przez pstrąga potokowego. Na obszarze tym
15
występują również duże ptaki drapieżne m.in. myszołów oraz jastrząb. Kuraki
reprezentowane są przez głuszca oraz jarząbka. Do osobliwości przyrodniczych
Miasta Ustroń należy zaliczyć występowanie pluszcza, zimorodka, bociana czarnego,
puchacza, puszczyka.
W lasach położonych na obszarze Miasta Ustroń żyje wiele gatunków zwierząt
jelenie, sarny, dziki, lisy, borsuki, kuny, zające i bażanty. Stan w/w gatunków zwierząt
utrzymują się na podobnym poziomie od kilku lat, mimo że powierzchnia użytków
rolnych stanowiąca częściowo bazę pokarmową systematycznie się zmniejsza.
W Mieście Ustroń obserwuje się również ślady obecności wilka i rysia. Nad rzeką
Wisłą i na stawach rybnych występuje wydra. Rzadziej spotykane są: popielice
i gronostaje. Mniejsze gatunki ssaków reprezentowane są przez ryjówki: aksamitną,
górską i malutką. W jaskiniach żyją nietoperze gacek wielkouch, nocek duży, nocek
wąsaty oraz podkowiec mały.
6.9.
Formy ochrony przyrody
Na terenie Miasta Ustroń występują następujące formy ochrony przyrody, spośród
wymienionych w art. 6. ust. 1 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody
(tekst jedn. Dz. U. z 2013 r., poz. 627):
1. Rezerwat przyrody „Czantoria” o powierzchni 97,71 ha ustanowiony został
zarządzeniem Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa
z dnia 12 listopada 1996 r. (M. P. Nr 75, poz. 676). Ochroną objęto północnozachodni fragment zbocza Wielkiej Czantorii. Rezerwat obejmuje oddziały leśne 52a,
b, c, d; 55a, b, c, d, f, Aa, Ab, Ac, oraz Ad Nadleśnictwa Ustroń – Leśnictwa
Czantoria. Rezerwat utworzony został dla ochrony naturalnych zbiorowisk leśnych
regla dolnego. Dominujące w rezerwacie zespoły roślinne to kwaśna buczyna górska
Luzulo nemorosae-Fagetum, porastająca górne partie stoków, żyzna buczyna
karpacka Dentario glandulosae-Fagetum, zajmująca niższe fragmenty zboczy oraz
jaworzyna karpacka Sorbo-Aceretum carpaticum, występująca na zboczach jaru
Suchego Potoku. W runie leśnym występują rośliny podlegających ochronie
całkowitej lub częściowej: widłak wroniec, widłak jałowcowaty, podkolan zielonawy,
kopytnik pospolity, przytulia wonna, goryczka trojeściowa, parzydło leśne,
naparstnica purpurowa. Największą atrakcją rezerwatu są wiekowe okazy buków,
jesionów i jaworów, osiągające nieraz pomnikowe wymiary. Przez rezerwat prowadzi
szlak turystyczny z Poniwca na szczyt Czantorii Wielkiej, a obrzeżem inny szlak
z Ustronia Polany na turystyczne przejście graniczne i dalej na Stożek. Oba szlaki
stanowią część „ścieżki przyrodniczo – leśnej Czantoria”.
2. Park Krajobrazowy Beskidu Śląskiego, o powierzchni 38 620 ha, utworzony
został rozporządzeniem Wojewody Bielskiego nr 10/98 z dnia 16 czerwca 1998 r.
(Dz. Urz. Woj. Bielskiego z 1998 r., Nr 9, poz. 110), w celu zachowania, popularyzacji
i upowszechniania wartości przyrodniczych, krajobrazowych i kulturowych Beskidu
Śląskiego, w warunkach zrównoważonego rozwoju. Zadaniem parku jest z jednej
strony ochrona przyrody, ochrona krajobrazu przyrodniczego i kulturowego,
a jednocześnie udostępnienie tych walorów społeczeństwu i umożliwienie pełnienia
przez parki również funkcji edukacyjnej, turystycznej i rekreacyjnej. Park obejmuje
swoim zasięgiem najbardziej na zachód wysuniętą część Beskidów Zachodnich.
Poza granicami Miasta Ustroń, park krajobrazowy obejmuje fragmenty następujących
gmin: Bielsko Biała, Brenna, Buczkowice, Goleszów, Istebna, Jaworze, Lipowa,
Milówka, Radziechowy-Wieprz, Szczyrk, Węgierska Górka, Wilkowice i Wisła. Wokół
Parku utworzono strefę ochronną – otulinę, o powierzchni 22 285 ha, obejmującą
16
część obszarów gmin: Bielsko- Biała, Brenna, Buczkowice, Goleszów, Istebna,
Jasienica, Jaworze, Lipowa, Skoczów, Radziechowy-Wieprz, Szczyrk, Ustroń,
Węgierska Górka, Wilkowice i Wisła. Celem utworzenia otuliny jest zachowanie
harmonijnego krajobrazu oraz zabezpieczenie Parku przed szkodliwym
oddziaływaniem czynników zewnętrznych.
Obszar Beskidu Śląskiego charakteryzuje się bardzo urozmaiconą budową
geologiczną. Zasadniczy zrąb górotworu tworzą: warstwy cieszyńskie zbudowane
z łupków i wapieni, warstwy godulskie zbudowane z drobnoziarnistych piaskowców
godulskich oraz warstwy istebniańskie zbudowane z gruboziarnistych piaskowców
i zlepieńców. Dużą atrakcją są występujące tu jaskinie fliszowe o charakterze
szczelinowym, powstałe w rezultacie powierzchniowych ruchów mas skalnych.
Największy obszar Parku zajmuje zlewnia Wisły, niewielka część południowozachodnia usytuowana jest w zlewni Odry. W okolicach Koniakowa przebiega
fragment kontynentalnego działu wodnego. Potoki Czadeczka i Krężelka należą już
do zlewiska Morza Czarnego. Lasy Parku Krajobrazowego Beskidu Śląskiego są
w stopniu znaczącym przekształcone wskutek działalności człowieka. Eksploatacja
lasów, a następnie preferowanie w gospodarce leśnej świerka, doprowadziło do
prawie zupełnego zaniku grądów występujących pierwotnie w piętrze pogórza,
zmniejszenia powierzchni zajmowanych przez dolnoreglowe lasy bukowe oraz
wzrostu areału borów jodłowo-świerkowych oraz świerczyn. W piętrze pogórza,
zbiorowiska leśne spotyka się obecnie wyłącznie w dolinach potoków. Występują tu:
podgórski łęg jesionowy, nadrzeczna olszynka górska oraz dolnoreglowy świerkowy
bór na torfie. Na siedliskach regla dolnego panują obecnie świerczyny wtórnego
pochodzenia. Miejscami spotka się jednak typowe dla tego piętra lasy bukowe.
Buczyny Beskidu Śląskiego reprezentowane są przez dwa zespoły: kwaśną buczynę
górską oraz żyzną buczynę karpacką. Kwaśne buczyny zajmują zwykle
przygrzbietowe partie stoków, miejscami tworząc rozległe, kilkuhektarowe
powierzchnie. Żyzne buczyny występują głównie na stokach o ekspozycji północnej,
północno-wschodniej i wschodniej. Największe i najlepiej zachowane powierzchnie
tego zespołu występują na Buczniku, Czantorii, Szyndzielni i Błatniej. Strome skaliste
stoki porastają jaworzyny. Dość częstym zbiorowiskiem, zwłaszcza w północnej
części Beskidu, jest jaworzyna górska z miesiącznicą trwałą, natomiast rzadziej
spotyka się fragmentarycznie wykształcone płaty jaworzyny karpackiej. Wyższe
partie regla dolnego porasta dolnoreglowy bór jodłowo-świerkowy. Areał tego zespołu
został znacznie powiększony, w stosunku do stanu pierwotnego, wskutek gospodarki
leśnej, preferującej nasadzenia świerka. Licznie reprezentowane są ssaki w tym
między innymi kopytne: jeleń, sarna i dzik. Z mniejszych gatunków należy wymienić
zimujące w jaskiniach nietoperze gacek wielkouch, nocek duży, nocek wąsaty,
podkowiec mały oraz bardzo pożyteczne owadożerne ryjówki: aksamitna, malutka
i górska. Lista ssaków Beskidu Śląskiego zamyka się liczbą około 35 gatunków.
Gady Beskidu Śląskiego najliczniej reprezentowane są przez jaszczurki zwinkę
i żyworodną oraz żmiję zygzakowatą, zaskrońca i padalca. Z 18 spotykanych
w Polsce płazów, na obszarze Beskidu Śląskiego występuje 13 gatunków, np.
salamandra plamista, kumak górski, czy traszka karpacka. Badania ryb dorzecza
górnej Wisły wykazały występowanie 12 gatunków, przy czym najpospolitszy jest
tutaj pstrąg potokowy.
3. Obszar NATURA 2000 Beskid Śląski (PLH 240005), jest obszarem
wyznaczonym na podstawie dyrektywy siedliskowej - Dyrektywy Rady 92/43/EWG
z dnia 21 maja 1992 roku w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej
fauny i flory (Dz. U. UE L 206/7 z 22 lipca 1992 r., z późn. zm.). Obszar ten został
17
oficjalnie ustanowiony decyzją Komisji Europejskiej z dnia 10 stycznia 2011 r.,
w której zawarto zaktualizowany wykaz terenów mających znaczenie dla Wspólnoty,
składających się na alpejski region biogeograficzny (Dz. Urz. UE L 33 z dnia 8 lutego
2011 r.). Obszar o powierzchni 26 158,59 ha, położony jest w masywie Beskidu
Śląskiego, z niewielkimi fragmentami w obrębie Pogórza Śląskiego i Kotliny
Żywieckiej. W granicach Miasta Ustroń, przedmiotowy obszar Natura 2000 obejmuje
masyw Małej i Wielkiej Czantorii, a także pasmo Lipowskiego Gronia i północne stoki
Równicy. Większość powierzchni rozpatrywanego obszaru naturowego zawiera się
w granicach Parku Krajobrazowego Beskidu Śląskiego, jak również Leśnego
Kompleksu Promocyjnego „Lasy Beskidu Śląskiego”. Tereny wchodzące w skład
obszaru Natura 2000 w ok. 80% należą do Skarbu Państwa (głównie w zarządzie
LP), pozostałą część stanowią tereny prywatne, gminne i wspólnot gruntowych.
