Załącznik do Umowy o Dzieło nr 7

Raport nr 6
dotyczący najważniejszych doniesień prasowych z zakresu HIV/AIDS
opublikowanych w lipcu 2005 roku.
WPROWADZENIE
W lipcu 2005 r. ukazało się 45 publikacji z zakresu HIV/AIDS. Większość z nich (23)
poświęcona była wyrokowi warszawskiego sądu, który został wydany w sprawie zakażenia
wirusem HIV czternastoletniej dziewczynki w Śląskim Centrum Pediatrii w Zabrzu.
Dziennikarze pisali nie tylko o wyroku, ale dotarli też do innego zakażonego dziecka i starali
się znaleźć odpowiedź na pytanie, jak mogło dojść do takiej tragedii.
W prasie znalazły się w tym miesiącu publikacje o powstawaniu nowych leków, które
znajdą zastosowanie w leczeniu HIV/AIDS. Dziś już wiadomo, że nie wszystkie państwa
będzie na nie stać, szczególnie zaś te najbiedniejsze - państwa Afryki, gdzie epidemia AIDS
osiągnęła już niewyobrażalne rozmiary. Do tych ponurych statystyk dołączą niedługo państwa
Eurazji. Problem ten znalazł także swoje odzwierciedlenie na łamach dzienników. Poza tym
można było zapoznać się ze stanem sytuacji epidemiologicznej w Polsce i innymi
pojedynczymi informacjami dotyczącymi HIV/AIDS.
Tabela 1.
Tytuły gazet i czasopism publikujących najwięcej informacji na temat HIV/AIDS w lipcu 2005 r.
Miejsce
Tytuł
1.
Gazeta Wyborcza*
6
2.
Rzeczpospolita
5
3.
Fakt
3
4.
Kurier Szczeciński
2
Liczba publikacji
* Zestaw obejmuje wszystkie lokalne wydania Gazety Wyborczej.
1
Wykres 1.
Ranking gazet i czasopism publikujących najwięcej doniesień na temat HIV/AIDS
w lipcu 2005 r.
Kurier Szczeciński
2
Fakt
3
5
Rzeczpospolita
Gazeta Wyborcza
6
EPIDEMIOLOGIA
O sytuacji epidemiologicznej w Polsce
Z opublikowanego raportu o sytuacji epidemiologicznej w Polsce wynika, że sytuacja
ta w zakresie zakażeń przenoszonych drogą płciową „nie jest zła, ale się pogarsza”. Coraz
większe zagrożenie związane jest m.in. z położeniem geograficznym naszego kraju, gdyż w
ostatnich latach stwierdzono, że wiele zakażeń jest wynikiem kontaktów z przybyszami zza
wschodniej granicy.
Jeśli chodzi o leczenie osób zakażonych HIV i chorych na AIDS, to należy stwierdzić,
że od 1985 roku, kiedy rozpoznano pierwsze zakażenia i rozpoczęto obserwację, zanotowano
9500 przypadków zakażenia HIV, rocznie stwierdza się około 600 nowych zakażeń. Jest
oczywistym, że nie udaje się zidentyfikować wszystkich zakażeń, ale i tak ich liczba jest
względnie niewielka, gdy porównamy ją z większością krajów Europy ŚrodkowoWschodniej ( do 2001 roku wirusem HIV zostało zakażonych w tych krajach milion osób, z
czego 90 proc. w Rosji i na Ukrainie).
Omawiając sytuację epidemiologiczną w Polsce należy zwrócić uwagę na fakt, że
coraz trudniej – m.in. ze względu na kolejne zmiany w ochronie zdrowia – zebrać pełną
informację na temat częstości zakażeń przenoszonych drogą płciową. Wskazano na potrzebę
zgromadzenia środków na poprawę systemu informacji epidemiologicznej, usprawnienie
organizacji wykrywania i leczenia chorób przenoszonych drogą płciową oraz na programy
edukacji społecznej. Za sprawę niezbędną uznano kontynuację działań na rzecz ograniczenia
narkomanii, gdyż 53 proc. osób żyjących z HIV zakaziło się wirusem poprzez dożylne
przyjmowanie narkotyków. 1
1
Podaję za: Sytuacja epidemiologiczna w Polsce. Rzeczpospolita z dnia 12.07.2005 r.
