RYZYKO WALUTOWE W OPERACJACH ZAGRANICZNYCH
advertisement
₤ Wykład VI € RYZYKO WALUTOWE W OPERACJACH ZAGRANICZNYCH część I Ryzyko Przeliczeniowe PLN „ ... Nie złość się, nie narzekaj, ale zrób użytek z rozumu ... „ $ ¥ Baruch Spinoza 1 ₤ O czym będzie mowa? • Znaczenie ryzyka kursowego • Trzy rodzaje ryzyka kursowego • Metody zabezpieczania się przed ryzykiem • Regulacje w Polsce € PLN $ ¥ 2 ₤ € Możliwość poniesienia straty na skutek niekorzystnych kursów walut • Załamanie się systemu z Bretton Woods w marcu 1973 • Gra popytu i podaży • Stan gospodarki (5 makrocelów) • Kwestie polityczne • Stopy procentowe • Bilans płatniczy • Polityka banku centralnego PLN $ ¥ 3 ₤ € Problemy z określeniem ryzyka walutowego • Nowoczesna teoria zakłada, że wartość firmy zależy od przyszłych prognozowanych przepływów gotówki, natomiast trudno jest bezpośrednio oszacować wpływ zmian kursów na wartość firmy • Jeżeli posiada się akcje firmy, która może doznać negatywnych konsekwencji zmian kursów, to można też posiadać akcje firmy, która zyska na takiej sytuacji i wtedy obie tendencje równoważą się • Ryzyko nie jest ryzykiem, jeśli jest ono antycypowane, a kontrakty forward i futures dają nam wskazówkę co do zmian sytuacji na rynku • Ryzyko jest wtedy, gdy następują nieoczekiwane zmiany kursów walutowych PLN $ ¥ 4 Argumenty za i przeciw prowadzeniu aktywnej polityki w zakresie ryzyka kursowego ₤ Minusy: • na efektywnych rynkach walutowych NPV z działalności osłonowej jest równe zero; • nie przyczynia się do zwiększania wartości firmy bo dokonuje się kosztem wykorzystania istniejących zasobów organizacji i pomniejsza wartość netto jej majątku; • właściciele firmy mają większe możliwości zdywersyfikowania ryzyka kursowego niż zarząd, bo mogą w sposób indywidualny konstruować swoje portfele inwestycyjne; • zarząd prowadzi działalność osłonową kosztem zasobów właścicieli i ma mniejszą skłonność do ryzyka niż właściciele, jeżeli więc chce się maksymalizować wartość majątku akcjonariuszy, to działalność osłonowa nie będzie im przynosiła większych korzyści; • straty kursowe trzeba wykazać w sprawozdaniu, ale koszty ich unikania zawarte są w kosztach operacyjnych lub prowizjach bankowych więc sprytny zarząd będzie przerzucał w ramach księgowości koszty z jednej pozycji do drugiej. € Plusy: • rynki walutowe są jednak niezrównoważone i nie tylko pod względem strukturalnoinstytucjonalnym, ale głównie z powodu krótkoterminowych szoków zewnętrznych a zarząd ma większe bieżące możliwości reagowania niż akcjonariusze; • zarząd może stosunkowo precyzyjnie określić skalę ryzyka, bo ma lepszy wzgląd w różne poufne informacje, dla zarządu jednostkowe koszty transakcji są mniejsze niż dla poszczególnych akcjonariuszy; • redukcja wysokiego ryzyka powoduje wzrost prawdopodobieństwa realizacji planów przepływów gotówkowych; • ograniczenie zmienności przepływów gotówkowych umożliwia racjonalniejsze planowanie przedsięwzięć; • ograniczanie ryzyka zwiększa też możliwości posługiwania się zewnętrznymi źródłami finansowania i do pewnej granicy ma wypływ na manewrowanie wielkością ROE • koszty zarządzania ryzykiem kursowym można z reguły odliczyć od podstawy 5 opodatkowania. PLN $ ¥ ₤ Wahania kursów – I € PLN $ ¥ 6 ₤ Wahania kursów – II € PLN $ ¥ 7 ₤ Wahania kursów – III € PLN $ ¥ 8 Podstawowe relacje parytetowe określające równowagę na rynkach walutowych ₤ € • Parytet siły nabywczej – połączenie zmian względnego poziomu cen i kursów walutowych • Efekt Fischera – połączenie zmian względnego poziomu stóp procentowych i różnic w oczekiwanej stopie inflacji • Międzynarodowy efekt Fischera – połączenie różnic w stopach procentowych z różnicami w oczekiwaniach kursów walutowych • Parytet stóp procentowych – połączenie względnych różnic w stopie procentowej z względnymi różnicami w kursie kasowym i terminowym PLN $ • Rezultat to możliwość predykcji kursów kasowych na podstawie kursów terminowych ¥ 9 ₤ Podstawowe oznaczenia € ih – stopa procentowa na krajowym rynku kapitałowym ij - stopa procentowa na zagranicznym rynku kapitałowym ph – oczekiwana stopa inflacji na rynku krajowym pj – oczekiwana stopa inflacji na rynku zagranicznym f0 – kurs terminowy waluty zagranicznej w okresie 0 s0 - kurs kasowy waluty zagranicznej w okresie 0 st – przewidywany kurs kasowy waluty zagranicznej w okresie t PLN $ ¥ 10 ₤ Parytet siły nabywczej € • Jeśli działa prawo jednej ceny na rynku każdego kraj, to ten sam koszyk dóbr będzie miał taką samą cenę w wszystkich krajach (istotność założeń) • Sytuacja w okresie t powinna być taka sama jak w okresie 0 • Zmiany kursu walutowego muszą być takie same jak zmiany poziomu cen PLN st 1 ph s0 1 p f $ walutowy kurs równowagi na koniec okresu t 1 ph st s0 1 p f procentowa zmiana kursu walutowego z okresu 0 na okres t ph p f st s0 s0 1 p f ¥ 11 ₤ Współzależność kursów walut, stóp procentowych i inflacji względne różnice w stopie procentowej ih i f 1 i f są równe parytet stopy procentowej $ względne różnice w między kursem kasowym i terminowym st s0 s0 są równe efekt Fischera PLN € względne różnice w oczekiwanej stopie inflacji ph p f 1 p f są równe są równe efekt międzynarodowy Fischera parytet siły nabywczej ¥ są równe przewidywane zmiany w kursie kasowym teoria oczekiwań st s0 s0 12 Co ma zapewniać prawidłowy system zarządzania ryzykiem kursowym? ₤ € • określenie formy ryzyka kursowego; • monitorowanie oddziaływania na sytuację finansową i majątkową przedsiębiorstwa; • pozyskanie najbardziej wiarygodnej prognozy walutowej (ocena skali odchyleń od prognozowanej linii trendu); • przygotowanie i realizacja strategii osłonowej (hendgingu) w odpowiedzi na zagrożenia