Trzon obszaru tworzą dwa pasma górskie: Czantorii i Stożka oraz Baraniej Góry,
zbudowane głównie z piaskowca godulskiego. Występuje tu szereg malowniczych
form skalnych, takich jak: progi i wodospady w dolinach potoków, liczne formy
skałkowe oraz różnorodne formy osuwiskowe powierzchniowe i podziemne. Lasy, to
głównie wtórne monokultury świerkowe. Naturalny las jodłowo-bukowo-świerkowy
w wieku ok. 200 lat zachował się tylko na północno-zachodnich stokach Baraniej
Góry. Tereny położone na Pogórzu Śląskim i w Kotlinie Żywieckiej są miejscem
występowania bardzo rzadkich w regionie muraw kserotermicznych. W granicach
obszaru sieci Natura 2000 i jednocześnie granicach Miasta Ustroń zlokalizowany jest
leśny rezerwat przyrody „Czantoria”, o powierzchni 97,71 ha.
Specjalny Obszar Ochrony (SOO) „Beskid Śląski” posiada duże znaczenie dla
zachowania bioróżnorodności. Zidentyfikowano tu 16 typów siedlisk z Załącznika I
Dyrektywy Rady 92/43/EWG, z czego istotnymi typami siedliskowymi
przedmiotowego obszaru Natura 2000, w granicach administracyjnych Miasta Ustroń,
są: kwaśne buczyny Luzulo-Fagenion (kod: 9110), żyzne buczyny Dentario
glandulosae-Fagenion (9130), górskie jaworzyny ziołoroślowe
Aceri-Fagetum (9140), grąd subkontynentalny Tilio-Carpinetum (9170), dolnoreglowy
bór jodłowo-świerkowy (dolnoreglowa forma siedliska 9140); lasy jaworowe
z miesiącznicą trwałą Lunario-Aceretum (9180) murawy bliźniczkowe Nardion – płaty
bogate florystycznie (6230), ziołorośla górskie Adenostylion alliariae i ziołorośla
nadrzeczne Convolvuletalia sepium (6430), niżowe i górskie świeże łąki użytkowane
ekstensywnie Arrhenatherion elatioris (6510).
W obszarze Natura 2000 Beskid Śląski odnotowano szereg gatunków o znaczeniu
wspólnotowym, w tym 16 gatunków ptaków wymienionych w Załączniku I Dyrektywy
Rady 79/409/EWG oraz 23 gatunki roślin i zwierząt, wymienione w Załączniku II
Dyrektywy Rady 92/43/EWG. Wśród gatunków notowanych na terenie Miasta Ustroń,
mających znaczenie wspólnotowe wymienić można m.in. minoga strumieniowego,
kumaka górskiego, traszkę karpacką, bociana czarnego, puszczyka uralskiego,
zimorodka, gąsiorka, wydrę czy rysia. Zgodnie z opracowanym Standardowym
Formularzem Danych dla obszaru Natura 2000.
„Beskid Śląski”, najbardziej intensywny wpływ powodowany działalnością człowieka
wywiera narciarstwo oraz turystyka piesza, rowerowa i zmotoryzowana, które
w zależności od formy, miejsca i czasu w jakim następują, mogą oddziaływać
negatywnie, bądź pozostawać neutralne. Nieco mniejszą intensywność negatywnego
oddziaływania obserwuje w aspekcie postępującej, rozproszonej zabudowy, ruchu
pojazdów zmotoryzowanych, zanieczyszczeń pyłowo-gazowych powietrza, polowań
oraz niewłaściwej regulacji koryt rzecznych.
18
Pozytywny wpływ działalności człowieka w obrębie przedmiotowego obszaru Natura
2000 przejawia się ekstensywnym wypasem i koszeniem łąk, jak również działaniami
o charakterze przyrodniczo-edukacyjnym.
Do głównych zagrożeń przedmiotowego obszaru zalicza się zanieczyszczenie
powietrza (w tym transgraniczne z terenów Republiki Czeskiej) oraz zbyt intensywny
rozwój turystyki i zabudowy rekreacyjnej.
4. Pomniki przyrody, które na terenie Miasta Ustroń mają charakter pojedynczych
tworów przyrody żywej, mających wartość naukową, kulturową, historycznopamiątkową i krajobrazową oraz odznaczających się indywidualnymi cechami,
wyróżniającymi je wśród innych tworów. Na obszarze Miasta Ustroń ustanowiono
dotychczas następujące pomniki przyrody:
Tabela 2: Zestawienie obiektów objętych ochroną indywidualną w na terenie miasta
Ustroń.
Data
Rodzaj pomnika
Obwód Wys.
Położenie pomnika
utworzenia
przyrody
/cm/
/m/
30.06.1954 r.
Dąb szypułkowy
626
28
ul. Kreta 24
30.06.1954 r.
Dąb Sobieskiego
645
30
ul. Daszyńskiego 54
30.06.1954 r.
30.06.1954
23.10.1958 r.
10.11.1962 r.
Lipa drobnolistna
Lipa drobnolistna
Dąb szypułkowy
Lipa drobnolistna
457
357
397
585
27
14
29
30
03.12.1980 r.
Dąb szypułkowy
450
32
03.09.1997 r.
Jesion wyniosły
929
28
30.01.2014 r.
Buk pospolity
410
40
ul. Skoczowska 94
ul. Skoczowska 94
ul. Lipowska 16
ul. Drozdów 96a
ul.
Obrzeżna
za
cmentarzem
komunalnym
ul. Daszyńskiego 51
Zachodni stok góry
Beskidek
5. Ochrona gatunkowa ma na celu zapewnienie przetrwania w należytym stanie
dziko występujących rzadkich, endemicznych, podatnych na zagrożenia
i zagrożonych wyginięciem gatunków roślin, zwierząt i grzybów oraz ich siedlisk
i ostoi, a także zachowanie różnorodności gatunkowej i genetycznej. W Mieście
Ustroń występuje szereg roślin i zwierząt, które umieszczone są na listach prawnie
chronionych gatunków. Ich skupienia notowane są głównie na terenach
wchodzących w skład ww. powierzchniowych form ochrony, w nieco większym
rozproszeniu część z gatunków chronionych spotkać można na pozostałym obszarze
gminy. Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 5 stycznia 2012 r.
w sprawie ochrony gatunkowej roślin (Dz. U. z 2012 r., poz. 81) na terenie Miasta
Ustroń stwierdzono występowanie następujących gatunków roślin objętych ochroną
gatunkową:
Ochrona ścisła:
• Buławnik wielkokwiatowy Cephalanthera damasonium
• Centuria pospolita Centaurium erythraea
• Cis pospolity Taxus baccata
• Ciemiężyca zielona Veratrum lobelianum
• Dziewięćsił bezłodygowy Carlina acaulis
19
• Gnieźnik leśny Neottia nidus-avis
• Goryczka trojeściom Gentiana asclepiadea
• Goryczuszka orzęsiona Gentianella ciliata
• Kruszczyk błotny Epipactis palustris
• Kruszczyk szerokolistny Epipactis helleborine
• Kukułka szerokolistna Dactylorhiza majalis
• Kukułka Fuchsa Dactylorhiza Fuchsie
• Kukułka plamista Dactylorhiza maculata
• Lilia złoto głów Lilium martagon
• Listera jajowata Listera ovata
• Mieczyk dachówkowaty Gladiolus imbricatus
• Naparstnica zwyczajna Digitalis grandiflora
• Orlik pospolity Aquilegia vulgaris
• Paprotka zwyczajna Polypodium vulgare
• Paprotnik kolczysty Polistychum aculeatum
• Parzydło leśne Aruncus sylvestris
• Pióropusznik strusi Matteucia struthiopteris
• Podkolan biały Platanthera bifolia
• Podrzeń żebrowiec Blechnum spicant
• Przylaszczka pospolita Hepatica nobilis
• Rojownik pospolity Jovibarba sobolifera
• Skrzyp olbrzymi Equisetum telmateia
• Storczyk blady Orchis pallens
• Storczyk męski Orchis mascula
• Śnieżyczka przebiśnieg Galanthus nivalis
• Wawrzynek wilczełyko Daphne mezereum
• Widłak goździsty Lycopodium clavatum
• Widłak jałowcowaty Lycopodium annotinum
• Widłak wroniec Huperzia selago
• Zimowit jesienny Colchicum autumnale
Ochrona częściowa:
• Barwinek pospolity Vinca minor
• Bluszcz pospolity Hedera helix
• Kalina koralowa Viburnum opulus
• Konwalia majowa Convallaria majalis
• Kopytnik pospolity Asarum europaeum
• Kruszyna pospolita Frangula alnus
• Pierwiosnka lekarska Primula elatior
• Rokietnik pospolity Pleurozium schreberi
• Przytulia wonna Galium odoratum
• Wilżyna ciernista - Ononis spinosa
6. Korytarze ekologiczne, definiowane są w ustawie z dnia 16 kwietnia 2004 r.
o ochronie przyrody jako „obszary umożliwiający migrację roślin, zwierząt lub
grzybów”. Do najważniejszych funkcji korytarzy ekologicznych zalicza się:
• zmniejszenie stopnia izolacji poszczególnych płatów siedlisk i ułatwianie
przemieszczania się organizmów pomiędzy nimi, a co za tym idzie zwiększenie
prawdopodobieństwa kolonizacji izolowanych płatów;
• zwiększenie przepływu genów pomiędzy płatami siedlisk zapobiegające utracie
różnorodności genetycznej oraz przeciwdziałające depresji wsobnej;
20
•
obniżenie śmiertelności, szczególnie wśród osobników młodych, wypartych
z płatów dogodnych siedlisk wskutek zachowań terytorialnych.