2
ASPEKTY MEDYCZNE
Czyżby przełom w leczeniu AIDS?
Naukowcy z Narodowego Instytutu Zdrowia w USA wynaleźli szczepionkę
aktywująca w organizmie komórki, które zabijają wirusa HIV. Zawiera ona genetyczny obraz
wirusa i może być podawana zapobiegawczo zdrowym osobom. System immunologiczny
organizmu poznaje strukturę wirusa i przygotowuje się do jego zniszczenia, gdyby człowiek
został nim zakażony.2
Chiny zamierzają produkować tańszy lek na AIDS
Chińscy naukowcy z laboratorium Fusogen rozpoczęli testy kliniczne nowego leku na
AIDS. Lek blokuje dostęp wirusa HIV do wnętrza komórki, nie pozwala wirusowi zniszczyć
błony komórkowej i dostać się do jej wnętrza. Terapia polega na codziennym robieniu
zastrzyków. Chińczycy przyznają, że ich preparat przypomina stosowany od dwóch lat
specyfik amerykański T20, lecz różni się od niego schematem molekularnym i ceną - roczna
kuracja amerykańskim lekiem kosztuje 20 tysięcy dolarów, chińskim jest o połowę tańsza.3
ASPEKTY SPOŁECZNE
Odszkodowanie za zakażenie wirusem HIV
Sąd Okręgowy w Warszawie zdecydował, że skarb państwa ma wypłacić 14- letniej
dziewczynce zakażonej wirusem HIV w Śląskim Centrum Pediatrii ( dziś Szpital Kliniczny nr
1 w Zabrzu) 100 tys. zł zadośćuczynienia i 500 zł miesięcznej renty.
Dziewczynka trafiła do szpitala jako dwumiesięczne niemowlę z powodu infekcji dróg
oddechowych i biegunki. Jako dziecko przebywała w szpitalu jeszcze kilka razy, leczono ją
wówczas także preparatami krwiopochodnymi. Kiedy w 2000 roku znów trafiła do
zabrzańskiego szpitala, zaczęto szukać przyczyn ciągłych infekcji zbadano jej krew na
obecność wirusa HIV. Powtórzone badanie wskazywało wynik pozytywny. Możliwość
zakażenia się dziecka wirusem w 2001 roku badała Wojewódzka Stacja SanitarnoEpidemiologiczna. Nie stwierdzono uchybień w postępowaniu personelu.
Sąd oparł się na opinii biegłej, prof. Magdaleny Marczyńskiej z Akademii Medycznej w
Warszawie, która wykazała, że do zakażenie doszło w szpitalu w Zabrzu. Poddawana w
2
W oparciu o: Szczepionka pokona AIDS. Fakt z dnia 09.07.2005 r.
Zob.: Krzysztof Kowalski. Afrykański matecznik HIV. Rzeczpospolita z dnia 15.07.2005 r., o chińskim leku
także w: Medyczne ciekawostki. Słowo Ludu z dnia 26.07.2005 r.