pozycji finansowej i majątkowej firmy. PLN $ ¥ 13 ₤ Dwie różne kategorie € ekspozycja walutowa ryzyko walutowe wielkość maksymalnej potencjalnej straty związanej ze zmianami kursów walut prawdopodobieństwo zmiany sytuacji z normalnej (obecnej), na taką która powoduje wystąpienie maksymalnej potencjalnej straty PLN $ ¥ 14 ₤ € Ryzyko walutowe w pozycjach bilansowych firmy Na ryzyko walutowe narażone są następujące pozycje bilansu: PLN • środki pieniężne w walutach obcych • papiery wartościowe w walutach obcych • bieżące i przyszłe należności indeksowane lub denominowane w walutach obcych, związane z operacjami handlu zagranicznego $ • bieżące i przyszłe zobowiązania indeksowane lub denominowane w walutach obcych, związane z operacjami handlu zagranicznego • zaciągnięte kredyty dewizowe (również wyemitowane obligacje denominowane w walutach obcych) ¥ 15 ₤ € Pozycja walutowa firmy • Otwarta ( niezabezpieczona ) - należności w danej walucie nie są równe zobowiązaniom • Zamknięta ( zabezpieczona ) - należności i zobowiązania w danej walucie są sobie równe • Krótka (przewaga zobowiązań denominowanych w danej walucie nad należnościami ) • Długa ( przewaga należności denominowanych w danej walucie nad zobowiązaniami ) PLN OKRES W PRZYSZŁOŚCI AKTYWA PASYWA AKTYWA PASYWA POZYCJA 0 – 30 500 USD 100 USD + 400 USD DŁUGA 30 - 60 500 USD 500 USD 0 USD 60 - 90 100 USD 200 USD - 100 USD KRÓTKA GLOBALNA POZYCJA 1100 USD - 800 USD + 300 USD DŁUGA $ ¥ 16 ₤ Podstawowe rodzaje ryzyka walutowego € • Przeliczeniowe (konwersji) – problemy z raportowaniem wyników finansowych przez oddziały do centrali firmy międzynarodowej • Ryzyko transakcyjne dotyczy pojedynczych transakcji i przejawia się w możliwości kursowych strat i zysków w następstwie już zawartych kontraktów • Ryzyko ekonomiczne dotyczy całej firmy i pokazuje wrażliwość dochodów na zmianę realnego kursu waluty PLN $ ¥ 17 ₤ Ryzyko konwersji - I € • dotyczy przede wszystkim przedsiębiorstw ponadnarodowych i działających na rynkach międzynarodowych, które mają majątek w wielu krajach, w różnych obszarach walutowych. • ryzyko ujawnia się przy przeliczaniu i konsolidacji sprawozdań finansowych zagranicznych podmiotów zależnych. • podmiot dominujący, dokonując konsolidacji sprawozdań, powinien stosować jednolite zasady wyceny aktywów i pasywów zagranicznych w bilansie oraz ustalania wyniku finansowego w rachunkach zysków i strat. • ponieważ zastosowany do przeliczania pozycji bilansu końcowego kurs wymiany różni się od kursu stosowanego przy przeliczaniu pozycji bilansu początkowego, występują różnice przeliczeniowe obciążające wynik bilansu końcowego podmiotu dominującego. 18 PLN $ ¥ ₤ Ryzyko konwersji – II Trochę historii € • związane z ekspansją kapitału anglosaskiego na rynkach zagranicznych • dwa standardy księgowe (Financial Accounting Standard) w USA – FAS 8 z 1975 – już nie obowiązuje – FAS 52 z 1981 – obecnie stosowany, a polskie ustawodawstwo jest z nim kompatybilne • Międzynarodowy Standard Rachunkowości (IAS) 21, Skutki zmian kursów wymiany walut obcych (zaktualizowany 1993) – SIC-7, Wprowadzenie waluty Euro SIC-11, Wymiana walut i kapitalizacja strat wynikających ze znacznej dewaluacji waluty PLN $ ¥ 19 ₤ • • • $ • • Ryzyko konwersji - III € Dlaczego w ogóle zastanawiamy się nad ryzykiem ekspozycji przeliczeniowej: menadżerowie, analitycy i inwestorzy potrzebują wskazówki na temat znaczenia zagranicznych operacji w funkcjonowaniu firmy, a konwersja danych księgowych jest pierwszą informacją na ten temat powiązanie z pomiarem wyników działalności aby prowadzić politykę zatrudniania, zwalniania, promocji i wynagrodzeń wartość księgowa jest zawsze punktem odniesienia przy dokonywaniu wyceny przedsiębiorstwa powiązanie z zagadnieniem cen transferowych i różnych systemów podatkowych wymogi prawne dotyczące konsolidacji sprawozdań finansowych PLN ¥ 20 ₤ Ryzyko konwersji - IV € Dyskusja, czy ekspozycja przeliczeniowa ma tak naprawdę jakieś znaczenie • nie ma większego znaczenia, gdyż wpływa jedynie na wartość księgową, a nie na przepływy gotówkowe • ma znaczenie, bo ekspozycja przeliczeniowa może wywrzeć wpływ na dług i rezerwy, a w rezultacie na wypełnianie warunków umowy. • ogólnie ryzyko konwersji jest traktowane jako mało istotne w sensie ekonomicznym – nie wywołuje realnych zmian wartości składników majątku ani nie wyznacza rzeczywistej sytuacji finansowej jednostki zagranicznej. • wyjątkiem jest sytuacja, kiedy podmiot zagraniczny przez wyeliminowanie ryzyka konwersji może uniknąć zapłacenia wyższego podatku dochodowego lub też jest to wynikiem nacisków ze strony zagranicznych akcjonariuszy (kwestia przeliczania przychodów na waluty obce). • skrajna polityka, polegająca bądź na braku zabezpieczenia w ogóle, bądź na pełnym zabezpieczeniu, spowoduje korzyści dla jednej części posiadaczy akcji oraz straty dla drugiej ich części. • większość przedsiębiorstw stosuje w tej sytuacji zabezpieczenia proporcjonalnie dostosowane do liczby zagranicznych posiadaczy akcji PLN $ ¥ 21 Sytuacja z dodatnią wartością ekspozycji walutowej ₤ aktywa denominowane w obcej walucie pasywa obce denominowane w obcej walucie PLN dewaluacja obcej waluty $ € dodatnia wartość ekspozycji walutowej rewaluacja obcej waluty strata na zysk na konwersji konwersji ¥ 22 ₤ aktywa denominowane w obcej walucie pasywa obce denominowane w obcej walucie PLN dewaluacja obcej waluty $ € Sytuacja z ujemną wartością ekspozycji walutowej ujemna wartość ekspozycji walutowej rewaluacja obcej waluty zysk na strata na konwersji konwersji ¥ 23 Ryzyko konwersji – V Ogólna koncepcja księgowego pomiaru ryzyka ₤ € • ważne jest określenie, które z pozycji