Ponadto korytarze ekologiczne zapewniają również integralność sieci obszarów
chronionych, w tym obszarów NATURA 2000. Miasto Ustroń, z uwagi na położenie
w obrębie zalesionych dwóch pasm górskich Beskidu Śląskiego, przeciętych
południkowo doliną rzeki Wisły, w naturalny sposób predysponowana jest do roli
korytarza migracyjnego, zarówno gatunków leśnych, jak i związanych z ciekami
wodnymi. Zgodnie z koncepcją korytarzową sieci ECONET, rozwiniętą
i zmodyfikowaną poprzez opracowania Centrum Dziedzictwa Przyrody Górnego
Śląska w Katowicach, północna część szeroko ujętej doliny Wisły, w obrębie której
znajdują się dzielnice: Lipowiec i Hermanice – stanowi fragment korytarza
ekologicznego o znaczeniu międzynarodowym („Górna Wisła” o kodzie 26m),
natomiast pozostała część Miasta Ustroń, wchodzi w skład węzła sieci ECONET
o znaczeniu krajowym („Beskid Śląski” o kodzie 29K).
Korytarz „Górna Wisła” jest korytarzem charakteryzującym się dużym udziałem
użytków zielonych i zapewniającym łączność z obszarami węzłowymi strefy
krajobrazowej pogórzy karpackich.
Węzeł „Beskid Śląski” zlokalizowany jest w strefie krajobrazowej Karpat,
pokrywającej się z zasięgiem VIII Krainy Karpackiej wg regionalizacji
przyrodniczoleśnej. Autorzy „Strategii wdrażania sieci ECONET w Polsce”, jako
główne zagrożenia dla tego obszaru podają: szkodniki owadzie atakujące lasy
świerkowe,
rozwój
i
rozprzestrzenianie
się
patogenicznych
grzybów,
zanieczyszczenia gazowe dwutlenkiem siarki SO2 i wywoływane tym procesy
chorobowe drzew (m.in. defoliacja), nadmierny ruch turystyczny (obszar ten
zaklasyfikowany został jako „popularny obszar górski o znacznym natężeniu ruchu
turystycznego”) oraz ekspansje nie do końca kontrolowanej zabudowy letniskowej.
Według autorów „Strategii...” na terenie obszaru 29K propagowany winien być rozwój
agroturystyki, będącej współczesnym odpowiednikiem prywatnej gospodarki
wczasowej, mającej w tym rejonie stuletnią tradycję. Sposób zagospodarowania
doliny rzeki Wisły, stanowiącej korytarz ekologiczny o randze ponadregionalnej
(łącznik pomiędzy obszarem Beskidu Śląskiego, a terenem Pogórza Śląskiego),
powinien umożliwić pełnienie przez nią funkcji biotycznej, hydrologicznej
i wentylacyjnej. Należy zachować istniejące enklawy zieleni w dolinie rzecznej, nie
dopuszczając do ich zabudowy.
Obszar Beskidu Śląskiego uważany jest za obszar węzłowy dla ssaków kopytnych
i części ssaków drapieżnych (Pierużek-Nowak, Mysłajek 2007). Wśród
zidentyfikowanych zagrożeń dla tego obszaru węzłowego, prowadzących do
rozczłonkowania lub zmniejszenia powierzchni zwartych kompleksów leśnych
wymienia się:
• planowany rozwój ośrodków narciarskich i dróg przecinających kompleksy leśne,
• intensyfikację ruchu kołowego na drodze Szczyrk-Wisła-Ustroń oraz WisłaIstebna,
• budowę i oddziaływanie ze strony drogi S-69 wzdłuż wschodnich granicy obszaru
Beskidu Śląskiego
• rozwój rekreacyjnego użytkowania dróg leśnych i szlaków turystycznych przez
samochody terenowe, motocykle crossowe i quady,
• zabudowę enklaw śródleśnych, prowadzącą do utraty bioróżnorodności
gatunkowej i siedliskowej.
21
7. UWARUNKOWANIA
WYNIKAJĄCE
I FUNKCJONOWANIA ŚRODOWISKA
ZE
STANU
Specyficzne położenie Miasta Ustroń w układzie geograficzno-przyrodniczym
wpływa bezpośrednio i pośrednio na stan jakość i sposób wykorzystania zasobów
przyrodniczych. Jednym z podstawowych czynników wpływających na atrakcyjność
Miasta Ustroń jest stan i jakość środowiska oraz stan zachowania ekosystemów
naturalnych i półnaturalnych, a w tym lokalizacja miasta, specyficzny krajobraz
o charakterze górzystym, atrakcyjne ukształtowanie terenu sprzyjające uprawianiu
wielu form turystki i rekreacji, a także lokalizacja w dolinie rzeki Wisły stanowiącej oś
miasta i ciekawy element krajobrazowy.
Ocena stanu zachowania funkcjonalności ekosystemów przyrodniczych, w tym
głównie ekosystemów leśnych w obrębie Miasta Ustroń wypada pomyślnie. Znaczna
część obszaru miasta została włączona do systemu obszarów o wysokiej wartości
przyrodniczej Rezerwat przyrody „Czantoria”, Park Krajobrazowy Beskidu Śląskiego
objęty również ochroną w postaci sieci Natura 2000, Leśny Kompleks Promocyjny
Beskidu Śląskiego oraz liczne pomniki przyrody.
Wskaźniki zanieczyszczenia poszczególnych elementów środowiska są dostateczne,
jednakże ze względu na uzdrowiskowy charakter Miasta Ustroń nie są w pełni
zadowalające. Badania monitoringowe powietrza atmosferycznego wykazują
znaczne stężenia tlenków azotu i ozonu.
Stężenia te wzrastają znacznie w okresie grzewczym. Źródłem emisji są głównie
indywidualne piece grzewcze – źródła komunalne oraz środki komunikacji – ruch
samochodowy. Położenie Miasta Ustroń w dolinie Wisły utrudnia dodatkowo warunki
wentylacji w obszarze ścisłego centrum i najbliższych okolic.
8. OCENA ODPORNOŚCI NA DEGRADACJĘ I ZDOLNOŚCI
REGENERACYJNE ŚRODOWISKA
Odporność środowiska na degradację wiąże się z nasileniem i czasem
antropopresji, a także ze stanem i jakością komponentów środowiska występujących
na analizowanym obszarze. Dotyczy to przede wszystkim jakości gleb, wód
gruntowych i podziemnych, powietrza, warunków klimatycznych, a także ilości
opadów atmosferycznych oraz prędkości i kierunków wiatrów. Najwrażliwszymi
elementami ekosystemu są te, dla których stan zanieczyszczenia lub pojemność
środowiskowa znacznie przekraczają wartości dopuszczalne lub są bliskie
wyczerpania. W kontekście analizy aktualnego stanu środowiska naturalnego oraz
zanieczyszczenia poszczególnych komponentów należy zwrócić szczególną uwagę
na takie aspekty jak:
• zanieczyszczenie powietrza atmosferycznego, w tym głównie przez źródła
komunalne tzw. niska emisja pyłu, związków azotu i siarki,
• zanieczyszczenie wód powierzchniowych poprzez zrzuty ścieków socjalnobytowych, komunalnych oraz wód opadowych z obszarów utwardzonych
(głównie dróg),
• obciążenie ekosystemów przyrodniczych powodowane przez intensywną
turystykę i rekreację.
W.w. obszary wymagają pilnych działań w celu zmniejszenia presji oraz
doprowadzenia do właściwego stanu funkcjonalnego. Ze względu na to, że większa
część planowanych działań dotyczy obszaru ścisłej zabudowy miejskiej lub jest
22
ograniczona do istniejącej infrastruktury komunalnej lub turystycznej, należy ocenić
odporność poszczególnych elementów środowiska występujących w zasięgu
oddziaływania tych działań jako wysoką.
9. ISTNIEJĄCE PROBLEMY OCHRONY ŚRODOWISKA
Wśród istniejących i potencjalnych problemów ochrony środowiska w Mieście
Ustroń, wymienić należy m. in.:
• zanieczyszczenia wód podziemnych i powierzchniowych ze źródeł komunalnych,
• niska emisja w okresie zimowym, indywidualne sposoby ogrzewania zabudowy
mieszkaniowej,
• przekształcenia terenu, związane z budową dróg i zagospodarowaniem
obszarów z zabudową mieszkaniową,
• zanieczyszczenia komunikacyjne, pochodzące z pojazdów spalinowych
(powodując m. in. skażenia gleb i prowadząc do ich degradacji),
• niewystarczający stopień świadomości ekologicznej mieszkańców i aktywizacji
lokalnej społeczności w działania na rzecz zrównoważonego rozwoju.
Opracowywany dokument odnosi się głównie do obszaru Miasta Ustroń – terenu
silnie przekształconego z rozwiniętą zabudową miejską w centrum oraz rozproszoną
zabudową mieszkaniową i mieszkalno-usługową na obrzeżach. Dla obszarów tych
najistotniejsze jest zachowanie wartości przyrodniczych, krajobrazowych
i kulturowych z jednoczesnym rozwojem i modernizacją infrastruktury
komunikacyjnej, edukacyjnej, użyteczności publicznej oraz sportowo-rekreacyjnej.
W ujęciu problemów ochrony środowiska najistotniejsze jest zapewnienie
różnorodności biologicznej, ograniczenie zanieczyszczeń przenikających do wód
powierzchniowych i podziemnych oraz powietrza. Konieczne są także działania na
rzecz edukacji ekologicznej i wzrostu świadomości lokalnej społeczność o znaczeniu
zagadnień ochrony środowiska dla dalszego rozwoju miasta i poprawy życia jego
mieszkańców.
9.1.
ZAGROŻENIA
ŚRODOWISKA
MIASTA USTROŃ
PRZYRODNICZEGO
9.1.1. Środowisko wodne
Głównym zagrożeniem dla wód powierzchniowych jest nieuporządkowana
gospodarka ściekowa w szczególności w sektorze komunalnym. Dotyczy to również
zanieczyszczeń, które powstają w wyniku prowadzonej działalności rolniczej,
a w szczególności hodowli zwierząt. Ponadto na jakość wody wpływa także tzw.
spływ powierzchniowy z użytków rolnych, który to zawiera znaczne ilości
zanieczyszczeń mineralnych (nawozy mineralne, nawozy organiczne, pestycydy),
szczególnie azotanów. Powoduje to podniesienie tzw. żyzności wód, co prowadzi do
eutrofizacji wód, w szczególności wód stojących.