3
3
wątpliwość hipoteza, że dziecko mogło się zakazić od bliskich, została odrzucona, gdyż już
na samym początku procesu, po przebadaniu krewnych i opiekunów, okazało się, że nie są
zakażeni. To nie koniec sprawy. Pełnomocnik reprezentujący dziewczynkę żąda w sumie pół
miliona zadośćuczynienia i 1 tys. renty miesięcznie.4
Także rodzice trzynastoletniego chłopca, który najprawdopodobniej został zakażony w
tym samym szpitalu co dziewczynka, w skierowanym do sądu pozwie, chcą, aby wskazano i
ukarano winnych. Chłopiec urodził się w szóstym miesiącu ciąży i przebywał w inkubatorze
przez trzy miesiące. Jego brat bliźniak zmarł, a on w inkubatorze stracił głos i słuch. Podczas
pobytu w szpitalu otrzymywał leki krwiopochodne. O tym, że chłopiec jest zakażony rodzice
dowiedzieli się dopiero po 12 latach.5
Zakażenie wirusem HIV u dzieci
W Śląskim Centrum Pediatrii w Zabrzu mogło dojść do większej liczby zakażeń.
Wiadomo, że po pobycie w zabrzańskiej placówce przynajmniej trójka dzieci zachorowała na
AIDS. Nie wiadomo, jak doszło do zakażenia wirusem i czy nie było więcej ofiar zakażonych
z tego samego źródła, które stało się przyczyną tragedii leczonych tam dzieci. Krystyna
Sokołowska z Fundacji „Mały Książę” zajmującej się dziećmi chorymi na AIDS twierdzi, że
wiedza lekarzy na temat tej choroby jest jeszcze zbyt mała i że gdzieś w Polsce mogą być
dzieci z nierozpoznanym zakażeniem.
Do tej pory nie ma odpowiedzi na pytanie, jak doszło do zakażenia na Śląsku. Profesor
Marczyńska (autorka ekspertyzy przygotowanej dla warszawskiego sądu) jako jedną z hipotez
podaje przeniesienie wirusa poprzez leki krwiopochodne, którymi leczone były dzieci. Te leki
powinny być jednak bezpieczne. Regionalne Centrum Krwiodawstwa i Krwiolecznictwa w
Katowicach zapewnia, że na pewno nie były to leki wyprodukowane w Polsce. Zaniedbanie
przez szpital procedur sanitarnych to inna możliwość wymieniana przez prof. Marczyńską.
Trwa w tej sprawie dochodzenie. Prokuratura sprawdza, dlaczego troje dzieci, które leczyły
się w Zabrzu zachorowało na AIDS.6
O szczegółach procesu zob. w: Mariusz Jałoszewski, Judyta Watoła: Odszkodowanie za HIV. Gazeta Wyborcza
z dnia 07.07.2005 r.; Szparkowska Sylwia. Szpital zawinił, państwo zapłaci. Rzeczpospolita z dnia 07.07.2005 r.;
zob. też inne publikacje na ten w: Spis publikacji prasowych z zakresu HIV/AIDS, które ukazały się w lipcu
2005 r. Raport nr 6, s. 10
5
W oparciu o: Anna Malinowska. Skazali mi dziecko na śmierć. Dziennik Zachodni z dnia 14.07.2005 r.; zob.
też: Renata Cius. Szpital zaraził moje dziecko HIV. Fakt z dnia 12.07.2005 r.
6
Na podstawie: Sylwia Szparkowska. AIDS ze szpitala. Rzeczpospolita z dnia 07.07.2005 r.; Sylwia
Szparkowska, Tomasz Szymborski. Czy szpital zarażał HIV. Rzeczpospolita z dnia 06.07.2005 r.
4
4
Czy szpital wykorzystywał środki przeznaczone dla chorych na AIDS?
Narodowy Fundusz Zdrowia zgłosił do prokuratury doniesienie o możliwości
popełnienia przestępstwa przez Wojewódzki Szpital Obserwacyjno- Zakaźny w Bydgoszczy.
Przypuszcza się, że szpital wyłudził z NFZ ponad trzy miliony złotych za fikcyjne
przyjmowanie chorych na AIDS.