rach. wyników i bilansu denominowane w walutach obcych będą podlegać przeliczeniu po kursie bieżącym lub kursie średnim, a które po kursie historycznym • pozycje rach. wyników i bilansu przeliczane po kursach bieżących i średnich traktuje się jako obciążone ryzykiem konwersji • ryzyko konwersji to różnica między wartością denominowanych w walutach obcych składników aktywów, a całkowitą wartością denominowanych w walutach obcych zobowiązań PLN $ ¥ 24 ₤ Ryzyko konwersji - VI Stosowane metody przeliczeniowe: • metoda płynnych/trwałych aktywów/pasywów (current/noncurrent method) € PLN • metoda pieniężnych/niepieniężnych aktywów/pasywów (monetary/nonmonetary method) $ • metoda czasowa (temporal method) ¥ • metoda bieżąca (kursu zamknięcia) (current rate method) 25 metoda płynnych/trwałych aktywów/pasywów - I ₤ € • podział aktywów i pasywów wg stopnia płynności i wymagalności • tylko najbardziej płynne aktywa i najszybciej wymagalne pasywa są przeliczane wg. kursu bieżącego, a reszta wg kursu historycznego • uwidacznianie w sprawozdaniach finansowych zysków i strat na krótkoterminowych aktywach i pasywach, a pomijanie zmian wartości długoterminowych aktywów i pasywów • odpowiadało to warunkom systemu Bretton Woods • stosowana w USA od lat 30-tych do 1975, kiedy wszedł w życie FAS 8 • metoda obecnie zaniechana i stosowana tylko przez 26 kilka krajów PLN $ ¥ ₤ € metoda pieniężnych/niepieniężnych aktywów/pasywów - I • zagraniczne aktywa i pasywa pieniężne przelicza się wg kursów bieżących, a pozostałe pozycje wg kursów historycznych PLN • założenie o natychmiastowej zmianie wartości aktywów niepieniężnych po dokonaniu dewaluacji (rewaluacji) w stopniu całkowicie kompensującym zmianę kursu walutowego (pochodna Prawa Jednej Ceny) $ ¥ 27 ₤ • • • • • • $ • • Ryzyko konwersji – V metoda tymczasowa € modyfikacja metody pieniężnych/niepieniężnych aktywów/pasywów stosowany kurs zależy od metody wyceny pozycji bilansowych te pozycje, które wyceniane są w bilansie wg bieżących cen rynkowych przelicza się przy pomocy kursów bieżących pozycje, które wyceniane są w bilansie wg cen historycznych przelicza się przy pomocy kursów historycznych tzn. może wystąpić konieczność przeliczania zapasów wg kursu historycznego, a to może stanowić duże utrudnienie synchronizacja czasu metod wyceny bilansowej z czasem konwersji walut jeżeli zagraniczna filia sporządza bilanse na bazie kosztów historycznych metoda tymczasowa przynosi te same wyniki, jak metoda pieniężnych/niepieniężnych aktywów/pasywów jeżeli zagraniczna filia koryguje swoje pozycje bilansowe i rachunku wyników wg stopy inflacji to występuje konieczność używania kursów bieżących założenia są odzwierciedlone w standardzie FAS 8 PLN ¥ 28 ₤ Ryzyko konwersji – V metoda kursu bieżącego € • wszystkie aktywa wg kursu bieżącego • wszystkie zobowiązania wg kursu bieżącego • kapitały własne wg kursu historycznego • pozycje rachunku wyników wg kursu bieżącego lub kursu średniego z danego okresu • metoda zapewnia stałość wskaźników rentowności operacyjnej i finansowej przed i po konwersji • założenia są odzwierciedlone w standardzie FAS 52 PLN $ ¥ 29 ₤ Wpływ zmiany kursu przy metodzie kursu bieżącego € • [(Dewaluacja.Wal.Zagr.) i (Zagr.Aktywa>Zagr.Pasywa)]=>strata PLN • [(Rewaluacja.Wal.Zagr.) i (Zagr.Aktywa>Zagr.Pasywa)]=>zysk • [(Dewaluacja.Wal.Zagr.) i (Zagr.Aktywa<Zagr.Pasywa)]=>zysk $ ¥ • [(Rewaluacja.Wal.Zagr.) i (Zagr.Aktywa<Zagr.Pasywa)]=>strata 30 Metody konwersji składników bilansu filii zagranicznej ₤ Pozycje bilansowe metoda konwersji płynnych/trwałych aktywów / pasywów pieniężnych / niepieniężnych aktywów / pasywów € czasowa kursu bieżącego Aktywa Gotówka bieżący bieżący bieżący bieżący Rynkowe papiery wartościowe bieżący bieżący bieżący bieżący Należności bieżący bieżący bieżący bieżący Zapasy bieżący historyczny historyczny bieżący historyczny historyczny historyczny bieżący Aktywa trwałe PLN Pasywa $ Zobowiązania bieżące ¥ bieżący bieżący bieżący bieżący Zobowiązania długoterminowe historyczny bieżący bieżący bieżący Kapitał własny pozycje wyrównawcze z tyt. różnic kurs. pozycje wyrównawcze z tyt. różnic kurs. pozycje wyrównawcze z tyt. różnic kurs. pozycje wyrównawcze z tyt. różnic kurs. 31 ₤ Etapy konwersji sprawozdania € • przyjęcie odpowiedniej metody konwersji • wyznaczenie pozycji aktywów i pasywów, których wartość po konwersji będzie się zmieniała ze względu na stosowanie kursu bieżącego lub średniego • określenie wielkości ekspozycji walutowej jako różnicy pomiędzy zmieniającymi się wartościami aktywów i pasywów • skonstruowanie nowego bilansu z zastosowaniem przyjętej metody konwersji • w celu zamknięcia bilansu wprowadzenia korekty (zysku/straty) z tytułu różnic kursowych PLN $ Przykład w Excelu konwersji bilansu ¥ 32 ₤ • • • • • • • € wszystkie trzy pierwsze metody (płynnych/trwałych, pieniężnych/niepieniężnych i czasowa) pokazują zyski/straty kursowe poprzez ujawnienie ich w rachunku wyników tylko metoda kursu bieżącego wprowadza różnice z tytułu przeliczeń kursowych od razu bezpośrednio do bilansu w odpowiedniej podpozycji kapitału własnego najmniej realistyczna jest metoda płynnych/trwałych aktywów/pasywów bo wycenia się zadłużenie długoterminowe wg kursu historycznego wyboru dokonuje się najczęściej pomiędzy metodą kursu czasowego i metodą kursu bieżącego zależy to, która metoda dokonuje bardziej wiarygodnej oceny aktywów trwałych metoda czasowa zakłada brak wpływu zmian kursów walutowych na rzeczywistą wartość aktywów trwałych metoda kursu bieżącego przyjmuje, że rzeczywista wartość aktywów trwałych zależy wprost proporcjonalnie od aktualnego kursu walutowego prawda leży gdzieś