Ponadto innymi potencjalnymi źródłami zanieczyszczeń wód, w szczególności
wód podziemnych, mogą być:
- nieodpowiednio zabezpieczone dawne składowiska odpadów
komunalnych lub miejsca nielegalnego składowania odpadów;
23
-
nieodpowiednio zabezpieczone stacje paliw, magazyny produktów
ropopochodnych, chemicznych, itp.;
hodowlane fermy zwierząt;
ścieki wprowadzane do gleby poprzez nieszczelne szamba,
niewłaściwe eksploatowanie przydomowych oczyszczalni ścieków,
nieczynne lub niewłaściwie zabezpieczone studnie wiercone.
Z uwagi na duży poziom zaawansowania, na terenie Miasta Ustroń, działań
mających na celu zapewnienie właściwej gospodarki ściekowej, najistotniejsze dla
zanieczyszczenia wód powierzchniowych wydają się źródła obszarowe,
a szczególnie spływ zanieczyszczeń z obszarów użytkowanych rolniczo.
Do działań zmierzających do poprawy jakości wód na terenie miasta
w pierwszej kolejności należy zaliczyć kontynuację działań zmierzających do
uporządkowania gospodarki ściekowej, przede wszystkim w miejscowościach
położonych w sąsiedztwie rzeki Wisły wraz z jej dopływami; jak również właściwe
i racjonalne gospodarowanie gruntami rolnymi, szczególnie ich chemicznym
nawożeniu.
9.1.2. Środowisko powietrza atmosferycznego
Charakter nieuporządkowany wykazuje tzw. „niska emisja” powstająca
w kotłowniach indywidualnych w budynkach jednorodzinnych, co potwierdzają
przeprowadzone badania. Wykazują one podwyższoną wartość zanieczyszczeń
w sezonie grzewczym. Związane jest to ze stosowaniem paliw stałych – głównie
węgla, oraz złym stanem technicznym kotłów, a co za tym idzie nieprawidłowo
prowadzonym procesem spalania.
W celu ograniczenia zjawiska zanieczyszczenia powietrza z tzw. „niskiej emisji”
w roku 2007 uruchomiony został program udzielania dotacji na realizacje
przedsięwzięć związanych z zamianą tradycyjnych systemów grzewczych na
instalacje zasilane paliwami mniej szkodliwymi dla środowiska oraz z zastosowaniem
ekologicznych kotłów (posiadających stosowne certyfikaty). Pierwsze inwestycje
dofinansowane przez Miasto Ustroń realizowane były w latach 2007 do 2010.
Następnie program ograniczenia niskiej emisji został uruchomiony ponownie w roku
2012 co jest właściwym kierunkiem działań w tym zakresie. Ma to na celu
ograniczenie emisji zanieczyszczeń, głównie pyłów z tzw. „niskiej emisji”.
Niekorzystnym zjawiskiem wpływającym na jakość powietrza atmosferycznego są
szczególnie na początku i na końcu sezonu grzewczego przypadki spalania
w paleniskach domowych odpadów (tworzywa sztuczne, tekstylia, gum, itp.).
W wyniku takich niepożądanych działań do powietrza emitowane są różnorodne
zanieczyszczenia, w tym związki rakotwórcze (m.in. dioksyny i furany). Spalanie
odpadów jest zabronione w instalacjach do tego nieprzystosowanych tak więc
wymaganym kierunkiem działań jest prowadzenie akcji edukacyjnych
i informacyjnych. Winny się one przyczynić do kształtowania właściwych zachowań
mieszkańców Miasta Ustroń w przedmiotowym zakresie. Ponadto wprowadzony od
1 lipca 2013 r. system gospodarowania odpadami komunalnymi powinien zapobiec
niewłaściwemu postępowaniu z odpadami powstającymi w gospodarstwach
domowych.
24
Komunikacyjne źródła zanieczyszczeń stanowi: droga krajowa 81 oraz 941, a także
sieć dróg powiatowych i gminnych.
Emisje komunikacyjne ze względu na zmienne natężenie ruchu cechuje się dużą
nierównomiernością zarówno w ciągu doby jak i w ciągu roku. Systematycznie
prowadzone są działania remontowe dróg gminnych - działania zmierzające do
poprawy płynności ruchu co ma prowadzić do obniżenia emisji komunikacyjnej.
9.1.3. Zanieczyszczenie środowiska glebowego
Potencjalnym źródłem zanieczyszczeń gleby na terenie Miasta Ustroń jest dawne
składowisko odpadów, ponadto:
- wprowadzane do gleby zanieczyszczone ścieki komunalne w szczególności
z nieszczelnych szamb,
- chemizacja rolnictwa (nadmierne stosowanie nawozów sztucznych,
pestycydów),
- emisje do atmosfery zanieczyszczeń gazowych i pyłowych,
- zlokalizowane na terenie Miasta Ustroń stacje paliw, magazyny substancji
chemicznych itp.
9.1.4. Zanieczyszczenie środowiska hałasem
Głównym źródłem zanieczyszczenia środowiska hałasem na terenie Miasta Ustroń
jest hałas komunikacyjny. Najbardziej uciążliwe są pojazdy ciężkie, z których 80%
emituje hałas o poziomie większym niż 80 dB, z czego 40% o poziomie większym niż
85 dB przy dopuszczalnej wartości w otoczeniu budynków mieszkalnych do 50dB
w porze nocnej.
Wartości dopuszczalne poziomu dźwięku określa szczegółowo Rozporządzenie
Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2007 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów
hałasu w środowisku. Oceniając klimat akustyczny należy brać pod uwagę również
higieniczny aspekt wpływu hałasu na człowieka, kiedy przekroczenie poziomów
progowych powodować może ryzyko utraty zdrowia. Państwowy Zakład Higieny
opracował na podstawie badań ankietowych skale subiektywnej uciążliwości hałasu
komunikacyjnego przyjmując wartości:
Mała uciążliwość LAeq<52 dB, średnia uciążliwość 52< LAeq<62 dB, duża uciążliwość
63< LAeq<70 dB, bardzo duża uciążliwość LAeq>70 dB. Można stwierdzić, że nawet
hałas przemysłowy nie będzie w przyszłości stwarzał tak dużych problemów jak
wzrastający hałas komunikacyjny. Systemy lokalizacji nowych inwestycji
i sporządzania ocen ich oddziaływania na środowisko, a także kontrolowanie
i egzekucji nałożonych kar pozwalają na znaczne ograniczenie zasięgu
rozprzestrzeniania się tego rodzaju hałasu. Ważne jest również to, że dla źródeł
hałasu przemysłowego ze względu na ich stałe źródła i stosunkowo niewielkie
wymiary istnieje wiele prostych możliwości ograniczenia emisji do środowiska
poprzez skuteczne zastosowanie skutecznych rozwiązań technicznych np. tłumiki,
obudowy dźwiękochłonne, zwiększenie izolacyjności akustycznej ścian czy stolarki
okiennej pomieszczeń, w których pracują hałasujące maszyny. Wyraźnie
narastającym problemem zwłaszcza na terenach położonych wzdłuż drogi KatowiceWisła jest natomiast hałas komunikacyjny. Uciążliwość dla ludności i środowiska
związana z tym rodzajem hałasu wyraźnie wzrosła wraz ze wzrostem presji
motoryzacji wiążącego gęstość sieci drogowej, natężenie ruchu i potencjalną liczbę
ludności narażoną na oddziaływanie ze strony transportu. Efekty stosowanych
25
środków technicznych zmierzających do przeciwdziałania temu zjawisku są
niezadawalające. Niewielkie są możliwości w zakresie obniżenia poziomu hałasu
emitowanego przez pojazdy dotyczą jedynie zmiany stanu nawierzchni dróg
i poprawy płynności ruchu.
9.1.5. Poważne awarie przemysłowe
Największe zagrożenie występujące na terenie Miasta Ustroń jest związane
z funkcjonowaniem stacji paliw płynnych i gazowych gdzie gromadzone są znaczne
ilości substancji niebezpiecznych. Innym istotnym zagrożeniem jest możliwość
wystąpienia awarii wskutek wypadków drogowych głównie na drodze wojewódzkiej
nr 941 relacji Wisła-Skoczów, spowodowanej rozszczelnieniem cystern i wyciekami
niebezpiecznych substancji, które mogą być przewożone tą drogą. Zagrożenie takie
jest związane również z przebiegiem przez centrum miasta linii kolejowej.
9.1.6. Zagrożenie powodzią
Gęsta sieć rzeczna na całym obszarze Miasta Ustroń, przy przewadze krótkich
cieków o znacznych spadkach, stanowi z jednej strony o atrakcyjności terenu,
z drugiej zaś stwarza okresowo zagrożenia powodziowe, wynikające ze znacznej
dynamiki wód powierzchniowych. Z uwagi na ten fakt, w miarę możliwości, w górnych
odcinkach cieków powinny być zlokalizowane zbiorniki małej retencji, zaś koryta rzek
powinny być odpowiednio zabezpieczone poprzez korekcję progową i wzmocnienia
brzegów. Usytuowany w rejonie Wisła Czarne zbiornik retencyjny zwany Jeziorem
Czerniańskim spełnia funkcję przeciwpowodziową. Pojemność powodziowa
szacowana jest na 2,2 – 2,9 mln m3.
9.1.7. Zagrożenie pożarem
Najwięcej pożarów powstaje przez nieostrożność osób dorosłych oraz z powodu
wad urządzeń i instalacji elektrycznych. Zagrożenia w Mieście Ustroń wynikają
głównie z typowych zagrożeń występujących w rolnictwie, zagrożenia
charakterystyczne dla przemysłu i aglomeracji miejskiej występują jedynie w centrum
miasta i Nierodzimiu.
Jako istotne źródła zagrożenia pożarowego zostały zakwalifikowane również lasy, co
wynika z dużego ruchu turystycznego na znaczącym obszarze leśnym.
Zagrożenie pożarowe stwarzają również stacje i dystrybutory paliw płynnych
i gazowych.
9.1.8. Zagrożenia skażeniem środowiska
Przez teren Miasta Ustroń przewożone są różne materiały niebezpieczne.
Szczególne zagrożenie może wystąpić dla obiektów użyteczności publicznej
i zamieszkania zbiorowego zlokalizowanych w bezpośrednim otoczeniu dróg
transportu tego typu materiałów.