Kontrolerzy z NFZ zauważyli, że od kwietnia 2004 roku zaczęto przyjmować do
lecznicy bardzo dużą liczbę chorych na AIDS. Za jedną osobę, która przynajmniej przez dwie
doby pozostawała na oddziale, Fundusz płacił 6,4 tys. zł. Z dokumentów wynika, że w tym
czasie ( od kwietnia 2004 roku) na oddział przyjęto aż 200 osób z diagnozą AIDS. Wcześniej
chorych przyjmowano dziesięciokrotnie mniej, a 90 proc. z pacjentów pozostających pod
opieką szpitala przychodziło tylko na kilka godzin, aby pobrać krew i otrzymać recepty na
leki. Za tę usługę NFZ płacił 40 zł. Ponadto przypuszcza się, ze niektórzy z chorych
przyjmowanych na oddział nigdy nie chorowali na AIDS, byli zakażeni wirusem HIV.
Dodatkowo
podejrzenia
potwierdzają
dane
Wojewódzkiej
Stacji
Sanitarno-
Epidemiologicznej, według których na terenie województwa kujawsko-pomorskiego jest 85
zarejestrowanych chorych na AIDS i 416 zakażonych wirusem HIV. Najprawdopodobniej
pacjenci zgłaszający się z HIV byli rejestrowani jako chorzy na AIDS, których leczenie jest
dużo droższe.
Dyrektor w/w placówki twierdzi, że posiada dokumenty zaprzeczające podejrzeniom.7
DZIAŁANIA PROFILAKTYCZNE
Ostrzeżenia przed podróżą
Wojewódzka Stacja Sanitarno - Epidemiologiczna w Gorzowie postanowiła przed
wakacjami przypomnieć o zagrożeniach związanych z zakażeniem wirusem HIV/AIDS.
Kierownik Oddziału Epidemiologii WSSE w Gorzowie wzywa wszystkich urlopowiczów,
szczególnie tych młodych, do ostrożności podczas letniego wypoczynku. Wakacje to bowiem
„czas, kiedy stajemy się mniej czujni”. Należy więc szczególnie uważać na zawierane
znajomości.
Trzeba zwrócić uwagę na to, że nie tylko w Polsce, ale i na świecie dominują
zakażenie powstałe na drodze ryzykownych kontaktów heteroseksualnych. Wynika z tego, że
nie tylko homoseksualiści czy osoby sprzedające usługi seksualne należą do grupy ryzyka,
ale także i te osoby, które są skłonne do spontanicznych kontaktów heteroseksualnych.
7
Na podstawie: Marcin Kowalski, Michał Kopiński. Szpital żyje z AIDS. Gazeta Wyborcza z dnia 27.07.2005 r.
5
Dlatego zanim podejmie się jakiekolwiek decyzje o ryzykownym zachowaniu, trzeba
najpierw pomyśleć o konsekwencjach, które potem mogą nastąpić. W kontaktach z osobami
nieznanymi należy używać prezerwatyw i pamiętać zawsze o tym, że osoby zakażonej nie
można poznać po wyglądzie. Trzeba też unikać zabiegów medycznych i kosmetycznych w
zakładach nie przestrzegających standardów sanitarnych .
Przy wojewódzkiej stacji w Gorzowie działa punkt konsultacyjno- diagnostyczny,
gdzie można dokonać anonimowych bezpłatnych badań, można też otrzymać poradę
medyczną i psychologiczną oraz materiały edukacyjne dotyczące zagadnienie HIV/AIDS.8
STATYSTYKI
WHO przegrywa z AIDS
Światowa Organizacja Zdrowia podała, że nie udało się osiągnąć celów tzw. programu
„3 do 5”. Według jego założeń do 2005 roku leczeniem miało być objęte 3 miliony osób
zakażonych wirusem HIV żyjących w najbiedniejszych krajach świata. Do tej pory
zrealizowano tylko część tych założeń, bowiem terapią retrowirusową udało się objąć
niewiele ponad milion osób żyjących z HIV. Eksperci z WHO jako główne przyczyny porażki
podają: techniczne problemy z dostawą leków do krajów Trzeciego Świata, bardzo słabą
infrastrukturę medyczną, w tym zbyt małą liczbę przeszkolonego personelu medycznego.