po środku $ • Ocena z perspektywy teorii finansów i praktyki księgowej PLN ¥ 33 ₤ Główne kategorie pojęciowe wprowadzone przez FAS52 € • Waluta funkcjonalna – waluta, w której prowadzona jest działalność oddziału (filii) na danym rynku zagranicznym • Waluta sprawozdawcza – waluta, w której w macierzystej centrali prowadzona jest skonsolidowana sprawozdawczość finansowa • Wyboru waluty funkcjonalnej dla danej firmy dokonuje się z punktu widzenia natury i głównych celów operacji zagranicznych: – filia, która prowadzi działalność na rynku wewn. danego kraju, gdzie realizuje większość sprzedaży, wybierze walutę lokalną jako walutę funkcjonalną – filia, która jest tylko prostym przedłużeniem działalności centrali np. montaż przysyłanych z zagranicy podzespołów i cała sprzedaż realizowana jest w eksporcie, wybierze walutę centrali, jako walutę funkcjonalną PLN $ ¥ 34 ₤ Mechanizm działamia FAS52 Proces dwufazowy € • Określenie w jakiej walucie prowadzona jest sprawozdawczość zagranicznej filii. – Jeżeli waluta lokalna, w której zagraniczna filia prowadzi sprawozdawczość nie jest walutą funkcjonalną, należy dokonać przeliczeń na walutę funkcjonalną. • Gdy waluta funkcjonalna filii zagranicznej nie jest tożsama z walutą spółki matki, to sprawozdania finansowe przelicza się z zastosowaniem metody kursu bieżącego. PLN $ ¥ 35 ₤ Procedura stosowania FAS52 Waluta sprawozdawcza filii zagranicznej waluta centrali waluta obca Waluta funkcjonalna? waluta centrali $ Waluta innego kraju PLN waluta lokalna konwersja w oparciu o metodę kursu bieżącego Waluta centrali € konwersja w oparciu o metodę czasową ¥ 36 ₤ Postępowanie dla krajów o wysokiej inflacji • wg FAS 52 – kraje o wysokiej inflacji — ponad 100% zmiany poziomu cen w okresie 3 lat • wymóg, aby filie zagraniczne dokonały konwersji sprawozdań finansowych z wykorzystaniem metody czasowej, tak jak gdyby waluta funkcjonalna była walutą sprawozdawczą € PLN $ ¥ 37 ₤ € Zarządzanie ryzykiem konwersji • Ryzyko konwersji vs. Ryzyko transakcyjne • Ochrona przed ryzykiem transakcyjnym PLN –Ochrona bilansowa –Ochrona z wykorzystaniem instrumentów pochodnych $ • Ryzyko konwersji vs. Ryzyko operacyjne ¥ 38 ₤ Ryzyko konwersji versus Ryzyko transakcyjne • Ryzyko przeliczeniowe – wpływ nieoczekiwanych zmian kursów walutowych na skonsolidowane sprawozdanie finansowe korporacji transnarodowej a kwestia księgowa. € PLN • Ryzyko transkcyjne – wpływ nieoczekiwanych zmian kursów walutowych na skonsolidowane przepływy gotówkowe korporacji transnarodowej a kwestia finansowa $ ¥ • Generalnie nie jest możliwe równoczesne wyeliminowanie ryzyka przeliczeniowego i ryzyka transakcyjnego 39 ₤ Ochrona przed ryzykiem przeliczeniowym € • Kiedy zarząd chce kształtować zarówno wyniki księgowe, jak i wyniki operacyjne ma dwie możliwości działania. PLN $ – Ochrona bilansowa – Ochrona z wykorzystaniem instrumentów pochodnych ¥ 40 ₤ Ochrona bilansowa • Eliminacja niezrównoważenia pomiędzy aktywami netto i pasywami netto wyrażonymi w tej samej walucie. • Może przyczynić się do wystąpienia ryzyka transakcyjnego. € PLN $ ¥ 41 ₤ Ochrona z wykorzystaniem instrumentów pochodnych € • Wykorzystanie kontraktu forward z okresem zapadalności równym okresowi sprawozdawczemu. • Oznacza to jednak prowadzenie spekulacji w odniesieniu do oczekiwanych zmian kursu walutowego. PLN $ ¥ 42 ₤ € Ryzyko przeliczeniowe versus Ryzyko operacyjne • Ryzyko operacyjne - wpływ nieoczekiwanych zmian kursów walutowych na całość wyników działalności firmy. • Ryzyko operacyjne (ekonomiczne) – znacząca kwestia która powinna być przedmiotem troski zarządu PLN $ ¥ 43 Analiza empiryczna skutków zmiany w stosowaniu standardów (od FAS8 do FAS52) ₤ • nie stwierdzono znaczących zmian w wycenie firm na rynku kapitałowym po dokonaniu zmian. • być może oznacza to, że uczestnicy rynku nie zwracają uwagi na kosmetyczne zmiany w sprawozdawczości dotyczącej generowanych zysków. • podobne rezultaty zostały zaobserwowany podczas badania wpływu innych zmian księgowych na wycenę firm dokonywaną przez uczestników rynku kapitałowego. • świadczyłoby to raczej o bezużyteczności prób zmierzających do kontrolowania strat i zysków związanych z ekspozycją na ryzyko przeliczeniowe. € PLN $ ¥ 44 ₤ Znaczenie ryzyka księgowego część I € • Czy należy wykazywać rezultaty zmian kursów walutowych jako część sprawozdawczości dotyczącej rachunku wyników za dany okres, czy też powinno to być tylko umieszczane w odpowiedniej pozycji bilansu, jako niezrealizowane różnice kursowe? • Większość różnic kursowy pozostaje niezrealizowana a unikanie wprowadzania strat i zysków kursowych do rachunku wyników. • Idea metod przeliczeniowych jest interesująca, ale żadna z nich nie ma odzwierciedlenia w zmianach prawdziwej wartości ekonomicznej. PLN $ ¥ 45 ₤ Znaczenie ryzyka księgowego część II € • Czy w takim razie w ogóle warto poświęcać uwagę sprawom ryzyka przeliczeniowego? • Jeżeli tak, to która z metod jest najlepsza? • Wybór nie ma wpływu na wielkość przepływów gotówki na poziomie operacyjnym, a tylko przekłada się na rozmiar obciążeń podatkowych. • Jedyną słuszną metodą jest zwracanie uwagi na wartość ekonomiczną • Jednakże ze względu na prostotę i spójność preferowana jest metoda kursu bieżącego. PLN $ ¥ 46 Ryzyko ekonomiczne: Ryzyko przeliczeniowe: 1. Podejście ex-ante, koncentracja na przyszłych przepływach gotówki 2. Dotyczy rzeczywistych przepływów gotówki, a nie tylko danych księgowych. Dotyczy zmian w wartości rynkowej firmy 3. Ryzyko transakcyjne zależy od wypracowanego w przeszłości portfela kontraktów zagranicznych. 