Transport drogowy jest zagrożeniem dla środowiska przyrodniczego,
atmosferycznego i akustycznego. Dodatkowo w przypadku awarii (uszkodzenia)
26
cystern lub w następstwie katastrofy drogowej istnieje realne zagrożenie zdrowia
ludności i skażenia środowiska wokół wymienionych tras przewozu.
Emisja spalin ze środków transportu stanowi zagrożenie dla fauny i flory.
Szczególnie narażone są tu organizmy o słabej odporności na nie tj. glony, grzyby
i porosty.
Oddziaływanie to prowadzi do osłabienia, a nawet zahamowania procesów
prowadzonych przez te organizmy, m.in. obniżenie żyzności, odkażania gleby przez
glony. Osłabieniu ulega stan zdrowotności roślin – zanieczyszczenia powietrza
powodują u drzew zahamowanie przyrostu drewna i obniżenie jego wartości, ponadto
zmniejszają odporność na choroby i szkodniki. Największa wrażliwość roślin na
zanieczyszczenia następuje od późnej wiosny do lata. Jeżeli droga przebiega przez
obszary leśne, pola i łąki stanowiące miejsca występowania wielu gatunków fauny
najbardziej narażona na negatywne oddziaływanie drogi jest fauna skrajów obszarów
zalesionych. Niebezpieczeństwo kolizji występuje w czasie przemieszczania się
zwierząt i płazów na siedliska położone po przeciwnej stronie pasa drogowego
(w okresie godowym, przy poszukiwaniu pożywienia itp.) stanowi to jedną z przyczyn
zmniejszania się liczebności fauny, jednocześnie stwarza zagrożenie dla ruchu na
drodze. Problem nasila się ze wzrostem natężenia ruchu.
9.1.9. Zanieczyszczenie
elektromagnetycznym
środowiska
promieniowaniem
Wśród zidentyfikowanych szkodliwych dla zdrowia rodzajów promieniowania
będących wynikiem działalności człowieka wyróżnia się promieniowanie jonizujące
i promieniowanie niejonizujące. Głównymi potencjalnymi źródłami zanieczyszczenia
środowiska promieniowaniem elektromagnetycznym są: elektromagnetyczne linie
napowietrzne wysokiego napięcia, stacje radiowe i telewizyjne, łączność radiowa,
telefonia komórkowa itp., stacje radiolokacji i radionawigacji, obecność w środowisku
radionuklidów naturalnych (promieniowanie jonizujące), radionuklidów pochodzenia
sztucznego, powstałych w wyniku działalności człowieka (np. w diagnostyce
medycznej).
Na terenie Miasta Ustroń występują: pola elektromagnetyczne wytwarzane przez
stacje bazowe telefonii komórkowej oraz inne urządzenia głównie nadajniki radiowotelewizyjne.
9.1.10. Zagrożenia geologiczne
Obszary zagrożone osuwaniem mas ziemnych są wyznaczone w dokumentach
z zakresu planowania przestrzennego Miasta Ustroń na podstawie aktualnych map
geologicznych i materiałów Geologa Powiatowego. Należą do nich tereny zarówno
już istniejących osuwisk aktywnych jak i ustabilizowanych. Istniejące potencjalne
obszary zagrożeń, predysponowane do powstania osuwisk są zidentyfikowane.
9.1.11. Zagrożenia zewnętrzne dla środowiska
Potencjalnym źródłem zanieczyszczenia środowiska Miasta Ustroń mogą być
zdarzenia powstałe poza terenem miasta. Dotyczy to przede wszystkim
zanieczyszczeń napływających z powietrzem nad teren miasta tzw. imisją, w tym
zanieczyszczenia transgraniczne z rejonu Trzyńca w Republice Czeskiej,
27
zanieczyszczenia wód w szczególności powierzchniowych, oraz zdarzeń losowych
wywołanych poważnymi awariami.
Do zagrożeń zewnętrznych należy dodać także potencjalne zagrożenia
zanieczyszczenia środowiska niepożądanym promieniowaniem np. jonizującym
powstałym w wyniku awarii elektrowni atomowych zlokalizowanych w sąsiednich
państwach.
9.2.
Analiza i ocena stanu środowiska
Miasto Ustroń jest ośrodkiem o niewielkim zagrożeniu higieny atmosfery
w zakresie emisji pyłowych i gazowych. Zwiększa się udział zanieczyszczeń
komunikacyjnych. Wpływa na to szybki rozwój motoryzacji, nieprzystosowanie sieci
dróg, a także położenie Miasta Ustroń na szlaku komunikacyjnym do gmin Wisła
i Istebna.
Stan czystości rzeki Wisły pomimo wielu inwestycji w infrastrukturę ochrony
środowiska nadal kształtuje się na ponadnormatywnym poziomie zarówno w obrębie
wskaźników fizyczno-chemicznych jak i bakteriologicznych.
Wdraża się postanowienia dyrektywy 91/676/EWG z dnia 12 grudnia 1991 r.
w sprawie ochrony wód przed zanieczyszczeniami powodowanymi przez azotany
pochodzące ze źródeł punktowych o obszarowych oraz stałej kontroli sposobu
zagospodarowania zlewni zbiornika goczałkowickiego.
Analiza stanu środowiska wykazuje duże zróżnicowanie kondycji środowiska
naturalnego w Mieście Ustroń w zależności od rozpatrywanej strefy (ziemia, woda,
powietrze). Najbardziej zagrożonym zanieczyszczeniami komponentem środowiska
są wody powierzchniowe i powietrze. Występują problemy z tzw. „niską emisją”,
dlatego Miasto Ustroń realizuje program jej ograniczenia.
Miasto boryka się z wieloma problemami w obszarze zagospodarowania
przestrzennego, infrastruktury i jakości życia które w sposób bezpośredni wpływają
na pogorszenie stanu środowiska naturalnego. Podstawowe problemy to:
- duża ilość źródeł ciepła opartych na węglu,
- niezadowalający odsetek ludności korzystający z kanalizacji sanitarnej,
- ciągle jeszcze niska świadomość ekologiczna mieszkańców,
- duży ruch samochodowy – obwodnica Miasta Ustroń (w tym natężenie
hałasu).
9.2.1.
Fauna i flora, różnorodność biologiczna
Miasto Ustroń ze względu na swoje położenie geograficzne, specyficzną
topografię i stopień zachowania środowiska naturalnego jest ściśle uzależniony od
warunków przyrodniczych – abiotycznych i biotycznych. Sprzężenie to ma głównie
charakter pozytywny – zachowanie we właściwym stanie obszarów przyrodniczo
cennych, dbałość o właściwy stan poszczególnych komponenetów środowiska: wód
powierzchniowych, wód podziemnych, krajobrazu, powietrza atmosferycznego
i innych przekłada się bezpośrednio na postrzeganie Miasta Ustroń jako atrakcyjnego
miejsca wypoczynku i rekreacji oraz zamieszkania. To z kolei jest w ścisłym związku
z wszechstronnym rozwojem społeczno-gospodarczym miejscowości.
Zadania określone w projekcie Programu Ochrony Środowiska realizowane będą
głównie w centrum miejscowości lub w zurbanizowanej części miasta. W związku
28
z czym zbiorowiska roślinne i zwierzęce w większości przypadków nie będą
narażone na oddziaływanie związane z ich realizacją.
Zadania związane z gospodarką wodno-ściekową mogą powodować uciążliwości
związane z pracami ziemnymi, jednak oddziaływanie to będzie miało charakter
incydentalny, krótkotrwały i odwracalny. W dłuższej perspektywie czasowej
uregulowanie gospodarki wodno-ściekowej w obrębie Miasta Ustroń powinno
pozytywnie wpłynąć na zbiorowiska roślinne i zwierzęce, szczególnie związane ze
środowiskiem wodnym, z uwagi na poprawę jakości i stanu wód powierzchniowych
i podziemnych. Przewidywane inwestycje w zakresie modernizacji dróg publicznych
nie powinny stwarzać ryzyka wystąpienia znaczącego negatywnego oddziaływania
na gatunki roślin i zwierząt o dużej wartości przyrodniczej. Przewidziane działania
mają na celu prace odtworzeniowe lub modernizacyjne w obrębie istniejącej
infrastruktury drogowej.
Budowa nowych dróg gminnych powinna być każdorazowo przedmiotem kwalifikacji
i/lub oceny wpływu na świat zwierzęcy i roślinny w zależności od zakresu
przedsięwzięcia i jego lokalizacji.
Zadania zmierzające do poprawy stanu komponentów środowiska o znacznym
stopniu zanieczyszczenia przyczynią się do poprawy warunków funkcjonowania
ekosystemów przyrodniczych w obszarze miasta.
Poprawa jakości powietrza atmosferycznego przyczyni się do zwiększenia
zdrowotności zbiorowisk roślinnych, odporności na patogeny i niekorzystne warunki
środowiskowe. Poprawa stanu wód powierzchniowych i podziemnych przyczyni się
do poprawy warunków bytowania organizmów związanych ze środowiskiem wodnym
i gruntowo-wodnym, szczególnie wrażliwych na zanieczyszczenia antropogeniczne.
W związku z powyższym realizacja celów określonych w projekcie Programu
Ochrony Środowiska w zakresie ochrony świata roślinnego i zwierzęcego.
Realizacja przedsięwzięć termomodernizacyjnych, winna zostać poprzedzona
rozpoznaniem
przeprowadzonym
pod
kątem
zasiedlenia
istniejących
i przeznaczonych do termomodernizacji obiektów budowlanych przez chronione
gatunki ptaków lub ssaków (nietoperze).
