Wprowadzenie Po co uczyć (się) teorii ekonomii?
advertisement
Wprowadzenie Po co uczyć (się) teorii ekonomii? • a po co uczyć matematyki? - ćwiczenie umysłu • żeby oswoić studentów z terminologią – później pisząc pracę magisterską czy też komunikując się z innymi nie muszą wymyślać własnej • bo uczy logicznego podejścia do praktycznych problemów • uwaga: uczymy tzw. neoklasycznej teorii ekonomii, nie jest to jedyne ujęcie, ale jedyne koherentne i w zasadzie kompletne Mikroekonomia II � Mikroekonomia II (B) � � � � � � � 12 Funkcje produkcji Funkcje kosztów Optymalny wybór producenta Doskonała konkurencja Monopol Teoria gier Modele oligopolu Decyzje produkcyjne firmy � Analogia z wyborem konsumenta: � � � � Wybory produkcyjne firmy: � � � � � Preferencje Ograniczenie budżetowe Optymalny wybór maksymalizujący użyteczność Technologia produkcji (czynniki, produkty) Koszty (ceny czynników produkcji) Optymalny wybór czynników Jak zmieniają się łączne koszty ze zmianą wielkości produkcji Jak zmieniają się zyski ze zmianą wielkości produkcji 13 Funkcje produkcji � � � � Czynniki produkcji (inputs) -> produkty (outputs) Technologia to proces przemiany czynników w produkty Często do dyspozycji jest kilka alternatywnych technologii Czynniki produkcji: � � � � � Kaapitał pitał (ca apital pital, K K)) Praca (labor, L) Materiały Ziemia Funkcja produkcji – obrazuje najwyższą możliwą produkcję z danej kombinacji czynników dla danej technologii q = f ( K, L) 14 Funkcje produkcji � � � Ujęcie statyczne Jaka możliwość zmiany ilości czynników? Krótki okres (short run, SR) � � � Przynajmniej jeden z czynników stały Najdłuższy czas w którym przynajmniej jeden z czynników produkcji stosowanych w procesie produkcji nie może się zmienić Długi okres (long run, LR) � � 15 Wszystkie czynniki zmienne Najkrótszy czas konieczny do zmiany ilości wszystkich czynników produkcji stosowanych w procesie produkcji Krótki okres – jeden czynnik zmienny q = f ( L) 16 Analiza wielkości produkcji � Średnia produktywność czynnika (average product) � Wielkość produkcji na jednostkę czynnika q P rodukcja APL = = I lo ś ć Czynnika L 17 Analiza wielkości produkcji � Krańcowa produktywność czynnika (marginal product) � Dodatkowa produkcja spowodowana zwiększeniem zatrudnienia czynnika o jedną jednostkę Δq Δ Produkcji = M PL = o ś ccii Czynnika Ilo C zynn ik a ΔL Δ Il � Krańcowa = w granicy = pochodna cząstkowa: Δq ∂ f ( L ) M PL = lim = ΔL → 0 ΔL ∂L 18 Analiza wielkości produkcji 19 Funkcja produkcji – wykres q Całkowita produkcja D 112 D – produkcja maksymalna P–n achylenie ółłp rostej A lenie p AP nachy pó proste ze środka układu wsp. MP – nachylenie stycznej w danym punkcie C – AP maksymalne B – AP = 20 A – MP = 20 C 60 B A 0 1 20 2 3 4 5 6 7 8 9 10 L Krańcowa i średnia produktywność – wykres • MP przecina AP w E, • W E: MP = AP => maksimum AP • Na lewo od E: MP > AP => AP rośnie • Na prawo od E: MP < AP => AP maleje q • Dla L = 8, MP = 0 i q = max 30 rańcowa roduktywność K ńcowa p ść Kra produktywno E 20 Średnia produktywność 10 L 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 21 Wykresy funkcji produkcji i produktywności – wnioski � � � � � Gdy krańcowa produktywność większa od średniej produktywności – średnia produktywność rośnie Gdy krańcowa produktywność mniejsza od średniej produktywności – średnia produktywność maleje Gdy krańcowa produktywność równa zero – produkcja maksymalna (pochodna!) Gdy krańcowa produktywność większa od zera – produkcja rośnie (pochodna!) Krańcowa produktywność przecina średnią produktywność w jej maksimum 22 Prawo malejącej produktywności czynników � Zwiększając ilość jednego czynnika produkcji i przy pozostałych czynnikach produkcji na stałym poziomie, istnieje punkt, powyżej którego krańcowa produktywność tego czynnika zaczyna maleć � � � � 24 