4. Ryzyko operacyjne zależy po części od zewnętrznych warunków otoczenia i strategii działania danej firmy (zmiana lokalizacji produkcji, zmiana marketing mix lub zmiana struktury finansowania). 5. Dotyczy również firm nie posiadających zagranicznych filii, a tylko działających w h.z., lub nawet firm krajowych ale konkurujących z firmami importowymi. 1. ₤ 2. € Podejście ex-post: odzwierciedla skutki jakie podjęte w przeszłości decyzje miały dla wyceny aktywów i pasywów danej filii. Zmiana w wartości księgowej stanowi nie zrealizowany zysk lub stratę, bo nie wiąże się to ze zmianą poziomu przepływu gotówki, chyba że za pośrednictwem zmian w poziomie opodatkowania. Zmiana w wartości księgowej nie oznacza równoczesnej zmiany w wartości rynkowej. Zależy od przyjętych zasad w księgowości przez daną filię (sposób liczenia amortyzacji, wycena zapasów), jak również od metod konwersji. Występuje tylko w odniesieniu do firm posiadających zagraniczne filie i oddziały. PLN $ 3. 4. 5. ¥ 47 ₤ JAK TO JEST W POLSCE? € • Kwestie istotne: – Zmiana kursu walut a księgi rachunkowe firmy – Różnice kursowe na gruncie prawa bilansowego i podatkowego • Podstawa to: – ustawa o rachunkowości z dnia 29 września 1994 r.; znowelizowana obowiązuje od 1.01.2002 r. (Dz. U. z 2002 r. Nr 76, poz. 694); – nowa ustawa dotycząca podatku VAT z 11 marca 2004 r. (Dz. U. z 5.04. 2004r. nr 54, poz. 535); – ustawa z dnia 27 lipca 2002 r. - Prawo dewizowe (Dz. U. Nr 141, poz. 1178), określającej obrót dewizowy z zagranicą oraz obrót wartościami dewizowymi w kraju, a także działalność gospodarczą w zakresie kupna i sprzedaży wartości dewizowych oraz pośrednictwa w ich kupnie i sprzedaży, – w dniu 14 kwietnia 2004 r. Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej Aleksander Kwaśniewski podpisał ustawę z dnia 19 marca 2004 r. Prawo celne PLN $ ¥ 48 ₤ RÓŻNICE KURSOWE - I € • Rodzaje różnic kursowych: – dodatnie różnice kursowe - kurs waluty, w której wyrażone są zasoby pieniężne oraz należności, rośnie albo kurs waluty, w której wyrażone są zobowiązania, maleje – ujemne różnice kursowe - kurs waluty, w której wyrażone są zasoby pieniężne oraz należności, maleje albo kurs waluty, w której wyrażone są zobowiązania, rośnie • Z uwagi na moment ich powstania różnice kursowe dzielimy na: – powstałe w trakcie roku obrachunkowego w wyniku operacji gospodarczych wyrażonych w walutach obcych; – powstałe na dzień bilansowy. PLN $ ¥ 49 ₤ RÓŻNICE KURSOWE - II € • Operacje powodujące powstanie różnic kursowych – spłata należności; – zapłata zobowiązań; – zakup lub sprzedaż papierów wartościowych; – zakup lub sprzedaż składników majątku obrotowego oraz trwałego, jeżeli transakcje te są wyrażone w walutach obcych. PLN • Dwa zasadnicze powody powstawania różnic kursowych w trakcie roku obrachunkowego w wyniku operacji gospodarczych wyrażonych w walutach obcych: – zmiana kursu walut pomiędzy dniem powstania należności lub zobowiązania oraz dniem zapłaty; – zastosowanie innego rodzaju kursu waluty do wyceny operacji w chwili powstania zobowiązania lub należności oraz innego kursu w chwili ich zapłaty. $ ¥ 50 ₤ RÓŻNICE KURSOWE - III € Zasady wyceny aktywów i pasywów w walutach obcych w trakcie roku wg znowelizowanej ustawy o rachunkowości: – zobowiązania i należności w przypadku eksportu lub importu rzeczy przechodzących odprawę celną wycenia się według kursu przyjętego w dokumencie SAD lub innym dokumencie wiążącym jednostkę; – operacje kupna walut obcych lub zapłaty zobowiązań - według kursu sprzedaży danej waluty; – operacje sprzedaży walut obcych lub wypłaty należności według kursu zakupu danej waluty obcej, z banku z którego usług korzysta jednostka; – pozostałe operacje - według kursu średniego ogłaszanego dla danej waluty obcej przez NBP na ten dzień (np. faktury za import lub eksport usług). PLN $ ¥ 51 ₤ ZREALIZOWANE I NIEZREALIZOWANE RÓŻNICE KURSOWE € • Kiedy zostanie dokonana zapłata zobowiązania lub nastąpi wpływ środków z tytułu należności wyrażonej w walucie obcej, to wówczas powstaje tak zwana różnica kursowa zrealizowana => skutki podatkowe • Podobnie jak w prawie bilansowym, również w prawie podatkowym zrealizowane różnice kursowe są elementem przychodów i kosztów: – Dodatnie różnice kursowe odnosi się na przychody z operacji finansowych – Ujemne różnice kursowe zalicza do kosztów finansowych. • PLN Różnica między prawem bilansowym a podatkowym w kwestii różnic kursowych: – Według prawa bilansowego, różnice kursowe ustalane są nie tylko w ciągu roku obrotowego, (różnice kursowe zrealizowane), ale także, zgodnie z zasadą ostrożnej wyceny, ustalane są na moment bilansowy, wówczas noszą miano różnic kursowych niezrealizowanych. – Według prawa podatkowego, różnice kursowe ustalone przez jednostkę na dzień bilansowy staną się różnicami kursowymi dopiero w momencie ich realizacji. (jeden z elementów różnic przejściowych między kwotą wyniku finansowego brutto i dochodu do opodatkowania.) $ ¥ 52 RÓŻNICE KURSOWE POWSTAJĄCE NA DZIEŃ BILANSOWY ₤ € • Różnice kursowe powstające na dzień bilansowy powstają w związku z obowiązkiem wyceny poszczególnych składników majątku wyrażonych w walutach obcych, po kursie określonym przepisami ustawy o rachunkowości. PLN • Zasadnicza zmiana od 1 stycznia 2002 r. po nowelizacji ustawy o rachunkowości. • Aktywa i zobowiązania wyrażone w walutach obcych wykazane w księgach rachunkowych wycenia się nie rzadziej niż na dzień bilansowy, odpowiednio według kursu kupna lub kursu sprzedaży stosowanych w tym dniu przez bank, z którego usług jednostka korzysta. $ ¥ • Przy tym wycena aktywów wyrażonych w walucie obcej na dzień bilansowy nie może być wyższa, a pasywów nie może być niższa od ich wartości przeliczonej na walutę polską według średniego kursu ustalonego przez NBP na ten dzień. 