9.2.2. Określenie skutków dla istniejących form ochrony przyrody
Po szczegółowej analizie oddziaływania względem istniejących form ochrony
przyrody poddano ogół zadań uwzględnionych w projekcie Programu Ochrony
Środowiska. Analizę oddziaływań przedstawiono grupując zadania zgodnie ze
strategicznymi obszarami i celami do jakich zostały przyporządkowane. Usytuowane
są w one w większości w zurbanizowanej, centralnej części miasta, w znacznej
odległości od granic obszaru naturowego, natomiast w przypadku braku określenia
na tym etapie szczegółowych lokalizacji projektu o charakterze rozproszonym,
z uwagi na skalę i charakter potencjalnego oddziaływania związanego z jego
realizacją i eksploatacją (jednorazowy, krótkotrwały, odwracalny, lokalny), a przede
wszystkim mając na uwadze efekt realizacji, skutkujący poprawą jakości środowiska
wodnego, stwierdzić należy, że kluczowe projekty o charakterze inwestycyjnym
w żadnym stopniu nie stwarzają zagrożenia dla ciągłości i przedmiotu ochrony
realizowanego poprzez system obszarów chronionych, w tym sieć Natura 2000, na
terenie Miasta Ustroń.
Większość zadań umiejscowiona jest poza jakimikolwiek formami ochrony przyrody
i dotyczy
terenów
zasadniczo
antropogenicznie
przekształconych
29
i zagospodarowanych, co sprawia, że zadania te pozostają bez wpływu na chronione
zasoby i wartości przyrodnicze.
Z intensywnego zagospodarowania winny być przy tym wyłączone miejsca
stosunkowo mało przekształcone, o szczególnie dużym nagromadzeniu gatunków
chronionych, w szczególności proponowany do objęcia ochroną w formie użytku
ekologicznego rejon nadwiślany usytuowany u podnóża Skalicy, na lewym brzegu
Wisły pomiędzy ul. Akacjową, a mostem wiszącym w Ustroniu Polanie (Fiedor, Dorda
2010).
Zadania związane z poprawą jakości powietrza w Mieście Ustroń mogą pozytywnie
wpłynąć na ogół składników środowiska przyrodniczego, na obszarach objętych
poszczególnymi formami ochrony przyrody.
Zadania związane z poprawą bezpieczeństwa ekologicznego, edukacją ekologiczną
oraz zwiększeniem efektywności gospodarki odpadami posiadają w większości
charakter organizacyjny i nie wiążą się z realizacją konkretnych przedsięwzięć
mogących wpływać na stan środowiska przyrodniczego Miasta Ustroń. Należy
oczekiwać, że wdrożenie postulowanych rozwiązań organizacyjnych i działań
o charakterze poznawczo-edukacyjnym przyczyni się do poprawy stanu
ekologicznego miasta, również w odniesieniu do obszarów i gatunków chronionych.
9.2.3.
Wpływ na zdrowie i bezpieczeństwo ludzi
Działania wyznaczone w projekcie Programu Ochrony Środowiska mają duże
znaczenie dla zdrowia i samopoczucia mieszkańców. Część z nich ma charakter
pozytywny, ale są działania, które mogą oddziaływać negatywnie.
Działania wyznaczone w projekcie Programu Ochrony Środowiska mają charakter
społeczny, pozytywne oddziaływanie realizacji zapisów dokumentu na ludność jest
oczywiste i będzie miało wieloaspektowy charakter zarówno w sferze materialnej, jak
i pozamaterialnej. Przewiduje się szereg działań zmierzających do zwiększenia
dostępności i atrakcyjności infrastruktury edukacyjnej, kulturalnej, sportowej, co
przyczyni się bezpośrednio do poprawy jakości życia mieszkańców.
Istniejąca infrastruktura miasta jest wystarczająca, jednak stan dróg nie jest
zadowalający. Budowa nowych szlaków komunikacyjnych jak również zmiana
nawierzchni dróg wiąże się z szeregiem utrudnień dla mieszkańców, jak również
z potencjalnym oddziaływaniem na ich zdrowie. Poprawa jakości szlaków
komunikacyjnych wiązać się może z dużo większym natężeniem ruchu pojazdów, ale
i lepszą przepustowością. Emisja zanieczyszczeń (hałasu, zanieczyszczeń do
powietrza etc.) nie będzie kumulowała się w miejscach, gdzie ruch jest spowolniony,
a rozłoży się równomiernie wzdłuż ciągów komunikacyjnych.
Potencjalne oddziaływanie może wystąpić podczas prac związanych z budową,
przebudową dróg, budową nowych obiektów, rozbudową instalacji wodociągowej
i kanalizacyjnej, przebudową (rewitalizacją) obszarów miejskich itp. Wspomniane
prace realizacyjne mogą stanowić zagrożenie dla ruchu pieszego i kołowego,
w związku z powyższym istotne jest odpowiednio wczesne poinformowanie lokalnej
ludności o prowadzonych pracach budowlanych i ziemnych, które umożliwi
przygotowanie się do ewentualnych utrudnień. Poprawę jakości przestrzeni miejskiej
uzyska się poprzez realizację zapisów Programu Ograniczania Niskiej Emisji, które
stanowią ważne działanie wyznaczone w projekcie Programu Ochrony Środowiska.
Również inwestycje związane z ochroną przed powodzią wpłyną pozytywnie na
bezpieczeństwo ludności w mieście.
30
Jednoznacznie pozytywny skutek będzie wykazywały wszelkie działania zmierzające
do zwiększenia współpracy z partnerami z sektora pozarządowego, promocja
lokalnych usług i produktów w skali regionalnej i ponadregionalnej komunikacji
pomiędzy strukturami samorządu, a mieszkańcami Miasta Ustroń wraz
z podejmowaniem działań na rzecz promocji i zachowania dziedzictwa
przyrodniczego Miasta Ustroń.
W załączonej do opracowania tabeli macierzy przedstawiono wpływ poszczególnych
przedsięwzięć przewidzianych do realizacji w ramach projektu Programu Ochrony
Środowiska na poszczególne elementy środowiska przyrodniczego i ludzi. Przy
ocenie starano się brać pod uwagę końcowy efekt realizacji przedsięwzięcia i jego
potencjalne oddziaływania na etapie normalnego funkcjonowania jak również na
etapie budowy. Oddziaływanie proponowanych przez ustalenia planu rodzajów
zainwestowania i form zagospodarowania na przestrzeń i obiekty z nią związane
podzielić można na: bezpośrednie, pośrednie, wtórne (pochodne, występujące jako
skutek w późniejszym okresie) i skumulowane (nakładające się oddziaływanie
pochodzące z różnych źródeł).
W przypadku, gdy kryterium oceny będzie stanowił czas, mówić należy
o oddziaływaniu długoterminowym (kilkudziesięcioletnim, np. powyżej 50 lat),
średnioterminowym (obliczonym na około 5-10 lat), krótkoterminowym (do 1 roku)
i chwilowym (ograniczonym do maksimum 1 doby).
Można przyjąć, że w przypadku realizacji ustaleń planu wystąpi przede wszystkim
oddziaływanie średnioterminowe, związane z fazą budowy obiektów. Ponadto
oddziaływanie długoterminowe związane będzie z funkcjonowaniem zabudowy
mieszkaniowej i usługowej, w tym głownie niską emisją zanieczyszczeń do powietrza
w okresie grzewczym oraz wprowadzaniem oczyszczonych ścieków socjalnobytowych i wód opadowych do wód lub ziemi.
Nieodwracalne oddziaływania mogą wystąpić w przypadku zmian ukształtowania
powierzchni terenu.
Poprzez wprowadzone zasady zrównoważonego rozwoju oraz zwrócenie
szczególnej uwagi na zachowanie właściwego stanu walorów przyrodniczych Miasta
Ustroń nie przewiduje się wystąpienia znaczących oddziaływań nieodwracalnych
związanych z zagrożeniem dla gatunków roślin i zwierząt objętych ochroną prawną,
poprzez ubytek ich siedlisk.
Jako oddziaływanie skumulowane należy wymienić emisję hałasu – klimat
akustyczny w rejonie obszaru analizy stanowi główny ciąg komunikacyjny – droga
krajowa 81, w związku z tym należy oczekiwać, że realizacja założeń planu nie
spowoduje znaczącego wzrostu obciążenia hałasem sąsiadujących terenów.
10
WPŁYW
NA
ŚRODOWISKO
W
PRZYPADKU
ODSTĄPIENIA OD REALIZACJI PROGRAMU OCHRONY
ŚRODOWISKA
Programy Ochrony Środowiska jest dokumentem gwarantującym ciągłość
działań dla osiągnięcia celów związanych z ochroną środowiska w Mieście Ustroń,
celów zgodnych z Polityką Ekologiczną Państwa i politykami regionalnymi. Program
wskazuje hierarchię działań i określa harmonogram osiągania celów ekologicznych.
Odstąpienie od realizacji zapisów Programu oznacza ograniczenie szans na
terminowe osiągnięcie celów przy jednoczesnym obniżeniu efektywności
ponoszonych nakładów. Brak opracowania i realizacji Programu w aktualnej sytuacji,
przy występujących zagrożeniach może prowadzić do pogorszenia stanu ochrony
31
środowiska, utrwalenia, a nawet pogłębiania się negatywnych trendów w zakresie
korzystania ze środowiska.
Zagrożeniem dla terminowej realizacji zadań, szczególnie inwestycyjnych, może być
brak wystarczających środków finansowych, lub opóźnienia w dostępie do nich.
Nieterminowa realizacja zadań spowoduje utrwalenie się negatywnych zjawisk
i tendencji w środowisku.
11.
ANALIZA I OCENA ZNACZĄCYCH ODDZIAŁYWAŃ NA
ŚRODOWISKO
Ocenie możliwych oddziaływań na środowisko poddano wszystkie zadania
(zarówno inwestycyjne jak i nieinwestycyjne) ujęte do realizacji w ramach
poszczególnych celów w projekcie Programie Ochrony Środowiska.
Stopień i zakres oddziaływania zależeć będzie przede wszystkim od charakteru
i lokalizacji danego zadania. Inny zakres oddziaływania będzie charakteryzowało
zadanie realizowane na przekształconych antropogenicznie, a inny na obszarach
cennych przyrodniczo i chronionych, gdzie negatywny zakres oddziaływania może
być największy. Należy zaznaczyć że dla większości zamierzeń inwestycyjnych,
a w szczególności prowadzonych na terenach Natura 2000 wymagane będzie
przeprowadzenie postępowań w sprawie oceny oddziaływania na środowisko.
Prognoza wykonywana na potrzeby oceny dokumentów strategicznych jakim jest
projekt Programu Ochrony Środowiska ma na celu odniesienie treści dokumentu do
realizacji zadań zrównoważonego rozwoju i spełnianie założeń polityki ekologicznej.