Początkowo krańcowa produktywność może rosnąć może b yć ma ca, aale ie mus musii spa spadać dać pon poniżej iżej zera zera!! ((może być maleją lejąca, le Nie całkowita produkcja nadal będzie rosnąć) Zwykle zachodzi tylko w SR, gdy któryś z czynników stały (krańcowa produktywność jednego czynnika zależy od ilości innych czynników) Np. ilość wypitej kawy a wynik z egzaminu Zmiany technologii, postęp techniczny � � Zmiany postaci funkcji Powodują np. przesunięcie całej funkcji produkcji q 100 C B O3 A O2 50 O1 26 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 L Przy przejściu z A do B do C, krańcowa produktywność pracy moŜe rosnąć Case study – malejąca krańcowa produktywność � � Thomas Robert Malthus (1766-1834) Prawo ludności (the principle of population) � Liczba ludności nieograniczona � � Produkcja żywności ograniczona � � � � 28 Wzrost geometryczny alejąca M Male jąca krańcowa produktywność Przyrost co najwyżej liniowy Wynikiem: nędza mas, ubóstwo, głód, klęski żywiołowe, wojny Zwolennik wstrzemięźliwości seksualnej, późnego zawierania małżeństw, kontroli urodzeń, ograniczenia pomocy społecznej Case study – dlaczego przepowiednie Malthusa się nie sprawdziły? � Zmiany technologii � � MPL3 > MPL2 Presja populacyjna + mechanizm rynkowy wymuszają innowacyjność Substytucja jednych czynników fizycznych innymi q MPL2 > MPL1 MPL1 L 30 Case study – dlaczego przepowiednie Malthusa się nie sprawdziły? � � 31 Wzrost kapitałochłonności prowadzi do wzrostu stopy życiowej i kosztu alternatywnego potomstwa. W krajach rozwiniętych nastąpił spadek przyrostu naturalnego. Konwergencja - przepływu kapitału pozwalają na równywanie poziomów wyyrównywanie poziomów żżycia ycia międz międzyy kra krajjami biedn biednymi ymi i bogatymi. Funkcje produkcji wielu zmiennych – graficznie q = f ( K, L) � � W LR – oba (wszystkie) czynniki zmienne Wartość produkcji – w trzecim wymiarze 32 Funkcje produkcji wielu zmiennych – graficznie 33 Funkcje produkcji wielu zmiennych � Izokwanty – poziomice produkcji, pokazują wszystkie kombinacje czynników, które pozwalają efektywnie wyprodukować tyle samo E K 5 4 3 A B C 2 q3 = 90 D 1 q2 = 75 q1 = 55 34 1 2 3 4 5 L Funkcje produkcji wielu zmiennych – graficznie � Mapa izokwant jest tożsama z funkcją produkcji y x1 54 Substytucja między czynnikami � � � Jaką kombinację czynników produkcji wybrać? Można zastąpić jeden czynnik innym i pozostać na tej samej izokwancie Techniczna stopa substytucji kapitału przez pracę (technical rate of substitution) TRS LK � � ΔK = (przy stałej produkcji q ) ΔL Zawsze ujemna O ile więcej jednostek pracy potrzeba, aby zastąpić jednostkę kapitału’ 57 Techniczna stopa substytucji K 5 TRS LK 1 = ΔK ΔL 1/4 4 Rezygnacja z kolejnych jednostek K wymaga zwiększenia L o coraz więcej 1 1/3 TRS maleje wraz ze wzrostem L (co do wartości bezwzględnej) 3 1 1/2 2 1 1 Q3 =90 1 1 1 58 2 3 3 4 Q2 =75 L Krańcowa stopa technicznej substytucji � ‘Zmieniając (krańcowo) ilość jednego czynnika, jak można zmienić ilość drugiego czynnika, żeby nadal produkować tyle samo’ � Np. krańcowa stopa technicznej substytucji pracy przez kapitał (kolejne jednostki L wymagają zwiększenia K o …) MRTS KL � � ∂f (K , L) dL MPK ∂K = =− =− ∂f (K , L) MPL dK ∂L Nachylenie izokwanty (gdy na osi poziomej K, na pionowej L) Analogiczna do MRS w wyborze konsumenta 60 Krańcowa stopa technicznej substytucji � Prawo malejącej MRTS � � � � � Zastępowanie kolejnych jednostek czynnika produkcji jednostkami innego czynnika daje coraz mniejsze efekty (wymaga coraz większych wzrostów drugiego czynnika dla odtworzenia produkcji). Działa dla wartości bezwzględnej MRTS (maleje po wartościach dodatnich do zera). Izokwanty są wypukłe. Działa jedynie jeśli krańcowe produkcyjności wszystkich czynników są malejące Uwaga: MRTS KL 64 MPK =− MPL MRTS LK MPL =− MPK