53 ₤ • ZASADY OBOWIĄZUJĄCE OD 1 STYCZNIA 2002 R. € stosuje się następujące kursy: – przy wycenie składników aktywów - kurs kupna stosowany w tym dniu przez bank, z którego usług korzysta jednostka, nie wyższy jednak od średniego kursu ustalonego dla danej waluty przez Narodowy Bank Polski na ten dzień; – przy wycenie pasywów - kurs sprzedaży stosowany w tym dniu przez bank, z którego usług korzysta jednostka, nie niższy jednak od kursu średniego ustalonego dla danej waluty przez Narodowy Bank Polski na ten dzień; – przy wycenie gotówki znajdującej się w jednostkach prowadzących kupno i sprzedaż walut obcych - kurs, po którym nastąpił ich zakup, jednak w wysokości nie wyższej od średniego kursu ustalonego na dzień wyceny dla danej waluty przez Narodowy Bank Polski. Zasada ostrożności – w przypadku, kiedy w dniu kończącym rok obrotowy wartość gotówki ustalona po kursie zakupu jest wyższa od jej wartości przeliczonej według średniego kursu NBP ustalonego na ten dzień, to stan gotówki wycenia się po niższej cenie. PLN $ • ¥ 54 ₤ GDZIE ZAPISUJE SIĘ RÓŻNICE KURSOWE Różnice kursowe odnosi się do: € – kosztów lub przychodów finansowych (a nie, jak poprzednio, w przychody przyszłych okresów) - kiedy powstały przy zapłacie oraz kiedy powstały na moment bilansowy; – w uzasadnionych przypadkach do kosztu wytworzenia produktów lub ceny nabycia towarów, ceny nabycia lub kosztu wytworzenia środków trwałych, środków trwałych w budowie lub wartości niematerialnych i prawnych. – różnice kursowe dotyczące inwestycji długoterminowych w walutach obcych powstałe na dzień ich wyceny rozlicza się na kapitał z aktualizacji wyceny. PLN $ ¥ 55 ₤ € OGÓLNE ZASADY BILANSOWEJ WYCENY RÓŻNIC KURSOWYCH • Nie ustala się już w obrębie jednej waluty obcej nadwyżki dodatnich różnic kursowych nad ujemnymi lub też odwrotnie, lecz po nowelizacji ustawy różnice kursowe od poszczególnych rozrachunków odnosi się bądź w koszty operacji finansowych, bądź w przychody z operacji finansowych. PLN • Wszystkie różnice kursowe powstałe w wyniku wyceny składników bilansu na potrzeby zamknięcia roku obrachunkowego są różnicami niezrealizowanymi. – wynikają jedynie z naliczenia zgodnie z przepisami prawa. – nie pociągają za sobą przepływu środków pieniężnych. – nie powodują one skutków podatkowych. $ ¥ 56 ₤ • • • WYCENA ŚRODKÓW NA RACHUNKU DEWIZOWYM € Zgodnie z prawem polskim jednostki mogą przechowywać swoje środki pieniężne w postaci walut obcych na własnych rachunkach bankowych prowadzonych w kraju w celu – wykorzystania zgromadzonych na tych rachunkach walut obce do regulowania zobowiązań wobec kontrahentów zagranicznych, jak i – przyjmowania na ten rachunek wpływów z eksportu. Wyceny środków zgromadzonych na rachunku bankowym w obcej walucie, – ani przepisy podatkowe, ani ustawa o rachunkowości – nie przewidują wprost, w jaki sposób należy to robić. Stosowana praktyka, dla celów prawa bilansowego, – do wyceny wpływów walut obcych na dewizowy rachunek bankowy przyjmuje się jako przelicznik średni kurs NBP obowiązujący w dniu wpłaty waluty. – do wyceny rozchodu walut obcych z tego rachunku stosuje się zazwyczaj te same metody jak przy wycenie rzeczowych składników majątku obrotowego: • metodę cen przeciętnych - przeciętna średnich kursów NBP, po jakich wcześniej wyceniane były kolejne wpłaty na dewizowy rachunek bankowy; • metoda "pierwsze przyszło - pierwsze wyszło" (FIFO); 57 • metoda "ostatnie przyszło - pierwsze wyszło" (LIFO). $ PLN ¥ ₤ ZASADY ROZLICZANIA RÓŻNIC KURSOWYCH € Różnice kursowe ustalane bieżąco (czyli powstałe w trakcie roku obrotowego): – powstałe w związku z zakupem lub wytworzeniem środków trwałych w budowie lub środków trwałych lub wartości niematerialnych i prawnych i powstałe do momentu oddania tych aktywów do używania wchodzą obowiązkowo do ceny ich nabycia lub kosztu wytworzenia; – powstałe po oddaniu tych aktywów trwałych do używania - mogą w uzasadnionych przypadkach być wliczane do ceny ich nabycia lub kosztu wytworzenia (ustawa nie precyzuje, kiedy takie uzasadnione przypadki występują); – powstałe podczas długotrwałej produkcji lub przygotowania do sprzedaży zapasów towarów i produktów mogą w uzasadnionych przypadkach zwiększać ich cenę nabycia lub koszt wytworzenia; – pozostałymi operacjami zakupu lub sprzedaży - są odnoszone na przychody lub koszty finansowe. PLN $ ¥ 58 OBLICZENIE RÓŻNIC KURSOWYCH NIEZREALIZOWANYCH DLA AKTYWÓW NIEFINANSOWYCH ₤ € Różnice kursowe niezrealizowane, czyli powstałe na dzień bilansowy oblicza się według ustanowionych dla każdej sytuacji metod związanych z: PLN $ – finansowaniem zakupu lub wytworzeniem środków trwałych w budowie, środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych: • powstałe do momentu oddania tych aktywów do używania wchodzą obowiązkowo do ceny ich nabycia lub kosztu wytworzenia; • dotyczącego aktywów trwałych już oddanych do używania mogą w uzasadnionych przypadkach zwiększać cenę nabycia lub koszt wytworzenia tych aktywów; ¥ – długotrwałą produkcją lub przygotowaniem do sprzedaży zapasu towarów i produktów - mogą wchodzić do ceny ich nabycia lub kosztu wytworzenia; 59 ₤ • • • € Różnice kursowe niezrealizowane, czyli powstałe na dzień bilansowy oblicza się według ustanowionych dla każdej sytuacji metod związanych z: długoterminowymi aktywami finansowymi wyrażonymi w walutach obcych, wycenianymi w cenie nabycia: – jeżeli są to ujemne różnice kursowe, a spadek kursu ma charakter trwały obciążają koszty finansowe; – jeżeli są to dodatnie różnice kursowe lub ujemne, ale spowodowane tylko chwilowymi wahaniami kursów - różnice kursowe nie powstają, gdyż