Ocenia więc korzyści i zagrożenia wynikające z podejmowania zaplanowanych
zadań. Dokonano oceny oddziaływania na środowisko poszczególnych zadań
uwzględnionych w Programie w odniesieniu do poszczególnych aspektów
środowiskowych, a wyniki zebrano w formie matrycy oddziaływań, przy czym
zastosowano następujące oznaczenia:
(0) brak zauważalnego oddziaływania w zakresie analizowanego
przedsięwzięcia,
(+) potencjalne pozytywne oddziaływanie,
(+/-) realizacja zadania może powodować zarówno pozytywne jak i negatywne
oddziaływanie,
(-) potencjalnie negatywne oddziaływanie,
(N) brak możliwości jednoznacznego określenia spodziewanego oddziaływania
Uwzględniono następujące aspekty środowiskowe:
- jakość wód,
- jakość powietrza i klimat,
- klimat akustyczny,
- stan powierzchni ziemi i zasoby naturalne,
- bioróżnorodność i ochrona lasów,
- krajobraz i dobra materialne,
- ochrona przyrody i NATURA 2000
- ludzie.
32
ludzie
+
+
+
+
+
+
+
0
0
+
+
+
0
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+/-
+/-
0
+
+/-
0
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
0
0
+/-
+/-
0
+
klimat
akustyczny
stan powierzchni
ziemi i zasoby
naturalne
+
jakość powietrza
i klimat
ochrona przyrody
i NATURA 2000
I. Ochrona dziedzictwa przyrodniczego
I.1. ochrona różnorodności biologicznej,
lasów i zasobów kopalin
I.1.1. Utworzenie stanowisk
dokumentacyjnych przyrody nieożywionej
(nieczynne kamieniołomy „czantoria” i
„Skalica”)
I.1.2. Budowa płotków ochronnych wzdłuż
dróg w miejscach migracji płazów
I.1.3.Wzmacnianie znaczenia ochrony
różnorodności biologicznej i krajobrazowej w
planowaniu i zagospodarowaniu
przestrzennym poprzez zachowanie
właściwych proporcji pomiędzy obszarami
zainwestowanymi i biologicznie czynnymi
I.1.4.Prowadzenie akcji zadrzewieniowych na
terenie Miasta Ustroń
I.1.5.Wspieranie inicjatyw dot. porządkowania
(utrzymywania czystości) terenów leśnych i
rekreacyjnych
I.2. Ochrona gleb
I.2.1. Kontynuacja wapnowania
magnesowania gleb oraz zwiększenie
nawożenia organicznego
I.2.2. Zalesienia gruntów rolnych
I.3. Ochrona i zrównoważony rozwój lasów
I.3.1. Ochrona i odnowa zagrożonych
powierzchni leśnych oraz zwiększanie
lesistości
I.3.1. Upowszechnienie informacji
zachęcających rolników do zalesiania
nieużytków i gruntów na słabszych
bonitacyjnie glebach
II.
Poprawa jakości środowiska oraz
zrównoważone wykorzystanie materiałów
wody i energii
II.1. Racjonalna gospodarka wodnościekowa
II.1.1. Budowa kanalizacji sanitarnej na
jakość wód
wyszczególnienie
bioróżnorodność
i ochrona lasów
Tabela 3: Ocena oddziaływania na środowisko zadań uwzględnionych w Programie
Ochrony Środowiska w odniesieniu do poszczególnych aspektów środowiskowych:
33
obszarach dotychczas nieskanalizowanych
II.1.2. Budowa nowych sieci wodociągowych
II.1.3. Budowa kanalizacji deszczowej w
miejscach szczególnie narażonych na
niebezpieczeństwo zanieczyszczenia gruntów
i wód powierzchniowych i podziemnych
II.1.4. Modernizacja Oczyszczalni Ścieków i
istniejących instalacji służących gospodarce
ściekowej
II.1.5. Modernizacja istniejących sieci
wodociągowych
II.2. Racjonalna gospodarka rolna
II.2.1. Wspomaganie i propagowanie
ekologicznej działalności rolniczej, promocja
stosowania dobrych praktyk rolniczych
II.2.2. Promocja rolnictwa ekologicznego
II.3. Poprawa jakości wód
II.3.1. Promocja działań inwestycyjnych
przyczyniających się do ograniczenia lub
eliminacji ładunku zanieczyszczeń
wprowadzania do wód
II.3.2. Ograniczenie nawożenia mineralnego
szczególnie w sąsiedztwie rzek, potoków i
cieków wodnych
II.3.3. Intensyfikacja działań kontrolnych
mających na celu przeciwdziałanie
odprowadzania nieoczyszczonych ścieków
komunalnych do wód
II.4. Prawidłowa gospodarka odpadami
II.4.1. Objęcie wszystkich właścicieli
nieruchomości systemem odbioru odpadów
komunalnych
II.4.2. Likwidacja pojawiających się dzikich
wysypisk
II.4.3. Utrzymywanie czystości na szlakach
turystycznych
II.4.4. Utrzymywanie PSZOK
II.4.5. Stałe rozszerzenie zakresu selektywnej
zbiórki odpadów wspieranie i rozwój systemu
II.4.6. Zorganizowanie punktów zbiórki
odpadów w miejscach poddanych największej
presji turystycznej
II.4.7. Organizowanie akcji porządkowych:
„Sprzątanie Świata”, Dzień Ziemi”
II.4.8. Realizacja programu usuwania azbestu
II.5. ochrona powietrza przed
zanieczyszczeniami
II.5.1. Realizacja programu ograniczenia
niskiej emisji i promocja wykorzystania
0
0
0
+/-
0
0
+
+
0
0
+/0
+/-
+/-
+
+
+
0
+
+
+
+
+
0
0
+
0
0
+
+
0
0
+
0
0
+
+
0
0
+
0
0
+
+
0
0
+
0+
+/-
+
+
0
0
+
+
0
+
+
0
0
+
+
0
+
+
0
0
+
+
+
+
+
0
0
+
+
+
+
+
0
0
+
+
+
+
+
0
0
+
+
+
+
+
0
0
+
+
+
+
+
0
0
+
+
+
+
+
0
0
+
+
+
+
+
+
0
+
+/-
+/-
+
0
+
0
+
+
+
+
34
ekologicznych źródeł energii
II.5.2. Modernizacja kotłowni miejskiej wraz z
budową sieci ciepłowniczej
II.5.3. Realizacja prac
termomodernizacyjnych obiektów miejskich
II.6. ochrona przed hałasem i polami
elektromagnetycznymi
II.6.1. Lokalizowanie w sąsiedztwie
przedsięwzięć o zbliżonej uciążliwości
akustycznej, oddziaływania ich obszarami
zieleni oraz lokalizacji zabudowy
mieszkaniowej w odpowiedniej odległości od
obszarów oddziaływania hałasu
II.6.2. Modernizacje powierzchni dróg, ulic i
placów parkingowych
II.6.3. Podejmowanie przedsięwzięć
zmierzających do ograniczenia uciążliwości
związanych z hałasem komunikacyjnym
(budowa ekranów akustycznych, rozwój sieci
dróg rowerowych)
II.6.4. Ustanowienie stref ciszy na obiektach i
obszarach proponowanych do objęcia
ochroną (użytki ekologiczne, zespoły
przyrodniczo-krajobrazowe, obszary ochrony
lokalnej)
II.6.5. Stosowanie nowoczesnych nawierzchni
do budowy nowych dróg ulic i parkingów
(dróg gminnych)
II.6.6. Modernizacja budynków poprzez
stosowanie nowoczesnych dźwiękochłonnych
okien
II.6.7. Stworzenie bazy danych (monitoring) o
obiektach przemysłowych i źródłach
stwarzających zagrożenie akustyczne dla
środowiska
III. Edukacja ekologiczna i poprawa
bezpieczeństwa ekologicznego
III.1. Ochrona różnorodności biologicznej,
lasów i zasobów kopalin
III.1.1. Wspieranie systemu doradztwa
konsultacji i szkoleń dla nauczycieli
prowadzących edukację ekologiczną w
placówkach oświatowych Miasta Ustroń
III.1.2.Organizowanie i wspieranie akcji
promujących walory przyrodniczokrajobrazowe Miasta
III.1.3. Popularyzacja walorów przyrodniczokulturowych Miasta poprzez wydawanie lub
wspieranie wydawania publikacji o tym
charakterze
0
+
0
+
+
+
+
0
+
0
+
+
+
+
0
0
+
0
+
0
+
0
+
+
0
+
0
+
0
0
+
0
+
+
+
0
0
+
0
+
+
0
+/-
+/-
+/-
+/-
0
+/-
+
0
0
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+/-
+/-
+/-
+/-
+/-
+/-
+/-
35
III.1.4. Promocja akcji poświeconych
odnawialnym źródłom energii w Euroregionie
Śląsk Cieszyński
III.1.5. Współpraca z mediami mająca na celu
promocję postaw i postępowania
proekologicznego
III.2. Ochrona przed nadzwyczajnymi
zagrożeniami
III.2.1. Dążenie do właściwego
zagospodarowania obszarów wymagających
ochrony przed powodzią
III.2.2. Wspieranie działalności jednostek
specjalistycznych ratownictwa w ramach OSP
III.2.3. Doposażenie magazynu miasta O.C. w
środki ratownictwa
III.3. Monitoring środowiska
III.3.1. Opracowanie i wdrożenie wspólnego
systemu i wymiany informacji o ochronie
środowiska
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
0
0
+
+
+
+
+
0
0
+
+
+
+
0
0
0
0
0
0
0
+
+
+
+
+
+
+
Z wykonanej powyżej oceny wynika, iż generalnie realizacja Programu Ochrony
Środowiska w analizowanym projekcie przyniesie poprawę stanu środowiska na
terenie Miasta Ustroń, oraz przyczyni się do wdrażania zasady trwałego
i zrównoważonego rozwoju miasta jak też wzrostu świadomości ekologicznej
mieszkańców.
Wystąpią jednak działania, które mogą stwarzać zagrożenia dla środowiska.