Ponadto na walkę z AIDS przekazano na razie tylko 9 mld dolarów z 27 mld, jakie
zadeklarowali darczyńcy.9
Afryce grozi demograficzna katastrofa
W Republice Południowej Afryki jest blisko dwa miliony więcej osób zakażonych
wirusem HIV niż podają oficjalne statystyki. Dane States SA, organizacji zajmującej się
globalnymi danymi statystycznymi, w RPA wirusem HIV jest dotkniętych 4,5 mln ludzi,
natomiast według raportu Ministerstwa Zdrowia RPA w 2004 roku osób żyjących z HIV było
w tym kraju 6,2 mln. Raport sporządzono na podstawie szerokich i szczegółowych badań –
i to właśnie one dały podstawę do szacunkowych obliczeń ilości osób zakażonych wirusem
HIV. Obliczenia wskazały, ze takich osób w 2004 roku było od 6,29 do 6,55 miliona.
Oznacza to wzrost zachorowań w porównaniu z rokiem 2003 aż o 700 tys..
O wakacyjnej kampanii WSSE w Gorzowie zob. w: Adam Oziewicz. Przed podróżą. Tylko Gorzów z dnia
30.06.2005 r.
9
Na podstawie: WHO przegrywa z AIDS. Gazeta Wyborcza z dnia 02.07.2005 r.
8
6
Zaznaczyć należy, że publiczne szpitale w Republice Południowej Afryki rozpoczęły
bezpłatne rozdawanie leków osobom zakażonym HIV, w roku 2004 otrzymało je tylko 50
tysięcy osób, co w porównaniu z potrzebami jest tylko minimalnym procentem.
Podobna sytuacja jak w RPA panuje w całej Afryce. W krajach subsaharyjskich żyje
dwie trzecie zakażonych, HIV zaatakował tam co trzecią dorosłą osobę, lecz mimo to tylko
jeden procent chorych przyjmuje leki. Podobna sytuacje jest także na Wybrzeżu Kości
Słoniowej( dane ONZ).
Od momentu wybuchu AIDS w Afryce ( koniec lat 80.) liczba zgonów na tym
kontynencie rośnie; w 2001 roku umarło na AIDS 100 tys. osób, szacuje się, że w roku 2005
umrze 200 tys., a według prognoz UNAIDS - organizacji odpowiedzialnej za koordynację
światowych działań mających na celu zwalczanie AIDS - wkrótce umierających będzie pół
miliona. Zdaniem ekspertów tej organizacji przed rokiem 2015 nie powiodą się próby
zahamowania AIDS w skali świata, a zwłaszcza w krajach afrykańskich. Ci sami eksperci
obawiają się, że może być jeszcze gorzej i że pod tym względem Azja dogoni Afrykę.
Specjaliści Światowej Organizacji Zdrowia przewidują, że epidemia AIDS na
Czarnym Lądzie wywoła skutki dużo poważniejsze, niż dotychczas zakładano. Wyludnienie
spowoduje w niektórych krajach zapaść gospodarczą, a w Afryce subsaharyjskiej jedna
czwarta dzieci w ciągu sześciu lat zostanie sierotami. Z powodu AIDS w wielu krajach
statystyczna długość życia nie przekroczy 35 lat.10
Coraz więcej zakażeń w Eurazji
W Rio de Janeiro odbyła się konferencja poświęcona zagrożeniu ze strony AIDS. Jej
uczestnicy zwrócili uwagę na rosnąca liczbę zakażeń na terenach Eurazji, szczególnie w tych
krajach, gdzie choroba niedawno nie występowała. Należą do nich: Białoruś, Mołdawia,
Tadżykistan czy Ukraina. Są to kraje leżące na szlaku przemytu heroiny z Afganistanu. Wirus
najbardziej szerzy się w środowisku narkomanów używających strzykawek. Niestety, tylko
10 proc. z nich ma dostęp do sterylnych igieł. Jest to główna przyczyna wzrostu zakażeń w
tych krajach.11
Dane dotyczące dramatycznej sytuacji w Afryce podaję za: Krzysztof Kowalski. Afrykański matecznik AIDS.