nie przecenia się tych aktywów; długoterminowymi aktywami finansowymi wyrażonymi w walutach obcych, wycenianymi w cenach rynkowych - wpływają na cenę rynkową tych aktywów; (drugostronnie różnice te odnosi się na kapitał (fundusz) z aktualizacji wyceny bądź odpisuje na koszty finansowe, jeżeli kapitał (fundusz) z aktualizacji wykazałby w stosunku do danego aktywu saldo debetowe); krótkoterminowymi aktywami finansowymi, wycenianymi po cenie nabycia, nie wyżej od ceny rynkowej - są uwzględniane przy ustalaniu ceny rynkowej (jeżeli jest ona niższa od ceny nabycia, to nadwyżkę odpisuje się w koszty finansowe; w sytuacji odwrotnej nie przecenia się ich, a różnice kursowe nie są księgowane); 60 pozostałymi aktywami - wpływają na przychody lub koszty finansowe. $ • OBLICZENIE RÓŻNIC KURSOWYCH NIEZREALIZOWANYCH DLA AKTYWÓW FINANSOWYCH PLN ¥ ₤ € PODSUMOWANIE ZASAD DOTYCZĄCYCH RÓŻNIC KURSOWY • Różnice kursowe są wykazywane w rachunku zysków i strat po ich skompensowaniu, czyli używając języka rachunkowości, po wysaldowaniu tych zysków i strat. PLN • Przed nowelizacją ustawy zyski i straty były prezentowane obrotami. – ujemne obroty znajdowały się po stronie kosztów finansowych, – dodatnie obroty znajdowały się po stronie przychodów finansowych. $ ¥ • Po nowelizacji ustawy o rachunkowości w rachunku zysków i strat prezentowana jest jedynie nadwyżka dodatnich różnic kursowych nad ujemnymi lub nadwyżka ujemnych różnic kursowych nad dodatnimi. 61 ₤ € Przykład wyceny rozrachunków na dzień bilansowy Założenia: – Średni kurs NBP 1 EURO na dzień 31 grudnia 2002 r. wynosi 4,0202 zł. – Kurs kupna 1 EURO banku, z którego usług korzysta jednostka wynosi 4,0200 zł i jest niższy od kursu średniego NBP, a więc wyceny składników aktywów dokonano według kursu kupna. – Kurs sprzedaży wynosi 4,0208 zł/EURO i jest wyższy od kursu średniego NBP, a więc wyceny składników pasywów dokonano według kursu sprzedaży. PLN $ ¥ 62 ₤ WYCENA NA DZIEŃ BILANSOWY Kontrahent (tytuł rozrachunku) Wartość wynikająca z ksiąg EURO Należności Kontrahent "A" - sprzedaż produktów Zobowiązania Kontrahent "B" Kontrahent "C" - środek trwały w budowie $ PLN Wartość wg wyceny na 31.12.2002 r. kurs kupna kurs sprzedaży wartość w PLN PLN 15.000 10.000 125.000 56.343 39.856 484.060 4,0200 4,0208 4,0208 60.300 40.208 502.600 € Różnice kursowe dodatnie ujemne 3.957 352 18.540 ¥ 63 ₤ DEKRETACJA 1. Ewidencja różnic kursowych naliczonych na dzień bilansowy: a) należności - dodatnie różnice kursowe: Kwota € 3.957 zł - Wn konto 20 "Rozrachunki z odbiorcami" (w analityce: Konto imienne kontrahenta "A" - EURO), - Ma konto 75-0 "Przychody finansowe", PLN b) zobowiązania - ujemne różnice kursowe: • dotyczące środków trwałych w budowie: - Wn konto 08 "Środki trwałe w budowie", - Ma konto 24 "Pozostałe rozrachunki" (w analityce: Konto imienne kontrahenta "C" - EURO), $ • pozostałe: - Wn konto 75-1 "Koszty finansowe", - Ma konto 21 "Rozrachunki z dostawcami" (w analityce: Konto imienne kontrahenta "B" - EURO). 18.540 zł ¥ 352 zł 64 ₤ KSIĘGOWANIA € PLN $ ¥ 65 ₤ Rozliczenie naliczonych różnic kursowych w nowym okresie sprawozdawczym - I € Rozwiązania w praktyce • jako pierwsza operacja nowego roku – wystornowanie naliczonych bilansowych różnic kursowych (zapis czerwony – w przypadku stosowania zapisów po stronie przeciwnej niezbędne jest dokonanie zapisu technicznego dla zachowania czystości obrotów), • stornowanie naliczonych na dzień bilansowy różnic kursowych tylko od rozliczonych w nowym roku obrotowym aktywów i pasywów, a następnie ustalenie różnic kursowych dla tych tytułów „od zera”, • ujmowanie w księgach rachunkowych tylko zrealizowanych (tj. bez stornowania) w roku obrotowym różnic kursowych i odnoszenie ich na wynik finansowy. PLN $ ¥ 66 ₤ Rozliczenie naliczonych różnic kursowych w nowym okresie sprawozdawczym - II € Wady i zalety poszczególnych rozwiązań • trzecie rozwiązanie najbardziej prawidłowe z punktu widzenia ustawy o rachunkowości. Ustawa nie dopuszcza możliwości rozwiązywania naliczonych różnic kursowych bez posiadania podstaw do ich rozwiązania. – przesłanką do rozwiązania naliczonych różnic kursowych jest otrzymanie lub dokonanie zapłaty bądź też kompensata. – największą wartość informacyjną dla jednostki. • najczęściej wybierane – pierwsze rozwiązanie - wystornowanie wszystkich naliczonych różnic kursowych w pierwszej operacji następnego okresu sprawozdawczego. – „zdejmuje” z jednostki obowiązek każdorazowego odnoszenia się do wyliczonych na dzień bilansowy różnic kursowych. – zapłata powoduje naliczenie różnic kursowych licząc od jej wartości historycznej, tj. nie uwzględnia dokonanych w międzyczasie wycen. PLN $ ¥ 67 ₤ Rozliczenie naliczonych różnic kursowych w nowym okresie sprawozdawczym - III € Wady i zalety poszczególnych rozwiązań: • Rozwiązanie pośrednie - stornowanie naliczonych bilansowych różnic kursowych tylko od rozliczonych w danym roku aktywów i pasywów. • Różnice kursowe ustalone metodą 2 i 3 dają taki sam wynik. • W praktyce drugie rozwiązanie będzie skutkowało każdorazowo jednym dodatkowym zapisem. • Wada pierwszego i drugiego rozwiązania – ryzyko prezentowania w rachunku zysków i strat ujemnych wielkości wynikających ze stornowania istotnych bilansowych różnic kursowych. – np. w 2004 r. może to mieć znaczenie, gdyż w przypadku wielu firm różnice kursowe – szczególnie ujemne – stanowią znaczącą pozycję rachunku zysków i strat. PLN $ ¥ 68 ₤ Dane wyjściowe do przykładu Jednostka posiada na dzień bilansowy następujące należności i zobowiązania: • Należność od kontrahenta "A" w kwocie: 10.000 EURO x 3,8050 zł = 38.050 zł. • Zobowiązanie wobec kontrahenta "B" w kwocie: 6.000 