Dotyczy to głównie takich działań jak: budowa sieci wodociągowej i kanalizacyjnej
czy modernizacja dróg. Zagrożenia związane są z możliwością wystąpienia
następujących oddziaływań: przekształcenie powierzchni ziemi, hałas, emisja spalin
z maszyn roboczych i pylenie, wytwarzanie odpadów i mas ziemnych nieprzydatnych
w miejscu ich wytworzenia. Działania te będą miały jednak zasadniczo charakter
krótkotrwały. Obowiązek ich realizacji wynika z zadań własnych miasta i przyjętych
zobowiązań, w tym zobowiązań wynikających ze strategii i programów unijnych
i krajowych – w związku z tym starania powinny być skierowane na szukanie
rozwiązań o najmniejszym oddziaływaniu środowiskowym.
Dla przedsięwzięć wymagających oceny oddziaływania na środowisko szukanie
najlepszych rozwiązań będzie elementem takiej oceny, przy pozostałych
przedsięwzięciach należy się kierować zasadą spełniania wymagań współczesnej
techniki, dotrzymywania standardów środowiskowych, oraz dokonania oceny
oddziaływania w całym okresie realizacji – czyli zarówno na etapie budowy,
eksploatacji jak i w fazie poeksploatacyjnej.
Pozytywny wpływ na środowisko podejmowanych działań wynika zarówno z efektu
przedsięwzięć inwestycyjnych (minimalizacja emisji nieoczyszczonych ścieków
bytowych do środowiska, ograniczenie hałasu komunikacyjnego w wyniku remontu
nawierzchni dróg itp.) jak też z prowadzenia działań typu pielęgnacja i ochrona
lasów, prowadzenie zabiegów pielęgnacyjnych drzew, urządzanie terenów zielonych,
wspieranie finansowe działań na rzecz ograniczenia niskiej emisji, usuwania azbestu
czy edukacji ekologicznej.
36
Realizacja Programu Ochrony Środowiska nie będzie generować znaczącego
negatywnego oddziaływania na środowisko, w tym również na obszar NATURA 2000
podczas gdy efekty ekologiczne powinny być trwale korzystne.
W wyniku realizacji Programu nie wystąpi transgraniczne oddziaływania na
środowisko, ponieważ działania Programu mają charakter lokalny, nie zaplanowano
realizacji przedsięwzięć mogących transgranicznie oddziaływać na środowisko.
Wobec tego, dokument ten nie musi być poddany procedurze transgranicznej oceny
oddziaływania na środowisko.
12.
Oddziaływania trans graniczne
Miasto Ustroń graniczy od strony południowo-zachodniej z Republiką Czeską.
Granica Państw przebiega grzbietem masywu Czantorii. W związku z tym, że obszar
ten jest już w znacznym stopniu zagospodarowany, nie przewiduje się wystąpienia
negatywnych znaczących oddziaływań, w tym także oddziaływań o charakterze
transgranicznym.
Wobec powyższego, dokument ten nie musi być poddany procedurze transgranicznej
oceny oddziaływania na środowisko
13.
ROZWIĄZANIA
DLA
ZAPOBIEGANIA
BĄDŹ
OGRANICZANIA NEGATYWNEGO ODDZIAŁYWANIA NA
ŚRODOWISKO
Zadania przewidziane do realizacji w ramach Programu Ochrony Środowiska mają
na celu ograniczenie bądź zapobieganie niekorzystnym zjawiskom, przeciwdziałanie
którym jest w kompetencji samorządu lokalnego. Tak więc realizacja Programu
Ochrony Środowiska jako całości nie powoduje ryzyka wystąpienia negatywnego
oddziaływania na środowisko. Biorąc pod uwagę charakter miasta i planowane
przedsięwzięcia nie można wykluczyć powstania przedsięwzięć stwarzających ryzyko
środowiskowe – mogących znacząco oddziaływać na środowisko. Miasto posiada
jednak zestaw narzędzi umożliwiających zapobieganie bądź ograniczanie do
minimum oddziaływań niekorzystnych dla środowiska na jej terenie:
- zapewnienie właściwego poziomu procesu oceny oddziaływania na środowisko
planowanych przedsięwzięć, ze szczególnych uwzględnieniem ochrony obszarów
NATURA 2000.
- tworzenie zapisów w planach miejscowych skutecznie chroniących tereny cenne
środowiskowo,
- egzekucja zapisów określonych w regulaminach utrzymania czystość i porządku
w gminach, czy decyzjach administracyjnych.
- bieżący monitoring realizacji Programu i reagowanie na odchylenia,
- wspieranie finansowe działań mieszkańców dla ograniczenia niskiej emisji, czy
usuwania wyrobów zawierających azbest,
- systematyczne działania edukacyjne i wspieranie pozarządowych organizacji
działających na rzecz poprawy stanu środowiska lokalnego i zmiany postaw
mieszkańców na prośrodowiskowe.
Negatywne oddziaływanie na środowisko przedsięwzięć inwestycyjnych określonych
w Programie Ochrony Środowiska można ograniczyć do poprzez:
- przygotowanie przedsięwzięcia na etapie koncepcji – wybór najlepszej lokalizacji,
przyjęcia optymalnych rozwiązań technicznych i technologicznych, zapewnienie
37
właściwej organizacji inwestycji i jej kontroli, w tym instrumentu bezzwłocznego
podejmowania działań korygujących,
- przeprowadzenie oceny oddziaływania na środowisko na odpowiednim poziomie
z udziałem wszystkich zainteresowanych stron oraz społeczeństwa,
- staranna realizacja przedsięwzięcia (szczególnie realizowanego na terenach
objętych ochroną) – zabezpieczenie techniczne terenu budowy, właściwy dobór
sprzętu i materiałów, tworzenie harmonogramu prac z uwzględnieniem okresów
wegetacji roślin oraz okresów lęgowych ptaków,
- konserwacja i przeglądy w fazie eksploatacji dla przeciwdziałania awariom.
Realizacja Programu zgodna z zapisami projektu nie wywoła skutków czy
oddziaływań środowiskowych wymagających przeprowadzenia kompensacji
przyrodniczej, w związku z czym nie przewiduje się podjęcia działań
kompensacyjnych.
14.
ROZWIĄZANIA ALTERNATYWNE
Proponowane do realizacji przedsięwzięcia w ramach Programu Ochrony
Środowiska powodują korzystne efekty w środowisku lokalnym, prowadzą do
zrównoważonego rozwoju Miasta Ustroń. Nie ma więc konieczności proponowania
rozwiązań alternatywnych. Należy zaznaczyć iż rezygnacja z podejmowania
wskazanych w Programie Ochrony Środowiska zadań (czyli realizacja tzw. wariantu
0) nie oznacza braku zmian w środowisku gdyż w dłuższej perspektywie czasowej
w każdym przypadku prowadzi do pogorszenia stanu środowiska.
Brak oddziaływań transgranicznych także powoduje brak konieczności tworzenia
rozwiązań alternatywnych w tym zakresie.
Zgodność kierunków i celów określonych w projekcie Programu z celami i zapisami
dokumentów strategicznych Miasta Ustroń w tym z zapisami „Studium uwarunkowań
i kierunków zagospodarowania przestrzennego Miasta Ustroń” pozwala na uznanie,
że realizacja Programu Ochrony Środowiska nie spowoduje negatywnego wpływu na
środowisko.
Monitoring jakości środowiska w Mieście Ustroń jest realizowany w ramach
monitoringu krajowego i regionalnego Województwa Śląskiego, jako część składowa
monitoringu Powiatu Cieszyńskiego.
Projekt Programu określa etapy monitoringu i ewaluacji. Monitoring ten obejmuje dwa
podstawowe rodzaje wskaźników:
- wskaźniki ilościowe,
- wskaźniki jakościowe.
Zaproponowane wskaźniki pozwalają określić stopień realizacji poszczególnych
działań i związane z tym osiągnięcia środowiskowe.
Monitoring ten ze względu na udostępniania danych powinien być prowadzony
w cyklu dwuletnim, a sprawozdania z jego realizacji powinny być przedstawiane
Radzie Miejskiej w terminach wskazanych w ustawie Prawo Ochrony Środowiska.
15.
STRESZCZENIE
Podstawą prawną sporządzenia niniejszej „Prognozy oddziaływania na środowisko
Programu Ochrony Środowiska dla Miasta Ustroń na lata 2014-2017
z uwzględnieniem perspektywy na lata 2018-2021” jest art. 46 ust. 2 ustawy
o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa
38
w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko z dnia
3 października 2008 r. (t.j. Dz. U. z 2008 Nr 199 poz. 1227).
Celem prognozy jest identyfikacja potencjalnych oddziaływań skutków wykonania
Programu i ocena w jakim stopniu realizacja proponowanych zadań sprzyjać będzie
ochronie środowiska i zrównoważonemu rozwojowi lokalnemu.
Analiza celów wykazała, że są zgodne z celami. Ocena stanu środowiska na terenie
Miasta pozwoliła wskazać następujące cele środowiskowe:
1. ochrona dziedzictwa przyrodniczego,
2. poprawa jakości środowiska oraz zrównoważone wykorzystanie materiałów
wody i energii,
3. edukacja ekologiczna i poprawa bezpieczeństwa ekologicznego.
Wskazane cele zostały rozpisane na kierunki działań i zadania do realizacji.
W Prognozie oddziaływania na środowisko przeanalizowano możliwy wpływ
wskazanych do realizacji w projektach zadań na następujące elementy: jakość wód,
powietrze i klimat, klimat akustyczny, bioróżnorodność i ochronę lasów, powierzchnię
ziemi i zasoby naturalne, krajobraz i dobra materialne, ochrona przyrody i obszary
chronione w tym NATURA 2000.
Określono potencjalne niekorzystne skutki środowiskowe związane z realizacją
poszczególnych zadań. Wskazano na możliwe środki zapobiegawcze i ograniczające
te skutki. Realizacja zadań nie pociągnie za sobą transgranicznego oddziaływania na
środowisko i nie wymaga podejmowania działań kompensacyjnych.
Przeprowadzona analiza i ocena zapisów projektu Programu Ochrony Środowiska
pozwala na stwierdzenie, że terminowa realizacja jego celów spowoduje poprawę
jakości środowiska, oraz wzrost świadomości mieszkańców.
39