Rzeczpospolita z dnia 15.07.2005 r., zob. też: W RPA jest najwięcej na świecie nosicieli HIV. Gazeta Wyborcza
z dnia 14.07.2005 r.
11
W oparciu o: AIDS w Eurazji. Super Nowości z dnia 27.05.2005 r.
10
7
POMOC I WSPARCIE DLA OSÓB ŻYJĄCYCH Z HIV
Otwarto nowe centrum stomatologiczne
W Wandzinie k/ Człuchowa otworzono gabinet dentystyczny, w którym leczone będą
wyłącznie osoby żyjące z HIV i chore na AIDS. Takie centra stomatologiczne istnieją już w
Gdańsku i w Warszawie. Donat Kuczewski, prezes Ogólnopolskiego Stowarzyszenia
„Solidarni Plus”, informuje, że z centrum mogą korzystać nie tylko pacjenci z czterech
ośrodków stowarzyszenia, ale także wszyscy, którzy zostaną tu skierowani, m.in. przez
punkty konsultacyjne Monaru lub sami się zgłoszą. Prezes dodaje, że zakażeni wirusem HIV
i chorzy na AIDS nie mają większych problemów z leczeniem u innych lekarzy specjalistów,
te osoby pozostają pod opieką dużych klinik chorób zakaźnych.12
Ukraina otrzymała środki na walkę z AIDS
Ukraina otrzymała 67 mln dolarów na walkę z HIV/AIDS. Środki te, przeznaczone na
trzyletni program zapobiegania HIV i leczenia chorych na AIDS, pochodzą ze Światowego
Funduszu Walki z AIDS.13
INNE
Czy Pepsi odpowie na apel Indii?
Władze Indii zwróciły się do koncernu Pepsi o pomoc w walce z AIDS. Poprosiły, aby
firma umieściła na puszkach i butelkach produkowanych przez siebie napojów napisy
informujące o rodzajach ryzykownych zachowań i możliwościach zapobiegania zakażeniu
HIV. W Indiach aż 90 proc, spośród 5,1 mln osób żyjących z HIV ma od 15 do 49 lat.14
Na podstawie: Dentysta dla nosicieli. Głos Słupski z dnia 05.07.2005 r.
Zob. w: Ukraina otrzymała 67 mln dolarów. Kurier Szczeciński z dnia 22.07.2005 r.
14
O propozycji Indii w: Pepsi powalczy z AIDS? Gazeta Wyborcza z dnia 25.07.2005 r.
12
13
8
Spis publikacji prasowych z zakresu HIV/AIDS, które ukazały się w lipcu 2005 roku.
1. AIDS w Eurazji. Super Nowości z dnia 27.05.2005 r.
2. Bez patentów. Menadżer Zdrowia z dnia 01.07.2005 r.
3. Cius Renata. Szpital zaraził moje dziecko HIV. Fakt z dnia 12.07.2005 r.
4. Czekają na dyrektora. Gazeta Wyborcza – Bydgoszcz z dnia 28.07.2005 r.
5. Dentysta dla nosicieli. Głos Słupski z dnia 05.07.2005 r.
6. Diane Martindale. Kultura śmierci. Świat Nauki z dnia 01.07.2005 r.
7. Grzegorzewska Joanna. Skażony nieprawdą. Gazeta Pomorska z dnia 28.07.2005 r.
8. Im bardziej chory, tym lepszy. Express Bydgoski z dnia 28.07.2005 r.
9. Jałoszewski Mariusz, Watoła Judyta. Odszkodowanie za HIV. Gazeta Wyborcza
z dnia 07.07.2005 r.