EURO x 3,7000 zł = 22.200 zł. • Kursy EURO na dzień bilansowy: – banku, z którego usług korzysta jednostka: € PLN • kupna: 4,0125 zł, • sprzedaży: 4,0210 zł, – średni NBP na 31 grudnia 2002 r.: 4,0202 zł. • Do wyceny zastosowano kurs kupna i sprzedaży. • W 2003 r. jednostka: – uregulowała zobowiązanie z bieżącego rachunku bankowego: 6.000 EURO według kursu 4,3890 zł = 26.334 zł, – otrzymała należność - wpływ na bieżący rachunek bankowy: 10.000 EURO według kursu 4,3630 zł = 43.630 zł. $ ¥ 69 ₤ Dekretacje w księgach 2002 r. 1. Różnica kursowa ustalona od należności: 10.000 EURO x (4,0125 zł - 3,8050 zł) = € 2.075 zł - Wn konto 20 "Rozrachunki z odbiorcami" (w analityce: Konto imienne kontrahenta "A"), - Ma konto 75-0 "Przychody finansowe" (w analityce: Różnice kursowe na dzień bilansowy). PLN 2. Różnica kursowa ustalona od zobowiązania: 6.000 EURO x (4,0210 zł - 3,7000 zł) = $ - Wn konto 75-1 "Koszty finansowe" (w analityce: Różnice kursowe na dzień bilansowy), - Ma konto 21 "Rozrachunki z dostawcami" (w analityce: Konto imienne kontrahenta "B"). 1.926 zł ¥ 70 ₤ Księgowania stanu początkowego € PLN $ ¥ 71 ₤ Dekretacja metody pierwszej - I 1. Storno różnic kursowych na 1 stycznia 2003 r.: a) dodatnie różnice kursowe dotyczące należności: PLN € (-) 2.075 zł - Wn konto 20 "Rozrachunki z dostawcami" (w analityce: Konto imienne kontrahenta "A"), - Ma konto 75-0 "Przychody finansowe" (w analityce: Różnice kursowe na dzień bilansowy). b) ujemne różnice kursowe dotyczące zobowiązania: $ - Wn konto 75-1 "Koszty finansowe" (w analityce: Różnice kursowe na dzień bilansowy), - Ma konto 21 "Rozrachunki z dostawcami" (w analityce: Konto imienne kontrahenta "B"). (-) 1.926 zł ¥ 72 ₤ Dekretacja metody pierwszej - II 2. Uregulowanie zobowiązania wobec kontrahenta "B" wyciąg bankowy: (6.000 EURO x 4,3890 zł) = - Wn konto 21 "Rozrachunki z dostawcami" (w analityce: Konto imienne kontrahenta "B"), - Ma konto 13 "Rachunek bieżący". € 26.334 zł PLN 3. Rozliczenie różnic kursowych: • wartość z dnia powstania zobowiązania: 6.000 EURO x 3,7000 zł = 22.200 zł, • wartość z dnia zapłaty: 6.000 EURO x 4,3890 zł = 26.334 zł, • zrealizowane różnice kursowe: 26.334 zł - 22.200 zł = $ - Wn konto 75-1 "Koszty finansowe" (w analityce: Różnice kursowe - zrealizowane), - Ma konto 21 "Rozrachunki z dostawcami" (w analityce: Konto imienne kontrahenta "B"). 4.134 zł ¥ 73 Dekretacja metody pierwszej - III ₤ 4. Wpływ należności na rachunek bankowy od kontrahenta "A": (10.000 EURO x 4,3630 zł) = - Wn konto 13 "Rachunek bieżący". - Ma konto 20 "Rozrachunki z dostawcami" (w analityce: Konto imienne kontrahenta "A"), € 43.630 zł PLN 5. Rozliczenie różnic kursowych: • wartość z dnia powstania należności: 10.000 EURO x 3,8050 zł = 38.050 zł, • wartość z dnia zapłaty: 10.000 EURO x 4,3630 zł = 43.630 zł, • zrealizowane różnice kursowe: 43.630 zł - 38.050 zł = $ - Wn konto 20 "Rozrachunki z dostawcami" (w analityce: Konto imienne kontrahenta "A"), - Ma konto 75-0 "Przychody finansowe" (w analityce: Różnice kursowe - zrealizowane). 5.580 zł ¥ 74 ₤ Księgowania metody pierwszej € PLN $ ¥ 75 ₤ Metoda druga € • ujęcie pod jedną data faktycznej zapłaty: – storno różnicy kursowej ustalonej na dzień bilansowy – ujęcie w księgach różnicy kursowej faktycznie zrealizowanej • kolejność dekretacji przy tej metodzie jest następująca: – wyciąg bankowy potwierdzający wpływ należności lub zapłatę zobowiązań, – Storno różnicy kursowej z wyceny bilansowej rozrachunków, – zaksięgowanie faktycznie zrealizowanej różnicy kursowej ustalonej za okres od powstania rozrachunku do dnia zapłaty. • Podobieństwo do metody pierwszej – uwzględnione w wyniku finansowym różnice kursowe faktycznie zrealizowane są również uwzględniane w podstawie opodatkowania podatkiem dochodowym w pełnej kwocie. PLN $ ¥ 76 ₤ Dekretacje metody trzeciej - I 1. Uregulowanie zobowiązania wobec kontrahenta "B" - wyciąg bankowy: (6.000 EURO x 4,3890 zł) = € 26.334 zł - Wn konto 21 "Rozrachunki z dostawcami" (w analityce: Konto imienne kontrahenta "B"), - Ma konto 13 "Rachunek bieżący". PLN 2. Rozliczenie różnic kursowych: • wartość z dnia 1 stycznia 2003 r.: 6.000 EURO x 4,0210 zł = 24.126 zł, • wartość z dnia zapłaty: 6.000 EURO x 4,3890 zł = 26.334 zł, • zrealizowane różnice kursowe: 26.334 zł - 24.126 zł = - Wn konto 75-1 "Koszty finansowe" (w analityce: Różnice kursowe), - Ma konto 21 "Rozrachunki z dostawcami" (w analityce: Konto imienne kontrahenta "B"). $ 2.208 zł ¥ 77 ₤ Dekretacje metody trzeciej - II 3. Wpływ należności na rachunek bankowy od kontrahenta "A": (10.000 EURO x 4,3630 zł) = € 43.630 zł - Wn konto 13 "Rachunek bieżący". - Ma konto 20 "Rozrachunki z odbiorcami" (w analityce: Konto imienne kontrahenta "A"), PLN 4. Rozliczenie różnic kursowych: • wartość z dnia 1 stycznia 2003 r.: 10.000 EURO x 4,0125 zł = 40.125 zł, • wartość z dnia zapłaty: 10.000 EURO x 4,3630 zł = 43.630 zł, • zrealizowane różnice kursowe: 43.630 zł - 40.125 zł = $ - Wn konto 20 "Rozrachunki z odbiorcami" (w analityce: Konto imienne kontrahenta "A"), - Ma konto 75-0 "Przychody finansowe" (w analityce: Różnice kursowe). 3.505 zł ¥ 78 ₤ Księgowanie metody trzeciej € PLN $ ¥ 79 Porównanie 3 metod rozliczania starych różnic kursowych w trakcie nowego roku obrachunkowego ₤ € PLN $ KURSY WALUT STOSOWANE DO WYCENY OPERACJI GOSPODARCZYCH W POLSKIEJ SPRAWOZDAWCZOŚCI FINANSOWEJ ¥ 80 ₤ Literatura • Eugeniusz Najlepszy, „Zarządzanie Finansami Międzynarodowymi”, PWE, Warszawa 2000 € PLN – Część II. Zarządzanie ryzykiem kursowym • Eugeniusz Najlepszy, „Zarządzanie Finansami Międzynarodowymi”, PWE, Warszawa 2001 $ – Zadania z rozwiązaniami 1, Rozdział 4-8 ¥ 81