10. Kowalska Justyna. Trzech na jednego. Służba Zdrowia z dnia 27.06.2005 r.
11. Kowalski Krzysztof. Afrykański matecznik AIDS. Rzeczpospolita z dnia 15.07.2005 r.
12. Kowalski Marcin, Kopiński Michał. Szpital żyje z AIDS. Gazeta Wyborcza z dnia
27.07.2005 r.
13. Kowalski Marcin. Szpital żyje z AIDS. Gazeta Wyborcza – Kraków z dnia 27.07.2005
14. Malinowska Anna. Skazali mi dziecko na śmierć. Dziennik Zachodni z dnia
14.07.2005 r.
15. Malinowska Anna. Skazali mi dziecko. Gazeta Poznańska z dnia 15.07.2005 r.
16. Medyczne ciekawostki. Słowo Ludu z dnia 26.07.2005 r.
17. Nie daj się oczarować. Nowa Trybuna Opolska z dnia 28.07.2005 r.
18. Nowak Matylda. Szpital zarażał wirusem HIV. Fakt z dnia 07.07.2005 r.
19. Odszkodowanie za AIDS. Dziennik Wschodni z dnia 7.07.2005 r.
20. Odszkodowanie za AIDS. Gazeta Lubuska z dnia 07.07.2005 r.
21. Odszkodowanie za AIDS. Trybuna-Warszawa z dnia 07.07.2005 r.
22. Odszkodowanie za HIV. Kurier Lubelski z dnia 07.07.2005 r.
23. Oziewicz Adam. Przed podróżą. Tylko Gorzów z dnia 30.06.2005 r.
24. Pepsi powalczy z AIDS? Gazeta Wyborcza z dnia 25.07.2005 r.
25. Polak Aneta. Zapłacili za zarażenie wirusem HIV. Życie Warszawy z dnia 07.07.2005
26. Renta dla dziecka z HIV. Dziennik Bałtycki z dnia 07.07.2005 r.
27. Renta za AIDS. Dziennik Polski z dnia 07.07.2005 r.
9
28. Sytuacja epidemiologiczna w Polsce. Rzeczpospolita z dnia 12.07.2005 r.
29. Szczepionka pokona AIDS. Fakt z dnia 09.07.2005 r.
30. Szparkowska Sylwia. AIDS ze szpitala. Rzeczpospolita z dnia 07.07.2005 r.
31. Szparkowska Sylwia, Szymborski Tomasz. Czy szpital zarażał HIV. Rzeczpospolita
z dnia 06.07.2005 r.
32. Szparkowska Sylwia, Szymborski Tomasz. Czy szpital zarażał wirusem HIV.
Rzeczpospolita z dnia 06.07.2005 r.
33. Szparkowska Sylwia, Szymborski Tomasz. Szpital zawinił, państwo zapłaci.
Rzeczpospolita z dnia 07.07.2005 r.
34. Szpital winny zakażenia. Dziennik Łódzki z dnia 07.07.2005 r.
35. Szpital zarabiał na AIDS. Super Nowości z dnia 28.07.2005 r.
36. Szpital zarażał. Gazeta Współczesna z dnia 07.07.2005 r.
37. 100 tys. i renta dla dziecka. Głos Szczeciński z dnia 07.07.2005 r.
38. 100 tysiecy złotych. Głos Pomorza z dnia 07.07.2005 r.
39. Trzeba zapłacić. Nowa Trybuna z dnia 07.07.2005 r.
40. Ukraina otrzymała 67 mln dolarów. Kurier Szczeciński z dnia 25.07.2005 r.
41. WHO przegrywa z AIDS. Gazeta Wyborcza z dnia 02.07.2005 r.
42. Winny szpital. Echo Dnia z 07.07.2005 r.
43. W RPA jest najwięcej na świecie nosicieli HIV. Gazeta Wyborcza z dnia 14.07.2005 r.
44. Zakażona krew. Kurier Szczeciński z dnia 07.07.2005 r.
45. Zapłacą dziecku za AIDS. Metro z dnia 07.07.2005 r.
10